Eruşeti (Gürcüce: ერუშეთი; okunuşu: “eruşeti”), Gürcistan’ın tarihi ve coğrafi bölgelerinden biridir. Kura Nehri’nin yukarı havzasında yer alır. Bugün Türkiye sınırları içinde, Ardahan ilinin bir parçasıdır. Öte yandan Eruşeti, tarihsel Tao-Klarceti'yi oluşturan bölgelerden biridir.
Günümüzde yaklaşık olarak Ardahan ilinin Hanak ve Damal ilçelerini kapsayan Eruşeti, tarihsel bölgeler Samtshe'nin güneyinde, Cavaheti'nin kuzeyinde ve Artaani'nin kuzeyinde yer alır. Arsiani Dağları ile Niali Ovası arasındaki toprakları kapsıyordu. Eski dönemde Artaani'yle birlikte Tsunda prensliği içinde yer alıyordu. Ortaçağ tarihi geleneğine göre, bölgeye adını veren Eruşeti adlı yerleşme, Gürcistan’ın en eski Hıristiyanlık merkeziydi. Eruşeti Kilisesi, Gürcistan’daki ilk Hıristiyanlık mabedi olarak kabul edilir. Eruşeti piskoposu bu kilisede ikamet ediyordu. 16. yüzyılın ortasında Eruşeti Osmalıların eline geçti. 93 Harbi'nde ise bölgeyi Ruslar ele geçirdi. Gürcü arkeolog Ekvtime Takaişvili 1902 yılında Eruşeti'yi ziyaret ettiğinde, Gürcü dilini yalnızca Eruşeti köyündeki yaşlılar anlayabiliyordu. Bir süre Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti sınırları içinde kalan Eruşeti bölgesi, Sovyet Rusya ile Ankara Hükümeti arasında 16 Mart 1921'de imzalanan Moskova Antlaşması'ya Türkiye'ye bırakıldı.
Eruşeti bölgesinde Kondureli, Komki, Tsurmani, Tikani, Guguba, Börk, Çoti, Verana Nakalakevi, Nakalakevi, Orazaki, Gudaneti, Hoşureti, Eruşeti, Veli, Cvarishevi, Vardosani ve Çihireti gibi çok eski yerleşim yerleri bulunmaktadır. Bu yerleşim yerlerinde Osmanlı dönemi öncesinden kalma çok sayıda kale ve kilise kalıntıları vardır. Hanak yakınlarındaki Eruşeti köyünde yalnızca harap bir apsisi bulunan üç nefli bazilika, 1990 yılında Bruno Baumgartner tarafından Eruşeti Kilisesi olarak tanımlanmıştır. Takaişvili tarafından tanımlanan diğer anıtlardan Guguba Kilisesi, 1960'larda insan eliyle tamamen yıkılmıştır.
Bugünkü Gürcistan'da "Eruşeti" adı Türkiye sınırı boyunca dağlık bir alanın adı olarak kullanılmaktadır.
Kaynakça
- ^ Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, Tiflis, 2018, s. 493, .
- ^ "Roland Topçişvili, Gürcülerin Etnik Tarihi ve Gürcistan'ın Tarihsel-Etnografik Bölgeleri (Gürcüce: ქართველთა ეთნიკური ისტორია და საქართველოს ისტორიულ-ეთნოგრაფიული მხარეები), 2002". 16 Ekim 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Ekim 2021.
- ^ Ekvtime Takaişvili, "İslam Gürcistanı" (Gürcüce: "სამუსულმანო საქართველო"), Kartlos dergisi, Paris, 1939, sayı: 19-23.
- ^ 2014 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2015, s. 16, 18, 20, 22, 25, 27, 29, 31, 34, 36, 46, 67, 111, 174 11 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Baumgartner 2009, ss. 186–187.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Eruseti Gurcuce ერუშეთი okunusu eruseti Gurcistan in tarihi ve cografi bolgelerinden biridir Kura Nehri nin yukari havzasinda yer alir Bugun Turkiye sinirlari icinde Ardahan ilinin bir parcasidir Ote yandan Eruseti tarihsel Tao Klarceti yi olusturan bolgelerden biridir Eruseti bolgesinde yer ala Guguba Kilisesi Dmitri Yermakov 1902 Gunumuzde yaklasik olarak Ardahan ilinin Hanak ve Damal ilcelerini kapsayan Eruseti tarihsel bolgeler Samtshe nin guneyinde Cavaheti nin kuzeyinde ve Artaani nin kuzeyinde yer alir Arsiani Daglari ile Niali Ovasi arasindaki topraklari kapsiyordu Eski donemde Artaani yle birlikte Tsunda prensligi icinde yer aliyordu Ortacag tarihi gelenegine gore bolgeye adini veren Eruseti adli yerlesme Gurcistan in en eski Hiristiyanlik merkeziydi Eruseti Kilisesi Gurcistan daki ilk Hiristiyanlik mabedi olarak kabul edilir Eruseti piskoposu bu kilisede ikamet ediyordu 16 yuzyilin ortasinda Eruseti Osmalilarin eline gecti 93 Harbi nde ise bolgeyi Ruslar ele gecirdi Gurcu arkeolog Ekvtime Takaisvili 1902 yilinda Eruseti yi ziyaret ettiginde Gurcu dilini yalnizca Eruseti koyundeki yaslilar anlayabiliyordu Bir sure Gurcistan Demokratik Cumhuriyeti sinirlari icinde kalan Eruseti bolgesi Sovyet Rusya ile Ankara Hukumeti arasinda 16 Mart 1921 de imzalanan Moskova Antlasmasi ya Turkiye ye birakildi Eruseti bolgesinde Kondureli Komki Tsurmani Tikani Guguba Bork Coti Verana Nakalakevi Nakalakevi Orazaki Gudaneti Hosureti Eruseti Veli Cvarishevi Vardosani ve Cihireti gibi cok eski yerlesim yerleri bulunmaktadir Bu yerlesim yerlerinde Osmanli donemi oncesinden kalma cok sayida kale ve kilise kalintilari vardir Hanak yakinlarindaki Eruseti koyunde yalnizca harap bir apsisi bulunan uc nefli bazilika 1990 yilinda Bruno Baumgartner tarafindan Eruseti Kilisesi olarak tanimlanmistir Takaisvili tarafindan tanimlanan diger anitlardan Guguba Kilisesi 1960 larda insan eliyle tamamen yikilmistir Bugunku Gurcistan da Eruseti adi Turkiye siniri boyunca daglik bir alanin adi olarak kullanilmaktadir Kaynakca Tao Klarceti Tarihsel ve Kulturel Anitlar Katalogu Gurcuce Editor Buba Kudava Yazarlar Nestan Bagauri Zurab Batiasvili Irma Beridze Buba Kudava Nikoloz Jgenti Goca Saitidze Natia Hizanisvili Tiflis 2018 s 493 ISBN 9789941478178 Roland Topcisvili Gurculerin Etnik Tarihi ve Gurcistan in Tarihsel Etnografik Bolgeleri Gurcuce ქართველთა ეთნიკური ისტორია და საქართველოს ისტორიულ ეთნოგრაფიული მხარეები 2002 16 Ekim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Ekim 2021 Ekvtime Takaisvili Islam Gurcistani Gurcuce სამუსულმანო საქართველო Kartlos dergisi Paris 1939 sayi 19 23 2014 Yili Tao Klarceti Tarihi Eserleri Arastirma Gezisi Sonuclari Gurcuce Tiflis 2015 s 16 18 20 22 25 27 29 31 34 36 46 67 111 174 11 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde ISBN 978 9941 0 7362 5 Baumgartner 2009 ss 186 187