Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Beşiktaşlı Yahya Efendi, Molla Şeyhzade ya da Şeyh Yahya Beşiktaşî (1494 - 4 Mayıs 1569), Osmanlı devrinde yaşamış mutasavvıf, alim ve şair. Kanuni Sultan Süleyman devrinde İstanbul’da müderrislik yapmış olan Yahya Efendi, devrinin tanınmış alimlerindendir. Osmanlı sarayı ile yakın ilişkileri oldu ve hayatı boyunca Kanuni tarafından kendisine danışıldı. Emekli olduktan sonra Beşiktaş’ta pek çok bina inşa ettirip dergah ve vakıflar kurdu, bölgeyi ağaçlandırarak yerine dönüştürdü.
Yahya Efendi Beşiktaşlı Yahya Efendi | |
|---|---|
| Doğum | 1495 Trabzon, Osmanlı Devleti |
| Ölüm | 4 Mayıs 1571 İstanbul, Osmanlı Devleti |
| Milliyet | Türk |
İstanbul evliyasından kabul edilen Yahya Efendi, İstanbullu denizcilerin inanışına göre Aziz Mahmud Hüdayi, Yuşa Peygamber ve Telli Baba ile beraber İstanbul Boğazı'nın dört manevi bekçisinden biridir.
Yaşamı
Trabzon’da 1494 yılında dünyaya geldi. Uzun süre Trabzon’da kadılık yapan Amasyalı Ömer Efendi ile Trabzonlu Afife Hatun'un oğludur. Dünyaya geldiği günlerde, Trabzon’da vali olarak bulunan Şehzade Selim’in de ilk oğlu dünyaya gelmişti. Şehzade Selim’in eşi Ayşe Hafsa Sultan’ın sütü kesildiği için bebeği Süleyman’ı Yahya Efendi’nin annesi Afife Hatun emzirdi. Bundan dolayı Yahya Efendi, Kanuni Sultan Süleyman'ın süt kardeşidir.
Okul çağına geldiğinde babası Kadı Ömer Efendi ile birlikte çeşitli hocalardan Trabzon’da yedi yıl ders gören Yahyâ Efendi, daha sonra öğrenimine devam etmek için İstanbul’a geldi. İki yıl süreyle Osmanlı Devleti’nin şeyhülislamı Zenbilli Ali Efendi’nin sohbetlerine katıldı. 1526’da Zenbilli Ali Efendi’nin ölümünden sonra Canbaziye Medresesi’nde müderris oldu. Bu göreve gelmesinden sonra halk arasında “Molla Şeyhzade" olarak anılmaya başladı.
İslami ilimler, tıp, geometri gibi konularda söz sahibi olan Yahya Efendi, İstanbul’daki çeşitli medreselerde görev yaptıktan sonra, 1553 senesinde, İstanbul’un ilk yüksek öğretim kurumu olan Sahn-ı Seman medreselerinden birinde müderrislik yaptı. Kanuni’nin oğlu Şehzade Mustafa’yı boğdurması ve Mustafa’nın annesi Mahidevran Sultan’ı saraydan uzaklaştırması üzerine padişaha mektup yazıp "Yaptığı hareketin yanlış olduğunu bildirerek Mahidevran Sultan’a merhamet etmesini" istedi; bu hareketiyle Kanuni’yi kızdıran Yahya Efendi, medresedeki görevinden azledildi ve emekli edildi.
Beşiktaş'a yerleşmesi
Emekli edilmesinden sonra inzivaya çekilen Yahya Efendi, Beşiktaş'ta deniz kenarında bir bahçe satın alarak kendisine bir ev ve mescit yaptırdı. Zamanla evin etrafında; medreseler, hamam ve orada kalanların barınacakları odalar ve yol üzerinde bir çeşme yaptırarak "Hızırlık" adını verdiği bir külliye meydana getirdi. Kendi yaptırdığı medreselerde tıp ve İslam bilimleri öğretti. Yaptırdığı yapıların hizmete devam etmesi için vakıflar kurdu ve önemli gelir kaynakları sağladı. Askeri ve mülki erkân, tüccarlar ve özellikle gemiciler, Yahya Efendi’nin yaşadığı tekkesini ziyaret ederler, hediye ve adak gönderirlerdi. Ziyaretçilerine bol ikramda bulunan Yahya Efendi, gelen adak ve hediyeleri çeşitli yerlerde mescid, medrese, dergah ve hamam gibi binalar inşa etmek ve bahçe bakımı işleri için kullanırdı. İnşaat işlerini bizzat kendisi yapardı.
Şiir ile de ilgilenen Yahya Efendi “Müderris” mahlasıyla tasavvufi şiirler yazmıştır ve bir divanı vardır.
Şerif Hatun ile evli bulunan Yahya Efendi'nin İbrahim ve Ali isminde iki oğlu vardır.
1569 senesi Zilhicce ayında Kurban Bayramı gecesinde Beşiktaş'taki dergahında kurban bayramı gecesi hayatını yitirdi. Cenaze namazını, bayram namazını müteakip Süleymaniye Camii'nde devrin şeyhülislamı olan Ebussuud Efendi kıldırmıştır. Daha sonra cenaze Beşiktaş'taki dergahında hazırlamış olduğu mezara defnedildi. Kabri üzerindeki türbe 1571 yılında II. Selim tarafından Mimar Sinan’a yaptırılmıştır.
Ölümünden sonra
Ölümünden sonra da şöhreti devam eden Yahya Efendi’nin adı denizcilikle ilgili birçok hikâyede geçer ve İstanbullu denizciler onun İstanbul Boğazı'nın dört manevi bekçisinden birisi olduğuna inanırlar. Diğerleri Üsküdar’da Aziz Mahmud Hüdayi, Beykoz’da Yuşâ Peygamber, Sarıyer’de Telli Baba’dır. Türbesi Beşiktaş ile Ortaköy arasında Yahya Efendi Tekkesi adıyla anılan yerdedir. Türbe ve tekkesinin civarı ölümden sonra onunla komşu olmak isteyenlere ait binlerce mezarla doludur.
Popüler kültürdeki yeri
- Tims Productions'ın yapımcılığını üstlendiği Muhteşem Yüzyıl adlı TV dizisinde Hamdi Alkan tarafından canlandırılmıştır.
- ES Film'in yapımcılığını üstlendiği Barbaros Hayreddin: Sultanın Fermanı adlı TV dizisinde Dursun Ali Erzincanlı tarafından canlandırılmaktadır.
Kaynakça
| Vikisöz'de Yahya Efendi ile ilgili sözleri bulabilirsiniz. |
- Beşiktaş'lı Şeyh Yahya Efendi ve Üveysilik - Şeyh Yahya Efendi Kültür ve Araştırma Vakfı Yayınları
- ^ a b . 9 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Temmuz 2015.
- ^ a b "YAHYÂ EFENDİ (Beşiktâşî)". 9 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Temmuz 2015.
- ^ a b "Yahya Efendi". 9 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Temmuz 2015.
- ^ . 3 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Temmuz 2015.
- ^ . 14 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Aralık 2010.
- ^ a b . 1 Mart 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Aralık 2010.
- ^ "İstanbul'un Dört Muhafızı". 10 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Aralık 2010.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Besiktasli Yahya Efendi Molla Seyhzade ya da Seyh Yahya Besiktasi 1494 4 Mayis 1569 Osmanli devrinde yasamis mutasavvif alim ve sair Kanuni Sultan Suleyman devrinde Istanbul da muderrislik yapmis olan Yahya Efendi devrinin taninmis alimlerindendir Osmanli sarayi ile yakin iliskileri oldu ve hayati boyunca Kanuni tarafindan kendisine danisildi Emekli olduktan sonra Besiktas ta pek cok bina insa ettirip dergah ve vakiflar kurdu bolgeyi agaclandirarak yerine donusturdu Yahya Efendi Besiktasli Yahya EfendiDogum1495 Trabzon Osmanli DevletiOlum4 Mayis 1571 Istanbul Osmanli DevletiMilliyetTurk Istanbul evliyasindan kabul edilen Yahya Efendi Istanbullu denizcilerin inanisina gore Aziz Mahmud Hudayi Yusa Peygamber ve Telli Baba ile beraber Istanbul Bogazi nin dort manevi bekcisinden biridir YasamiTrabzon da 1494 yilinda dunyaya geldi Uzun sure Trabzon da kadilik yapan Amasyali Omer Efendi ile Trabzonlu Afife Hatun un ogludur Dunyaya geldigi gunlerde Trabzon da vali olarak bulunan Sehzade Selim in de ilk oglu dunyaya gelmisti Sehzade Selim in esi Ayse Hafsa Sultan in sutu kesildigi icin bebegi Suleyman i Yahya Efendi nin annesi Afife Hatun emzirdi Bundan dolayi Yahya Efendi Kanuni Sultan Suleyman in sut kardesidir Okul cagina geldiginde babasi Kadi Omer Efendi ile birlikte cesitli hocalardan Trabzon da yedi yil ders goren Yahya Efendi daha sonra ogrenimine devam etmek icin Istanbul a geldi Iki yil sureyle Osmanli Devleti nin seyhulislami Zenbilli Ali Efendi nin sohbetlerine katildi 1526 da Zenbilli Ali Efendi nin olumunden sonra Canbaziye Medresesi nde muderris oldu Bu goreve gelmesinden sonra halk arasinda Molla Seyhzade olarak anilmaya basladi Islami ilimler tip geometri gibi konularda soz sahibi olan Yahya Efendi Istanbul daki cesitli medreselerde gorev yaptiktan sonra 1553 senesinde Istanbul un ilk yuksek ogretim kurumu olan Sahn i Seman medreselerinden birinde muderrislik yapti Kanuni nin oglu Sehzade Mustafa yi bogdurmasi ve Mustafa nin annesi Mahidevran Sultan i saraydan uzaklastirmasi uzerine padisaha mektup yazip Yaptigi hareketin yanlis oldugunu bildirerek Mahidevran Sultan a merhamet etmesini istedi bu hareketiyle Kanuni yi kizdiran Yahya Efendi medresedeki gorevinden azledildi ve emekli edildi Besiktas a yerlesmesi Emekli edilmesinden sonra inzivaya cekilen Yahya Efendi Besiktas ta deniz kenarinda bir bahce satin alarak kendisine bir ev ve mescit yaptirdi Zamanla evin etrafinda medreseler hamam ve orada kalanlarin barinacaklari odalar ve yol uzerinde bir cesme yaptirarak Hizirlik adini verdigi bir kulliye meydana getirdi Kendi yaptirdigi medreselerde tip ve Islam bilimleri ogretti Yaptirdigi yapilarin hizmete devam etmesi icin vakiflar kurdu ve onemli gelir kaynaklari sagladi Askeri ve mulki erkan tuccarlar ve ozellikle gemiciler Yahya Efendi nin yasadigi tekkesini ziyaret ederler hediye ve adak gonderirlerdi Ziyaretcilerine bol ikramda bulunan Yahya Efendi gelen adak ve hediyeleri cesitli yerlerde mescid medrese dergah ve hamam gibi binalar insa etmek ve bahce bakimi isleri icin kullanirdi Insaat islerini bizzat kendisi yapardi Siir ile de ilgilenen Yahya Efendi Muderris mahlasiyla tasavvufi siirler yazmistir ve bir divani vardir Serif Hatun ile evli bulunan Yahya Efendi nin Ibrahim ve Ali isminde iki oglu vardir 1569 senesi Zilhicce ayinda Kurban Bayrami gecesinde Besiktas taki dergahinda kurban bayrami gecesi hayatini yitirdi Cenaze namazini bayram namazini muteakip Suleymaniye Camii nde devrin seyhulislami olan Ebussuud Efendi kildirmistir Daha sonra cenaze Besiktas taki dergahinda hazirlamis oldugu mezara defnedildi Kabri uzerindeki turbe 1571 yilinda II Selim tarafindan Mimar Sinan a yaptirilmistir Olumunden sonra Olumunden sonra da sohreti devam eden Yahya Efendi nin adi denizcilikle ilgili bircok hikayede gecer ve Istanbullu denizciler onun Istanbul Bogazi nin dort manevi bekcisinden birisi olduguna inanirlar Digerleri Uskudar da Aziz Mahmud Hudayi Beykoz da Yusa Peygamber Sariyer de Telli Baba dir Turbesi Besiktas ile Ortakoy arasinda Yahya Efendi Tekkesi adiyla anilan yerdedir Turbe ve tekkesinin civari olumden sonra onunla komsu olmak isteyenlere ait binlerce mezarla doludur Populer kulturdeki yeriTims Productions in yapimciligini ustlendigi Muhtesem Yuzyil adli TV dizisinde Hamdi Alkan tarafindan canlandirilmistir ES Film in yapimciligini ustlendigi Barbaros Hayreddin Sultanin Fermani adli TV dizisinde Dursun Ali Erzincanli tarafindan canlandirilmaktadir KaynakcaVikisoz de Yahya Efendi ile ilgili sozleri bulabilirsiniz Besiktas li Seyh Yahya Efendi ve Uveysilik Seyh Yahya Efendi Kultur ve Arastirma Vakfi Yayinlari a b 9 Temmuz 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 8 Temmuz 2015 a b YAHYA EFENDI Besiktasi 9 Temmuz 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Temmuz 2015 a b Yahya Efendi 9 Temmuz 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Temmuz 2015 3 Temmuz 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 8 Temmuz 2015 14 Mayis 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 16 Aralik 2010 a b 1 Mart 2010 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 16 Aralik 2010 Istanbul un Dort Muhafizi 10 Mayis 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Aralik 2010