Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Veli Kalesi Kilisesi (Gürcüce: ველის ციხის ეკლესია), tarihsel Eruşeti bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Hanak ilçesine bağlı ve eski adı Veli olan Sevimli köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kilisedir. Kura Nehri vadisinin üst kesiminin Orta Çağ'daki koruma sisteminin bir parçası olan Veli Kalesi'nin içinde yer alır.
 | |
| Temel bilgiler | |
|---|---|
| Konum | Sevimli, Hanak |
| Koordinatlar | 41°09′21″K 42°58′42″D / 41.15583°K 42.97833°D |
| İnanç | Doğu Ortodoks Kilisesi |
| Mezhep | Gürcü Ortodoks Kilisesi |
| Durum | Yıkılmış |
| Mimari | |
| Tamamlanma | 954 |
| Özellikler | |
| Malzemeler | Kesme taş |
Tarihçe
Kura Nehri'nin sol kıyısındaki Veli Kalesi'nin içinde yer alan kilise, 954 yılında Gürcüler tarafından inşa edilmiştir. Osmanlılar Veli Kalesi'ni ve bulunduğu bölgeyi 1578 yılında Gürcülerden ele geçirmiştir. Nitekim 1595 tarihli ve Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı Osmanlı tahrir defterine göre Veli köyünün nüfusu Hristiyanlardan oluşuyordu ve bu tarihte köyde 30 hane yaşıyordu.
Kırmızı taşlarla inşa edildiği için "Kızıl Kilise" olarak nitelenen ve 1902 yılında oldukça iyi durumda olan Veli Kalesi Kilisesi, bu tarihte bölgeyi gezen Gürcü tarihçi ve arkeolog Ekvtime Takaişvili tarafından tanımlanmıştır. Ancak bu kiliseden geriye sadece sunağın bir kısmı kalmıştır. Kilisenin 1902 yılından sonra yıkıldığı bu tespitlerden anlaşılmaktadır.
Veli (ველი) Gürcüce bir kelime olup "düzlük" anlamına gelir. Nitekim Ardahan platosunun Veli köyünün bulunduğu kısmı düz bir alandır.
Mimari
Kırmızı taşlarla inşa edildiği için "Kızıl Kilise" olarak anılmış olan Veli Kalesi Kilisesi'nden geriye sadece sunağın bir bölümü kalmıştır. Ekvtime Takaişvili'nin 1902 yılında verdiği bilgiye göre ise kilise görece iyi korunmuş haldeydi. Kalenin içinde, dikdörtgen bir kulenin yanında bulunan kilise, kale duvarlarının kuzey tarafına bitişik halde, koyu kırmızı kesme taşlarla inşa edilmişti. Bundan dolayı da kilisenin kuzey cephesi bulunmuyordu. Tek nefli ve kubbesiz orta büyüklükte bir yapıydı. Yapının uzunluğu yaklaşık 10,5 metre, genişliği 6,5 metreydi. Batı ve güneyden girişleri bulunuyordu. Batı ve güney cephelerinde yer alan yüksek pencereleri yarım daire şeklindeydi. Batıdaki pencere iki kabartma haçla, doğudaki ise kabartma bir kemerle süslenmişti. Kemerin altında Gürcü alfabesinin Hutsuri harfleriyle yazılmış Gürcüce yazıt bulunuyordu. Yıpranmış ve okunması zorlaşmış olan yazıtı Ekvtime Takaişvili şu şekilde okumuştur:
წ~ო გ~ი მრდ
მ~ხ ე~ყვ გრ[მ]ს
ჩთ~ა [ხლ]თა [ავგე]
[წ~I ესე] ეკლსია ხ~ს ღ..წ ყლთა
მთდ I
- Çeviri: Aziz Giorgi, Gvaram'a huzur ver. Bu kutsal kiliseyi kendi eliyle inşa etti...
Kilise Vaftizci Yahya'ya adanmıştır. Kilisenin yakınında, iki tarafında Gürcü alfabesini Hutsuri harfleriyle yazılmış Gürcüce yazıtları bulunan sekiz cepheli bir sütun bulunuyordu.
Kaynakça
- ^ 2014 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2014 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2015, s. 27-28. 11 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar - Katalog (ტაო-კლარჯეთი - ისტორიისა და კულტურის ძეგლები - კატალოგი), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, Tiflis, 2018, s. 193, .
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayıma hazırlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; III. Cilt (1958), s. 531". 15 Nisan 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Kasım 2023.
- ^ a b c Ekvtime Takaişvili, Kafkasya Arkeolojisi Materyalleri (Материалы по археологии Кавказа), Moskova, 1909, s. 70-73.
- ^ a b 2014 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2014 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2015, s. 28. 11 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Ekvtime Takaişvili, Kafkasya Arkeolojisi Materyalleri (Материалы по археологии Кавказа), Moskova, 1909, s. 70.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Veli Kalesi Kilisesi Gurcuce ველის ციხის ეკლესია tarihsel Eruseti bolgesinde gunumuzde Ardahan ilinin Hanak ilcesine bagli ve eski adi Veli olan Sevimli koyunde Orta Cag da Gurculerden kalma bir kilisedir Kura Nehri vadisinin ust kesiminin Orta Cag daki koruma sisteminin bir parcasi olan Veli Kalesi nin icinde yer alir Veli Kalesi KilisesiTemel bilgilerKonumSevimli HanakKoordinatlar41 09 21 K 42 58 42 D 41 15583 K 42 97833 D 41 15583 42 97833InancDogu Ortodoks KilisesiMezhepGurcu Ortodoks KilisesiDurumYikilmisMimariTamamlanma954OzelliklerMalzemelerKesme tasTarihceKura Nehri nin sol kiyisindaki Veli Kalesi nin icinde yer alan kilise 954 yilinda Gurculer tarafindan insa edilmistir Osmanlilar Veli Kalesi ni ve bulundugu bolgeyi 1578 yilinda Gurculerden ele gecirmistir Nitekim 1595 tarihli ve Defter i Mufassal i Vilayet i Gurcistan adli Osmanli tahrir defterine gore Veli koyunun nufusu Hristiyanlardan olusuyordu ve bu tarihte koyde 30 hane yasiyordu Kirmizi taslarla insa edildigi icin Kizil Kilise olarak nitelenen ve 1902 yilinda oldukca iyi durumda olan Veli Kalesi Kilisesi bu tarihte bolgeyi gezen Gurcu tarihci ve arkeolog Ekvtime Takaisvili tarafindan tanimlanmistir Ancak bu kiliseden geriye sadece sunagin bir kismi kalmistir Kilisenin 1902 yilindan sonra yikildigi bu tespitlerden anlasilmaktadir Veli ველი Gurcuce bir kelime olup duzluk anlamina gelir Nitekim Ardahan platosunun Veli koyunun bulundugu kismi duz bir alandir MimariKirmizi taslarla insa edildigi icin Kizil Kilise olarak anilmis olan Veli Kalesi Kilisesi nden geriye sadece sunagin bir bolumu kalmistir Ekvtime Takaisvili nin 1902 yilinda verdigi bilgiye gore ise kilise gorece iyi korunmus haldeydi Kalenin icinde dikdortgen bir kulenin yaninda bulunan kilise kale duvarlarinin kuzey tarafina bitisik halde koyu kirmizi kesme taslarla insa edilmisti Bundan dolayi da kilisenin kuzey cephesi bulunmuyordu Tek nefli ve kubbesiz orta buyuklukte bir yapiydi Yapinin uzunlugu yaklasik 10 5 metre genisligi 6 5 metreydi Bati ve guneyden girisleri bulunuyordu Bati ve guney cephelerinde yer alan yuksek pencereleri yarim daire seklindeydi Batidaki pencere iki kabartma hacla dogudaki ise kabartma bir kemerle suslenmisti Kemerin altinda Gurcu alfabesinin Hutsuri harfleriyle yazilmis Gurcuce yazit bulunuyordu Yipranmis ve okunmasi zorlasmis olan yaziti Ekvtime Takaisvili su sekilde okumustur წ ო გ ი მრდ მ ხ ე ყვ გრ მ ს ჩთ ა ხლ თა ავგე წ I ესე ეკლსია ხ ს ღ წ ყლთა მთდ I Ceviri Aziz Giorgi Gvaram a huzur ver Bu kutsal kiliseyi kendi eliyle insa etti Kilise Vaftizci Yahya ya adanmistir Kilisenin yakininda iki tarafinda Gurcu alfabesini Hutsuri harfleriyle yazilmis Gurcuce yazitlari bulunan sekiz cepheli bir sutun bulunuyordu Kaynakca 2014 Yili Tao Klarceti Tarihi Eserleri Arastirma Gezisi Sonuclari ტაო კლარჯეთის ძეგლების 2014 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები Tiflis 2015 s 27 28 11 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde ISBN 978 9941 0 7362 5 Tao Klarceti Tarihsel ve Kulturel Anitlar Katalog ტაო კლარჯეთი ისტორიისა და კულტურის ძეგლები კატალოგი Editor Buba Kudava Yazarlar Nestan Bagauri Zurab Batiasvili Irma Beridze Buba Kudava Nikoloz Jgenti Goca Saitidze Natia Hizanisvili Tiflis 2018 s 193 ISBN 978 9941 478 17 8 Defter i Mufassal i Vilayet i Gurcistan Osmanlica ve Gurcuce Yayima hazirlayan Sergi Cikia Tiflis 1941 1958 3 cilt III Cilt 1958 s 531 15 Nisan 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Kasim 2023 a b c Ekvtime Takaisvili Kafkasya Arkeolojisi Materyalleri Materialy po arheologii Kavkaza Moskova 1909 s 70 73 a b 2014 Yili Tao Klarceti Tarihi Eserleri Arastirma Gezisi Sonuclari ტაო კლარჯეთის ძეგლების 2014 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები Tiflis 2015 s 28 11 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde ISBN 978 9941 0 7362 5 Ekvtime Takaisvili Kafkasya Arkeolojisi Materyalleri Materialy po arheologii Kavkaza Moskova 1909 s 70