Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Valladolid Konseyi (1550-1551), Yeni Dünya’daki kölelere muameleyle ilgili İspanya kralı V. Carlos tarafından Valladolid'de toplanmıştır. Amerika kıtasındaki fetihlerle ilgili iki farklı görüş burada tartışılmıştır.
Sorunun içyüzü
Salamanca Üniversitesi ekolünden gelen hümanist Dominiken rahibi ve Chiapas Piskoposu Bartolome de las Casas, İspanya’nın Amerika’da uyguladığı Encomienda sistemiyle yerlilere yapılan barbarlığı ifşa etmek için yıllar boyu uğraşmıştı. Bu çalışmalarının sonucu olarak 1542 yılında Amerika Kanunu yürürlüğe girecek ve encomienda sistemi en azından kâğıt üzerinde geçerliliğini yitirecektir. Yerel Amerikalılara insani muamele ve köleliğin kaldırılması 1537 yılındaki Papa direktifiyle sağlanmış olsa da Amerika kıtasında uygulamalar aynen devam etmiştir. Las Casas ve izleyicileri tarafından gelen baskılar sonucu İspanya kralı V. Carlos yerel halka yönelik baskıların sona ermesini emredecek ve konuyla ilgili bir konseyin toplanmasına karar verecektir. Las Casas’ın fikirleri Amerika’daki encomienda sahibi İspanyolları kontrol etmek isteyen krallıkta ve kilisede yandaş bulacak, karşı fikri savunan Dominiken rahibi ise Amerika’daki yeni nesil sömürgeci askerler ve toprak sahiplerince desteklenecektir.
Tarafların iddiaları
Las Casas, yerli Amerikalıların doğuştan özgür olduklarını belirterek Katolik inancına göre diğer insanlarla eşit muamele haklarının olduğunu savunuyordu. Bu fikre karşı olarak Sepúlveda, yerel Amerikalıların doğuştan köle olduğunu iddia ederek, onların köle yapılmasının Katolik teolojisi ve doğaya uygun olduğunu öne sürüyordu.
Las Casas konumunu yaşanan deneyimlere dayandırarak savunmaya çalışsa da Encomienda sisteminin tartışılması daha teorik boyutlarda olacaktır. Sepúlveda daha laik bir yaklaşım izleyecek, fikirlerini Aristo’ya dayandıracaktır. Yerel Amerikalıların doğuştan kölelik için dünyaya geldiklerini iddia edecektir. Buna itiraz eden Las Casas, Aristo’nun barbar ve köle tanımlarının yerel Amerikalılara uygun düşmediğini, bu insanların akıllı olduklarını ve baskı altında olmaksızın akıl yoluyla Hristiyanlığa kazanılabileceğini öne sürdü.
Sonuç
Tartışmadan sonra hem Las Casas hem de Sepúlveda tartışmayı kendisinin kazandığını iddia etse de kimin kazandığına dair yazılı bir kaynak bulunmamaktadır. İki tarafın da istediği olmayacaktır; ne Las Casas’ın arzu ettiği gibi fetih savaşları son bulacak ne de Sepúlveda’nın istediği gibi Encomienda sistemi değişmeden kalacaktır. Tartışma sonunda Encomienda sistemi değiştirilse de sonuçta Amerika’daki kölelere muamelede hiçbir değişiklik olmayacaktır. Unutulmaması gereken esas nokta iki tarafın da Amerika’daki İspanyol egemenliğini sorgulamamasıdır. İspanyol hanedanının amacı iktidarın önemli bir bileşeni olan kilisedeki hümanist bir akımı karşısına almaksızın kurulu sömürge düzenini sürdürmektir. Ayrıca yerlilere insani davranma fikirlerinin ardında yatan niyet, Amerika’da kurulan ekonomik sistemin sürdürülebilirliğini ve işgücünün devamlılığını sağlama arzusuna dayanır.
Konuyla ilgili yazılan eserler
- Crow, John A., The Epic of Latin America, 4th ed. University of California Press, Berkeley: 1992
- Hernandez, Bonar Ludwig. The Las Casas-Sepúlveda Controversy: 1550-1551
- , , Yordam Kitap, 2008,
Kaynakça
- ^ Encomienda sistemi İspanyol Krallığı tarafından Amerika kıtasının ve Filipinlerin sömürgeleştirilmesi için kurulan bir işçi vesayeti sistemidir. Buna göre krallık bir kişinin sorumluluğuna belirli sayıda yerli verir. Bu kişi vesayetindeki yerlilere İspanyolca dilini ve Katolik dinini öğretmekle görevlidir. Bunun karşılığında yerlilerden vergi alma hakkını kazanmıştır. Vergi çeşitli şekillerde; altın, kimi eşyalar, canlı hayvan veya işgücü olabilmektedir. Encomienda sisteminde kral tarafından yetkilendirilen kişiler çoğunlukla konkistador adıyla anılan fatihler ve askerler olurken, nadiren de olsa kadınlara veya yerel asillere de bu hak tanınabilmekteydi. Montezuma’nın kızlarına ve İspanyol yönetimindeki kukla İnka önderlerine benzer hakların sağlandığı bilinmektedir. Bu sistem sayesinde İspanyollar fethettikleri geniş bölgelerde asayişi sağlayabilmiş, yerel halkın işgücü olarak kullanılması da özellikle madenlerde ve büyük çiftliklerde İspanyol sömürge ekonomisinin gelişmesine katkıda bulunmuştur. Himmerich y Valencia, Robert (1991). The Encomenderos of New Spain, 1521–1555. Austin: University of Texas Press.
- ^ Crow, John A. The Epic of Latin America, 4th ed. University of California Press, Berkeley: 1992.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Valladolid Konseyi 1550 1551 Yeni Dunya daki kolelere muameleyle ilgili Ispanya krali V Carlos tarafindan Valladolid de toplanmistir Amerika kitasindaki fetihlerle ilgili iki farkli gorus burada tartisilmistir Sorunun icyuzuSalamanca Universitesi ekolunden gelen humanist Dominiken rahibi ve Chiapas Piskoposu Bartolome de las Casas Ispanya nin Amerika da uyguladigi Encomienda sistemiyle yerlilere yapilan barbarligi ifsa etmek icin yillar boyu ugrasmisti Bu calismalarinin sonucu olarak 1542 yilinda Amerika Kanunu yururluge girecek ve encomienda sistemi en azindan kagit uzerinde gecerliligini yitirecektir Yerel Amerikalilara insani muamele ve koleligin kaldirilmasi 1537 yilindaki Papa direktifiyle saglanmis olsa da Amerika kitasinda uygulamalar aynen devam etmistir Las Casas ve izleyicileri tarafindan gelen baskilar sonucu Ispanya krali V Carlos yerel halka yonelik baskilarin sona ermesini emredecek ve konuyla ilgili bir konseyin toplanmasina karar verecektir Las Casas in fikirleri Amerika daki encomienda sahibi Ispanyollari kontrol etmek isteyen krallikta ve kilisede yandas bulacak karsi fikri savunan Dominiken rahibi ise Amerika daki yeni nesil somurgeci askerler ve toprak sahiplerince desteklenecektir Taraflarin iddialariLas Casas yerli Amerikalilarin dogustan ozgur olduklarini belirterek Katolik inancina gore diger insanlarla esit muamele haklarinin oldugunu savunuyordu Bu fikre karsi olarak Sepulveda yerel Amerikalilarin dogustan kole oldugunu iddia ederek onlarin kole yapilmasinin Katolik teolojisi ve dogaya uygun oldugunu one suruyordu Las Casas konumunu yasanan deneyimlere dayandirarak savunmaya calissa da Encomienda sisteminin tartisilmasi daha teorik boyutlarda olacaktir Sepulveda daha laik bir yaklasim izleyecek fikirlerini Aristo ya dayandiracaktir Yerel Amerikalilarin dogustan kolelik icin dunyaya geldiklerini iddia edecektir Buna itiraz eden Las Casas Aristo nun barbar ve kole tanimlarinin yerel Amerikalilara uygun dusmedigini bu insanlarin akilli olduklarini ve baski altinda olmaksizin akil yoluyla Hristiyanliga kazanilabilecegini one surdu SonucTartismadan sonra hem Las Casas hem de Sepulveda tartismayi kendisinin kazandigini iddia etse de kimin kazandigina dair yazili bir kaynak bulunmamaktadir Iki tarafin da istedigi olmayacaktir ne Las Casas in arzu ettigi gibi fetih savaslari son bulacak ne de Sepulveda nin istedigi gibi Encomienda sistemi degismeden kalacaktir Tartisma sonunda Encomienda sistemi degistirilse de sonucta Amerika daki kolelere muamelede hicbir degisiklik olmayacaktir Unutulmamasi gereken esas nokta iki tarafin da Amerika daki Ispanyol egemenligini sorgulamamasidir Ispanyol hanedaninin amaci iktidarin onemli bir bileseni olan kilisedeki humanist bir akimi karsisina almaksizin kurulu somurge duzenini surdurmektir Ayrica yerlilere insani davranma fikirlerinin ardinda yatan niyet Amerika da kurulan ekonomik sistemin surdurulebilirligini ve isgucunun devamliligini saglama arzusuna dayanir Konuyla ilgili yazilan eserlerCrow John A The Epic of Latin America 4th ed University of California Press Berkeley 1992 Hernandez Bonar Ludwig The Las Casas Sepulveda Controversy 1550 1551 Yordam Kitap 2008 ISBN 9944 1 2246 7Kaynakca Encomienda sistemi Ispanyol Kralligi tarafindan Amerika kitasinin ve Filipinlerin somurgelestirilmesi icin kurulan bir isci vesayeti sistemidir Buna gore krallik bir kisinin sorumluluguna belirli sayida yerli verir Bu kisi vesayetindeki yerlilere Ispanyolca dilini ve Katolik dinini ogretmekle gorevlidir Bunun karsiliginda yerlilerden vergi alma hakkini kazanmistir Vergi cesitli sekillerde altin kimi esyalar canli hayvan veya isgucu olabilmektedir Encomienda sisteminde kral tarafindan yetkilendirilen kisiler cogunlukla konkistador adiyla anilan fatihler ve askerler olurken nadiren de olsa kadinlara veya yerel asillere de bu hak taninabilmekteydi Montezuma nin kizlarina ve Ispanyol yonetimindeki kukla Inka onderlerine benzer haklarin saglandigi bilinmektedir Bu sistem sayesinde Ispanyollar fethettikleri genis bolgelerde asayisi saglayabilmis yerel halkin isgucu olarak kullanilmasi da ozellikle madenlerde ve buyuk ciftliklerde Ispanyol somurge ekonomisinin gelismesine katkida bulunmustur Himmerich y Valencia Robert 1991 The Encomenderos of New Spain 1521 1555 Austin University of Texas Press ISBN 0 292 72068 8 Crow John A The Epic of Latin America 4th ed University of California Press Berkeley 1992