Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Vaçedzori Manastırı (Gürcüce: ვაჩეძორის მონასტერი), tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Erzurum ilinin Olur ilçesine bağlı ve eski adı Niakomi olan Keçili köyünde Orta Çağ'dan kalma Gürcü manastırıdır.
 Vaçedzori Manastırı ana kilisesinin içinden bir görünüm, 1907. | |
 | |
| Temel bilgiler | |
|---|---|
| Konum | Keçili, Olur, Erzurum |
| Koordinatlar | 40°52′14″K 41°59′21″D / 40.87056°K 41.98917°D |
| İnanç | Doğu Ortodoks Kilisesi |
| Mezhep | Gürcü Ortodoks Kilisesi |
| Durum | Harabe |
| Mimari | |
| Mimari tür | Manastır |
| Mimari biçim | Gürcü mimarisi |
| Tamamlanma | 9. yüzyıl |
| Özellikler | |
| Malzemeler | Taş |
Tarihçe
Vaçedzori Manastırı'nın bulunduğu Tao, Orta Çağ'da Gürcistan'ı oluşturan yerlerden biriydi. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi manastırın inşa edildiği Niakomi köyünü 16. yüzyılın ortalarında Gürcülerden ele geçirmiştir. Ancak manastır bu tarihten birkaç yüzyıl önce kurulmuştur. Nitekim manastırın Vaçedzori Kilisesi'nin inşa edildiği 9. yüzyılda kurulduğu tahmin edilmektedir. Tarihsel vesikalara göre manastı Aziz Stepane (Aziz Stefan) adına kurulmuştur. 2012 yılında köylülerin manastırın yakınında, keşilerin inzivaya çekildiği mağaralarda bulduğu Gürcüce elyazması belgelerin biri, ana kilisenin inşa edildiği 9. yüzyıla tarihlendirilmiştir. Manastırın yakınında inşa edilmiş olan Niakomi Kalesi'nin işlevlerinden birinin bu manastırın korunması olduğu tahmin edilmektedir. Manastırın olduğu yerleri insanlar uzun zamandır tarım arazisi olarak kullanmaktadır. Defineciler tarafından çok fazla kazılmış olmasından dolayı Tao-Klarceti bölgesinin en önemli manastır yapı topluluğundan biri olan Vaçedzori Manastırı yapıları fazlaca zarar görmüştür.
Gürcü arkeolog ve tarihçi Ekvtime Takaişvili, bu bölgede araştırma gezisi yaptığı 1907 yılında, Salaçuri ve Niakomi derelerinin birleştiği yerden Niakomi vadisinin üst kesimine çıkıp Vaçi-Dzori (ვაჩი-ძორი) veya Vaçe-Dzori (ვაჩე-ძორი) manastırına ulaştığını yazmıştır. Manastırın adını, burada bir mağarada bulduğu Gürcüce elyazmasındaki kayda dayandırmıştır. Ancak Takaişvili, ulaşılması zor yüksek tepedeki Niakomi Kalesi'ni Kalmahi Kalesi sanmıştır. Bununla birlikte manastırın bu kale tarafından korunduğunu belirtmiştir. Takaişvili, Vaçedzori Manastırı'nın Oltu sancağında bulunan Leksori Manastırı'ndan daha büyük ve daha güzel olduğunu yazmıştır. Takaişvili'nin verdiği bilgiye göre manastırın yapıları bu tarihte de yıkık dökük halde bulunuyordu. Niakomi köylüleri manastırı kışlak haline getirmiş, yapılarının ahır, samanlık ve başka amaçlarla kullanıyorlardı. Bazı yapıların taşları sökülmüş ve kışlakta köylüler tarafından inşa edilmiş yapılarda kullanılmıştı. Ana kiliseye bitişik inşa edilmiş olup 1907 yılında samanlık olarak kullanılan şapelin çatısı çökmüş, ancak köylüler tarafından toprakla yeniden kapatılmıştı. Çatının altına konan bir sütunda Gürcü alfabesini Asomtavruli harfleriyle ".. ႳႻႪႤ .. / ႭႰႷ.. / Ⴍ: ႫႨႱ /.: Ⴀ: ႵႠႥႧ (ႠႰ):" şeklinde bir yazı bulunuyordu. Aynı küçük kilisenin pencere çerçevesinden sökülmüş taşlarda dört satırdan oluşan Gürcüce Asomtavruli yazı bulunuyordu. Takaişvili bu yazıyı "1. ქ. ქართველთა და აფხაზთა მეფისა დიმიტრის ასულ(ისა)... (პატრო- ნი)სა რუსუდანისა დაუთავეთ (?) ყ(ოვლითა) / 2. და მათითა საფასოჲთა აღეშენა / 3. ეკუტერი ესე სახელსა ზედა ყოვლად წმიდისა ღმრთის მშობელი-სასა, მოძღურობასა შინა უჩ... / 4. გოდერძის ძისა, ქრონიკონსა ფკვ, ჴელითა ... ა ცხო.." şeklide deşifre edip okumuştur:
Mimari
Vaçedzori Manastırı, köyü üç kilometre güneydoğusunda, dar ve kayalık bir vadinin sağ yakasında yer alır. Manasır kompleksi, bir ana kilise, yedi şapel, çan kulesi, yemekhane, başka yapılar ile kayaya oyulmuş keşiş mağaralardan oluşuyordu. Ana kilise, aynı zamanda manastırın yapılarının çoğu, sözü geçen vadi ile başka küçük bir vadinin birleştiği yerde bulunmaktadır. Bu yapılar Vaçedzori Manastırı'nın büyük bir manastır olduğunu göstermektedir. Ekvtime Takaişvili'nin 1907 yılında verdiği bilgiye göre, bütün yapılar sıradan taşlarla, ancak kapı ve pencere çerçeveleri ile kemerleri kesme taşalarla inşa edilmiş, içleri sıvanmış ve duvar resimleriyle süslenmişti. Ana kilise 9. yüzyılda inşa edilmiş üç apsisli, kubbeli ve kapalı haç planlı uzun dikdörtgen bir yapıdır. Her apsiste birer pencere, kubbe kasnağında ise dört pencere bulunuyordu. Batıda da iki pencere vardı, ancak biri yıkılmıştı. Kilisenin batı, güney ve kuzeyde birer kapısı vardı. Kuzey kapısı daha alçaktı ve kiliseye bitişik olarak inşa edilmiş olan şapele açılıyordu. Vaçedzori Kilisesi, çatısı 1907 yılıda yer yer çökmüş olmakla birlikte, oldukça iyi durumdaydı. İçi duvar resimleriyle bezenmişti ve bu resimler kısmen bugüne de ulaşmıştır. Ana kilis ile mahalde inşa edilmiş olan kiliselerin sunakları doğu yerine güneydoğuya doğru bakmaktadır. Buna ana kilisenin inşasında ortaya çıkmış olan doğal zorlukları yol açmıştır. Gürcü tarihçi ve arkeolog Ekvtime Takaişvili manastır mahallinde sekiz küçük kilise olduğunu yazmıştır. Oysa günümüze yedi küçük kilise ulaşmıştır.
Vaçedzori Manastırı'nın küçük kilise veya şapellerinden ilki, tek nefli yapı olup ana kilisenin batısındaki şapele kuzeybatısından bitişik inşa edilmiştir. Günümüzde büyük ölçüde ayaktadır. Büyük ölçüde ayakta duran tek nefli ikinci şapel, manastırın orta mahallinde, ana kilisenin batısında, kuzeybatısı yönünde uzanacak biçimde inşa edilmiştir. Kuzeyden çan kulesine bitişmiştir. 1306 yılında inşa edilmiş olan tek nefli şapel, duvar resimleriyle süslenmiş olup günümüzde büyük ölçüde ayaktadır. Şapel manastırın orta mahallinde yer alır ve na kiliseye batı kısmından, çan kulesine de güneydoğu kısmından bitişiktir. Ekvtime Takaişvili’nin bulunduğu 1907 yılında bulunan Gürcüce yazıta göre şapel Meryem Ana'ya adanmıştır. Ana kilisenin 50 metre güneydoğusunda bulunan tek nefli şapel, büyük ölçüde ayakta olmakla birlikte duvar resimleri zarar görmüştür. Bu kilisenin alt katının mezar odası olduğu tahmin edilmektedir. Manastır orta kısım mahallinin 70 metre kuzeyinde, aynı vadinin sol kıyısında kayalık yamaçta bulunan başka bir şapel de büyük ölçüde sağlam kalmıştır. Yedinci şapel veya küçük kilise ise, büyük ölçüde ayakta olup duvar resimlerinin bir kısmını da muhafaza etmiştir.
Kaynakça
- ^ a b 2016 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2016 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2017, s. 282. 17 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ a b Tao-Klarceti: Tarihsel ve Kültürel Anıtlar (ტაო-კლარჯეთი: ისტორიისა და კულტურის ძეგლები), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, Tiflis, 2018, s. 27, .
- ^ a b "Ekvtime Takaişvili, 1907 Yılı Kola-Oltisi ve Çangli'de Arkeolojik Araştırmalar Gezisi (არქეოლოგიური ექსპედიცია კოლა-ოლთისში და სოფელ ჩანგლში 1907 წელს), Paris, 1938, s. 54-67". 29 Ekim 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Nisan 2024.
- ^ Tao-Klarceti: Tarihsel ve Kültürel Anıtlar (ტაო-კლარჯეთი: ისტორიისა და კულტურის ძეგლები), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, Tiflis, 2018, s. 27, 67. .
- ^ Tao-Klarceti: Tarihsel ve Kültürel Anıtlar (ტაო-კლარჯეთი: ისტორიისა და კულტურის ძეგლები), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, Tiflis, 2018, s. 67-71. .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Vacedzori Manastiri Gurcuce ვაჩეძორის მონასტერი tarihsel Tao bolgesinde gunumuzde Erzurum ilinin Olur ilcesine bagli ve eski adi Niakomi olan Kecili koyunde Orta Cag dan kalma Gurcu manastiridir Vacedzori ManastiriVacedzori Manastiri ana kilisesinin icinden bir gorunum 1907 Temel bilgilerKonumKecili Olur ErzurumKoordinatlar40 52 14 K 41 59 21 D 40 87056 K 41 98917 D 40 87056 41 98917InancDogu Ortodoks KilisesiMezhepGurcu Ortodoks KilisesiDurumHarabeMimariMimari turManastirMimari bicimGurcu mimarisiTamamlanma9 yuzyilOzelliklerMalzemelerTasTarihceVacedzori Manastiri nin bulundugu Tao Orta Cag da Gurcistan i olusturan yerlerden biriydi Nitekim Osmanlilar bu bolgeyi manastirin insa edildigi Niakomi koyunu 16 yuzyilin ortalarinda Gurculerden ele gecirmistir Ancak manastir bu tarihten birkac yuzyil once kurulmustur Nitekim manastirin Vacedzori Kilisesi nin insa edildigi 9 yuzyilda kuruldugu tahmin edilmektedir Tarihsel vesikalara gore manasti Aziz Stepane Aziz Stefan adina kurulmustur 2012 yilinda koylulerin manastirin yakininda kesilerin inzivaya cekildigi magaralarda buldugu Gurcuce elyazmasi belgelerin biri ana kilisenin insa edildigi 9 yuzyila tarihlendirilmistir Manastirin yakininda insa edilmis olan Niakomi Kalesi nin islevlerinden birinin bu manastirin korunmasi oldugu tahmin edilmektedir Manastirin oldugu yerleri insanlar uzun zamandir tarim arazisi olarak kullanmaktadir Defineciler tarafindan cok fazla kazilmis olmasindan dolayi Tao Klarceti bolgesinin en onemli manastir yapi toplulugundan biri olan Vacedzori Manastiri yapilari fazlaca zarar gormustur Gurcu arkeolog ve tarihci Ekvtime Takaisvili bu bolgede arastirma gezisi yaptigi 1907 yilinda Salacuri ve Niakomi derelerinin birlestigi yerden Niakomi vadisinin ust kesimine cikip Vaci Dzori ვაჩი ძორი veya Vace Dzori ვაჩე ძორი manastirina ulastigini yazmistir Manastirin adini burada bir magarada buldugu Gurcuce elyazmasindaki kayda dayandirmistir Ancak Takaisvili ulasilmasi zor yuksek tepedeki Niakomi Kalesi ni Kalmahi Kalesi sanmistir Bununla birlikte manastirin bu kale tarafindan korundugunu belirtmistir Takaisvili Vacedzori Manastiri nin Oltu sancaginda bulunan Leksori Manastiri ndan daha buyuk ve daha guzel oldugunu yazmistir Takaisvili nin verdigi bilgiye gore manastirin yapilari bu tarihte de yikik dokuk halde bulunuyordu Niakomi koyluleri manastiri kislak haline getirmis yapilarinin ahir samanlik ve baska amaclarla kullaniyorlardi Bazi yapilarin taslari sokulmus ve kislakta koyluler tarafindan insa edilmis yapilarda kullanilmisti Ana kiliseye bitisik insa edilmis olup 1907 yilinda samanlik olarak kullanilan sapelin catisi cokmus ancak koyluler tarafindan toprakla yeniden kapatilmisti Catinin altina konan bir sutunda Gurcu alfabesini Asomtavruli harfleriyle ႳႻႪႤ ႭႰႷ Ⴍ ႫႨႱ Ⴀ ႵႠႥႧ ႠႰ seklinde bir yazi bulunuyordu Ayni kucuk kilisenin pencere cercevesinden sokulmus taslarda dort satirdan olusan Gurcuce Asomtavruli yazi bulunuyordu Takaisvili bu yaziyi 1 ქ ქართველთა და აფხაზთა მეფისა დიმიტრის ასულ ისა პატრო ნი სა რუსუდანისა დაუთავეთ ყ ოვლითა 2 და მათითა საფასოჲთა აღეშენა 3 ეკუტერი ესე სახელსა ზედა ყოვლად წმიდისა ღმრთის მშობელი სასა მოძღურობასა შინა უჩ 4 გოდერძის ძისა ქრონიკონსა ფკვ ჴელითა ა ცხო seklide desifre edip okumustur MimariVacedzori Manastiri koyu uc kilometre guneydogusunda dar ve kayalik bir vadinin sag yakasinda yer alir Manasir kompleksi bir ana kilise yedi sapel can kulesi yemekhane baska yapilar ile kayaya oyulmus kesis magaralardan olusuyordu Ana kilise ayni zamanda manastirin yapilarinin cogu sozu gecen vadi ile baska kucuk bir vadinin birlestigi yerde bulunmaktadir Bu yapilar Vacedzori Manastiri nin buyuk bir manastir oldugunu gostermektedir Ekvtime Takaisvili nin 1907 yilinda verdigi bilgiye gore butun yapilar siradan taslarla ancak kapi ve pencere cerceveleri ile kemerleri kesme tasalarla insa edilmis icleri sivanmis ve duvar resimleriyle suslenmisti Ana kilise 9 yuzyilda insa edilmis uc apsisli kubbeli ve kapali hac planli uzun dikdortgen bir yapidir Her apsiste birer pencere kubbe kasnaginda ise dort pencere bulunuyordu Batida da iki pencere vardi ancak biri yikilmisti Kilisenin bati guney ve kuzeyde birer kapisi vardi Kuzey kapisi daha alcakti ve kiliseye bitisik olarak insa edilmis olan sapele aciliyordu Vacedzori Kilisesi catisi 1907 yilida yer yer cokmus olmakla birlikte oldukca iyi durumdaydi Ici duvar resimleriyle bezenmisti ve bu resimler kismen bugune de ulasmistir Ana kilis ile mahalde insa edilmis olan kiliselerin sunaklari dogu yerine guneydoguya dogru bakmaktadir Buna ana kilisenin insasinda ortaya cikmis olan dogal zorluklari yol acmistir Gurcu tarihci ve arkeolog Ekvtime Takaisvili manastir mahallinde sekiz kucuk kilise oldugunu yazmistir Oysa gunumuze yedi kucuk kilise ulasmistir Vacedzori Manastiri nin kucuk kilise veya sapellerinden ilki tek nefli yapi olup ana kilisenin batisindaki sapele kuzeybatisindan bitisik insa edilmistir Gunumuzde buyuk olcude ayaktadir Buyuk olcude ayakta duran tek nefli ikinci sapel manastirin orta mahallinde ana kilisenin batisinda kuzeybatisi yonunde uzanacak bicimde insa edilmistir Kuzeyden can kulesine bitismistir 1306 yilinda insa edilmis olan tek nefli sapel duvar resimleriyle suslenmis olup gunumuzde buyuk olcude ayaktadir Sapel manastirin orta mahallinde yer alir ve na kiliseye bati kismindan can kulesine de guneydogu kismindan bitisiktir Ekvtime Takaisvili nin bulundugu 1907 yilinda bulunan Gurcuce yazita gore sapel Meryem Ana ya adanmistir Ana kilisenin 50 metre guneydogusunda bulunan tek nefli sapel buyuk olcude ayakta olmakla birlikte duvar resimleri zarar gormustur Bu kilisenin alt katinin mezar odasi oldugu tahmin edilmektedir Manastir orta kisim mahallinin 70 metre kuzeyinde ayni vadinin sol kiyisinda kayalik yamacta bulunan baska bir sapel de buyuk olcude saglam kalmistir Yedinci sapel veya kucuk kilise ise buyuk olcude ayakta olup duvar resimlerinin bir kismini da muhafaza etmistir Kaynakca a b 2016 Yili Tao Klarceti Tarihi Eserleri Arastirma Gezisi Sonuclari ტაო კლარჯეთის ძეგლების 2016 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები Tiflis 2017 s 282 17 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde ISBN 978 9941 9470 8 7 a b Tao Klarceti Tarihsel ve Kulturel Anitlar ტაო კლარჯეთი ისტორიისა და კულტურის ძეგლები Editor Buba Kudava Yazarlar Nestan Bagauri Zurab Batiasvili Irma Beridze Buba Kudava Nikoloz Jgenti Goca Saitidze Natia Hizanisvili Tiflis 2018 s 27 ISBN 978 9941 478 17 8 a b Ekvtime Takaisvili 1907 Yili Kola Oltisi ve Cangli de Arkeolojik Arastirmalar Gezisi არქეოლოგიური ექსპედიცია კოლა ოლთისში და სოფელ ჩანგლში 1907 წელს Paris 1938 s 54 67 29 Ekim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Nisan 2024 Tao Klarceti Tarihsel ve Kulturel Anitlar ტაო კლარჯეთი ისტორიისა და კულტურის ძეგლები Editor Buba Kudava Yazarlar Nestan Bagauri Zurab Batiasvili Irma Beridze Buba Kudava Nikoloz Jgenti Goca Saitidze Natia Hizanisvili Tiflis 2018 s 27 67 ISBN 978 9941 478 17 8 Tao Klarceti Tarihsel ve Kulturel Anitlar ტაო კლარჯეთი ისტორიისა და კულტურის ძეგლები Editor Buba Kudava Yazarlar Nestan Bagauri Zurab Batiasvili Irma Beridze Buba Kudava Nikoloz Jgenti Goca Saitidze Natia Hizanisvili Tiflis 2018 s 67 71 ISBN 978 9941 478 17 8