Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Uyuşmazlık Mahkemesi, Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nda düzenlenen bir yüksek mahkemedir. 1945'te kurulan mahkemenin temel görevi, adli ve idari yargı organları arasındaki görev ve hüküm uyuşmazlıklarını kesin olarak çözmektir.
| Türkiye Cumhuriyeti Uyuşmazlık Mahkemesi | |
|---|---|
 Uyuşmazlık Mahkemesi logosu | |
 | |
| Kuruluş | 9 Temmuz 1945) |
| Yargı | Uyuşmazlık yargısı |
| Yer | Ahlatlıbel Mahallesi, İncek Şehit Savcı Mehmet Selim Kiraz Bulvarı No: 4, 06805 Çankaya, Ankara |
| Oluşum türü | Yüksek mahkeme |
| Dil | Türkçe |
| Website | uyusmazlik.gov.tr |
| Başkan | |
| Mevcut | Rıdvan Güleç |
| Görev başı | 31 Ocak 2024 |
| Başkanvekili | |
| Mevcut | Kenan Yaşar |
| Görev başı | 16 Ocak 2024 |
Türkiye'de mevcut olan hukuk sisteminde bulunan yargı kolları arasında, aynı dava ile ilgili çıkan görev ve hüküm uyuşmazlıklarının bağımsız bir yüksek mahkeme tarafından kesin olarak çözümlenmesi amacıyla 9 Temmuz 1945 tarihli Uyuşmazlık Mahkemesi Kurulması Hakkındaki Kanun ile kuruldu. 1961 Anayasası ile yapısında bazı değişiklikler yapıldı. Bu dönemde kanunda bir değişiklik yapılmasa da, 12 Haziran 1979'da kabul edilen Uyuşmazlık Mahkemesinin Kuruluş Ve İşleyişi Hakkında Kanun ile mahkemenin yapısı yeniden düzenlendi. 15 Temmuz Darbe Girişimi'nin ardından ülkedeki askerî yargının ilga edilmesi sonrasında yapılan değişikliklerle ise günümüzdeki yapısına ulaştı. Önceleri Anayasa Mahkemesi'nin binasını kullanan mahkeme, günümüzde Çankaya'daki Ahlatlıbel Mahallesi'nde bulunan binasında görev yapmaktadır.
Uyuşmazlık Mahkemesi, görev ve hüküm uyuşmazlıklarını çözmekle görevlidir. Görev uyuşmazlıkları, olumlu ve olumsuz olmak üzere iki çeşittir. Olumlu görev uyuşmazlığı, başka bir yargı kolunun görev alanına girdiği gerekçesiyle yapılan görev itirazının mahkeme tarafından reddedilmesi halinde meydana gelir. Olumsuz görev uyuşmazlığı ise, bir davada iki farklı yargı organı tarafından görevsizlik kararı verilmesi ve bu kararların kesinleşmesi halinde söz konusu olur. Her iki durumda da, ilgililerin başvurusu üzerinde Uyuşmazlık Mahkemesi, kendisine gönderilen uyuşmazlığı inceleyerek bir karar verir. Hüküm uyuşmazlığı ise, aynı konuyla ilgili olarak iki farklı yargı organınca verilen ve kesinleşen çelişkili kararların varlığı halinde söz konusu olur. Bu durumda mahkeme, olayı inceleyerek görevsiz mahkemenin verdiği kararı iptal eder veyahut kendisi esas hakkında bir karar verir. Uyuşmazlık Mahkemesinin kararları kesindir, bu kararlara karşı herhangi bir başvuru yolu açık değildir.
Tarihçe
Arka plan ve kuruluşu
Türkiye'de; adli yargı, idari yargı, anayasa yargısı ve uyuşmazlık yargısı olmak üzere dört yargı kolu vardır. Uyuşmazlık yargısı haricindeki her bir yargı kolunun kendi içinde ilk derece mahkemeleri ve bu mahkemelerin verdiği kararları incelemekle görevli istinaf (bölge) mahkemeleri ve/veya temyiz mahkemeleri bulunur. Bu yargı kollarının kendi aralarındaki ilişki yargı yolu ya da görev ilişkisi olarak adlandırılır.
Birden fazla yargı kolunun varlığından ötürü, uygulamada bu yargı kolları arasında görev ve hüküm uyuşmazlıkları çıkması olasıdır. Bu uyuşmazlıkların da, bu mahkemeler dışında ve bunların üstünde olan bağımsız bir yüksek mahkeme tarafından çözülmesi gerektiği düşünülerek; adli, idari ve askerî yargı organları arasındaki görev ve hüküm uyuşmazlıklarının kesin olarak çözümlenebilmesi amacıyla, 9 Temmuz 1945 tarihinde kabul edilen 4788 sayılı Uyuşmazlık Mahkemesi Kurulması Hakkında Kanun ile Uyuşmazlık Mahkemesi kuruldu.1961 anayasasında "bağımsız yüksek mahkeme" olarak tanımlanan Uyuşmazlık Mahkemesi, günümüzde de yürürlükte bulunan 2247 sayılı Uyuşmazlık Mahkemesinin Kuruluş ve İşleyişi Hakkında Kanun ile düzenlenir.
1945 tarihli ve 4788 sayılı Kanun ile, yargı yolu uyuşmazlığı yalnızca adli ve idari yargı organları arasında kabul ediyordu. Adli yargı organında davalı olarak bulunan idarenin mahkemenin görevine itirazı olursa ve bu itiraz reddedilirse, Danıştay Başkanunsözcüsünün dosyayı Uyuşmazlık Mahkemesi'ne intikal ettirme hakkı vardı. 1961 Anayasası ile mahkemenin yapısında meydana gelen değişiklikler öncesinde, görev uyuşmazlığı yalnızca adli ve idari yargı organları arasında mevcuttu. Fakat burada görev uyuşmazlığı yalnızca adli yargıda görülen davalarda söz konusu olabiliyordu ve bu uyuşmazlığı oluşturma ve Uyuşmazlık Mahkemesi'ne intikal ettirme yetkisi, yalnızca Danıştay Başkanunsözcüsüne aitti. 1961 Anayasası ile birlikte, uyuşmazlıkların ayrıca askerî yargı için de geçerli olabileceği ve uyuşmazlığı çıkarma yetkisinin sadece Danıştay Başkanunsözcüsünde olmadığı belirtildi.
4788 sayılı Kanun dönemi
1945'te çıkarılan 4788 sayılı Kanun'un birinci maddesinde, Uyuşmazlık Mahkemesi'nin görevi şu şekilde tanımlanmaktaydı:
Genel mahkemeler, İdare ve askerlik yargı yerleri arasında hukuk işlerinden doğan vazife ve hüküm uyuşmazlıklarını kesin olarak çözmeğe yetkili olmak üzere bir Uyuşmazlık Mahkemesi kurulmuştur.
Kanun, mahkemenin bir başkan ve üçer yıl görev süresi olan altı üyeden oluşacağını belirtmekteydi. Başkanlar, Yargıtay ve Danıştay'ın birinci sınıf başkanlarından olacaktı ve bu başkanlar, birer sene dönüşümlü olarak görev yapacaklardı. Üyelerin üçü, Yargıtay hukuk dairelerinin başkan ve üyelerinden, kalan üçü ise Danıştay dava dairelerinin başkan ve üyeleri arasından seçilecekti. Uyuşmazlık, askerî işlere dair ise Yargıtay ve Danıştay'dan seçilen en az kıdemli birer üyenin yerine Askerî Yargıtay'dan iki üye alınacaktı. Her üye, görevli olduğu kurumun genel kurulunca seçilecekti. Kurullar da, üye eksikliğini ikame etmek için ikişer yedek üye de seçecekti.
Uyuşmazlık Mahkemesi'nin bir dava dosyasını inceleyebilmesi için, dosyanın Danıştay Başkanunsözcüsünce mahkemeye intikal ettirilmesi gerekiyordu. Bu da yalnızca idarenin mahkemede görev itirazında bulunması ve mahkemenin bu görev itirazını reddederek kendisinin görevli olduğuna karar vermesi halinde gerçekleşebiliyordu. Uyuşmazlık Mahkemesi'ne intikal eden dava, dosya hakkında burada bir karar alınıncaya kadar geri bırakılıyordu. Mahkeme üç ay içerisinde karar vermezse yargılama kaldığı yerden devam etse de; karar verilene kadar Uyuşmazlık Mahkemesi karar verirse, yargılamayı yürüten mahkeme bu karara uymakla yükümlüydü. Konusu ve tarafları aynı olan bir dava dosyasında iki farklı yargı organı da görevsizlik kararı verirse, buradaki uyuşmazlığı giderme yetkisi de Uyuşmazlık Mahkemesine aitti. Taraflardan herhangi biri, uyuşmazlığın çözülmesini Uyuşmazlık Mahkemesinden isteyebiliyordu.
Mahkemenin bir diğer görevi ise hüküm uyuşmazlığı oluşması halinde, bu uyuşmazlığı çözmek idi. Bu konuda verilen kararların kesin olacağı ve T.C. Resmî Gazete'de yayımlanacağı da hüküm altına alınmıştı.
Uyuşmazlık Mahkemesi'nin, önüne gelen dosyaları ilk olarak usulden inceleyeceği kanunda belirtilmekteydi. Buna göre, mahkeme başvuruları öncelikle şekil ve süre açısından inceliyordu. Şekil açısından eksik olan dosyalarda eksikliğin giderilmesi için dosya ilgili mercie iade edilirken, süresi geçmiş başvurular ise reddediliyordu. İncelemelerde mahkemenin tüm üyeleri bir arada bulunuyor ve dosya üzerinden salt çoğunlukla karar veriliyordu. Verilen kararlar kesindi ve uygulanması için dosya ilgili mahkemeye iade ediliyordu.
1961 Anayasası sonrası
1961 Anayasası ile birlikte Uyuşmazlık Mahkemesi anayasal statüye sahip oldu. Önceki 1924 Anayasasında mahkemeye ilişkin bir madde hükmü mevcut değildi. 1961 Anayasasının 142. maddesinde Uyuşmazlık Mahkemesi şu şekilde tanımlandı:
Uyuşmazlık Mahkemesi, adli, idarî ve askerî yargı mercileri arasındaki görev ve hüküm uyuşmazlıklarını kesin olarak çözümlemeye yetkilidir.
Uyuşmazlık Mahkemesinin kuruluşu ve işleyişi kanunla düzenlenir. Bu Mahkemenin Başkanlığını, Anayasa Mahkemesince kendi asıl veya yedek üyeleri arasından görevlendirilen bir üye yapar.
Yeni anayasa ile mahkemenin yapısında birtakım değişiklikler yapıldı. Görev ve hüküm uyuşmazlığı hususlarında askerî yargı mercileri Uyuşmazlık Mahkemesi'nin görevleri arasına alındı. Mahkemenin başkanlığını, Anayasa Mahkemesi'nden görevlendirilen bir üyenin yapacağı belirlendi. Buna karşılık 4788 sayılı Kanunda, anayasanın ardından bir değişiklik yapılmadı. Bu nedenle de öğretide kanunun durumu tartışılmış, bazı yazarlarca kanunun Anayasa değişikliğini müteakip günün ihtiyaçlarına cevap veremediği ve bu nedenle değiştirilmesi gerektiği fikri ileri sürülmüştür.
2247 sayılı Kanun dönemi ve günümüzdeki yapısı
12 Haziran 1979'da kabul edilen 2247 sayılı Kanun, 22 Haziran 1979 tarihli ve 16674 sayılı T.C. Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Kanunun birinci maddesiyle, mahkemenin anayasa ile görevlendirilen adli, idari ve askerî yargı mercileri arasındaki görev ve hüküm uyuşmazlıklarını kesin olarak çözmeye yetkili ve bu kanunla kurulup görev yapan bağımsız bir yüksek mahkeme olarak tanımlandı. Mahkeme, bu yargı organları arasındaki görev uyuşmazlıklarını çözümlemekle görevliydi. Bununla birlikte, Anayasa Mahkemesi ile diğer mahkemeler arasındaki görev uyuşmazlıklarında ise Anayasa Mahkemesi'nin kararları esas alınacaktı.
Kanuna göre Uyuşmazlık Mahkemesi, hukuk ve ceza bölümlerine ayrılıyordu. Bu bölümler, bir başkan ile altı asıl üyeden oluşuyordu. Bu iki bölüm ise bir araya gelerek genel kurulu meydana getiriyordu. Mahkeme başkanı, Anayasa Mahkemesinin kendi asıl ve yedek üyeleri arasından seçiliyordu. Bölümler ve genel kurul, başkanın başkanlığında toplanıyordu. Hukuk bölümüne Yargıtay Hukuk Genel Kurulu ile Danıştay Genel Kurulunca kendi daire başkan ve üyeleri arasından, Askerî Yüksek İdare Mahkemesi Genel Kurulunca da askerî hakim sınıfından olan daire başkan ve üyeleri arasından ikişer asıl ve ikişer yedek üye seçiliyordu. Ceza bölümüne ise Yargıtay Ceza Genel Kurulu ile Askerî Yargıtay Genel Kurulunca kendi daire başkan ve üyeleri arasından üçer asıl ve üçer yedek üye seçiliyordu.
1982 Anayasası'daki 2247 sayılı Kanunda, Uyuşmazlık Mahkemesi'nin tanımına yer verildi. Mahkemenin verdiği kararların kesin olduğu ve diğer mahkemeleri bağlar nitelikte olduğu da yine hüküm altına alındı. Mahkemenin bölümleri ve genel kurul, üye tam sayısı ile toplanacak ve oy çokluğu ile karar verecekti. İnceleme dosya üzerinden yapılacaktı. Öncelikle başvuru şekil ve süre açısından incelenecek, eksik olan başvurular reddedilecekti. Mahkemenin bölümleri arasındaki çelişkiler genel kurulca verilecek ilke kararlar ile giderilecekti. Bu ilke kararlar ile mahkeme başkanının uygun göreceği kararlar T.C. Resmî Gazete'de yayımlanacaktı.
15 Temmuz Darbe Girişimi'nin ardından mevzuatta birtakım değişiklikler yapıldı. Bu değişiklikler ile Uyuşmazlık Mahkemesi'nin yapısında da birtakım değişiklikler yaşandı. Askerî yargı ilga edildi ve buna bağlı kadrolar kaldırıldı. Mahkemenin de bir başkan ve altı asıl, altı yedek üyeden kurulacağı hükme bağlandı. Başkan yine Anayasa Mahkemesinin üyelerinden seçilecekti. Üyeler, Yargıtay Hukuk Genel Kurulu ile Danıştay Genel Kurulunca kendi daire başkan ve üyeleri arasından seçilecekti. Başkan ve üyelerin görev süresi dört yıl olarak belirlenirken görev süresi bitenlerin tekrar seçilebileceği hüküm altına alındı.
Görevleri
Uyuşmazlık Mahkemesi'nin görev alanına giren uyuşmazlıklar; olumlu ve olumsuz olmak üzere iki alt kategorisi olan görev uyuşmazlığı ile hüküm uyuşmazlığı olarak ikiye ayrılır.
Görev uyuşmazlıkları
Olumlu görev uyuşmazlığı
Başka bir yargı kolunun görev alanına girdiği gerekçesiyle yapılan görev itirazının mahkeme tarafından reddedilmesi halinde olumlu görev uyuşmazlığı oluşur. Olumlu görev uyuşmazlığında bir yargı organı, davanın kendi görev alanına girdiğine karar verirken diğer yargı organı ise davanın kendi görev alanına girdiğini iddia eder. Bu durumda, görev alanı korunmak istenen yargı organı içerisinde yer alan başsavcı görev hususunun incelenmesini Uyuşmazlık Mahkemesi'nden ister. Uyuşmazlığı çıkarma yetkisi başsavcılara verilmişse de, başsavcılar bu konuda kendiliğinden harekete geçemezler. Görevsizlik iddiasında bulunan kişi ya da makamın başsavcılardan talepte bulunması gerekir. Başsavcı, uyuşmazlık çıkarılmasına gerek olmadığı kanaatinde ise istemi reddeder. Aksi kanaatte ise de uyuşmazlık çıkarma talebini Uyuşmazlık Mahkemesi'ne bildirmesi gerekir, böylece olumlu görev uyuşmazlığı çıkarılmış olur.
Olumlu görev uyuşmazlığının söz konusu olması için; bir davanın açılmış olması, davada görevsizlik itirazının yapılmış olması ve mahkemenin esas hakkında bir karar vermeden görevsizlik itirazını reddetmesi gerekir. Bu şartlar sağlanmamış ise olumlu görev uyuşmazlığından bahsedilemeyecektir. Uyuşmazlık Mahkemesi, başvuru şartları tamam olan bir başvuruyu haklı görürse, görevlilik kararı veren mahkemenin bu kararını kaldırarak görevli yargı yerini belirler ve yargılama orada devam eder; haksız görürse de başvuru talebini reddeder. Mahkemenin kararları kesindir.
Uyuşmazlık Mahkemesi'ne intikal uyuşmazlıkta, davayı görmekte olan mahkeme, Uyuşmazlık Mahkemesi'nin kararı için yargılamayı altı ay süreyle bekletir. Bu süre içerisinde bir karar gelirse, karara göre işlem yapılır. Gelmezse, yargılama kaldığı yerden devam eder. Mahkeme esas hakkında karar vermeden Uyuşmazlık Mahkemesi'nden karar gelirse, bu karara göre işlem yapılır. Uyuşmazlık Mahkemesi'nin, mahkeme esastan karar verdikten sonra verdiği kararın ise mahkeme kararına bir etkisi yoktur.
Olumsuz görev uyuşmazlığı
Adli ve idari yargı organlarının, tarafları ve konusu aynı olan bir uyuşmazlıkta karşılıklı olarak birbirlerini görevli görerek görevsizlik kararı vermeleri ve kararların kesinleşmesi halinde olumsuz görev uyuşmazlığı söz konusu olur. Görevsizlik kararı veren mahkemelerin, karşılıklı olarak birbirlerini görevli bulmaları gereklidir, aksi takdirde olumsuz görev uyuşmazlığı çıkmış olmaz.
Olumsuz görev uyuşmazlığında Uyuşmazlık Mahkemesi'ne başvuru hakkı davanın taraflarına aittir. Ceza davalarında, taraflar dışında ilgili makamlarında başvuru hakkı vardır. Başvuru, son görevsizlik kararını veren mahkemeye verilecek bir dilekçe ile gerçekleştirilir. İstinaf ve temyiz mercileri de bu başvuruyu yapabilmektedir.
Uyuşmazlık Mahkemesi görevli mahkemeyi belirler ve kararını mahkemelere bildirir. Görevli bulunan mahkeme, yargılamayı ayrıca bir karara gerek olmaksızın görmeye başlar. Uyuşmazlık Mahkemesi, görevsizlik kararı veren mahkemeler dışında bir mahkemeyi görevli bulmuşsa, davacının Uyuşmazlık Mahkemesi kararıyla birlikte bu mahkemede yeni bir dava açması gerekir. Yargılama sırasında, görevsizlik kararından önce ihtiyati tedbir, ihtiyati haciz gibi tedbir kararları verilmişse, bu kararların akıbetinin Uyuşmazlık Mahkemesi'ne başvurulması halinde akıbetinin ne olacağı hususu 2247 sayılı Kanunda belirlenmektedir. Buna göre, tedbir kararları Uyuşmazlık Mahkemesi karar verinceye kadar geçerli olacaktır. Uyuşmazlık Mahkemesi, tedbir kararını veren yargı yerinin görevsizliğine karar verirse, tedbir kararının akıbetini görevlendirilen yargı mercii belirler. Bu mahkeme, tedbir kararını kaldırabilir, kaldırmazsa bu karar altmış gün süreyle geçerliliğini korur. Uyuşmazlık Mahkemesi, kararını verinceye kadar bu tedbirlerle ilgili de karar verme hakkına sahiptir. Bu hususlar, ceza davalarındaki koruma, güvenlik altına alma, el koyma gibi tedbirler açısından da geçerlidir.
Hüküm uyuşmazlıkları
Konusu, sebebi ve taraflarından en az birinin aynı olduğu bir davanın, farklı yargı organlarında açılması ve bu yargı organlarının davanın esası hakkında çelişkili kararlar vermesi ve bu kararların kesinleşmesi mümkündür. Bu çelişki yüzünden hükme bağlı hakkın yerine getirilmesi imkansız olan durumlarda hüküm uyuşmazlığı söz konusu olur. Ceza davalarında hüküm uyuşmazlığının söz konusu olması için sanığın, failin ve maddî olayların aynı olması gerekir. Bu şartların sağlanması halinde, taraflar ya da ilgili makam doğrudan Uyuşmazlık Mahkemesi'ne başvurur. Mahkeme, çelişen kararları inceleyerek dosya üzerinden esas hakkındaki kararını verir. Mahkemenin kararı kesindir, buna karşı herhangi bir kanun yolu mevcut değildir.
Görevdeki üyeler
| # | Adı | Başlama tarihi | Görevi | Seçildiği yer |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Rıdvan Güleç | 31 Ocak 2024 | Başkan | Anayasa Mahkemesi |
| 2 | Kenan Yaşar | 16 Ocak 2024 | Başkanvekili | Anayasa Mahkemesi |
| 3 | Nilgün Taş | 25 Ekim 2021 | Asıl üye | Yargıtay |
| 4 | Doğan Ağırman | 25 Ekim 2021 | Asıl üye | Yargıtay |
| 5 | Eyüp Sarıcalar | 18 Ekim 2022 | Asıl üye | Yargıtay |
| 6 | Ahmet Arslan | 20 Eylül 2019 | Asıl üye | Danıştay |
| 7 | Mahmut Ballı | 31 Mayıs 2022 | Asıl üye | Danıştay |
| 8 | Bilal Çalışkan | 13 Eylül 2022 | Asıl üye | Danıştay |
| 9 | Recep Kılıç | 20 Eylül 2019 | Yedek üye | Danıştay |
| 10 | Yüksel Navdar | 13 Eylül 2022 | Yedek üye | Danıştay |
| 11 | Ali Özgür | 13 Eylül 2022 | Yedek üye | Danıştay |
| 12 | Hikmet Kanık | 20 Eylül 2020 | Yedek üye | Yargıtay |
| 13 | Muharrem Ürgüp | 18 Ekim 2022 | Yedek üye | Yargıtay |
| 14 | Nesrin Şengün | 13 Eylül 2023 | Yedek üye | Yargıtay |
Başkanları
| # | Başkan | Görev başlangıcı | Görev bitişi |
|---|---|---|---|
| 1 | 15 Eylül 1962 | 26 Mayıs 1964 | |
| 2 | İbrahim Hilmi Senil | 26 Mayıs 1964 | 19 Kasım 1965 |
| 3 | 19 Kasım 1965 | 5 Aralık 1967 | |
| 4 | Recai Seçkin | 5 Aralık 1967 | 16 Haziran 1970 |
| 5 | Ali Fazıl Uluocak | 16 Haziran 1970 | 3 Haziran 1973 |
| 6 | Ahmet Hamdi Boyacıoğlu | 3 Haziran 1973 | 16 Eylül 1982 |
| 7 | 16 Eylül 1982 | 6 Eylül 1987 | |
| 8 | 6 Eylül 1987 | 15 Nisan 1988 | |
| 9 | 18 Nisan 1988 | 10 Haziran 1990 | |
| 10 | 22 Haziran 1990 | 6 Eylül 1991 | |
| 11 | 6 Eylül 1991 | 1 Temmuz 1993 | |
| 12 | 15 Temmuz 1993 | 14 Şubat 1998 | |
| 14 | Mustafa Bumin | 17 Mart 1998 | 28 Eylül 1998 |
| 15 | 15 Temmuz 1999 | 9 Temmuz 2003 | |
| 16 | 9 Temmuz 2003 | 3 Ocak 2004 | |
| 17 | Tülay Tuğcu | 6 Ocak 2004 | 25 Temmuz 2005 |
| 18 | 12 Eylül 2005 | 16 Mart 2012 | |
| 19 | Serdar Özgüldür | 22 Mart 2012 | 21 Mart 2016 |
| 20 | Nuri Necipoğlu | 22 Mart 2016 | 2 Temmuz 2018 |
| 21 | Hicabi Dursun | 2 Temmuz 2018 | 16 Temmuz 2020 |
| 22 | Burhan Üstün | 23 Temmuz 2020 | 10 Ocak 2021 |
| 23 | Celal Mümtaz Akıncı | 11 Ocak 2021 | 31 Ocak 2022 |
| 24 | Muammer Topal | 31 Ocak 2022 | 30 Ocak 2024 |
| 25 | Rıdvan Güleç | 31 Ocak 2024 | Görevde |
Konumu
Mahkemenin 1962-1989 yılları arasındaki toplantıları, Anayasa Mahkemesi'ne ait toplantı salonunda yapılıyordu. Anayasa Mahkemesi'nin 1989 yılında yeni binasına taşınmasının ardından, binanın beşinci katı Uyuşmazlık Mahkemesi'ne tahsis edildi. 2009 yılından itibaren ise Ahlatlıbel'deki yeni binasında hizmet vermektedir.
Notlar
- ^ Türkiye Cumhuriyeti Anayasasında değişiklik yapan 6771 sayılı Kanun ile kaldırılana kadar, askerî yargıda da askerî davalar görülmekteydi.
- ^ Başkanunsözcüsü, yürürlükteki mevcut Danıştay Kanununda Başsavcı olarak yer almaktadır; krş. eski kanun, yeni kanun
- ^ Hüküm uyuşmazlığı, Türk hukukunda kesinleşmiş yargı kararlarının tekrar incelenebilmesini sağlayan bir başvuru yoludur. Uyuşmazlık Mahkemesi, bu halde olayı inceleyerek çelişkili kararlardan birini ya da her ikisini de kaldırır, her ikisini de kaldırırsa olayın esası hakkında da karar verir.
- ^ Bu düşüncede olan yazarlar için bkz: Özkol, Yayla
- ^ 2/7/2018 tarihli 703 sayılı KHK'nin 183 üncü maddesiyle, bu fıkrada yer alan "adli, idari ve askerî" ibaresi "adli ve idari" şeklinde değiştirilmiş ve askerî yargı ilga edilmiştir.
- ^ Fakat Anayasa Mahkemesiyle diğer mahkemeler arasında görev uyuşmazlığı yaşanırsa Anayasa Mahkemesinin kararı esas alınacaktı.
- ^ Ceza davalarında esas hakkında karar verilmez, davayı hangi mahkemenin görüp karara bağlaması gerektiğine karar verilir.
Kaynakça
- Özel
- ^ a b c d e "Karar metni" (PDF). resmigazete.gov.tr. 17 Ocak 2024. 16 Ocak 2024 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 17 Ocak 2024.
- ^ "6771 sayılı Kanun metni". Türkiye Büyük Millet Meclisi. 21 Ocak 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Ocak 2021.
- ^ Tercan 2015, s. 785.
- ^ a b Anıl 1992, s. 45.
- ^ Uzun 2016, s. 17.
- ^ a b "Uyuşmazlık Mahkemesi". Anayasa Mahkemesi. 27 Haziran 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Ocak 2021.
- ^ "Uyuşmazlık Mahkemesi tarihçesi". Uyuşmazlık Mahkemesi Başkanlığı. 16 Kasım 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Ocak 2021.
- ^ Yayla 1968, s. 203.
- ^ a b c d e "4788 sayılı Kanun metni" (PDF). T.C. Resmî Gazete. 14 Temmuz 1945. 3 Nisan 2018 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 1 Ocak 2021.
- ^ a b Tercan 2015, s. 789.
- ^ "1961 Anayasası". anayasa.gen.tr. 8 Haziran 2004 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Ocak 2021.
- ^ Özkol 1971, s. 77.
- ^ Yayla 1968, s. 205.
- ^ a b "703 sayılı KHK" (PDF). T.C. Resmî Gazete. 9 Temmuz 2018. 12 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 1 Ocak 2021.
- ^ a b c d e "2247 sayılı Kanun" (PDF). T.C. Resmî Gazete. 12 Haziran 1979. 21 Eylül 2016 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 1 Ocak 2021.
- ^ a b Gözler 2013a, s. 127.
- ^ Gözler 2014, s. 401.
- ^ "1982 Anayasası" (PDF). mevzuat.gov.tr. 25 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 1 Ocak 2021.
- ^ a b c d e Gözler 2013b, s. 828.
- ^ Çağlayan 2015, ss. 158-159.
- ^ Çağlayan & Çınarlı 2020, s. 77.
- ^ a b Çağlayan & Çınarlı 2020, s. 78.
- ^ a b Çağlayan 2015, s. 164.
- ^ Çağlayan 2015, s. 165.
- ^ Çağlayan & Çınarcı 2020, s. 79.
- ^ Çağlayan & Çınarlı 2020, s. 79.
- ^ Çağlayan 2015, s. 170.
- ^ a b c Çağlayan & Çınarlı 2020, s. 80.
- ^ Çağlayan 2015, s. 172.
- ^ Tercan 2015, s. 792.
- ^ Çağlayan & Çınarlı 2020, s. 81.
- ^ . Uyuşmazlık Mahkemesi. 6 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Kasım 2021.
- ^ . Uyuşmazlık Mahkemesi. 6 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Kasım 2021.
- ^ "Eyüp SARICALAR". Uyuşmazlık Mahkemesi. 7 Haziran 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Ekim 2023.
- ^ "Ahmet ARSLAN". Uyuşmazlık Mahkemesi. 7 Mart 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Mart 2021.
- ^ "Mahmut BALLI". Uyuşmazlık Mahkemesi. 7 Haziran 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Ekim 2023.
- ^ "Bilal ÇALIŞKAN". Uyuşmazlık Mahkemesi. 6 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Ekim 2022.
- ^ "Recep KILIÇ". Uyuşmazlık Mahkemesi. 6 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Mart 2021.
- ^ "Ali ÖZGÜR". Uyuşmazlık Mahkemesi. Erişim tarihi: 7 Ekim 2023.
- ^ "Hikmek KANIK". Uyuşmazlık Mahkemesi. 7 Mart 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Mart 2021.
- ^ "Muharrem ÜRGÜP". Uyuşmazlık Mahkemesi. Erişim tarihi: 7 Ekim 2023.
- ^ "Nesrin ŞENGÜN". Uyuşmazlık Mahkemesi. 6 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Ekim 2023.
- ^ "Osman YETEN". Anayasa Mahkemesi. 7 Mart 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Mart 2021.
- ^ "M. Şemsettin AKÇAOĞLU". Anayasa Mahkemesi. 7 Mart 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Mart 2021.
- ^ "Ahmet Recai SEÇKİN". Anayasa Mahkemesi. 7 Mart 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Mart 2021.
- ^ "Ali Fazıl ULUOCAK". Anayasa Mahkemesi. 18 Haziran 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Mart 2021.
- ^ "Ahmet Hamdi BOYACIOĞLU". Anayasa Mahkemesi. 7 Mart 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Mart 2021.
- ^ "Servet TÜZÜN". Anayasa Mahkemesi. 7 Mart 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Mart 2021.
- ^ "Selahattin METİN". Anayasa Mahkemesi. 7 Mart 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Mart 2021.
- ^ "Muammer TURAN". Anayasa Mahkemesi. 4 Nisan 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Mart 2021.
- ^ "Mustafa ŞAHİN". Anayasa Mahkemesi. 4 Nisan 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Mart 2021.
- ^ "Ali HÜNER". Anayasa Mahkemesi. 4 Nisan 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Mart 2021.
- ^ "Yalçın ACARGÜN". Anayasa Mahkemesi. 7 Mart 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Mart 2021.
- ^ "H. Tülay TUĞCU". Anayasa Mahkemesi. 7 Mart 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Mart 2021.
- ^ "Ahmet AKYALÇIN". Anayasa Mahkemesi. 7 Mart 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Mart 2021.
- ^ "Serdar ÖZGÜLDÜR". Anayasa Mahkemesi. 31 Aralık 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Mart 2021.
- ^ "Nuri NECİPOĞLU". Anayasa Mahkemesi. 7 Mart 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Mart 2021.
- ^ "Hicabi DURSUN". Anayasa Mahkemesi. 7 Mart 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Mart 2021.
- ^ "Burhan ÜSTÜN". Anayasa Mahkemesi. 7 Mart 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Mart 2021.
- Genel
- Anıl, Ayten (1992). "UYUŞMAZLIK MAHKEMESi'NİN KURULUŞ VE İŞLEYİŞİ". Ankara Üniversitesi Siyasal Bilimler Fakültesi Dergisi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2021.
- Çağlayan, Ramazan (2015). İdarî Yargılama Hukuku (6. bas.). Ankara: Seçkin Yayıncılık. ISBN .
- Çağlayan, Ramazan; Çınarlı, Serkan (2020). Türk İdarî Yargılama Hukuku Dersleri. Astana Yayıncılık. ISBN .
- Gözler, Kemal (2013). Hukuka Giriş (10. bas.). Bursa: Ekin Yayıncılık. ISBN .
- Gözler, Kemal (2013). İdare Hukuku Dersleri (14. bas.). Bursa: Ekin Yayıncılık. ISBN .
- Gözler, Kemal (2014). Türk Anayasa Hukuku Dersleri (16. bas.). Bursa: Ekin Yayıncılık. ISBN .
- Özkol, Adil (1971). "YENİ BİR UYUŞMAZLIK MAHKEMESİ KANUNUNUN GEREKLİLİĞİ" (PDF). Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 28 (1). Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi. 19 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 1 Ocak 2021.
- Tercan, Erdal (11 Haziran 2015). . 13 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2021.
- Uzun, Cem Duran (2016). Yeni Anayasada Yüksek Yargı. SETA.
- Yayla, Yıldızhan (1968). "UYUŞMAZLIK MAHKEMESİ VE GELECEĞİ ÜZERİNE". İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası. 34 (1-4).
Dış bağlantılar
- Resmî site
- T.C. Anayasası 7 Ocak 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- 2247 sayılı Kanun metni 23 Kasım 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- 4788 sayılı Kanun metni 3 Nisan 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Uyusmazlik Mahkemesi Turkiye Cumhuriyeti Anayasasi nda duzenlenen bir yuksek mahkemedir 1945 te kurulan mahkemenin temel gorevi adli ve idari yargi organlari arasindaki gorev ve hukum uyusmazliklarini kesin olarak cozmektir Turkiye Cumhuriyeti Uyusmazlik MahkemesiUyusmazlik Mahkemesi logosuKurulus9 Temmuz 1945 78 yil once 1945 07 09 YargiUyusmazlik yargisiYerAhlatlibel Mahallesi Incek Sehit Savci Mehmet Selim Kiraz Bulvari No 4 06805 Cankaya AnkaraOlusum turuYuksek mahkemeDilTurkceWebsiteuyusmazlik gov trBaskanMevcutRidvan GulecGorev basi31 Ocak 2024BaskanvekiliMevcutKenan YasarGorev basi16 Ocak 2024 Turkiye de mevcut olan hukuk sisteminde bulunan yargi kollari arasinda ayni dava ile ilgili cikan gorev ve hukum uyusmazliklarinin bagimsiz bir yuksek mahkeme tarafindan kesin olarak cozumlenmesi amaciyla 9 Temmuz 1945 tarihli Uyusmazlik Mahkemesi Kurulmasi Hakkindaki Kanun ile kuruldu 1961 Anayasasi ile yapisinda bazi degisiklikler yapildi Bu donemde kanunda bir degisiklik yapilmasa da 12 Haziran 1979 da kabul edilen Uyusmazlik Mahkemesinin Kurulus Ve Isleyisi Hakkinda Kanun ile mahkemenin yapisi yeniden duzenlendi 15 Temmuz Darbe Girisimi nin ardindan ulkedeki askeri yarginin ilga edilmesi sonrasinda yapilan degisikliklerle ise gunumuzdeki yapisina ulasti Onceleri Anayasa Mahkemesi nin binasini kullanan mahkeme gunumuzde Cankaya daki Ahlatlibel Mahallesi nde bulunan binasinda gorev yapmaktadir Uyusmazlik Mahkemesi gorev ve hukum uyusmazliklarini cozmekle gorevlidir Gorev uyusmazliklari olumlu ve olumsuz olmak uzere iki cesittir Olumlu gorev uyusmazligi baska bir yargi kolunun gorev alanina girdigi gerekcesiyle yapilan gorev itirazinin mahkeme tarafindan reddedilmesi halinde meydana gelir Olumsuz gorev uyusmazligi ise bir davada iki farkli yargi organi tarafindan gorevsizlik karari verilmesi ve bu kararlarin kesinlesmesi halinde soz konusu olur Her iki durumda da ilgililerin basvurusu uzerinde Uyusmazlik Mahkemesi kendisine gonderilen uyusmazligi inceleyerek bir karar verir Hukum uyusmazligi ise ayni konuyla ilgili olarak iki farkli yargi organinca verilen ve kesinlesen celiskili kararlarin varligi halinde soz konusu olur Bu durumda mahkeme olayi inceleyerek gorevsiz mahkemenin verdigi karari iptal eder veyahut kendisi esas hakkinda bir karar verir Uyusmazlik Mahkemesinin kararlari kesindir bu kararlara karsi herhangi bir basvuru yolu acik degildir TarihceArka plan ve kurulusu Turkiye de adli yargi idari yargi anayasa yargisi ve uyusmazlik yargisi olmak uzere dort yargi kolu vardir Uyusmazlik yargisi haricindeki her bir yargi kolunun kendi icinde ilk derece mahkemeleri ve bu mahkemelerin verdigi kararlari incelemekle gorevli istinaf bolge mahkemeleri ve veya temyiz mahkemeleri bulunur Bu yargi kollarinin kendi aralarindaki iliski yargi yolu ya da gorev iliskisi olarak adlandirilir Birden fazla yargi kolunun varligindan oturu uygulamada bu yargi kollari arasinda gorev ve hukum uyusmazliklari cikmasi olasidir Bu uyusmazliklarin da bu mahkemeler disinda ve bunlarin ustunde olan bagimsiz bir yuksek mahkeme tarafindan cozulmesi gerektigi dusunulerek adli idari ve askeri yargi organlari arasindaki gorev ve hukum uyusmazliklarinin kesin olarak cozumlenebilmesi amaciyla 9 Temmuz 1945 tarihinde kabul edilen 4788 sayili Uyusmazlik Mahkemesi Kurulmasi Hakkinda Kanun ile Uyusmazlik Mahkemesi kuruldu 1961 anayasasinda bagimsiz yuksek mahkeme olarak tanimlanan Uyusmazlik Mahkemesi gunumuzde de yururlukte bulunan 2247 sayili Uyusmazlik Mahkemesinin Kurulus ve Isleyisi Hakkinda Kanun ile duzenlenir 1945 tarihli ve 4788 sayili Kanun ile yargi yolu uyusmazligi yalnizca adli ve idari yargi organlari arasinda kabul ediyordu Adli yargi organinda davali olarak bulunan idarenin mahkemenin gorevine itirazi olursa ve bu itiraz reddedilirse Danistay Baskanunsozcusunun dosyayi Uyusmazlik Mahkemesi ne intikal ettirme hakki vardi 1961 Anayasasi ile mahkemenin yapisinda meydana gelen degisiklikler oncesinde gorev uyusmazligi yalnizca adli ve idari yargi organlari arasinda mevcuttu Fakat burada gorev uyusmazligi yalnizca adli yargida gorulen davalarda soz konusu olabiliyordu ve bu uyusmazligi olusturma ve Uyusmazlik Mahkemesi ne intikal ettirme yetkisi yalnizca Danistay Baskanunsozcusune aitti 1961 Anayasasi ile birlikte uyusmazliklarin ayrica askeri yargi icin de gecerli olabilecegi ve uyusmazligi cikarma yetkisinin sadece Danistay Baskanunsozcusunde olmadigi belirtildi 4788 sayili Kanun donemi 1945 te cikarilan 4788 sayili Kanun un birinci maddesinde Uyusmazlik Mahkemesi nin gorevi su sekilde tanimlanmaktaydi Genel mahkemeler Idare ve askerlik yargi yerleri arasinda hukuk islerinden dogan vazife ve hukum uyusmazliklarini kesin olarak cozmege yetkili olmak uzere bir Uyusmazlik Mahkemesi kurulmustur Kanun mahkemenin bir baskan ve ucer yil gorev suresi olan alti uyeden olusacagini belirtmekteydi Baskanlar Yargitay ve Danistay in birinci sinif baskanlarindan olacakti ve bu baskanlar birer sene donusumlu olarak gorev yapacaklardi Uyelerin ucu Yargitay hukuk dairelerinin baskan ve uyelerinden kalan ucu ise Danistay dava dairelerinin baskan ve uyeleri arasindan secilecekti Uyusmazlik askeri islere dair ise Yargitay ve Danistay dan secilen en az kidemli birer uyenin yerine Askeri Yargitay dan iki uye alinacakti Her uye gorevli oldugu kurumun genel kurulunca secilecekti Kurullar da uye eksikligini ikame etmek icin ikiser yedek uye de sececekti Uyusmazlik Mahkemesi nin bir dava dosyasini inceleyebilmesi icin dosyanin Danistay Baskanunsozcusunce mahkemeye intikal ettirilmesi gerekiyordu Bu da yalnizca idarenin mahkemede gorev itirazinda bulunmasi ve mahkemenin bu gorev itirazini reddederek kendisinin gorevli olduguna karar vermesi halinde gerceklesebiliyordu Uyusmazlik Mahkemesi ne intikal eden dava dosya hakkinda burada bir karar alinincaya kadar geri birakiliyordu Mahkeme uc ay icerisinde karar vermezse yargilama kaldigi yerden devam etse de karar verilene kadar Uyusmazlik Mahkemesi karar verirse yargilamayi yuruten mahkeme bu karara uymakla yukumluydu Konusu ve taraflari ayni olan bir dava dosyasinda iki farkli yargi organi da gorevsizlik karari verirse buradaki uyusmazligi giderme yetkisi de Uyusmazlik Mahkemesine aitti Taraflardan herhangi biri uyusmazligin cozulmesini Uyusmazlik Mahkemesinden isteyebiliyordu Mahkemenin bir diger gorevi ise hukum uyusmazligi olusmasi halinde bu uyusmazligi cozmek idi Bu konuda verilen kararlarin kesin olacagi ve T C Resmi Gazete de yayimlanacagi da hukum altina alinmisti Uyusmazlik Mahkemesi nin onune gelen dosyalari ilk olarak usulden inceleyecegi kanunda belirtilmekteydi Buna gore mahkeme basvurulari oncelikle sekil ve sure acisindan inceliyordu Sekil acisindan eksik olan dosyalarda eksikligin giderilmesi icin dosya ilgili mercie iade edilirken suresi gecmis basvurular ise reddediliyordu Incelemelerde mahkemenin tum uyeleri bir arada bulunuyor ve dosya uzerinden salt cogunlukla karar veriliyordu Verilen kararlar kesindi ve uygulanmasi icin dosya ilgili mahkemeye iade ediliyordu 1961 Anayasasi sonrasi 1961 Anayasasi ile birlikte Uyusmazlik Mahkemesi anayasal statuye sahip oldu Onceki 1924 Anayasasinda mahkemeye iliskin bir madde hukmu mevcut degildi 1961 Anayasasinin 142 maddesinde Uyusmazlik Mahkemesi su sekilde tanimlandi Uyusmazlik Mahkemesi adli idari ve askeri yargi mercileri arasindaki gorev ve hukum uyusmazliklarini kesin olarak cozumlemeye yetkilidir Uyusmazlik Mahkemesinin kurulusu ve isleyisi kanunla duzenlenir Bu Mahkemenin Baskanligini Anayasa Mahkemesince kendi asil veya yedek uyeleri arasindan gorevlendirilen bir uye yapar Yeni anayasa ile mahkemenin yapisinda birtakim degisiklikler yapildi Gorev ve hukum uyusmazligi hususlarinda askeri yargi mercileri Uyusmazlik Mahkemesi nin gorevleri arasina alindi Mahkemenin baskanligini Anayasa Mahkemesi nden gorevlendirilen bir uyenin yapacagi belirlendi Buna karsilik 4788 sayili Kanunda anayasanin ardindan bir degisiklik yapilmadi Bu nedenle de ogretide kanunun durumu tartisilmis bazi yazarlarca kanunun Anayasa degisikligini muteakip gunun ihtiyaclarina cevap veremedigi ve bu nedenle degistirilmesi gerektigi fikri ileri surulmustur 2247 sayili Kanun donemi ve gunumuzdeki yapisi 12 Haziran 1979 da kabul edilen 2247 sayili Kanun 22 Haziran 1979 tarihli ve 16674 sayili T C Resmi Gazete de yayimlanarak yururluge girdi Kanunun birinci maddesiyle mahkemenin anayasa ile gorevlendirilen adli idari ve askeri yargi mercileri arasindaki gorev ve hukum uyusmazliklarini kesin olarak cozmeye yetkili ve bu kanunla kurulup gorev yapan bagimsiz bir yuksek mahkeme olarak tanimlandi Mahkeme bu yargi organlari arasindaki gorev uyusmazliklarini cozumlemekle gorevliydi Bununla birlikte Anayasa Mahkemesi ile diger mahkemeler arasindaki gorev uyusmazliklarinda ise Anayasa Mahkemesi nin kararlari esas alinacakti Kanuna gore Uyusmazlik Mahkemesi hukuk ve ceza bolumlerine ayriliyordu Bu bolumler bir baskan ile alti asil uyeden olusuyordu Bu iki bolum ise bir araya gelerek genel kurulu meydana getiriyordu Mahkeme baskani Anayasa Mahkemesinin kendi asil ve yedek uyeleri arasindan seciliyordu Bolumler ve genel kurul baskanin baskanliginda toplaniyordu Hukuk bolumune Yargitay Hukuk Genel Kurulu ile Danistay Genel Kurulunca kendi daire baskan ve uyeleri arasindan Askeri Yuksek Idare Mahkemesi Genel Kurulunca da askeri hakim sinifindan olan daire baskan ve uyeleri arasindan ikiser asil ve ikiser yedek uye seciliyordu Ceza bolumune ise Yargitay Ceza Genel Kurulu ile Askeri Yargitay Genel Kurulunca kendi daire baskan ve uyeleri arasindan ucer asil ve ucer yedek uye seciliyordu 1982 Anayasasi daki 2247 sayili Kanunda Uyusmazlik Mahkemesi nin tanimina yer verildi Mahkemenin verdigi kararlarin kesin oldugu ve diger mahkemeleri baglar nitelikte oldugu da yine hukum altina alindi Mahkemenin bolumleri ve genel kurul uye tam sayisi ile toplanacak ve oy coklugu ile karar verecekti Inceleme dosya uzerinden yapilacakti Oncelikle basvuru sekil ve sure acisindan incelenecek eksik olan basvurular reddedilecekti Mahkemenin bolumleri arasindaki celiskiler genel kurulca verilecek ilke kararlar ile giderilecekti Bu ilke kararlar ile mahkeme baskaninin uygun gorecegi kararlar T C Resmi Gazete de yayimlanacakti 15 Temmuz Darbe Girisimi nin ardindan mevzuatta birtakim degisiklikler yapildi Bu degisiklikler ile Uyusmazlik Mahkemesi nin yapisinda da birtakim degisiklikler yasandi Askeri yargi ilga edildi ve buna bagli kadrolar kaldirildi Mahkemenin de bir baskan ve alti asil alti yedek uyeden kurulacagi hukme baglandi Baskan yine Anayasa Mahkemesinin uyelerinden secilecekti Uyeler Yargitay Hukuk Genel Kurulu ile Danistay Genel Kurulunca kendi daire baskan ve uyeleri arasindan secilecekti Baskan ve uyelerin gorev suresi dort yil olarak belirlenirken gorev suresi bitenlerin tekrar secilebilecegi hukum altina alindi GorevleriUyusmazlik Mahkemesi nin gorev alanina giren uyusmazliklar olumlu ve olumsuz olmak uzere iki alt kategorisi olan gorev uyusmazligi ile hukum uyusmazligi olarak ikiye ayrilir Gorev uyusmazliklari Olumlu gorev uyusmazligi Baska bir yargi kolunun gorev alanina girdigi gerekcesiyle yapilan gorev itirazinin mahkeme tarafindan reddedilmesi halinde olumlu gorev uyusmazligi olusur Olumlu gorev uyusmazliginda bir yargi organi davanin kendi gorev alanina girdigine karar verirken diger yargi organi ise davanin kendi gorev alanina girdigini iddia eder Bu durumda gorev alani korunmak istenen yargi organi icerisinde yer alan bassavci gorev hususunun incelenmesini Uyusmazlik Mahkemesi nden ister Uyusmazligi cikarma yetkisi bassavcilara verilmisse de bassavcilar bu konuda kendiliginden harekete gecemezler Gorevsizlik iddiasinda bulunan kisi ya da makamin bassavcilardan talepte bulunmasi gerekir Bassavci uyusmazlik cikarilmasina gerek olmadigi kanaatinde ise istemi reddeder Aksi kanaatte ise de uyusmazlik cikarma talebini Uyusmazlik Mahkemesi ne bildirmesi gerekir boylece olumlu gorev uyusmazligi cikarilmis olur Olumlu gorev uyusmazliginin soz konusu olmasi icin bir davanin acilmis olmasi davada gorevsizlik itirazinin yapilmis olmasi ve mahkemenin esas hakkinda bir karar vermeden gorevsizlik itirazini reddetmesi gerekir Bu sartlar saglanmamis ise olumlu gorev uyusmazligindan bahsedilemeyecektir Uyusmazlik Mahkemesi basvuru sartlari tamam olan bir basvuruyu hakli gorurse gorevlilik karari veren mahkemenin bu kararini kaldirarak gorevli yargi yerini belirler ve yargilama orada devam eder haksiz gorurse de basvuru talebini reddeder Mahkemenin kararlari kesindir Uyusmazlik Mahkemesi ne intikal uyusmazlikta davayi gormekte olan mahkeme Uyusmazlik Mahkemesi nin karari icin yargilamayi alti ay sureyle bekletir Bu sure icerisinde bir karar gelirse karara gore islem yapilir Gelmezse yargilama kaldigi yerden devam eder Mahkeme esas hakkinda karar vermeden Uyusmazlik Mahkemesi nden karar gelirse bu karara gore islem yapilir Uyusmazlik Mahkemesi nin mahkeme esastan karar verdikten sonra verdigi kararin ise mahkeme kararina bir etkisi yoktur Olumsuz gorev uyusmazligi Adli ve idari yargi organlarinin taraflari ve konusu ayni olan bir uyusmazlikta karsilikli olarak birbirlerini gorevli gorerek gorevsizlik karari vermeleri ve kararlarin kesinlesmesi halinde olumsuz gorev uyusmazligi soz konusu olur Gorevsizlik karari veren mahkemelerin karsilikli olarak birbirlerini gorevli bulmalari gereklidir aksi takdirde olumsuz gorev uyusmazligi cikmis olmaz Olumsuz gorev uyusmazliginda Uyusmazlik Mahkemesi ne basvuru hakki davanin taraflarina aittir Ceza davalarinda taraflar disinda ilgili makamlarinda basvuru hakki vardir Basvuru son gorevsizlik kararini veren mahkemeye verilecek bir dilekce ile gerceklestirilir Istinaf ve temyiz mercileri de bu basvuruyu yapabilmektedir Uyusmazlik Mahkemesi gorevli mahkemeyi belirler ve kararini mahkemelere bildirir Gorevli bulunan mahkeme yargilamayi ayrica bir karara gerek olmaksizin gormeye baslar Uyusmazlik Mahkemesi gorevsizlik karari veren mahkemeler disinda bir mahkemeyi gorevli bulmussa davacinin Uyusmazlik Mahkemesi karariyla birlikte bu mahkemede yeni bir dava acmasi gerekir Yargilama sirasinda gorevsizlik kararindan once ihtiyati tedbir ihtiyati haciz gibi tedbir kararlari verilmisse bu kararlarin akibetinin Uyusmazlik Mahkemesi ne basvurulmasi halinde akibetinin ne olacagi hususu 2247 sayili Kanunda belirlenmektedir Buna gore tedbir kararlari Uyusmazlik Mahkemesi karar verinceye kadar gecerli olacaktir Uyusmazlik Mahkemesi tedbir kararini veren yargi yerinin gorevsizligine karar verirse tedbir kararinin akibetini gorevlendirilen yargi mercii belirler Bu mahkeme tedbir kararini kaldirabilir kaldirmazsa bu karar altmis gun sureyle gecerliligini korur Uyusmazlik Mahkemesi kararini verinceye kadar bu tedbirlerle ilgili de karar verme hakkina sahiptir Bu hususlar ceza davalarindaki koruma guvenlik altina alma el koyma gibi tedbirler acisindan da gecerlidir Hukum uyusmazliklari Konusu sebebi ve taraflarindan en az birinin ayni oldugu bir davanin farkli yargi organlarinda acilmasi ve bu yargi organlarinin davanin esasi hakkinda celiskili kararlar vermesi ve bu kararlarin kesinlesmesi mumkundur Bu celiski yuzunden hukme bagli hakkin yerine getirilmesi imkansiz olan durumlarda hukum uyusmazligi soz konusu olur Ceza davalarinda hukum uyusmazliginin soz konusu olmasi icin sanigin failin ve maddi olaylarin ayni olmasi gerekir Bu sartlarin saglanmasi halinde taraflar ya da ilgili makam dogrudan Uyusmazlik Mahkemesi ne basvurur Mahkeme celisen kararlari inceleyerek dosya uzerinden esas hakkindaki kararini verir Mahkemenin karari kesindir buna karsi herhangi bir kanun yolu mevcut degildir Gorevdeki uyeler Adi Baslama tarihi Gorevi Secildigi yer1 Ridvan Gulec 31 Ocak 2024 Baskan Anayasa Mahkemesi2 Kenan Yasar 16 Ocak 2024 Baskanvekili Anayasa Mahkemesi3 Nilgun Tas 25 Ekim 2021 Asil uye Yargitay4 Dogan Agirman 25 Ekim 2021 Asil uye Yargitay5 Eyup Saricalar 18 Ekim 2022 Asil uye Yargitay6 Ahmet Arslan 20 Eylul 2019 Asil uye Danistay7 Mahmut Balli 31 Mayis 2022 Asil uye Danistay8 Bilal Caliskan 13 Eylul 2022 Asil uye Danistay9 Recep Kilic 20 Eylul 2019 Yedek uye Danistay10 Yuksel Navdar 13 Eylul 2022 Yedek uye Danistay11 Ali Ozgur 13 Eylul 2022 Yedek uye Danistay12 Hikmet Kanik 20 Eylul 2020 Yedek uye Yargitay13 Muharrem Urgup 18 Ekim 2022 Yedek uye Yargitay14 Nesrin Sengun 13 Eylul 2023 Yedek uye YargitayBaskanlari Baskan Gorev baslangici Gorev bitisi1 15 Eylul 1962 26 Mayis 19642 Ibrahim Hilmi Senil 26 Mayis 1964 19 Kasim 19653 19 Kasim 1965 5 Aralik 19674 Recai Seckin 5 Aralik 1967 16 Haziran 19705 Ali Fazil Uluocak 16 Haziran 1970 3 Haziran 19736 Ahmet Hamdi Boyacioglu 3 Haziran 1973 16 Eylul 19827 16 Eylul 1982 6 Eylul 19878 6 Eylul 1987 15 Nisan 19889 18 Nisan 1988 10 Haziran 199010 22 Haziran 1990 6 Eylul 199111 6 Eylul 1991 1 Temmuz 199312 15 Temmuz 1993 14 Subat 199814 Mustafa Bumin 17 Mart 1998 28 Eylul 199815 15 Temmuz 1999 9 Temmuz 200316 9 Temmuz 2003 3 Ocak 200417 Tulay Tugcu 6 Ocak 2004 25 Temmuz 200518 12 Eylul 2005 16 Mart 201219 Serdar Ozguldur 22 Mart 2012 21 Mart 201620 Nuri Necipoglu 22 Mart 2016 2 Temmuz 201821 Hicabi Dursun 2 Temmuz 2018 16 Temmuz 202022 Burhan Ustun 23 Temmuz 2020 10 Ocak 202123 Celal Mumtaz Akinci 11 Ocak 2021 31 Ocak 202224 Muammer Topal 31 Ocak 2022 30 Ocak 202425 Ridvan Gulec 31 Ocak 2024 GorevdeKonumuMahkemenin 1962 1989 yillari arasindaki toplantilari Anayasa Mahkemesi ne ait toplanti salonunda yapiliyordu Anayasa Mahkemesi nin 1989 yilinda yeni binasina tasinmasinin ardindan binanin besinci kati Uyusmazlik Mahkemesi ne tahsis edildi 2009 yilindan itibaren ise Ahlatlibel deki yeni binasinda hizmet vermektedir Notlar Turkiye Cumhuriyeti Anayasasinda degisiklik yapan 6771 sayili Kanun ile kaldirilana kadar askeri yargida da askeri davalar gorulmekteydi Baskanunsozcusu yururlukteki mevcut Danistay Kanununda Bassavci olarak yer almaktadir krs eski kanun yeni kanun Hukum uyusmazligi Turk hukukunda kesinlesmis yargi kararlarinin tekrar incelenebilmesini saglayan bir basvuru yoludur Uyusmazlik Mahkemesi bu halde olayi inceleyerek celiskili kararlardan birini ya da her ikisini de kaldirir her ikisini de kaldirirsa olayin esasi hakkinda da karar verir Bu dusuncede olan yazarlar icin bkz Ozkol Yayla 2 7 2018 tarihli 703 sayili KHK nin 183 uncu maddesiyle bu fikrada yer alan adli idari ve askeri ibaresi adli ve idari seklinde degistirilmis ve askeri yargi ilga edilmistir Fakat Anayasa Mahkemesiyle diger mahkemeler arasinda gorev uyusmazligi yasanirsa Anayasa Mahkemesinin karari esas alinacakti Ceza davalarinda esas hakkinda karar verilmez davayi hangi mahkemenin gorup karara baglamasi gerektigine karar verilir KaynakcaOzel a b c d e Karar metni PDF resmigazete gov tr 17 Ocak 2024 16 Ocak 2024 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 17 Ocak 2024 6771 sayili Kanun metni Turkiye Buyuk Millet Meclisi 21 Ocak 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Ocak 2021 Tercan 2015 s 785 a b Anil 1992 s 45 Uzun 2016 s 17 a b Uyusmazlik Mahkemesi Anayasa Mahkemesi 27 Haziran 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Ocak 2021 Uyusmazlik Mahkemesi tarihcesi Uyusmazlik Mahkemesi Baskanligi 16 Kasim 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Ocak 2021 Yayla 1968 s 203 a b c d e 4788 sayili Kanun metni PDF T C Resmi Gazete 14 Temmuz 1945 3 Nisan 2018 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 1 Ocak 2021 a b Tercan 2015 s 789 1961 Anayasasi anayasa gen tr 8 Haziran 2004 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Ocak 2021 Ozkol 1971 s 77 Yayla 1968 s 205 a b 703 sayili KHK PDF T C Resmi Gazete 9 Temmuz 2018 12 Temmuz 2018 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 1 Ocak 2021 a b c d e 2247 sayili Kanun PDF T C Resmi Gazete 12 Haziran 1979 21 Eylul 2016 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 1 Ocak 2021 a b Gozler 2013a s 127 Gozler 2014 s 401 1982 Anayasasi PDF mevzuat gov tr 25 Temmuz 2011 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 1 Ocak 2021 a b c d e Gozler 2013b s 828 Caglayan 2015 ss 158 159 Caglayan amp Cinarli 2020 s 77 a b Caglayan amp Cinarli 2020 s 78 a b Caglayan 2015 s 164 Caglayan 2015 s 165 Caglayan amp Cinarci 2020 s 79 Caglayan amp Cinarli 2020 s 79 Caglayan 2015 s 170 a b c Caglayan amp Cinarli 2020 s 80 Caglayan 2015 s 172 Tercan 2015 s 792 Caglayan amp Cinarli 2020 s 81 Uyusmazlik Mahkemesi 6 Kasim 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 6 Kasim 2021 Uyusmazlik Mahkemesi 6 Kasim 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 6 Kasim 2021 Eyup SARICALAR Uyusmazlik Mahkemesi 7 Haziran 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Ekim 2023 Ahmet ARSLAN Uyusmazlik Mahkemesi 7 Mart 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Mart 2021 Mahmut BALLI Uyusmazlik Mahkemesi 7 Haziran 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Ekim 2023 Bilal CALISKAN Uyusmazlik Mahkemesi 6 Temmuz 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Ekim 2022 Recep KILIC Uyusmazlik Mahkemesi 6 Temmuz 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Mart 2021 Ali OZGUR Uyusmazlik Mahkemesi Erisim tarihi 7 Ekim 2023 Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link Hikmek KANIK Uyusmazlik Mahkemesi 7 Mart 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Mart 2021 Muharrem URGUP Uyusmazlik Mahkemesi Erisim tarihi 7 Ekim 2023 Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link Nesrin SENGUN Uyusmazlik Mahkemesi 6 Temmuz 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Ekim 2023 Osman YETEN Anayasa Mahkemesi 7 Mart 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Mart 2021 M Semsettin AKCAOGLU Anayasa Mahkemesi 7 Mart 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Mart 2021 Ahmet Recai SECKIN Anayasa Mahkemesi 7 Mart 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Mart 2021 Ali Fazil ULUOCAK Anayasa Mahkemesi 18 Haziran 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Mart 2021 Ahmet Hamdi BOYACIOGLU Anayasa Mahkemesi 7 Mart 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Mart 2021 Servet TUZUN Anayasa Mahkemesi 7 Mart 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Mart 2021 Selahattin METIN Anayasa Mahkemesi 7 Mart 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Mart 2021 Muammer TURAN Anayasa Mahkemesi 4 Nisan 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Mart 2021 Mustafa SAHIN Anayasa Mahkemesi 4 Nisan 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Mart 2021 Ali HUNER Anayasa Mahkemesi 4 Nisan 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Mart 2021 Yalcin ACARGUN Anayasa Mahkemesi 7 Mart 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Mart 2021 H Tulay TUGCU Anayasa Mahkemesi 7 Mart 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Mart 2021 Ahmet AKYALCIN Anayasa Mahkemesi 7 Mart 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Mart 2021 Serdar OZGULDUR Anayasa Mahkemesi 31 Aralik 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Mart 2021 Nuri NECIPOGLU Anayasa Mahkemesi 7 Mart 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Mart 2021 Hicabi DURSUN Anayasa Mahkemesi 7 Mart 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Mart 2021 Burhan USTUN Anayasa Mahkemesi 7 Mart 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Mart 2021 GenelAnil Ayten 1992 UYUSMAZLIK MAHKEMESi NIN KURULUS VE ISLEYISI Ankara Universitesi Siyasal Bilimler Fakultesi Dergisi Erisim tarihi 1 Ocak 2021 Caglayan Ramazan 2015 Idari Yargilama Hukuku 6 bas Ankara Seckin Yayincilik ISBN 978 975 02 3198 8 Caglayan Ramazan Cinarli Serkan 2020 Turk Idari Yargilama Hukuku Dersleri Astana Yayincilik ISBN 9786059623193 Gozler Kemal 2013 Hukuka Giris 10 bas Bursa Ekin Yayincilik ISBN 978 605 5187 75 0 Gozler Kemal 2013 Idare Hukuku Dersleri 14 bas Bursa Ekin Yayincilik ISBN 978 605 5187 77 4 Gozler Kemal 2014 Turk Anayasa Hukuku Dersleri 16 bas Bursa Ekin Yayincilik ISBN 978 605 5048 73 0 Ozkol Adil 1971 YENI BIR UYUSMAZLIK MAHKEMESI KANUNUNUN GEREKLILIGI PDF Ankara Universitesi Hukuk Fakultesi Dergisi 28 1 Ankara Universitesi Hukuk Fakultesi 19 Temmuz 2018 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 1 Ocak 2021 Tercan Erdal 11 Haziran 2015 13 Mart 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 1 Ocak 2021 Uzun Cem Duran 2016 Yeni Anayasada Yuksek Yargi SETA Yayla Yildizhan 1968 UYUSMAZLIK MAHKEMESI VE GELECEGI UZERINE Istanbul Universitesi Hukuk Fakultesi Mecmuasi 34 1 4 Dis baglantilarResmi site T C Anayasasi 7 Ocak 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde 2247 sayili Kanun metni 23 Kasim 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde 4788 sayili Kanun metni 3 Nisan 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde