Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Yuğ – Türk ve Altay halk kültüründe ve inancında Cenaze Töreni. Yoğ veya Yığ olarak da söylenir. Cenaze töreni, cenaze yemeği gibi anlamları vardır. Yuğ, zaman zaman "Ağıt" ile eşanlamlı kullanılsa da daha geniş kapsamlıdır, sadece okunan ezgiyi değil, yapılan töreni de ifade eder.
1. Ağıt (Ağu), 2. Sığıt (Sagu), 3. Yığut (Yuğu) sözcükleri mersiye, ölünün arkasından okunan yas şiiri demektir.
Yuğ Törenleri
Ölüm törenlerinde Ağu, Sagu veya Yuğu adı verilen ezgili koşuklar okunur. Bunların hepsi de ölünün arkasından yaşanan yas sürecindeki acıyı dışavurma ile ilgilidir ve benzer anlamlar içerir. Ölüm törenleri yeryüzündeki tüm kültürlerde büyük öneme sahiptir, çünkü bilinmeyen bir diyara yapılan bu yolculuk her zaman gizemini korumuştur. Türk cenazelerinde ölü bir çadıra konur ve at, sığır veya koyun kurban edilirdi. Daha sonra atlarla çadırın çevresinde dokuz kez dolaşılırdı. Böylece ölünün ruhunun gökyüzüne çıkacağına inanılırdı. Ölü gömüldükten sonra da mezarının başında heykelcikler dikilir ve öldürdüğü düşman sayısı kadar taş konulurdu. Bu taşlara da "balbal" adı verilirdi.
Eski yas törenlerine özel olarak buyur edilen "Yuğcular" (Ağıtçılar), kopuz çalar hatta dans ederlerdi. Bu törenlerde ağıt söylemenin yanı sıra, yüz yırtmak, saç yolmak, başa kül dökmek ve akları soyunup kara giysiler giymek de geleneğin içerisinde yer alırdı. Bazı yerlerde "ölü aşı" vermek de gelenektir. Divan-ı Lügat-it Türk'te bu yemeğe "Yuğ Besen" demiştir. Bu uygulama, Uygurlarda "Üzüt Aşı" adıyla bilinen geleneğin aynısıdır.
Çövenç
Çövenç, Türk halk inancında ölünün ardından dağıtılan helvadır. Sağlamlığın ve diriliğin kaynağı sayılan, bir tür yiyecek. Kaostan evrene geçişi simgeler. Çöven (helvacıotu) ile bağlantılı bir sözcüktür. Helva, Türk kültüründe önemli bir yere sahiptir. Ölünün ardından helva yapılması, ateş, su ve un (tarımı ve toprağı simgeler) gibi temel unsurların bir araya gelmesini, ölümden sonra yeniden dirilişi (yemek, canlılık demektir) ifade eder. Çöven, helvayı aklaştırmak için kullanılan bir bitkidir ve çövenç sözcüğü buradan türemiştir. Kökeni çok eski çağlara kadar uzanan ölünün ardından helva yapma geleneği yüzeysel gibi görünse de çok derin anlamları olan bir uygulamadır. Her şeyden önce böyle bir geleneğin sürdürülmesi bile karmaşa karşısında bir düzeni yeniden sağlamayı ifade eder. Gelenek zaten (içeriği insancıl değerlere uygun olduğunda ve doğru uygulandığında) aslında düzen demektir. Helva bir başka açıdan bakıldığında ortak hareket etmeyi ifade eder, hep birlikte yenmesi ortak bilinç anlamına gelir. Çöven kabaran, köpüren demektir. Çöğmek, Çövmek fiilleri kabarmak, köpürmek anlamlarına sahiptir.
Etimoloji
(Yuğ/Yığ/Ağ) kökünden türemiştir. Ağlamak anlamını taşır. Ağıt, ağu, ağlamak, yığlamak, yığut gibi sözcükler hep birbiriyle bağlantılıdır. Yığlamak/Yuğlamak sözcüğü ağlamak demektir. Ayrıca Yo/Yoğ/Yok kökünden yok oluşu da çağrıştırır.
Kaynakça
- ^ "Müslüman Türklerde Şamanizm Kalıntıları, Abdülkadir İnan" (PDF). 27 Şubat 2012 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 15 Aralık 2011.
- ^ İ. Görkem, Türk Dünyasında Yas Törenleri ve Ağıtlar, Türk Dünyası Araştırmaları, 1992, Nisan
- ^ Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük, Celal Beydili, Yurt Yayınevi (Sayfa - 620)
- ^ Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük, Celal Beydili, Yurt Yayınevi (Sayfa - 621)
- ^ Türk Söylence Sözlüğü, Deniz Karakurt, Türkiye, 2011 (OTRS: CC BY-SA 3.0) 27 Aralık 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Ayrıca bakınız
Dış bağlantılar
- Orhun Abidelerinde Yuğ Törenleri, Baki Yöney
- Sözlü Edebiyat 24 Aralık 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Orhon Yazıtlarının Dikilişiyle İlgili Yeni Sorunlar, Ceval Kaya[]
- GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE TÜRK DÜNYASINDA YAS TÖRENİ VE AĞITLAR 16 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
 | Mitoloji ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Yug Turk ve Altay halk kulturunde ve inancinda Cenaze Toreni Yog veya Yig olarak da soylenir Cenaze toreni cenaze yemegi gibi anlamlari vardir Yug zaman zaman Agit ile esanlamli kullanilsa da daha genis kapsamlidir sadece okunan ezgiyi degil yapilan toreni de ifade eder 1 Agit Agu 2 Sigit Sagu 3 Yigut Yugu sozcukleri mersiye olunun arkasindan okunan yas siiri demektir Yug TorenleriOlum torenlerinde Agu Sagu veya Yugu adi verilen ezgili kosuklar okunur Bunlarin hepsi de olunun arkasindan yasanan yas surecindeki aciyi disavurma ile ilgilidir ve benzer anlamlar icerir Olum torenleri yeryuzundeki tum kulturlerde buyuk oneme sahiptir cunku bilinmeyen bir diyara yapilan bu yolculuk her zaman gizemini korumustur Turk cenazelerinde olu bir cadira konur ve at sigir veya koyun kurban edilirdi Daha sonra atlarla cadirin cevresinde dokuz kez dolasilirdi Boylece olunun ruhunun gokyuzune cikacagina inanilirdi Olu gomuldukten sonra da mezarinin basinda heykelcikler dikilir ve oldurdugu dusman sayisi kadar tas konulurdu Bu taslara da balbal adi verilirdi Eski yas torenlerine ozel olarak buyur edilen Yugcular Agitcilar kopuz calar hatta dans ederlerdi Bu torenlerde agit soylemenin yani sira yuz yirtmak sac yolmak basa kul dokmek ve aklari soyunup kara giysiler giymek de gelenegin icerisinde yer alirdi Bazi yerlerde olu asi vermek de gelenektir Divan i Lugat it Turk te bu yemege Yug Besen demistir Bu uygulama Uygurlarda Uzut Asi adiyla bilinen gelenegin aynisidir CovencCovenc Turk halk inancinda olunun ardindan dagitilan helvadir Saglamligin ve diriligin kaynagi sayilan bir tur yiyecek Kaostan evrene gecisi simgeler Coven helvaciotu ile baglantili bir sozcuktur Helva Turk kulturunde onemli bir yere sahiptir Olunun ardindan helva yapilmasi ates su ve un tarimi ve topragi simgeler gibi temel unsurlarin bir araya gelmesini olumden sonra yeniden dirilisi yemek canlilik demektir ifade eder Coven helvayi aklastirmak icin kullanilan bir bitkidir ve covenc sozcugu buradan turemistir Kokeni cok eski caglara kadar uzanan olunun ardindan helva yapma gelenegi yuzeysel gibi gorunse de cok derin anlamlari olan bir uygulamadir Her seyden once boyle bir gelenegin surdurulmesi bile karmasa karsisinda bir duzeni yeniden saglamayi ifade eder Gelenek zaten icerigi insancil degerlere uygun oldugunda ve dogru uygulandiginda aslinda duzen demektir Helva bir baska acidan bakildiginda ortak hareket etmeyi ifade eder hep birlikte yenmesi ortak bilinc anlamina gelir Coven kabaran kopuren demektir Cogmek Covmek fiilleri kabarmak kopurmek anlamlarina sahiptir Etimoloji Yug Yig Ag kokunden turemistir Aglamak anlamini tasir Agit agu aglamak yiglamak yigut gibi sozcukler hep birbiriyle baglantilidir Yiglamak Yuglamak sozcugu aglamak demektir Ayrica Yo Yog Yok kokunden yok olusu da cagristirir Kaynakca Musluman Turklerde Samanizm Kalintilari Abdulkadir Inan PDF 27 Subat 2012 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 15 Aralik 2011 I Gorkem Turk Dunyasinda Yas Torenleri ve Agitlar Turk Dunyasi Arastirmalari 1992 Nisan Turk Mitolojisi Ansiklopedik Sozluk Celal Beydili Yurt Yayinevi Sayfa 620 Turk Mitolojisi Ansiklopedik Sozluk Celal Beydili Yurt Yayinevi Sayfa 621 Turk Soylence Sozlugu Deniz Karakurt Turkiye 2011 OTRS CC BY SA 3 0 27 Aralik 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Ayrica bakinizAgitDis baglantilarOrhun Abidelerinde Yug Torenleri Baki Yoney Sozlu Edebiyat 24 Aralik 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Orhon Yazitlarinin Dikilisiyle Ilgili Yeni Sorunlar Ceval Kaya olu kirik baglanti GECMISTEN GUNUMUZE TURK DUNYASINDA YAS TORENI VE AGITLAR 16 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Mitoloji ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz