Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu madde, uygun değildir. (Ekim 2011) |
Varto (Zazaca: Gimgim), Muş iline bağlı bir ilçedir.
| Varto | |
|---|---|
 | |
 Türkiye'de bulunduğu yer | |
 İlçe sınırları haritası | |
| Ülke | Türkiye |
| İl | Muş |
| Coğrafi bölge | Doğu Anadolu Bölgesi |
| İdare | |
| • Kaymakam | Giyasettin Aydemir |
| • Belediye başkanı | DEM Parti |
| Rakım | 1530 m |
| Nüfus (2018) | |
| • Toplam | 31,169 |
| • Kır | - |
| • Şehir | - |
| Zaman dilimi | (TSİ) |
| İl alan kodu | 436 |
| İl plaka kodu | 49 |
Resmî site Varto Kaymakamlığı Varto Belediyesi | |
Tarih
Varto bölgesi tarihte sırasıyla Medler, Pers, Part, Roma ve Bizans egemenliği altında kalmıştır. 1071 Malazgirt Meydan Muharebesi ile Selçuklu Hanedanının, daha sonra Akkoyunlular ve Karakoyunlular'ın hakimiyeti altında kalmıştır. 1514 yılında Çaldıran Muharebesi'yle Osmanlı idaresine geçmiştir. 1923'te Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşuyla, TBMM onayı ile Varto ismini alarak ilçe oldu.
Coğrafya
Varto ilçesi, Muş il alanının kuzeybatısında yer alır. Kuzeyde Erzurum ili ve Hınıs ve Tekman ilçeleri, batıda Bingöl ilinin Solhan ve Karlıova ilçeleri, doğuda Muş ilinin Bulanık ilçesi, güneyde ise Merkez ilçesiyle çevrilidir. Yüzölçümü 1418 km²'dir. Muş'un yüzölçümü olarak alanının %17,3'nü kaplar.
Genellikle dağlarla kaplı olan ilçe alanı, Muş il alanının en yüksek bölümünden de yer alır. İlçenin kuzeyini Bingöl Dağları'nın uzantıları engebelendirir. Rakım, Bingöl Dağları'na doğru, ilçenin kuzey sınırında 3000 m'yi, Akdoğan ve Şerafettin Dağları'nın uzantılarında ise 2500 m'yi aşar. İlçe alanı, Murat Nehri ile, Bingöl Çayı ve bu iki akarsuyun kollarınca derin bir biçimde parçalanmıştır. Murat Irmağı, ilçe alanına doğudan girer. Doğu - batı doğrultusunda, Merkez ilçeyle doğal bir sinir oluştururcasına akar. Kayalıdere köyünün batısında Bingöl Suyu'nu alır ve bir dirsekle güneye yönelerek ilçe alanını terk eder. Akdoğan Gölü ilçenin doğusundadır. Bu gölün hemen güneyinde ise Küçük Hamurpert Gölü yer alır.
Varto ilçe merkezi ve birçok köy, deprem fay hattı üzerindedir. Varto, ilki 1946, ikincisi ise 1966'da olmak üzere iki büyük deprem yaşamıştır. (1966'daki depremde 2.118 kişi hayatını kaybetmiştir. Bu depremde Varto merkezi tamamıyla yıkılmıştır.)
Varto'nun 1985 nüfus sayımındaki nüfusu 44.116'idi. Muş'un yüzölçümü bakımından olduğu gibi nüfusça da dördüncü büyük ilçesidir. 1966'da yaşanan depremde Varto, ölümler sebebiyle uğradığı nüfus kaybına ek olarak, ilçe merkezi ve köylerindeki binaların büyük bölümü yıkıldığından göçten ötürü de nüfus kaybına uğramıştır.
Varto ilçesinin 93 köyü bulunmaktadır. Varto'da halkın en önemli geçim kaynağı, Muş genelinde olduğu gibi tarımdır. Başlıca tarım ürünleri buğday olmak üzere tahıldır. Elma ve armut üretimi önemlidir. Varto, bitkisel üretimden çok hayvancılık bakımından gelişmiştir. Koyun ve kıl keçisi varlığı bakımından Muş'un Merkez ilçeden sonra ikinci önemli ilçesidir.
Varto depremi
Verilere göre 1900'lü yılların ilk depremi 24 Nisan 1903 tarihinde Malazgirt'te 6,7 şiddetinde olmuş ve 2.626 kişi ölmüştür. Buna müteakiben 31 Mayıs 1946 Varto Hınıs'ta 5,7 şiddetinde olan depremde 839 kişi ölmüştür.
En etkili ve birçok şeyin altüst olmasına, göçe ve ailelerin dağılmasına, konut - sağlık - okul - yol sorunun hâlen çözülmemesi gibi yaşamın yeniden idame edilmesinin hayli zorlaşmasına neden olan deprem, 19 Ağustos 1966 yılında olmuş şiddeti tam olarak bilinmiyor ve 2.394 kişi ölmüştür. Varto'da zaman zaman irili ufaklı deprem sarsıntıları olmaktadır.
Nüfus
| Yıl | Toplam | Şehir | Kır |
|---|---|---|---|
| Varto ilçesi (Bitlis) | |||
| 1927 | 9.822 | 719 | 9.103 |
| Varto ilçesi (Muş) | |||
| 1935 | 13.908 | 806 | 13.102 |
| 1940 | 14.710 | 811 | 13.899 |
| 1945 | 16.673 | 899 | 15.774 |
| 1950 | 21.122 | 1.181 | 19.941 |
| 1955 | 24.993 | 1.915 | 23.078 |
| 1960 | 28.634 | 2.029 | 26.605 |
| 1965 | 33.691 | 2.804 | 30.887 |
| 1970 | 35.210 | 3.566 | 31.644 |
| 1975 | 39.716 | 5.572 | 34.144 |
| 1980 | 42.748 | 6.892 | 35.856 |
| 1985 | 44.116 | 8.750 | 35.366 |
| 1990 | 42.641 | 10.980 | 31.661 |
| 2000 | 41.491 | 16.382 | 25.109 |
| 2007 | 33.587 | 10.764 | 22.823 |
| 2008 | 33.986 | 9.876 | 24.110 |
| 2009 | 33.853 | 9.585 | 24.268 |
| 2010 | 33.776 | 9.746 | 24.030 |
| 2011 | 33.763 | 9.961 | 23.802 |
| 2012 | 33.746 | 10.275 | 23.471 |
| 2013 | 33.186 | 10.089 | 23.097 |
| 2014 | 32.378 | 10.241 | 22.137 |
| 2015 | 31.187 | 9.956 | 21.231 |
| 2016 | 30.869 | 9.971 | 20.898 |
| 2017 | 30.412 | 9.656 | 20.756 |
| 2018 | 31.169 | 9.921 | 21.248 |
| 2019 | 30.897 | 10.265 | 20.632 |
| 2020 | 31.261 | 10.691 | 20.570 |
Dış bağlantılar
Kaynakça
- ^ . 25 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2012.
- ^ Türkçe-Zazaca Sözlük: http://ferheng.org/zazaki/ 25 Mart 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ [1] 18 Ağustos 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ "Fasikül I: Mufassal Neticeler İcmal Tabloları" (PDF). 28 Teşrinevvel 1927 Umumî Nüfus Tahriri. DİE. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2021.
- ^ (PDF). 20 İlkteşrin 1935 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . (PDF). 20 İlkteşrin 1940 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 20 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2016.
- ^ . (PDF). 21 Ekim 1945 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . (PDF). 22 Ekim 1950 Umumi Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . (PDF). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021.
- ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
- ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
- ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
- ^ a b c d e f
- "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
- "Varto Nüfusu - Muş". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021.
- "Muş Varto Nüfusu". nufusune.com.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu madde Vikipedi bicem el kitabina uygun degildir Maddeyi Vikipedi standartlarina uygun bicimde duzenleyerek Vikipedi ye katkida bulunabilirsiniz Gerekli duzenleme yapilmadan bu sablon kaldirilmamalidir Ekim 2011 Varto Zazaca Gimgim Mus iline bagli bir ilcedir VartoIlceTurkiye de bulundugu yerIlce sinirlari haritasiUlkeTurkiyeIlMusCografi bolgeDogu Anadolu BolgesiIdare KaymakamGiyasettin Aydemir Belediye baskaniDEM PartiRakim1530 mNufus 2018 Toplam31 169 Kir Sehir Zaman dilimiUTC 03 00 TSI Il alan kodu436Il plaka kodu49Resmi site Varto Kaymakamligi Varto BelediyesiTarihVarto bolgesi tarihte sirasiyla Medler Pers Part Roma ve Bizans egemenligi altinda kalmistir 1071 Malazgirt Meydan Muharebesi ile Selcuklu Hanedaninin daha sonra Akkoyunlular ve Karakoyunlular in hakimiyeti altinda kalmistir 1514 yilinda Caldiran Muharebesi yle Osmanli idaresine gecmistir 1923 te Turkiye Cumhuriyeti nin kurulusuyla TBMM onayi ile Varto ismini alarak ilce oldu CografyaVarto ilcesi Mus il alaninin kuzeybatisinda yer alir Kuzeyde Erzurum ili ve Hinis ve Tekman ilceleri batida Bingol ilinin Solhan ve Karliova ilceleri doguda Mus ilinin Bulanik ilcesi guneyde ise Merkez ilcesiyle cevrilidir Yuzolcumu 1418 km dir Mus un yuzolcumu olarak alaninin 17 3 nu kaplar Genellikle daglarla kapli olan ilce alani Mus il alaninin en yuksek bolumunden de yer alir Ilcenin kuzeyini Bingol Daglari nin uzantilari engebelendirir Rakim Bingol Daglari na dogru ilcenin kuzey sinirinda 3000 m yi Akdogan ve Serafettin Daglari nin uzantilarinda ise 2500 m yi asar Ilce alani Murat Nehri ile Bingol Cayi ve bu iki akarsuyun kollarinca derin bir bicimde parcalanmistir Murat Irmagi ilce alanina dogudan girer Dogu bati dogrultusunda Merkez ilceyle dogal bir sinir olustururcasina akar Kayalidere koyunun batisinda Bingol Suyu nu alir ve bir dirsekle guneye yonelerek ilce alanini terk eder Akdogan Golu ilcenin dogusundadir Bu golun hemen guneyinde ise Kucuk Hamurpert Golu yer alir Varto ilce merkezi ve bircok koy deprem fay hatti uzerindedir Varto ilki 1946 ikincisi ise 1966 da olmak uzere iki buyuk deprem yasamistir 1966 daki depremde 2 118 kisi hayatini kaybetmistir Bu depremde Varto merkezi tamamiyla yikilmistir Varto nun 1985 nufus sayimindaki nufusu 44 116 idi Mus un yuzolcumu bakimindan oldugu gibi nufusca da dorduncu buyuk ilcesidir 1966 da yasanan depremde Varto olumler sebebiyle ugradigi nufus kaybina ek olarak ilce merkezi ve koylerindeki binalarin buyuk bolumu yikildigindan gocten oturu de nufus kaybina ugramistir Varto ilcesinin 93 koyu bulunmaktadir Varto da halkin en onemli gecim kaynagi Mus genelinde oldugu gibi tarimdir Baslica tarim urunleri bugday olmak uzere tahildir Elma ve armut uretimi onemlidir Varto bitkisel uretimden cok hayvancilik bakimindan gelismistir Koyun ve kil kecisi varligi bakimindan Mus un Merkez ilceden sonra ikinci onemli ilcesidir Ilcedeki Akdogan Golu nun panoramik goruntusu Haziran 2020 Varto depremiVerilere gore 1900 lu yillarin ilk depremi 24 Nisan 1903 tarihinde Malazgirt te 6 7 siddetinde olmus ve 2 626 kisi olmustur Buna muteakiben 31 Mayis 1946 Varto Hinis ta 5 7 siddetinde olan depremde 839 kisi olmustur En etkili ve bircok seyin altust olmasina goce ve ailelerin dagilmasina konut saglik okul yol sorunun halen cozulmemesi gibi yasamin yeniden idame edilmesinin hayli zorlasmasina neden olan deprem 19 Agustos 1966 yilinda olmus siddeti tam olarak bilinmiyor ve 2 394 kisi olmustur Varto da zaman zaman irili ufakli deprem sarsintilari olmaktadir NufusYil Toplam Sehir KirVarto ilcesi Bitlis 1927 9 822 719 9 103Varto ilcesi Mus 1935 13 908 806 13 1021940 14 710 811 13 8991945 16 673 899 15 7741950 21 122 1 181 19 9411955 24 993 1 915 23 0781960 28 634 2 029 26 6051965 33 691 2 804 30 8871970 35 210 3 566 31 6441975 39 716 5 572 34 1441980 42 748 6 892 35 8561985 44 116 8 750 35 3661990 42 641 10 980 31 6612000 41 491 16 382 25 1092007 33 587 10 764 22 8232008 33 986 9 876 24 1102009 33 853 9 585 24 2682010 33 776 9 746 24 0302011 33 763 9 961 23 8022012 33 746 10 275 23 4712013 33 186 10 089 23 0972014 32 378 10 241 22 1372015 31 187 9 956 21 2312016 30 869 9 971 20 8982017 30 412 9 656 20 7562018 31 169 9 921 21 2482019 30 897 10 265 20 6322020 31 261 10 691 20 570Dis baglantilarKaynakca 25 Haziran 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 20 Aralik 2012 Turkce Zazaca Sozluk http ferheng org zazaki 25 Mart 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde 1 18 Agustos 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde Fasikul I Mufassal Neticeler Icmal Tablolari PDF 28 Tesrinevvel 1927 Umumi Nufus Tahriri DIE Erisim tarihi 28 Mayis 2021 Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link PDF 20 Ilktesrin 1935 Genel Nufus Sayimi DIE 2 Haziran 2021 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 21 Subat 2021 PDF 20 Ilktesrin 1940 Genel Nufus Sayimi DIE 20 Ekim 2016 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 20 Ekim 2016 PDF 21 Ekim 1945 Genel Nufus Sayimi DIE 15 Agustos 2019 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 21 Subat 2021 PDF 22 Ekim 1950 Umumi Nufus Sayimi DIE 15 Agustos 2019 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 21 Subat 2021 PDF 23 Ekim 1955 Genel Nufus Sayimi DIE 2 Haziran 2021 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 21 Subat 2021 PDF 23 Ekim 1960 Genel Nufus Sayimi DIE 15 Agustos 2019 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 19 Subat 2021 1965 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 1970 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 1975 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 1980 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 1985 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 1990 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2000 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2007 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2008 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2009 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2010 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2011 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2012 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 20 Subat 2013 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 8 Mart 2013 2013 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 15 Subat 2014 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 15 Subat 2014 2014 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 10 Subat 2015 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 10 Subat 2015 a b c d e f Merkezi Dagitim Sistemi html Dogrudan bir kaynak olmayip ilgili veriye ulasmak icin sorgulama yapilmalidir Turkiye Istatistik Kurumu Erisim tarihi 13 Nisan 2016 Varto Nufusu Mus nufusu com Erisim tarihi 5 Subat 2021 Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link Mus Varto Nufusu nufusune com Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link