Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Velyaminovski Kuşatması (Adigece: Туапсэ Къэуцухьэ; Rusça: Оборона Вельяминовского форта), 12 Mart 1840 gecesi (Eski sistemle 29 Şubat) Rus-Çerkes Savaşı sırasında gerçekleşti. Çerkesler sabah namazından sonra kaleye saldırdılar ve yedi buçuk saat sonra kale düştü.
| Velyaminovski Kuşatması | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Rus-Çerkes Savaşı | |||||||
 Qızbeç ve adamları, Çerkes Sahili, Tuapse'deki Rus Velyaminovski Kalesi'ne saldırıyı planlıyor, 1839. | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
 Çerkesya |  Rus İmparatorluğu | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
 Tığujıqo Qızbeç (ölü)? İsmail Berzeg Qerzeç Şırıhuqo Hawduqo Mansur Beslan Berzeg Hacı İsmail |  Kaptan Papahristo (ölü) A. S. Hudobaşev (esir) | ||||||
| Güçler | |||||||
| 7.000 Çerkes | 400~ 6 top 4 Harç | ||||||
| Kayıplar | |||||||
| 700 | 400~ | ||||||
Önkoşullar
Rus-Çerkes Savaşı 1763'ten beri devam ediyordu. 1830'ların başından beri Ruslar Çerkesya'nın Karadeniz kıyısına çıkarma yapıp tahkimatlar inşa ediyorlardı. Velyaminovski Kalesi, 1838 yılında Karadeniz'in doğu kıyısında, Tuapse Nehri'nin ağzında, deniz kıyısına 150 metre uzaklıkta inşa edilmişti. Karadeniz kıyı şeridinin bir parçasıydı.
Tığujıqo Qızbeç bu kaleyi ele geçirmeyi hedefliyordu. Kuşatmadan önce kale ve çevresini gözetlemişti. 7 yıl Çerkeslerce esir tutulan bir Rus asker olan Gavrilov'a göre Çerkesler kuşatmadan 2 hafta önce toplanmaya başladılar. Ona göre, toplamda "gençten yaşlıya" 8 bin kişilerdi. Diğer kaynaklar ise 7 ila 12 arasında değişmektedir. Rus ajanları saldırıyı önceden haber vermişti. Şubat ayının sonunda, birçok Çerkes Velyaminovski kalesine yaklaştı ve bir elçi ile Ruslardan teslim olmalarını istedi. Eğer Ruslar teslim olmazsa "tahkimatı ele geçirip garnizonu son adamına kadar kesmekle" tehtit etti. Kalenin askerî komutanı Yüzbaşı Papahristo, teslim olmayı reddetti ve sonuna kadar savaşacaklarını bildirdi. Saldırıdan önceki askerî konseyde, Çerkesler tahkimatı tamamen ele geçirene kadar kendi ölü ve yaralılarını çıkarmamaya karar verdiler.
Kuşatma
12 Mart 1840 gecesi, Çerkesler gizlice Yekaterininskaya vadisine yaklaştılar ve savaşa hazır olarak oraya konuşlandılar. Şafağa yakın bir grup Çerkes kaleye mal ikmal eden gemiye gizlice sızarak ateşe verdiler. Ne olduğunu anlamayan kaledeki düşman askerleri gemiye doğru koşmaya başladılar. O anda ormanda saklanan Tığujıqo Qızbeç ve ordusu fırlayarak Rus ordusuna saldırdı. Ardından Çerkesler farklı yönlerden koşarak saldırıya geçti. Tığujıqo Qızbeç ordusuna emir verdi:
İlk önce en öndekileri öldürün. Onlar nam için, makam için, rütbe için, madalya için savaşıyor. Onların arkasındakiler mecburen para için savaşan sıradan zavallılar!
Çerkeslerin bir kısmı kapıları kırarak tahkimata girdi. Orada bulunan 1. Navagin müfrezesi alarma geçti ve komutanları A. S. Hudobaşov liderliğinde bir süngü saldırısı yaptılar. O sırada kilisede olan 2. Müfreze yardıma koştu ve Çerkesleri birlikte dışarı atmayı başardılar.
O sırada savunmayı kırıp dağıtan diğer Çerkesler, tüfek ateşi altında burçlara ve duvarlara aynı anda farklı taraflardan saldırdılar. Yakın dövüşlerin ardından Çerkeslerin saldırıları 3 tarafta püskürtülürken bir tarafta Çerkesler kaleye girmeyi başardı. Bunun ardından diğer taraftaki savunucular da düştü ve garnizonu ateşe verdiler.
Bu sırada kalan Rus birlikleri uzaktaki bir korugana koştular ve kendilerini oraya kilitlediler. Koruganı dört yandan çevreleyen Çerkesler teslim olmalarını talep ettiler. Ruslar ateş ederek cevap verdi. Bunun ardından Çerkesler koruganı çalılarla çevrelediler ve bir kez daha teslim olmalarını istediler. Ardından koruganı ateşe verdiler. Alevler yükselince, bazıları "teslim olmayacağız!" diye bağırırken, diğerleri de Çerkesler tarafından öldürüldü. 2 saatlik bir savaştan sonra tüm birlik öldürüldü.
Bu sırada, elinde bomba olan komutan Papahristo, barut deposunu patlatmak için koştu, ancak oraya varamadan Çerkesler tarafından öldürüldü. Benzer bir girişimi başka bir Rus askeri olan Rumyanchenkov da yaptı ama başarısız oldu.
Çerkeslerin surlardaki savunmaları aştığını gören Teğmen Hudobaşev ev askerleri 3 nolu sığınağa çekildi. Çerkesler buraya ateş açtı. Tüm mermileri biten Navaginler, Çerkeslerle yakın dövüşe girdiler. Karnından yaralanan Hudobaşev savaşı yönetmeye devam etti.
Öğleden sonra saat 3 civarında, savunucuların direnişi kırıldı. Rus komutan Hudobaşev ve 15 adamı Çerkesler tarafından esir alındı, ancak daha sonra Çerkeslerin Hudobaşev'in cesaretine duydukları saygı sebebiyle Ruslara fidyesiz iade edildi. 20 diğer Rus daha esir alındı. Kuşatma sırasında ağır yaralanan Tığujıqo Qızbeç ardından bu aldığı yaralardan dolayı öldü. Diğer bir görüşe ise bu kuşatmada ölmedi, daha önce veya sonra öldü.
Çerkesler daha sonra James Bell'e yazdıkları mektuplarda şunları söylediler:
Eski Dostum - Waia kalesinin alınmasından sonra, Muharrem ayının 8'i Perşembe günü sabah namazından sonra Toapse kalesine saldırdık. Yedi buçuk saat süren çatışmanın ardından mekân elimize geçti. Bilginize.
...
Yukarıdaki tarihten bir hafta sonra Şapsığ'daki Abun kalesi ele geçirildi. Yüce Allah'a şükürler olsun!
...
Şekir Efendi, Barzek Hacı Dakhum-oku, Hüseyin Bey ve bütün vatandaşlarımız size selamlarını gönderiyorlar.
— Hassan Bey
Kaynakça
- ^ "Юров А. 1840, 1841 и 1842 годы на Кавказе // Кавказский сборник. — Тф.: Тип. Окружн. штаба Кавк. воен. округа, 1886. — Т. 10. — С. 226—266". 8 Haziran 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Haziran 2023.
- ^ a b Journal of a residence in Circassia during the years 1837, 1838 and 1839. Vol. 1-2. London, 1840
- ^ a b c d e f g Щербина 1913.
- ^ a b c Нурбый, ГъукIэлI (2016). Тыгъужъыкъо Къызбэч (Adigece). Maykop: ООО Полиграф-ЮГ.
- ^ a b c d e Архив Раевских 1910.
- ^ a b c d e Альхаов 2016.
- ^ a b c Лазарев 1955.
- ^ a b c d e f g h Юров 1886.
- ^ a b c d e М. Б. 1901.
- ^ a b c Белевич 1910.
- ^ "Белевич К. П. Оборона Черноморских береговых укреплений в 1840 году // Несколько картин из кавказской войны и нравов горцев. — СПб.: Тип. Кюгельген и К°, 1910. — С. 121—139." 11 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Haziran 2023.
- ^ (1941). "Лермонтов и Кавказ". . М.
- ^ Роман М. Ю. Лермонтова «Герой нашего времени»: Комментарий. — -, 1966. — С. 125.
- ^ Шадури В. С. Классическое наследие и современность / Редкол.: (отв. ред.), , , . — . — : ; Лен. отд., 1981. — С. 144.
- ^ Архив Раевских: в 5 томах. 3: Письма 1839—1841 гг (Изд. bas.). СПб.: Тип. . ред. и примеч. . 1910. s. 422.
- ^
- ^ (1966). Роман М. Ю. Лермонтова «Герой нашего времени»: Комментарий (PDF). -. s. 125.
- ^ Шадури В. С. (1981). Классическое наследие и современность ( bas.). Л.: ; Лен. отд. Редкол.: (отв. ред.), , , . s. 144. Bilinmeyen parametre
|часть=görmezden gelindi () - ^ Daniel Zander: Der Völkermord des Zaren. Russlands Krieg gegen die Tscherkessen im Kaukasus 1765–1864. S. 268.
- Альхаов А. А. Военные действия на Черноморской береговой и Геленджикской линиях во второй половине 1839 — первой половине 1840 гг. // Вестник науки Адыгейского республиканского института гуманитарных исследований им. Т. М. Керашева. — Майкоп: Изд-во АРИГИ, 2016. — № 8 (32). — С. 82—88. — ISSN 2303-9159.
- Архив Раевских: в 5 томах / ред. и примеч. Б. Л. Модзалевского. — Изд. П. М. Раевского. — СПб.: Тип. М. А. Александрова, 1910. — Т. 3: Письма 1839—1841 гг. — XVII, 718 с.
- Белевич К. П. Оборона Черноморских береговых укреплений в 1840 году // Несколько картин из кавказской войны и нравов горцев. — СПб.: Тип. Кюгельген и К°, 1910. — С. 121—139.
- Лазарев М. П. Документы / Сост. К. И. Никульченков, В. В. Петраш, А. А. Богданова; под ред. А. А. Самарова. — ЦГАВМФ. — М.: Воениздат, 1955. — Т. 2. — С. 561—564. — (Материалы для истории русского флота. Русские флотоводцы).
- М. Б. Лето на Кавказе. Черноморский Кавказ, его прошлое и настоящее // Русская мысль. — М.: Тип.-лит. Т-ва И. Н. Кушнерев и К°, 1901. — Т. 22, вып. 3. — С. 97—115.
- Щербина Ф. А. История Кубанского казачьего войска: в 2 томах. — Екатеринодар: Тип. Т-ва печ. и изд. дела п/ф «Печатник», 1913. — Т. 2: История войны казаков с закубанскими горцами. — IV, 848 с.
- Юров А. 1840, 1841 и 1842 годы на Кавказе // Кавказский сборник. — Тф.: Тип. Окружн. штаба Кавк. воен. округа, 1886. — Т. 10. — С. 226—266.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Velyaminovski Kusatmasi Adigece Tuapse Keucuhe Rusca Oborona Velyaminovskogo forta 12 Mart 1840 gecesi Eski sistemle 29 Subat Rus Cerkes Savasi sirasinda gerceklesti Cerkesler sabah namazindan sonra kaleye saldirdilar ve yedi bucuk saat sonra kale dustu Velyaminovski KusatmasiRus Cerkes SavasiQizbec ve adamlari Cerkes Sahili Tuapse deki Rus Velyaminovski Kalesi ne saldiriyi planliyor 1839 Tarih12 Mart 1840BolgeVelyaminovski Tahkimati Karadeniz hattiSonucCerkes zaferiTaraflar Cerkesya Rus ImparatorluguKomutanlar ve liderlerTigujiqo Qizbec olu Ismail Berzeg Qerzec Sirihuqo Hawduqo Mansur Beslan Berzeg Haci IsmailKaptan Papahristo olu A S Hudobasev esir Gucler7 000 Cerkes400 6 top 4 HarcKayiplar700400 OnkosullarRus Cerkes Savasi 1763 ten beri devam ediyordu 1830 larin basindan beri Ruslar Cerkesya nin Karadeniz kiyisina cikarma yapip tahkimatlar insa ediyorlardi Velyaminovski Kalesi 1838 yilinda Karadeniz in dogu kiyisinda Tuapse Nehri nin agzinda deniz kiyisina 150 metre uzaklikta insa edilmisti Karadeniz kiyi seridinin bir parcasiydi Tigujiqo Qizbec bu kaleyi ele gecirmeyi hedefliyordu Kusatmadan once kale ve cevresini gozetlemisti 7 yil Cerkeslerce esir tutulan bir Rus asker olan Gavrilov a gore Cerkesler kusatmadan 2 hafta once toplanmaya basladilar Ona gore toplamda gencten yasliya 8 bin kisilerdi Diger kaynaklar ise 7 ila 12 arasinda degismektedir Rus ajanlari saldiriyi onceden haber vermisti Subat ayinin sonunda bircok Cerkes Velyaminovski kalesine yaklasti ve bir elci ile Ruslardan teslim olmalarini istedi Eger Ruslar teslim olmazsa tahkimati ele gecirip garnizonu son adamina kadar kesmekle tehtit etti Kalenin askeri komutani Yuzbasi Papahristo teslim olmayi reddetti ve sonuna kadar savasacaklarini bildirdi Saldiridan onceki askeri konseyde Cerkesler tahkimati tamamen ele gecirene kadar kendi olu ve yaralilarini cikarmamaya karar verdiler KusatmaKafkas savasindan Daglarda Savas sahnesi Roubaud F 1890 12 Mart 1840 gecesi Cerkesler gizlice Yekaterininskaya vadisine yaklastilar ve savasa hazir olarak oraya konuslandilar Safaga yakin bir grup Cerkes kaleye mal ikmal eden gemiye gizlice sizarak atese verdiler Ne oldugunu anlamayan kaledeki dusman askerleri gemiye dogru kosmaya basladilar O anda ormanda saklanan Tigujiqo Qizbec ve ordusu firlayarak Rus ordusuna saldirdi Ardindan Cerkesler farkli yonlerden kosarak saldiriya gecti Tigujiqo Qizbec ordusuna emir verdi Ilk once en ondekileri oldurun Onlar nam icin makam icin rutbe icin madalya icin savasiyor Onlarin arkasindakiler mecburen para icin savasan siradan zavallilar Cerkeslerin bir kismi kapilari kirarak tahkimata girdi Orada bulunan 1 Navagin mufrezesi alarma gecti ve komutanlari A S Hudobasov liderliginde bir sungu saldirisi yaptilar O sirada kilisede olan 2 Mufreze yardima kostu ve Cerkesleri birlikte disari atmayi basardilar O sirada savunmayi kirip dagitan diger Cerkesler tufek atesi altinda burclara ve duvarlara ayni anda farkli taraflardan saldirdilar Yakin dovuslerin ardindan Cerkeslerin saldirilari 3 tarafta puskurtulurken bir tarafta Cerkesler kaleye girmeyi basardi Bunun ardindan diger taraftaki savunucular da dustu ve garnizonu atese verdiler Bu sirada kalan Rus birlikleri uzaktaki bir korugana kostular ve kendilerini oraya kilitlediler Korugani dort yandan cevreleyen Cerkesler teslim olmalarini talep ettiler Ruslar ates ederek cevap verdi Bunun ardindan Cerkesler korugani calilarla cevrelediler ve bir kez daha teslim olmalarini istediler Ardindan korugani atese verdiler Alevler yukselince bazilari teslim olmayacagiz diye bagirirken digerleri de Cerkesler tarafindan olduruldu 2 saatlik bir savastan sonra tum birlik olduruldu Bu sirada elinde bomba olan komutan Papahristo barut deposunu patlatmak icin kostu ancak oraya varamadan Cerkesler tarafindan olduruldu Benzer bir girisimi baska bir Rus askeri olan Rumyanchenkov da yapti ama basarisiz oldu Cerkeslerin surlardaki savunmalari astigini goren Tegmen Hudobasev ev askerleri 3 nolu siginaga cekildi Cerkesler buraya ates acti Tum mermileri biten Navaginler Cerkeslerle yakin dovuse girdiler Karnindan yaralanan Hudobasev savasi yonetmeye devam etti Ogleden sonra saat 3 civarinda savunucularin direnisi kirildi Rus komutan Hudobasev ve 15 adami Cerkesler tarafindan esir alindi ancak daha sonra Cerkeslerin Hudobasev in cesaretine duyduklari saygi sebebiyle Ruslara fidyesiz iade edildi 20 diger Rus daha esir alindi Kusatma sirasinda agir yaralanan Tigujiqo Qizbec ardindan bu aldigi yaralardan dolayi oldu Diger bir goruse ise bu kusatmada olmedi daha once veya sonra oldu Cerkesler daha sonra James Bell e yazdiklari mektuplarda sunlari soylediler Eski Dostum Waia kalesinin alinmasindan sonra Muharrem ayinin 8 i Persembe gunu sabah namazindan sonra Toapse kalesine saldirdik Yedi bucuk saat suren catismanin ardindan mekan elimize gecti Bilginize Yukaridaki tarihten bir hafta sonra Sapsig daki Abun kalesi ele gecirildi Yuce Allah a sukurler olsun Sekir Efendi Barzek Haci Dakhum oku Huseyin Bey ve butun vatandaslarimiz size selamlarini gonderiyorlar Hassan BeyKaynakca Yurov A 1840 1841 i 1842 gody na Kavkaze Kavkazskij sbornik Tf Tip Okruzhn shtaba Kavk voen okruga 1886 T 10 S 226 266 8 Haziran 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Haziran 2023 a b Journal of a residence in Circassia during the years 1837 1838 and 1839 Vol 1 2 London 1840 a b c d e f g Sherbina 1913 a b c Nurbyj GukIelI 2016 Tyguzhyko Kyzbech Adigece Maykop OOO Poligraf YuG erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim a b c d e Arhiv Raevskih 1910 a b c d e Alhaov 2016 a b c Lazarev 1955 a b c d e f g h Yurov 1886 a b c d e M B 1901 a b c Belevich 1910 Belevich K P Oborona Chernomorskih beregovyh ukreplenij v 1840 godu Neskolko kartin iz kavkazskoj vojny i nravov gorcev SPb Tip Kyugelgen i K 1910 S 121 139 11 Agustos 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Haziran 2023 1941 Lermontov i Kavkaz M Roman M Yu Lermontova Geroj nashego vremeni Kommentarij 1966 S 125 Shaduri V S Klassicheskoe nasledie i sovremennost Redkol otv red Len otd 1981 S 144 Arhiv Raevskih v 5 tomah 3 Pisma 1839 1841 gg Izd bas SPb Tip red i primech 1910 s 422 1966 Roman M Yu Lermontova Geroj nashego vremeni Kommentarij PDF s 125 Shaduri V S 1981 Klassicheskoe nasledie i sovremennost bas L Len otd Redkol otv red s 144 Bilinmeyen parametre chast gormezden gelindi yardim Daniel Zander Der Volkermord des Zaren Russlands Krieg gegen die Tscherkessen im Kaukasus 1765 1864 S 268 Alhaov A A Voennye dejstviya na Chernomorskoj beregovoj i Gelendzhikskoj liniyah vo vtoroj polovine 1839 pervoj polovine 1840 gg Vestnik nauki Adygejskogo respublikanskogo instituta gumanitarnyh issledovanij im T M Kerasheva Majkop Izd vo ARIGI 2016 8 32 S 82 88 ISSN 2303 9159 Arhiv Raevskih v 5 tomah red i primech B L Modzalevskogo Izd P M Raevskogo SPb Tip M A Aleksandrova 1910 T 3 Pisma 1839 1841 gg XVII 718 s Belevich K P Oborona Chernomorskih beregovyh ukreplenij v 1840 godu Neskolko kartin iz kavkazskoj vojny i nravov gorcev SPb Tip Kyugelgen i K 1910 S 121 139 Lazarev M P Dokumenty Sost K I Nikulchenkov V V Petrash A A Bogdanova pod red A A Samarova CGAVMF M Voenizdat 1955 T 2 S 561 564 Materialy dlya istorii russkogo flota Russkie flotovodcy M B Leto na Kavkaze Chernomorskij Kavkaz ego proshloe i nastoyashee Russkaya mysl M Tip lit T va I N Kushnerev i K 1901 T 22 vyp 3 S 97 115 Sherbina F A Istoriya Kubanskogo kazachego vojska v 2 tomah Ekaterinodar Tip T va pech i izd dela p f Pechatnik 1913 T 2 Istoriya vojny kazakov s zakubanskimi gorcami IV 848 s Yurov A 1840 1841 i 1842 gody na Kavkaze Kavkazskij sbornik Tf Tip Okruzhn shtaba Kavk voen okruga 1886 T 10 S 226 266