Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Türkiye'de cami mimarisi 1923’te Türkiye devletinin kurulmasıyla başlayan ve günümüze kadar gelen süreçte, Türkiye toprakları üzerinde süregelen camii mimarisi ve bu mimari uygulamalarla ilgili süreçleri inceler.
Cumhuriyet’in ilk yılları
Cumhuriyetin ilk yıllarında devletin inşaat programları içinde yeni camilerin inşaatı önemli bir yer tutmuyordu. Bunun en önemli nedenleri Osmanlı döneminden kalan camilerin I. Dünya Savaşı ve Türk Kurtuluş Savaşı sonrası nüfusun az oluşundan dolayı yeterli olmasıydı. Ancak II. Dünya Savaşı’nın sona ermesi ve de ekonomik kalkınmanın hızlanmasıyla birlikte gerek köyden kente göçün artması, gerekse buna paralel nüfus artışı yeni camilere olan talebi arttırdı.
1950'ler ve çarpık şehirleşme
Türkiye'de 1950'li yıllardan itibaren hız kazanan gecekondulaşma ve çarpık kentleşme ile şehirlerin sağlıksız ve plansız bir şekilde büyümesi, bu dönemin anlayışına uygun bir cami inşa etme anlayışını da beraberinde getirmiştir. Nitelikli mimari uygulamaların da olmasına rağmen bu dönemlerde inşa edilen camiler genel olarak çağdaş mimarlık anlayıştan uzak ve geçmişten gelen mimari anlayışların kötü kopyaları olarak inşa edilmişlerdir.
Modern-Geleneksel anlayışının çatışmasına iki örnek: Kocatepe Camii ve TBMM Camii Kompleksi
1990’lı yıllara kadar Türkiye’de kentlerin en ön planda olan yapılarından olmalarına rağmen, camilerin inşaatında genel olarak kayda değer mimari değeri olan camiler ortaya çıkmadı. Buna en önemli iki istisna Kocatepe Camii ve TBMM Camii Kompleksi’dir. Birbiriyle sürekli tartışma içinde olan iki farklı görüş olan modern ile gelenekselliğin çatışmasının farklı sonucu olan bu iki uygulama da alanlarında Türkiye mimarlık tarihinde en önemli yapıtlardan kabul edilirler.
1967 yılında inşatına başlanan ve ancak 1987 yılında tamamlanabilen Kocatepe Camii, gelenek ile modernizmin çatışmasına iyi bir örnektir. Daha sonra Pakistan’ın başkenti İslamabad’ta Faysal Camii’nin tasarımını yapacak olan Vedat Dalokay, 1957 yılında açılan Kocatepe Camisi Projesi Yarışması'nı Doğan Tekelioğlu ile birlikte kazanmıştır. 1962 yılında temelleri atılıp inşaatına başlanan ve modern üsluba sahip olan bu caminin projesi ilerleyen yıllarda camiyi yaptırılacak derneğin başkanlığı tarafından durdurulmuştur. 1967 yılında ise dernek, mimari yarışma yapılamadan doğrudan sipariş yöntemi ile, bu caminin tasarlanması görevini Hüsrev Tayla ve Fatin Uluengin’e vermiştir. İlk modern tasarıma kıyasla, sonradan inşa edilen caminin üslubunun klasik Osmanlı cami üslubuna yakın olması tartışma ve eleştiri konusu olmuştur.
1986 ile 1989 yılında arasında inşa edilen TBMM Camii Kompleksi, parçası olduğu TBMM binasının neoklasik anlayışla inşa edilmiş anıtsallığından kaçınan ve son derece modern bir cami uygulamasıdır. 1957 yılında tasarımına başlanan ve ancak 1987 yılında tamamlanabilen Kocatepe Camii’nin yarattığı modern-geleneksel; laik-dindar; modern-postmodern tartışmaları, bu cami için de yapılmış; saydam kıble duvarı, minaresiz ve kubbesiz tasarımıyla bu proje olumlu veya olumsuz birçok eleştirilere maruz kalmış, oldukça tartışmaya yol açmıştır. Bu cami kompleksini tasarlayan Behruz Çinici ve Can Çinici 1995 yılında Ağa Han Mimarlık Ödülü’nü kazanmıştır.
2000’li yıllar ve sonrası
Türkiye mimarlık tarihinde kayda değer birçok cami inşaatı gerçekleşmişse de; bunların sayısı 2000’li yıllardan sonra artmaya başlamıştır.
Modern üsluba sahip örnekler
İstanbul’da
- Hüsrev Tayla tarafından tasarlanan Şakirin Camii
- Hilmi Şenalp tarafından tasarlanan Marmara İlahiyat Camii
- Emre Arolat tarafından tasarlanan Sancaklar Camii
- Adnan Kazmaoğlu tarafından tasarlanan Yeşilvadi Camii
- İstanbul Havalimanı Camii
Ankara’da
- Şefik Birkiye tarafından tasarlanan Beştepe Millet Camii
- Erkut Şahinbaş tarafından tasarlanan Doğramacızade Ali Sami Paşa Camii
Nevşehir’de
- Hakkı Atamulu tarafından tasarlanan Derinkuyu Park Camii
Düzce’de
- Ergün Subaşı tarafından tasarlanan Akçakoca Merkez Camii gösterilebilir.
Neoklasik üsluba sahip olanlar
- Şefik Birkiye ve tarafından tasarlanan Taksim Camii
- tarafından tasarlanan Çamlıca Camii
- Hilmi Şenalp tarafından tasarlanan
Ayrıca bakınız
Dış bağlantılar
- Cami mimarisi, Arkitera.com 21 Kasım 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Resim galerisi
-
![image]()
-
![image]()
Kocatepe Camii'ye ait avize (Temmuz 2006) -
![image]()
-
![image]()
Kaynakça
- ^ . 9 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2011.
- ^ a b . Mimarlık Dergisi, Mimarlar Odası Genel Merkezi. 8 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2011.
- ^ "Kocatepe Camisi ve İlyas Bey Camisi, Doğan Hasol". Yapı Dergisi 75, Ekim 1987. 8 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2011.
- ^ ""Kocatepe Camisi'ni Yaptım ama Bu Hiçbirinin Kopyası Değil", Mayıs 2009". Arkitera.com. 23 Eylül 2010 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Ağustos 2011.
- ^ . Mimarlık Dergisi, Sayı 348. 8 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2011.
- ^ "Mimarlık ve Kimlik Temrinleri- I: Türkiye'de Modern Yapı Kültürünün Bir Profili, Doç. Dr. Aydan Balamir, ODTÜ Mimarlık Bölümü". Mimarlık Dergisi, Mimarlar Odası Genel Merkezi. 19 Aralık 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Ağustos 2011.
- ^ . Arkitera.com. 8 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2011.
- ^ . Mimarizm.com. 15 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2011.
- ^ "Sinan'ın torunlarından sürrealist camiler". Radikal Gazetesi. 8 Eylül 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Ağustos 2011.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Turkiye de cami mimarisi 1923 te Turkiye devletinin kurulmasiyla baslayan ve gunumuze kadar gelen surecte Turkiye topraklari uzerinde suregelen camii mimarisi ve bu mimari uygulamalarla ilgili surecleri inceler Cumhuriyet in ilk yillariCumhuriyetin ilk yillarinda devletin insaat programlari icinde yeni camilerin insaati onemli bir yer tutmuyordu Bunun en onemli nedenleri Osmanli doneminden kalan camilerin I Dunya Savasi ve Turk Kurtulus Savasi sonrasi nufusun az olusundan dolayi yeterli olmasiydi Ancak II Dunya Savasi nin sona ermesi ve de ekonomik kalkinmanin hizlanmasiyla birlikte gerek koyden kente gocun artmasi gerekse buna paralel nufus artisi yeni camilere olan talebi arttirdi 1950 ler ve carpik sehirlesmeTurkiye de 1950 li yillardan itibaren hiz kazanan gecekondulasma ve carpik kentlesme ile sehirlerin sagliksiz ve plansiz bir sekilde buyumesi bu donemin anlayisina uygun bir cami insa etme anlayisini da beraberinde getirmistir Nitelikli mimari uygulamalarin da olmasina ragmen bu donemlerde insa edilen camiler genel olarak cagdas mimarlik anlayistan uzak ve gecmisten gelen mimari anlayislarin kotu kopyalari olarak insa edilmislerdir Modern Geleneksel anlayisinin catismasina iki ornek Kocatepe Camii ve TBMM Camii Kompleksi1990 li yillara kadar Turkiye de kentlerin en on planda olan yapilarindan olmalarina ragmen camilerin insaatinda genel olarak kayda deger mimari degeri olan camiler ortaya cikmadi Buna en onemli iki istisna Kocatepe Camii ve TBMM Camii Kompleksi dir Birbiriyle surekli tartisma icinde olan iki farkli gorus olan modern ile gelenekselligin catismasinin farkli sonucu olan bu iki uygulama da alanlarinda Turkiye mimarlik tarihinde en onemli yapitlardan kabul edilirler 1967 yilinda insatina baslanan ve ancak 1987 yilinda tamamlanabilen Kocatepe Camii gelenek ile modernizmin catismasina iyi bir ornektir Daha sonra Pakistan in baskenti Islamabad ta Faysal Camii nin tasarimini yapacak olan Vedat Dalokay 1957 yilinda acilan Kocatepe Camisi Projesi Yarismasi ni Dogan Tekelioglu ile birlikte kazanmistir 1962 yilinda temelleri atilip insaatina baslanan ve modern usluba sahip olan bu caminin projesi ilerleyen yillarda camiyi yaptirilacak dernegin baskanligi tarafindan durdurulmustur 1967 yilinda ise dernek mimari yarisma yapilamadan dogrudan siparis yontemi ile bu caminin tasarlanmasi gorevini Husrev Tayla ve Fatin Uluengin e vermistir Ilk modern tasarima kiyasla sonradan insa edilen caminin uslubunun klasik Osmanli cami uslubuna yakin olmasi tartisma ve elestiri konusu olmustur 1986 ile 1989 yilinda arasinda insa edilen TBMM Camii Kompleksi parcasi oldugu TBMM binasinin neoklasik anlayisla insa edilmis anitsalligindan kacinan ve son derece modern bir cami uygulamasidir 1957 yilinda tasarimina baslanan ve ancak 1987 yilinda tamamlanabilen Kocatepe Camii nin yarattigi modern geleneksel laik dindar modern postmodern tartismalari bu cami icin de yapilmis saydam kible duvari minaresiz ve kubbesiz tasarimiyla bu proje olumlu veya olumsuz bircok elestirilere maruz kalmis oldukca tartismaya yol acmistir Bu cami kompleksini tasarlayan Behruz Cinici ve Can Cinici 1995 yilinda Aga Han Mimarlik Odulu nu kazanmistir 2000 li yillar ve sonrasiTurkiye mimarlik tarihinde kayda deger bircok cami insaati gerceklesmisse de bunlarin sayisi 2000 li yillardan sonra artmaya baslamistir Modern usluba sahip ornekler Istanbul da Husrev Tayla tarafindan tasarlanan Sakirin Camii Hilmi Senalp tarafindan tasarlanan Marmara Ilahiyat Camii Emre Arolat tarafindan tasarlanan Sancaklar Camii Adnan Kazmaoglu tarafindan tasarlanan Yesilvadi Camii Istanbul Havalimani CamiiAnkara da Sefik Birkiye tarafindan tasarlanan Bestepe Millet Camii Erkut Sahinbas tarafindan tasarlanan Dogramacizade Ali Sami Pasa CamiiNevsehir de Hakki Atamulu tarafindan tasarlanan Derinkuyu Park CamiiDuzce de Ergun Subasi tarafindan tasarlanan Akcakoca Merkez Camii gosterilebilir Neoklasik usluba sahip olanlar Sefik Birkiye ve tarafindan tasarlanan Taksim Camii tarafindan tasarlanan Camlica Camii Hilmi Senalp tarafindan tasarlananAyrica bakinizCami mimarisi Turkiye de mimarlikDis baglantilarCami mimarisi Arkitera com 21 Kasim 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde Resim galerisiKocatepe Camii Ankara Kocatepe Camii ye ait avize Temmuz 2006 Sakirin Camii Istanbul Dis gorunum Sakirin Camii Istanbul Ic avlusu Kaynakca 9 Temmuz 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Agustos 2011 a b Mimarlik Dergisi Mimarlar Odasi Genel Merkezi 8 Eylul 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Agustos 2011 Kocatepe Camisi ve Ilyas Bey Camisi Dogan Hasol Yapi Dergisi 75 Ekim 1987 8 Aralik 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Agustos 2011 Kocatepe Camisi ni Yaptim ama Bu Hicbirinin Kopyasi Degil Mayis 2009 Arkitera com 23 Eylul 2010 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Agustos 2011 Mimarlik Dergisi Sayi 348 8 Eylul 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Agustos 2011 Mimarlik ve Kimlik Temrinleri I Turkiye de Modern Yapi Kulturunun Bir Profili Doc Dr Aydan Balamir ODTU Mimarlik Bolumu Mimarlik Dergisi Mimarlar Odasi Genel Merkezi 19 Aralik 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Agustos 2011 Arkitera com 8 Eylul 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Agustos 2011 Mimarizm com 15 Eylul 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Agustos 2011 Sinan in torunlarindan surrealist camiler Radikal Gazetesi 8 Eylul 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Agustos 2011