Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddenin listelenen bazıları olmayabilir. (Mart 2014) () |
| cinsiyeti | erkek  |
|---|---|
| vatandaşlığı | Rusya İmparatorluğu |
| ana dilindeki ismi | ვაჟა-ფშაველა |
| doğum adı | ლუკა რაზიკაშვილი |
| ön adı | Vazha |
| soyadı | Pshavela |
| doğum tarihi | 14 Temmuz 1861 |
| doğum yeri | Chargali |
| ölüm tarihi | 27 Haziran 1915 |
| ölüm yeri | Tiflis |
| defin yeri | Mtatsminda Panteonu |
| kardeşi | Bachana Razikashvili |
| çocuğu | Levan Razikashvili |
| ana dili | Gürcüce |
| konuştuğu, yazdığı diller | Gürcüce |
| mesleği | şair, öğretmen, çevirmen, oyun yazarı, yazar |
| öğrenim gördüğü okul | Transcaucasian Teachers Seminary |
| etnik grubu | |
| önemli eser | Host and Guest |
| resmî sitesi | https://rustaveli.tripod.com/pshavela.html |
Vaja Pşavela (Gürcüce: ვაჟა-ფშაველა; 26 Temmuz 1861 - 10 Temmuz 1915), Gürcü edebiyatının en önemli adlarından biridir. Büyük ölçüde mitolojiden esinlenerek son derece farklı eserler vermiştir. Yapıtlarına felsefi boyutlar kazandırmış ve büyük şairlik yeteneğiyle özgün bir şiirsel dünya yaratmıştı. Yaşamının büyük bölümünü dağlarda, ıssız yerlerde geçirmesine karşın, o da İlia Çavçavadze ve Akaki Tsereteli gibi, tüm yaşamı boyunca ülkesine hizmet etmeyi bir borç olarak kabul etmiştir.
Yaşamı
Asıl adı Luka Razikaşvili (Gürücüce: ლუკა რაზიკაშვილი) olan Vaja Pşavela, 14 Temmuz 1861'de 'de, Çargali köyünde doğdu. İlköğrenimini Telavi din okulunda gördü; daha sonra ise Gori öğretmen okuluna devam etti. Haziran 1882'de Gori öğretmen okulunu bitirdikten sonra, Gürcistan'da eğitim ve öğretimin yaygınlaşması için çaba harcadı, özellikle halkın haklarının ve çıkarlarının korunmasıyla ilgilendi ve bu arada kurulu düzenden yana olanların düşmanlığını kazandı. Pşavela, yükseköğrenim için 1883'te Petersburg'a gitti ve Hukuk Fakültesi'nde öğrenime başladı; ama bir yıl içinde ülkesine geri dönmek zorunda kaldı. Didi Tioneti köyünde öğretmenliğe başladı. Kısa süre sonra, ölümüne kadar hiç ayrılmadığı doğum yeri Çargali'ye döndü.
Pşavela, tüm yaşamı boyunca Tiflis'e çok seyrek olarak gitti. Çok zor koşullarda sürekli ihtiyaç içinde yaşadı ve bu olumsuz koşullar doğal olarak sağlığını bozdu. 1915 yılı başlarında zatürree yakalandı ve 27 Temmuz 1915'te yaşamını yitirdi. Tiflis'te Didube'de Gürcü ileri gelenlerinin gömüldüğü panteonda toprağa verildi. Mezarı daha sonra aynı şehirde Mtatsminda panteonuna nakledildi.
Yazarlığı
Vaja Pşavela, ender rastlanan lirik şairlerden biridir. Heyecan ve duyguları olağanüstü bir şiirle dile getirmeyi başardı. 19. yüzyıl Gürcü edebiyatında yeni bir lirik tür yaratarak, çok derin düşünceleri açık seçik, düz ve basit bir anlatımla dile getirdi. Pşavela da tıpkı İlia Çavçavadze ve Akaki Tsereteli gibi atalarının kahramanlıklarını ve vatan sevgilerini büyük bir coşkuyla aktardı.
Pşavela'nın şiirleri çoğu zaman yalnızca erkeklerin, savaşçıların değil, aynı zamanda kadınların da kendilerini unutacak kadar vatanlarına adadıkları bir tablo oluşturur. Sayısız karmaşık sorunlara el attığı epik yapıtları da sanatsal özgünlüklerle doludur. Aluda Ketelauri („ალუდა ქუთელაური“, 1888), Konuk ve Ev Sahibi („სტუმარ-მასპინძელი“, 1893), Yılan Yiyici („გველის მჭამელი“, 1901) gibi şiirleri, halk masallarına ile efsanelerine dayanır ve olağanüstü şiirsel zenginliklerle dikkat çeker. Pşavela'ya göre toplumun kuralları sert ve acımasızdır. Her bireyden tam bir bağımlılık ister. Toplum hiçbir biçimde bir bağımsızlık gösterisini kabul etmez ve bireycilik ve toplum arasındaki çatışmalar trajik bir yoğunluk kazanır. Vaja Pşavela bu bireycilik ve toplum arasındaki çatışmayı Aluda Ketalauri adlı şiirinde son derece dramatik bir tarzda ele almıştır. Kahramanı toplumda hüküm süren davranış kurallarını ihlal eder, yüzyıllardır körüklenen yaşam kurallarını eleştirel bir anlayışla sergiler.
Vaja Pşavela doğanın sırlarını öğrenmiştir, doğanın uyumunun sözcüsüdür. Yavru Karacanın Hikâyesi, Menekşe, Doğanın Kaynağı, Kuru Gürgen („ხმელი წიფელი“, 1888-89), Ağlayan Kaya, Kökler, Yüksek Dağlar, Geyik, Ormana Bakın, Doğanın Kucağında, Orman Ağlıyor gibi düzyazılarında ve birçok şiirinde insan duygu, düşünce ve heyecanları arasından doğanın bütün olgularını sergiler, insan ve doğayı birleştiren bağları hissettirir bize.
Vaja Pşavela'ya göre "her yazar her şeyden önce kendisine özgü bir dile sahip olmalıdır, çünkü dil yazarın yüzü, fizyonomisi ya da daha doğrusu ruhudur, yazarın bireyselliği, kişiliği, 'ben'i burada gizlidir". Pşavela'nın bütün edebi etkinliğinin temeli buna dayanır. Şiirlerinde halk dilinden, halk deyimlerinden büyük ölçüde yararlanmıştır, ama o halk dilinden aldığı sözcükleri ve deyimleri klişe biçiminde kullanmaz, onlara şiirsel bir titreşim katar. Gürcü edebiyatında ilk kez onun kullanmış olduğu çok sayıda sözcük modern Gürcü edebiyat diline kök salmıştır.
Vaja Pşavela'nın Aluda Ketelauri, Konuk ve Ev Sahibi ve Yılan Yiyici adlı şiirleri, Tengiz Abuladze'nin sembolist filmi Yakarış’a esin kaynağı olmuştur.
Kaynakça
- Vaja Pşavela-Biyografi (Gürcüce) 3 Ocak 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- "Vaja Pşavela - Gürcü edebiyatından portreler" 3 Ocak 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
| Wikimedia Commons'ta Vaja Pşavela ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddenin listelenen kaynaklarindan bazilari guvenilir olmayabilir Lutfen daha iyi daha guvenilir kaynaklar arayarak bu maddeye yardimci olun Guvenilir olmayan kaynaklar sorgulanabilir veya silinebilir Mart 2014 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Vaja Psavelainsancinsiyetierkek vatandasligiRusya Imparatorlugu ana dilindeki ismiვაჟა ფშაველა dogum adiლუკა რაზიკაშვილი on adiVazha soyadiPshavela dogum tarihi14 Temmuz 1861 dogum yeriChargali olum tarihi27 Haziran 1915 olum yeriTiflis defin yeriMtatsminda Panteonu kardesiBachana Razikashvili cocuguLevan Razikashvili ana diliGurcuce konustugu yazdigi dillerGurcuce meslegisair ogretmen cevirmen oyun yazari yazar ogrenim gordugu okulTranscaucasian Teachers Seminary etnik grubu onemli eserHost and Guest resmi sitesihttps rustaveli tripod com pshavela html Vaja Psavela Gurcuce ვაჟა ფშაველა 26 Temmuz 1861 10 Temmuz 1915 Gurcu edebiyatinin en onemli adlarindan biridir Buyuk olcude mitolojiden esinlenerek son derece farkli eserler vermistir Yapitlarina felsefi boyutlar kazandirmis ve buyuk sairlik yetenegiyle ozgun bir siirsel dunya yaratmisti Yasaminin buyuk bolumunu daglarda issiz yerlerde gecirmesine karsin o da Ilia Cavcavadze ve Akaki Tsereteli gibi tum yasami boyunca ulkesine hizmet etmeyi bir borc olarak kabul etmistir Vaja PsavelaYasamiAsil adi Luka Razikasvili Gurucuce ლუკა რაზიკაშვილი olan Vaja Psavela 14 Temmuz 1861 de de Cargali koyunde dogdu Ilkogrenimini Telavi din okulunda gordu daha sonra ise Gori ogretmen okuluna devam etti Haziran 1882 de Gori ogretmen okulunu bitirdikten sonra Gurcistan da egitim ve ogretimin yayginlasmasi icin caba harcadi ozellikle halkin haklarinin ve cikarlarinin korunmasiyla ilgilendi ve bu arada kurulu duzenden yana olanlarin dusmanligini kazandi Psavela yuksekogrenim icin 1883 te Petersburg a gitti ve Hukuk Fakultesi nde ogrenime basladi ama bir yil icinde ulkesine geri donmek zorunda kaldi Didi Tioneti koyunde ogretmenlige basladi Kisa sure sonra olumune kadar hic ayrilmadigi dogum yeri Cargali ye dondu Psavela tum yasami boyunca Tiflis e cok seyrek olarak gitti Cok zor kosullarda surekli ihtiyac icinde yasadi ve bu olumsuz kosullar dogal olarak sagligini bozdu 1915 yili baslarinda zaturree yakalandi ve 27 Temmuz 1915 te yasamini yitirdi Tiflis te Didube de Gurcu ileri gelenlerinin gomuldugu panteonda topraga verildi Mezari daha sonra ayni sehirde Mtatsminda panteonuna nakledildi YazarligiVaja Psavela ender rastlanan lirik sairlerden biridir Heyecan ve duygulari olaganustu bir siirle dile getirmeyi basardi 19 yuzyil Gurcu edebiyatinda yeni bir lirik tur yaratarak cok derin dusunceleri acik secik duz ve basit bir anlatimla dile getirdi Psavela da tipki Ilia Cavcavadze ve Akaki Tsereteli gibi atalarinin kahramanliklarini ve vatan sevgilerini buyuk bir coskuyla aktardi Psavela nin siirleri cogu zaman yalnizca erkeklerin savascilarin degil ayni zamanda kadinlarin da kendilerini unutacak kadar vatanlarina adadiklari bir tablo olusturur Sayisiz karmasik sorunlara el attigi epik yapitlari da sanatsal ozgunluklerle doludur Aluda Ketelauri ალუდა ქუთელაური 1888 Konuk ve Ev Sahibi სტუმარ მასპინძელი 1893 Yilan Yiyici გველის მჭამელი 1901 gibi siirleri halk masallarina ile efsanelerine dayanir ve olaganustu siirsel zenginliklerle dikkat ceker Psavela ya gore toplumun kurallari sert ve acimasizdir Her bireyden tam bir bagimlilik ister Toplum hicbir bicimde bir bagimsizlik gosterisini kabul etmez ve bireycilik ve toplum arasindaki catismalar trajik bir yogunluk kazanir Vaja Psavela bu bireycilik ve toplum arasindaki catismayi Aluda Ketalauri adli siirinde son derece dramatik bir tarzda ele almistir Kahramani toplumda hukum suren davranis kurallarini ihlal eder yuzyillardir koruklenen yasam kurallarini elestirel bir anlayisla sergiler Vaja Psavela doganin sirlarini ogrenmistir doganin uyumunun sozcusudur Yavru Karacanin Hikayesi Menekse Doganin Kaynagi Kuru Gurgen ხმელი წიფელი 1888 89 Aglayan Kaya Kokler Yuksek Daglar Geyik Ormana Bakin Doganin Kucaginda Orman Agliyor gibi duzyazilarinda ve bircok siirinde insan duygu dusunce ve heyecanlari arasindan doganin butun olgularini sergiler insan ve dogayi birlestiren baglari hissettirir bize Vaja Psavela ya gore her yazar her seyden once kendisine ozgu bir dile sahip olmalidir cunku dil yazarin yuzu fizyonomisi ya da daha dogrusu ruhudur yazarin bireyselligi kisiligi ben i burada gizlidir Psavela nin butun edebi etkinliginin temeli buna dayanir Siirlerinde halk dilinden halk deyimlerinden buyuk olcude yararlanmistir ama o halk dilinden aldigi sozcukleri ve deyimleri klise biciminde kullanmaz onlara siirsel bir titresim katar Gurcu edebiyatinda ilk kez onun kullanmis oldugu cok sayida sozcuk modern Gurcu edebiyat diline kok salmistir Vaja Psavela nin Aluda Ketelauri Konuk ve Ev Sahibi ve Yilan Yiyici adli siirleri Tengiz Abuladze nin sembolist filmi Yakaris a esin kaynagi olmustur KaynakcaVaja Psavela Biyografi Gurcuce 3 Ocak 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde Vaja Psavela Gurcu edebiyatindan portreler 3 Ocak 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde Wikimedia Commons ta Vaja Psavela ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir