Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Menekşe, menekşegiller (Violaceae) familyasına bağlı Viola cinsini oluşturan çoğunlukla saksılarda yetiştirilen bitki türlerinin ortak adı. 400 ile 500 arası türü bulunmaktadır. Dünyanın birçok yerinde yetişebilmekle beraber en çok kuzey yarımkürede yetişir. Ayrıca Hawai ve Güneydoğu Asya'da da yetişebilir. Doğada aydınlık, fakat gölgede ve nemli bölgelerde yetişir.
| Menekşe | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Orman menekşesi (Viola reichenbachiana) | ||||||||||||
| Biyolojik sınıflandırma | ||||||||||||
| ||||||||||||
Özellikler
Genellikle uzun ömürlü olabilen menekşe türü, bazen dönemlik de yaşayabilir. Yaprakları kalp şeklini andırır ve düzensiz, asimetrik (çarpık) çiçekleri bulunur. Bu çiçekleri menekşe familyasının içindeki türlerin ayırt edici özelliğidir. Çiçeklerinin rengi genellikle, çiçeğin adını verdiği menekşe rengindedir. Fakat mavi, sarı, beyaz, pembe ya da çok renkli açan türleri de bulunur. Çok bol çiçek açar, tüm bahar ve yaz döneminde çiçek açtığı görülebilir.
Kullanımı
Gıda
Tatlılar
Menekşe çiçeği, salata süsü olarak ya da balık yemeklerinde tat vermesi için kullanılır. Tatlılarda da, sufle, krema ve bu tarz yemeklere tat vermesi için eklenir. Taze yaprakları da, çiğ olarak veya pişirilerek sebze yemeği olarak yenebilir. Çiçekleri, yaprakları ve kökleri A ve C vitamini açısından zengindir. Bir tür antioksidan olan anthyocynanin içerirler.
Şekerler
Şeker menekşesi ya da kristalize menekşe şeker şurubunda bekletilmiş olan tatlıdır. Sıcak şurup taze yaprakların üzerine dökülür ve şeker kristalize oluncaya kadar bekletirili ve kurutulur. Bu yöntem gül ve portakal yaprakları için de geçmişte kullanılmıştır. Bu şekerler hala Toulouse'da yapılmaktadır. Ayrıca tatlıları süslemek için de kullanılırlar.
İçecekler
Ayrıca likörlere tat vermesi için de kullanılır: Creme Yvette, Creme de Violette ve Parfait d'Amour gibi. Çin bitki çaylarında kullanılır.
Yetiştirilmesi
Işıklandırma koşulları
Menekşeler ışıklı ortamları severler, fakat doğrudan güneş ışığına maruz kalmamaları gerekir. Doğada da ağaç gövdelerinde ve gölgede yaşarlar. Çiçeklenmesi için olabildiğince fazla ışık görmesi gerekir, ama bu ışık direkt güneş ışınları olmamalıdır. Bu ışıklandırma hafif bir sabah güneşi gören bir pencere önü, yapay ışık, filtrelenmiş güneş ışığı veya lamba ışığı olabilir. Çiçek vermeyen menekşeler daha aydınlık hatta ev aydınlatmasının olduğu ortamlara alınmalıdır.
Sulama koşulları
Toprağı sürekli nemli tutulmalıdır. Alttan sulandığı durumlarda sürekli su eklemek zorunda kalınmaz. Bu sayede ihtiyacı olduğu kadar suyu alttan emecektir. Alttaki haznenin su dolması durumunda 2-3 hafta fazladan sulamaya ihtiyaç kalmaz.
Sulama sırasında kesinlikle yapraklara su değmemelidir. Bu durumda yaprakta lekeler oluşur, hatta yaprak ölebilir.
Gübre
Gübre eklenmesi çiçeklenmeyi artırır.
Sıcaklık koşulları
Oda sıcaklığı (20-25°) ve % 80 nemlilik oranı uygun seviyelerdir. Geceleri oda sıcaklığının düşmesine, (18°) tahammül ederler. Fakat hızlı sıcaklık değişimlerinden kaçınmak gerekir.
Dikme önerileri
Doğrudan saksının üstüne dikilebilir. Ayrıca köklenmemiş yaprakları suyun içinde tutarak da yetişebilir.
Saksılara ayırma
Menekşe bitkisi birden fazla saksıya ayrılabilir. Yaprakları en az 2–3 cm sapı kalacak şekilde kopartılır. Yaprak 4'te biri toprağın içinde kalacak şekilde dikilir. Toprağı olabildiğince ıslak tutulmalıdır. Bu dönem su dolu bir bardakta da geçilebilir. 6 aydan sonra eskisi gibi bir menekşe bitkisi olacaktır.
Kaynakça
- İngilizce menekşe yetiştirme önerileri olan bir site 15 Haziran 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Dış bağlantılar
| Wikimedia Commons'ta Menekşe ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Menekse meneksegiller Violaceae familyasina bagli Viola cinsini olusturan cogunlukla saksilarda yetistirilen bitki turlerinin ortak adi 400 ile 500 arasi turu bulunmaktadir Dunyanin bircok yerinde yetisebilmekle beraber en cok kuzey yarimkurede yetisir Ayrica Hawai ve Guneydogu Asya da da yetisebilir Dogada aydinlik fakat golgede ve nemli bolgelerde yetisir MenekseOrman meneksesi Viola reichenbachiana Biyolojik siniflandirmaAlem PlantaeBolum Magnoliophyta Kapali tohumlular Sinif Magnoliopsida Iki cenekliler Takim MalpighialesFamilya Violaceae Meneksegiller Cins Viola L TurlerMenekse takson listesiViola crassaViola saxatilisHercai menekse Viola tricolor Viola alpinaHercai MenekseOzelliklerGenellikle uzun omurlu olabilen menekse turu bazen donemlik de yasayabilir Yapraklari kalp seklini andirir ve duzensiz asimetrik carpik cicekleri bulunur Bu cicekleri menekse familyasinin icindeki turlerin ayirt edici ozelligidir Ciceklerinin rengi genellikle cicegin adini verdigi menekse rengindedir Fakat mavi sari beyaz pembe ya da cok renkli acan turleri de bulunur Cok bol cicek acar tum bahar ve yaz doneminde cicek actigi gorulebilir KullanimiGida Tatlilar Menekse cicegi salata susu olarak ya da balik yemeklerinde tat vermesi icin kullanilir Tatlilarda da sufle krema ve bu tarz yemeklere tat vermesi icin eklenir Taze yapraklari da cig olarak veya pisirilerek sebze yemegi olarak yenebilir Cicekleri yapraklari ve kokleri A ve C vitamini acisindan zengindir Bir tur antioksidan olan anthyocynanin icerirler Sekerler Seker meneksesi ya da kristalize menekse seker surubunda bekletilmis olan tatlidir Sicak surup taze yapraklarin uzerine dokulur ve seker kristalize oluncaya kadar bekletirili ve kurutulur Bu yontem gul ve portakal yapraklari icin de gecmiste kullanilmistir Bu sekerler hala Toulouse da yapilmaktadir Ayrica tatlilari suslemek icin de kullanilirlar Icecekler Ayrica likorlere tat vermesi icin de kullanilir Creme Yvette Creme de Violette ve Parfait d Amour gibi Cin bitki caylarinda kullanilir YetistirilmesiBBC Bahcivanlarin Dunyasi programinda ekili olan viyola menekselerIsiklandirma kosullari Menekseler isikli ortamlari severler fakat dogrudan gunes isigina maruz kalmamalari gerekir Dogada da agac govdelerinde ve golgede yasarlar Ciceklenmesi icin olabildigince fazla isik gormesi gerekir ama bu isik direkt gunes isinlari olmamalidir Bu isiklandirma hafif bir sabah gunesi goren bir pencere onu yapay isik filtrelenmis gunes isigi veya lamba isigi olabilir Cicek vermeyen menekseler daha aydinlik hatta ev aydinlatmasinin oldugu ortamlara alinmalidir Sulama kosullari Topragi surekli nemli tutulmalidir Alttan sulandigi durumlarda surekli su eklemek zorunda kalinmaz Bu sayede ihtiyaci oldugu kadar suyu alttan emecektir Alttaki haznenin su dolmasi durumunda 2 3 hafta fazladan sulamaya ihtiyac kalmaz Sulama sirasinda kesinlikle yapraklara su degmemelidir Bu durumda yaprakta lekeler olusur hatta yaprak olebilir Gubre Gubre eklenmesi ciceklenmeyi artirir Sicaklik kosullari Oda sicakligi 20 25 ve 80 nemlilik orani uygun seviyelerdir Geceleri oda sicakliginin dusmesine 18 tahammul ederler Fakat hizli sicaklik degisimlerinden kacinmak gerekir Dikme onerileri Dogrudan saksinin ustune dikilebilir Ayrica koklenmemis yapraklari suyun icinde tutarak da yetisebilir Saksilara ayirma Menekse bitkisi birden fazla saksiya ayrilabilir Yapraklari en az 2 3 cm sapi kalacak sekilde kopartilir Yaprak 4 te biri topragin icinde kalacak sekilde dikilir Topragi olabildigince islak tutulmalidir Bu donem su dolu bir bardakta da gecilebilir 6 aydan sonra eskisi gibi bir menekse bitkisi olacaktir KaynakcaIngilizce menekse yetistirme onerileri olan bir site 15 Haziran 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde Dis baglantilarWikimedia Commons ta Menekse ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir