Yusuf Ziyaettin Ortaç (23 Nisan 1895, İstanbul – 11 Mart 1967, İstanbul), Türk şair, yazar, edebiyat öğretmeni, yayımcı ve siyasetçidir.
Yusuf Ziya Ortaç | |
---|---|
Doğum | Yusuf Ziyaettin Ortaç 23 Nisan 1895 İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu |
Ölüm | 11 Mart 1967 (71 yaşında) İstanbul, Türkiye |
Milliyet | Türk |
Meslek | Şair, yazar, edebiyat öğretmeni, yayımcı ve siyasetçi |
Türk şiirinde Beş Hececiler olarak adlandırılan gruptan olup, Türk Edebiyatı'nın önemli mizah yazarlarındandır. Beş Hececiler grubunun üyelerinden Orhon Seyfi ile birlikte Türk dergicilik yaşamında önemli yeri olan siyasi-mizah dergisi Akbaba’yı yayın hayatına kazandırmış, bu dergideki yazılarıyla büyük bir hayran kitlesi edinmiştir.
VIII. ve IX. Dönem Ordu Milletvekili olarak Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde görev yapmış bir siyasetçidir.
Yaşamı
1895’te İstanbul, Beylerbeyi semtinde dünyaya geldi. Babası, Konya’nın ileri gelenlerinden Hoca Hasan Efendi’nin oğlu mühendis Süleyman Sâmi Bey, annesi ise İzmir eşrafından İzzet Bey’in kızı Huriye Hanım’dır.
İstanbul Vefa İdadisi'nde okudu. Şiire lise yıllarında aruz vezni ile başladı. İlk şiiri 1914’te Kehkeşan dergisinde yayımlandı. Dr. Abdullah Cevdet Bey’le tanışınca, İçtihat dergisine şiirler göndermeye başladı. İçtihat’ta yayımlanan şiirleri sayesinde şair olarak kendisini kabul ettirmeyi başardı. Ailesinin Bebek semtine taşınmasından sonra, Rıza Tevfik Bey’le komşu olan Yusuf Ziya, onun aracılığı ile Ziya Gökalp ile tanıştı. Ziya Gökalp’in tavsiyesi üzerine hece vezni ile şiir yazmaya başladı. Hece vezni ile yazdığı ilk şiir olan “Gecenin Hamamı”, Türk Yurdu dergisinde yayımlandı.
Mütareke yılları
1915'te liseden mezun olduktan sonra Darülfünun-ı Osmani'ni açtığı yeterlilik sınavını kazanarak edebiyat öğretmeni oldu. Çeşitli okullarda dersler verdi. Bir yandan da edebi faaliyetlerini sürdüren Yusuf Ziya, 1916’da “Akından Akına” adlı manzume kitabını yayımladı. Harbiye Nazırı Enver Paşa'nın talebi üzerine yazılıp bastırılan bu kitap, Ordu için yazdığı yirmi iki şiiri içermekteydi.
1918’de, Sedat Simavi’nin çıkardığı Diken dergisinde “Çimdik” takma adı ile mizahi yazılar yazarak hiciv ve mizah alanına, “Şair” isimli bir şiir dergisi çıkararak yayıncılık hayatına girdi. İlk sayısı 12 Aralık 1918 tarihinde çıkan Şair mecmuasının yayın hayatı 20 Mart 1919 tarihinde parasızlık sebebi ile sona ermiştir.
1919’da mizahi manzumeler içeren Şen Kitap; kahramanlık, vatan sevgisi üzerine sekiz şiir içeren Şairin Duası ile Aşıklar Yolu adlı şiir kitaplarını, 1920’de Cenk Ufukları adlı şiir kitabını yayımladı.
Şiirin yanı sıra tiyatro eserleri de verdi. Binnaz adlı üç perdeli trajedi 7 Nisan 1917’de Darülbedayi sahnelerinde oynandı. Bu eser Türk tiyatro tarihinde heceyle yazılmış başarılı ilk manzum piyes olarak kabul edilir. Bu oyunu tek perdelik bir manzum komedi olan Nâme (1918), üç perdelik manzum piyes olan Kördüğüm (1918) izledi.
Akbaba dergisi
7 Aralık 1922’de itibaren Orhan Seyfi Orhon'la birlikte Akbaba mizah dergisini çıkarmaya başladı. Adı Akbaba dergisi ile özdeşleşen Yusuf Ziya, Akbaba’nın hem patronu, hem şâiri, hem başyazarı, hem Yazı İşleri Müdürü hem de en önemli espri kaynağı oldu. Dergide, Çimdik ve İzci takma adlarıyla mizahi yazılar ve şiirler yayımladı. Akbaba 1928 yılında Latin harflerine geçilmesinden sonra tirajının düşmesi üzerine ve 1930’lu, 1940’lı yıllarda siyasi çalkantılar nedeniyle yayımına ara vermek zorunda kaldıysa da Ortaç, ölümüne kadar dergiyi çıkarmaya devam etti.
Meş’ale ve diğer dergiler
1928 yılının Nisan ayında Yedi Meşale adlı bir kitap çıkararak sanat hayatına giren gençleri bir arada tutmak ve yüreklendirmek üzere Meş’ale adlı sanat ve edebiyat dergisini çıkardı. Dergi, 1 Temmuz - 15 Ekim 1928 arasında yayımlandı. Dergi, yeni harflerin kabulünden sonra kapandı ve topluluk dağıldı.
Akbaba’yı çıkarmaya devam ederken Orhon Seyfi ile birlikte daha kısa ömürlü başka dergiler de çıkardı. İki bacanak, 1935-1937 arasında Ayda Bir adlı dergiyi, 20 Mart 1935’te siyaset ve iktisat dergisi olan Heray’ı, 1941-1948 arasında Türkçü fikir ve sanat dergisi Çınaraltı’yı çıkarmıştır.
1930'lardan sonraki yaşamı
1936 yılından itibaren bir süre İstanbul Sular İdaresi İdare Meclisi üyeliği yapan Ortaç, 1938’de Bir Selvi Gölgesi, 1946’da Kuş Cıvıltıları adlı kitaplarını yayımladı. Zaman zaman öykü ve roman türünde eserler de ortaya koydu. "Kürkçü Dükkanı" (1931), "Şeker Osman" (1932), "Göç" (1943) ve "Üç Katlı Ev" (1953) gibi beğenilen eserler yayımladı. 1944- 1945’te bir Fransız lisesinde edebiyat öğretmenliği yaptı.
Öğretmenlikten, Çınaraltı dergisinden ve Sular İdaresi’nden ayrılıp siyasete atılan Ortaç, 1946-1954 arasında VIII. ve IX. Dönem Ordu Milletvekili olarak Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde bulundu. Milletvekilliğinin sona ermesinden sonra, yeniden Akbaba’nın başına döndü.
1950 sonrasında, şiirden ziyade, ağırlıklı olarak, mizah, gezi, anı ve biyografi türlerinde yazdı. 1962’de Bir Rüzgâr Esti adlı şiir kitabını yayımladı. 11 Mart 1967’de İstanbul’da hayatını yitirdi. Cenazesi Zincirlikuyu Mezarlığı'na defnedildi.
Eserleri
Şiir
Oyun
| Uzun Hikâye
Antoloji ve İnceleme
Roman
| Mizah
Gezi - Anı - Biyografi
|
Kaynakça
- ^ "TBMM Albümü 2. Cilt (1950-1980)" (PDF). TBMM Basın ve Halkla İlişkiler Müdürlüğü. 12 Aralık 2017 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 16 Kasım 2021.
- ^ a b c "Alaattin Karaca, Ortaç, Yusuf Ziya, İslam Ansiklopedisi". 20 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Eylül 2021.
- ^ "Geçmiş Zaman Tesellileri, Radikal Kitap Eki, 14.09.2001". 6 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Eylül 2014.
- ^ a b c (PDF). 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Eylül 2014.
- ^ "Günay Tulun, Yusuf Ziya Ortaç I, Kim Kimdir? Yazarlar ve Ozanlar"ın Yayınlarına Katkı Verenlerin Kapsamlı Biyografileri Dergisi, Erişim tarihi:15.09.2014". 21 Şubat 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Eylül 2014.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Yusuf Ziyaettin Ortac 23 Nisan 1895 Istanbul 11 Mart 1967 Istanbul Turk sair yazar edebiyat ogretmeni yayimci ve siyasetcidir Yusuf Ziya OrtacDogumYusuf Ziyaettin Ortac 23 Nisan 1895 1895 04 23 Istanbul Osmanli ImparatorluguOlum11 Mart 1967 71 yasinda Istanbul TurkiyeMilliyetTurkMeslekSair yazar edebiyat ogretmeni yayimci ve siyasetci Turk siirinde Bes Hececiler olarak adlandirilan gruptan olup Turk Edebiyati nin onemli mizah yazarlarindandir Bes Hececiler grubunun uyelerinden Orhon Seyfi ile birlikte Turk dergicilik yasaminda onemli yeri olan siyasi mizah dergisi Akbaba yi yayin hayatina kazandirmis bu dergideki yazilariyla buyuk bir hayran kitlesi edinmistir VIII ve IX Donem Ordu Milletvekili olarak Turkiye Buyuk Millet Meclisi nde gorev yapmis bir siyasetcidir Yasami1895 te Istanbul Beylerbeyi semtinde dunyaya geldi Babasi Konya nin ileri gelenlerinden Hoca Hasan Efendi nin oglu muhendis Suleyman Sami Bey annesi ise Izmir esrafindan Izzet Bey in kizi Huriye Hanim dir Istanbul Vefa Idadisi nde okudu Siire lise yillarinda aruz vezni ile basladi Ilk siiri 1914 te Kehkesan dergisinde yayimlandi Dr Abdullah Cevdet Bey le tanisinca Ictihat dergisine siirler gondermeye basladi Ictihat ta yayimlanan siirleri sayesinde sair olarak kendisini kabul ettirmeyi basardi Ailesinin Bebek semtine tasinmasindan sonra Riza Tevfik Bey le komsu olan Yusuf Ziya onun araciligi ile Ziya Gokalp ile tanisti Ziya Gokalp in tavsiyesi uzerine hece vezni ile siir yazmaya basladi Hece vezni ile yazdigi ilk siir olan Gecenin Hamami Turk Yurdu dergisinde yayimlandi Mutareke yillari 1915 te liseden mezun olduktan sonra Darulfunun i Osmani ni actigi yeterlilik sinavini kazanarak edebiyat ogretmeni oldu Cesitli okullarda dersler verdi Bir yandan da edebi faaliyetlerini surduren Yusuf Ziya 1916 da Akindan Akina adli manzume kitabini yayimladi Harbiye Naziri Enver Pasa nin talebi uzerine yazilip bastirilan bu kitap Ordu icin yazdigi yirmi iki siiri icermekteydi 1918 de Sedat Simavi nin cikardigi Diken dergisinde Cimdik takma adi ile mizahi yazilar yazarak hiciv ve mizah alanina Sair isimli bir siir dergisi cikararak yayincilik hayatina girdi Ilk sayisi 12 Aralik 1918 tarihinde cikan Sair mecmuasinin yayin hayati 20 Mart 1919 tarihinde parasizlik sebebi ile sona ermistir 1919 da mizahi manzumeler iceren Sen Kitap kahramanlik vatan sevgisi uzerine sekiz siir iceren Sairin Duasi ile Asiklar Yolu adli siir kitaplarini 1920 de Cenk Ufuklari adli siir kitabini yayimladi Siirin yani sira tiyatro eserleri de verdi Binnaz adli uc perdeli trajedi 7 Nisan 1917 de Darulbedayi sahnelerinde oynandi Bu eser Turk tiyatro tarihinde heceyle yazilmis basarili ilk manzum piyes olarak kabul edilir Bu oyunu tek perdelik bir manzum komedi olan Name 1918 uc perdelik manzum piyes olan Kordugum 1918 izledi Akbaba Dergisi nin bir sayisiAkbaba dergisi 7 Aralik 1922 de itibaren Orhan Seyfi Orhon la birlikte Akbaba mizah dergisini cikarmaya basladi Adi Akbaba dergisi ile ozdeslesen Yusuf Ziya Akbaba nin hem patronu hem sairi hem basyazari hem Yazi Isleri Muduru hem de en onemli espri kaynagi oldu Dergide Cimdik ve Izci takma adlariyla mizahi yazilar ve siirler yayimladi Akbaba 1928 yilinda Latin harflerine gecilmesinden sonra tirajinin dusmesi uzerine ve 1930 lu 1940 li yillarda siyasi calkantilar nedeniyle yayimina ara vermek zorunda kaldiysa da Ortac olumune kadar dergiyi cikarmaya devam etti Mes ale ve diger dergiler 1928 yilinin Nisan ayinda Yedi Mesale adli bir kitap cikararak sanat hayatina giren gencleri bir arada tutmak ve yureklendirmek uzere Mes ale adli sanat ve edebiyat dergisini cikardi Dergi 1 Temmuz 15 Ekim 1928 arasinda yayimlandi Dergi yeni harflerin kabulunden sonra kapandi ve topluluk dagildi Akbaba yi cikarmaya devam ederken Orhon Seyfi ile birlikte daha kisa omurlu baska dergiler de cikardi Iki bacanak 1935 1937 arasinda Ayda Bir adli dergiyi 20 Mart 1935 te siyaset ve iktisat dergisi olan Heray i 1941 1948 arasinda Turkcu fikir ve sanat dergisi Cinaralti yi cikarmistir 1930 lardan sonraki yasami 1936 yilindan itibaren bir sure Istanbul Sular Idaresi Idare Meclisi uyeligi yapan Ortac 1938 de Bir Selvi Golgesi 1946 da Kus Civiltilari adli kitaplarini yayimladi Zaman zaman oyku ve roman turunde eserler de ortaya koydu Kurkcu Dukkani 1931 Seker Osman 1932 Goc 1943 ve Uc Katli Ev 1953 gibi begenilen eserler yayimladi 1944 1945 te bir Fransiz lisesinde edebiyat ogretmenligi yapti Ogretmenlikten Cinaralti dergisinden ve Sular Idaresi nden ayrilip siyasete atilan Ortac 1946 1954 arasinda VIII ve IX Donem Ordu Milletvekili olarak Turkiye Buyuk Millet Meclisi nde bulundu Milletvekilliginin sona ermesinden sonra yeniden Akbaba nin basina dondu 1950 sonrasinda siirden ziyade agirlikli olarak mizah gezi ani ve biyografi turlerinde yazdi 1962 de Bir Ruzgar Esti adli siir kitabini yayimladi 11 Mart 1967 de Istanbul da hayatini yitirdi Cenazesi Zincirlikuyu Mezarligi na defnedildi EserleriSiir Akindan Akina 1916 Asiklar Yolu 1919 Sairin Duasi 1919 Sen Kitap 1919 Cenk Ufuklari 1920 Yanardag 1928 Bir Selvi Golgesi 1938 Kus Civiltilari Cocuk siirleri 1938 Bir Ruzgar Esti 1962 Oyun Binnaz 1918 Name 1918 Kordugum 1919 Nikahta Keramet 1923 Uzun Hikaye Kurkcu Dukkani 1931 Seker Osman 1932 Antoloji ve Inceleme Nedim 1932 Seyrani 1933 Halk Edebiyati Antolojisi 1933 Faruk Nafiz Hayati ve Eserleri 1937 Ahmet Hasim Hayati ve Eserleri 1937 Roman Daglarin Havasi 1925 manzum Goc 1943 otobiyografik roman Uc Katli Ev 1953 Sari cizmeli Mehmet Aga 1956 Gun Dogmadan 1960 Mizah Besik 1943 Ocak 1943 Sari Cizmeli Mehmed Aga 1956 Gun Dogmadan 1960 Gezi Ani Biyografi Ismet Inonu 1946 Goz Ucuyla Avrupa 1958 Portreler 1960 Bizim Yokus 1966 Kaynakca TBMM Albumu 2 Cilt 1950 1980 PDF TBMM Basin ve Halkla Iliskiler Mudurlugu 12 Aralik 2017 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 16 Kasim 2021 a b c Alaattin Karaca Ortac Yusuf Ziya Islam Ansiklopedisi 20 Temmuz 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Eylul 2021 Gecmis Zaman Tesellileri Radikal Kitap Eki 14 09 2001 6 Mayis 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Eylul 2014 a b c PDF 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 16 Eylul 2014 Gunay Tulun Yusuf Ziya Ortac I Kim Kimdir Yazarlar ve Ozanlar in Yayinlarina Katki Verenlerin Kapsamli Biyografileri Dergisi Erisim tarihi 15 09 2014 21 Subat 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Eylul 2014