Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Wadden Denizi (Hollandaca: Waddenzee, Almanca: Wattenmeer, Alçak Almanca: Wattensee, Danca: Vadehavet, Batı Frizce: Waadsee), Kuzey Denizi'nin güneydoğusunda yer alan bir gelgit bölgesidir. Kıta Avrupası'nın kuzeybatısı ve arasında bulunan bölge, ve sulak alanlar oluşturmaktadır. Biyolojik çeşitlilik bakımından varsıl olan bölge 2009 yılında UNESCO Dünya Mirası listesine alınmıştır.
| UNESCO Dünya Mirası | |
|---|---|
 | |
| Konum |  Almanya,  Hollanda,  Danimarka |
| (Kriter) | Doğal: viii, ix, x |
| Referans | 1314 |
| Tescil | 2009 (33. oturum) |
| Bölge | Avrupa ve Kuzey Amerika |
Güneybatıda Hollanda'nın Den Helder kentinden Almanya'nın kuzey kıyısında yer alan 'e dek uzanan Wadden Denizi yaklaşık 500 km uzunluğunda ve 10.000 km²'lik bir alanı kaplamaktadır.
Wadden Denizi'nde yer alan adalar "Wadden Denizi adaları" ya da "" olarak adlandırılmaktadır. Ne var ki, bu adalara adını veren Frizler, bölgenin en batısında yer alan Texel adasında hiç bulunmamışlardır. Frizlerin yoğun olarak yaşadığı bir yer olan Heligoland ise Friz Adaları'na dahil değildir.
Wadden Denizi'nin Alman yakası, 'ın 1903 tarihli romanı "The Riddle of the Sands"'e konu olmuştur. Kitap, bölgenin görsel ögelerini ayrıntılı bir biçimde işlemiştir.
Doğal yapı
Wad sözcüğü Felemenkçede "çamurlu alan" ( ve Almanca: Watt, Danca: Vade) anlamına gelmektedir. Bölge, gelgitler sonucunda oluşan çamurlu alanlar, derin yarıklar ve adaları bünyesinde barındırmaktadır. Bölgenin, kıyı kumullarının ardında yer alan turbanın 10. ve 14. yüzyıllar arasında etkili olan fırtınalar sonucunda taşınmasıyla oluştuğu sanılmaktadır.
Adalar, kumullar ve Kuzey Denizi boyunca uzanan geniş kumsallar ile Wadden Denizi'ne açılan alçak bir gelgit kıyısı arasında yer almaktadır. Deniz dibinde biriken dalga ve akıntılardan ötürü taşınması adaların konumlarında da zaman içinde bazı değişikliklere yol açmıştır. Vlieland ve Ameland adaları arasında meydana gelen taşınmalar bu duruma örnek olarak gösterilebilir.
Wadden Denizi varsıl bitey ve direyiyle ün kazanmıştır. Yüzbinlerce yağmurkuşu, ördek ve kuğunun göç yolu üzerinde bir uğrak yeri olan bölge, martı ve sumrugillere de nitelikli bir yaşam alanı sağlamaktadır. Wadden Denizi'nin büyük bölümü üç ülke tarafından ortak olarak koruma altına alınmıştır. Korunan bölgenin Almanya topraklarındaki bölümü Wadden Denizi Ulusal Parkı'nın sınırları içerisindedir.
Hollanda, Danimarka ve Almanya hükûmetleri Wadden Denizi'nin korunması amacıyla 1978'den bu yana birlikte çalışmaktadırlar. Yönetim, izleme ve araştırma konularını kapsayan iş birliği 1982'de imzalanan "Wadden Denizi'nin Korunmasına İlişkin Ortak Açıklama"'ya da öncülük etmiştir. 1997 yılında ise kabul edilmiştir.
Wadden Denizi 14 Mayıs 1987 tarihinde Ramsar alanı statüsü kazanmıştır.
Bölge 2009 yılında UNESCO Dünya Mirası listesi kapsamına alınmıştır.
Eğlence
Bölge adalarının birçoğu 19. yüzyıldan bu yana popüler .
Alçak gelgit alanları üzerinde yapılan yürüyüşler de son dönemde çekiciliğini artırmıştır. Bölge, botla açılma bakımından da uygun bir ortam sunmaktadır.
Kaynakça
- ^ Couzens, Dominic (2008). Top 100 Birding Sites of the World. University of California Press. ss. 27-29. .
- ^ Üçlü Wadden Denizi İşbirliği 27 Şubat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Erişim tarihi: 29.04.2010
- ^ World heritage sites: slave outpost and Buddhist mountain on the list – but Wales has to wait 16 Temmuz 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. . Erişim tarihi: 07.07.2009
Dış bağlantılar
| Wikimedia Commons'ta Wadden Denizi ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Vollmer, M. (2001). . Wadden Sea Ecosystem. Cilt 12. 23 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2010.
- Knottnerus, Otto S. (2005). "History of human settlement, cultural change and interference with the marine environment". 13 Aralık 2007 tarihinde kaynağından .
- Wadden Denizi'nin Korunmasına İlişkin Üçlü Anlaşma Sekreterliği24 Eylül 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Turist Rehberi30 Kasım 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Wadden Denizi11 Temmuz 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., UNESCO Dünya Mirası Merkezi
- Wadden Denizi Dünya Mirası14 Şubat 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Wadden Denizi Hollandaca Waddenzee Almanca Wattenmeer Alcak Almanca Wattensee Danca Vadehavet Bati Frizce Waadsee Kuzey Denizi nin guneydogusunda yer alan bir gelgit bolgesidir Kita Avrupasi nin kuzeybatisi ve arasinda bulunan bolge ve sulak alanlar olusturmaktadir Biyolojik cesitlilik bakimindan varsil olan bolge 2009 yilinda UNESCO Dunya Mirasi listesine alinmistir Wadden DeniziUNESCO Dunya MirasiKonum Almanya Hollanda DanimarkaKriterDogal viii ix xReferans1314Tescil2009 33 oturum BolgeAvrupa ve Kuzey Amerika Guneybatida Hollanda nin Den Helder kentinden Almanya nin kuzey kiyisinda yer alan e dek uzanan Wadden Denizi yaklasik 500 km uzunlugunda ve 10 000 km lik bir alani kaplamaktadir Wadden Denizi nde yer alan adalar Wadden Denizi adalari ya da olarak adlandirilmaktadir Ne var ki bu adalara adini veren Frizler bolgenin en batisinda yer alan Texel adasinda hic bulunmamislardir Frizlerin yogun olarak yasadigi bir yer olan Heligoland ise Friz Adalari na dahil degildir Wadden Denizi nin Alman yakasi in 1903 tarihli romani The Riddle of the Sands e konu olmustur Kitap bolgenin gorsel ogelerini ayrintili bir bicimde islemistir Dogal yapiWad sozcugu Felemenkcede camurlu alan ve Almanca Watt Danca Vade anlamina gelmektedir Bolge gelgitler sonucunda olusan camurlu alanlar derin yariklar ve adalari bunyesinde barindirmaktadir Bolgenin kiyi kumullarinin ardinda yer alan turbanin 10 ve 14 yuzyillar arasinda etkili olan firtinalar sonucunda tasinmasiyla olustugu sanilmaktadir Westerhever Almanya daki tuzla ve Adalar kumullar ve Kuzey Denizi boyunca uzanan genis kumsallar ile Wadden Denizi ne acilan alcak bir gelgit kiyisi arasinda yer almaktadir Deniz dibinde biriken dalga ve akintilardan oturu tasinmasi adalarin konumlarinda da zaman icinde bazi degisikliklere yol acmistir Vlieland ve Ameland adalari arasinda meydana gelen tasinmalar bu duruma ornek olarak gosterilebilir Wadden Denizi varsil bitey ve direyiyle un kazanmistir Yuzbinlerce yagmurkusu ordek ve kugunun goc yolu uzerinde bir ugrak yeri olan bolge marti ve sumrugillere de nitelikli bir yasam alani saglamaktadir Wadden Denizi nin buyuk bolumu uc ulke tarafindan ortak olarak koruma altina alinmistir Korunan bolgenin Almanya topraklarindaki bolumu Wadden Denizi Ulusal Parki nin sinirlari icerisindedir Terschelling Hollanda daki Hollanda Danimarka ve Almanya hukumetleri Wadden Denizi nin korunmasi amaciyla 1978 den bu yana birlikte calismaktadirlar Yonetim izleme ve arastirma konularini kapsayan is birligi 1982 de imzalanan Wadden Denizi nin Korunmasina Iliskin Ortak Aciklama ya da onculuk etmistir 1997 yilinda ise kabul edilmistir Wadden Denizi 14 Mayis 1987 tarihinde Ramsar alani statusu kazanmistir Bolge 2009 yilinda UNESCO Dunya Mirasi listesi kapsamina alinmistir EglenceBorkum Almanya plajinda guneslenen insanlar Hollanda yakinlarinda bir yuruyus alani Bolge adalarinin bircogu 19 yuzyildan bu yana populer Alcak gelgit alanlari uzerinde yapilan yuruyusler de son donemde cekiciligini artirmistir Bolge botla acilma bakimindan da uygun bir ortam sunmaktadir Kaynakca Couzens Dominic 2008 Top 100 Birding Sites of the World University of California Press ss 27 29 ISBN 978 0 520 25932 4 Uclu Wadden Denizi Isbirligi 27 Subat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Erisim tarihi 29 04 2010 World heritage sites slave outpost and Buddhist mountain on the list but Wales has to wait 16 Temmuz 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde Erisim tarihi 07 07 2009 ol section Dis baglantilarWikimedia Commons ta Wadden Denizi ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Vollmer M 2001 Wadden Sea Ecosystem Cilt 12 23 Temmuz 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 15 Mayis 2010 Knottnerus Otto S 2005 History of human settlement cultural change and interference with the marine environment 13 Aralik 2007 tarihinde kaynagindan Wadden Denizi nin Korunmasina Iliskin Uclu Anlasma Sekreterligi24 Eylul 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde Turist Rehberi30 Kasim 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde Wadden Denizi11 Temmuz 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde UNESCO Dunya Mirasi Merkezi Wadden Denizi Dunya Mirasi14 Subat 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde