Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Zegani Kilisesi (Gürcüce: ზეგანის ეკლესია) veya Zaki Kilisesi (Gürcüce: ზაქის ეკლესია), tarihsel Cavaheti bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Çıldır ilçesine bağlı Dirsekkaya köyünün sınırları içinde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kilisesidir. Kilisenin iki adı da ortadan kalkmış olan Zaki veya Zegani köyünden gelir.
 Zegani (Zaki) Kilisesi, 1902. Dmitri Yermakov | |
 | |
| Temel bilgiler | |
|---|---|
| Konum | Dirsekkaya, Çıldır |
| Koordinatlar | 41°16′00″K 43°05′14″D / 41.26667°K 43.08722°D |
| İnanç | Doğu Ortodoks Kilisesi |
| Mezhep | Gürcü Ortodoks Kilisesi |
| Durum | Yıkılmış (1970 yılında dinamitlendi) |
| Mimari | |
| Mimari tür | Gürcü mimarisi |
| Tamamlanma | 10. yüzyıl |
| Özellikler | |
| Malzemeler | Taş |
Tarihçe
Zegani Kilisesi veya Zaki Kilisesi'nin bulunduğu Zaki köyü, tarihsel Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biri olan Cavaheti'de yer alıyordu. 1578 yılında Osmanlıların eline geçen köy, 1595 tarihli Osmanlı mufassal defterine göre 12 Hristiyan haneden oluşan bir Gürcü yerleşimiydi. Zaki Kilisesi, bundan birkaç yüzyıl önce, 10. yüzyılda inşa edilmiştir. Gürcü tarihçi Ekvtime Takaişvili'nin 1902 yılındaki araştırma gezisi sırasında kilise neredeyse bir bütün olarak ayakta duruyordu. Ancak bu yapı 1970 yılında dinamitlenerek yıkılmıştır. 2014 yılında yapının sadece güney kolu ve güneydoğu tarafındaki küçük depo, batı kolunun küçük bir bölümü, yıkılmış duvar parçaları ve kabartmalı taşlar kalmıştı.
Mimari
Büyük ölçüde yıkılmış olan Zegani Kilisesi'nin yıkıntıları, Dirsekkaya köyünün 3 kilometre güneydoğusunda, Akkiraz köyünün sınırları içinde yer alır. 1902 yılında kiliseyi tanımlamış olan Ekvtime Takaişvili'nin verdiği bilgiye göre Zegani Kilisesi, yerleşim yerlerinden uzakta bulunduğu için sağlam kalmıştı. Kubbeli ve dört kollu bir yapı olan kilise, moloz taşlarla inşa edilmiş ve düzgün kesme taşlarla kaplanmıştı. İki kademeli bir taban üzerinde yükselen yapının sunak kısmı çökmüştü. Kiliseyi güneyden ve batıdan çevreleyen şapel o tarihte neredeyse tamamen yıkılmıştı. Kilisenin plaka taşlarla örtülmüş olan çatısı önemli ölçüde zarar görmüştü. Kubbenin sadece üst kısmı hafif hasar görmüş, ama kubbe kasnağı çok iyi korunmuştu. Kilisenin geri kalan kısımları aşağı yukarı sağlam durumdaydı.
Zegani Kilisesi, tek nefli ve üç apsisli bir yapıydı. Kilisenin batı kolu içindeki bu nef, kemerlerle ikiye bölünmüştü. Batı kolunu güneyden ve batıdan, 1902 yılında yıkılmış olan bir şapel çevreliyordu. Şapelin güney cephesinin batı tarafında, şapelin apsisine yakın yerde bir giriş kapısı vardı. Şapelin bu kısmından kilisenin nefinin doğu bölümüne de bir kapı açılıyordu. Şapelin batı cephesinde de bir kapının olduğu tahmin edilmektedir. Bu kısımda şapelin içinden bir kapıyla kilisenin nefinin doğu kısmına giriliyordu. Kilisenin kısa kollarında yer alan üç apsisin açıldığı alan kareye yakın bir dikdörtgen plana sahipti. Kilisenin kubbesi bu mekân üzerinde yükseliyordu. Her üç apsiste de birer pencere açıklığı bulunuyordu. Doğu apsisin iki yanında birer oda vardı. Güney apsise açılan oda yarım dairesel bir forma sahipti ve bu yarım dairesel kısmı da kilisenin apsislerini andırıyordu. Kuzey apsise açılan diğer oda ise köşeli bir plana sahipti. Güney ve kuzey apsisleri dışarıdan düz bir duvarla sınırlanırken, doğudaki apsis dıştan beşgen bir duvarla çevrelenmişti. Doğu apisis ile güney ve kuzey apsisleri arasında dıştan birer üçgen niş bulunuyordu. Zegani Kilisesi’nin güney ve doğu cepheleri diğer iki cepheye göre daha zengin dekoratif kabartmalarla bezenmişti. Kilisenin dört kolu da cephelerin üst kısmında üçgen oluşturan çatı örtüsüyle kapatılmıştı. Kubbe içeriden yarım dairesel bir forma sahipken, dıştan konik bir yapıdaydı. Kubbe kasnağında kabartmalarla dekore edilmiş pencere açıklıkları ve süsleme amaçlı yalancı sütunlar bulunuyordu. Kilisede, atın üstünde atının ayakları dibindeki ejderhaya mızrağını saplamış halde Aziz Giorgi kabartması, ayrıca kanatları açılmış kartal ve güvercin motifleri bulunuyordu. Ekvtime Takaişvili kubbe kasnağında Gürcü alfabesinin Hutsuri karakterleriyle kabartma bir yazı tespit etmiş, ancak uzaktan okuyamamıştır.
Galeri
-
![image]()
Zegani Kilisesi, 1902. Dmitri Yermakov. -
![image]()
Zegani Kilisesi, 1902. Dmitri Yermakov. -
![image]()
Zegani Kilisesi, 1902. Dmitri Yermakov. -
![image]()
Zegani Kilisesi'nin planı. S. Kldiaşvili.
Kaynakça
- ^ a b "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (გურჯისტანის ვილაიეთის დიდი დავთარი), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; III. cilt (1958), s. 428". 15 Nisan 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Mart 2024.
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (გურჯისტანის ვილაიეთის დიდი დავთარი), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; II. cilt (1941), s. 291". 17 Nisan 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Mart 2024.
- ^ a b c Ekvtime Takaişvili, Kafkasya Arkeolojisi Materyalleri (Материалы по археологии Кавказа), Moskova, 1909, s. 64-68.
- ^ 2014 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2014 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2015, s. 32 11 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde . .
- ^ Tao-Klarceti: Tarihsel ve Kültürel Anıtlar (ტაო-კლარჯეთი: ისტორიისა და კულტურის ძეგლები), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, Tiflis, 2018, s. 220, .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Zegani Kilisesi Gurcuce ზეგანის ეკლესია veya Zaki Kilisesi Gurcuce ზაქის ეკლესია tarihsel Cavaheti bolgesinde gunumuzde Ardahan ilinin Cildir ilcesine bagli Dirsekkaya koyunun sinirlari icinde Orta Cag da Gurculerden kalma bir kilisesidir Kilisenin iki adi da ortadan kalkmis olan Zaki veya Zegani koyunden gelir Zegani KilisesiZegani Zaki Kilisesi 1902 Dmitri YermakovTemel bilgilerKonumDirsekkaya CildirKoordinatlar41 16 00 K 43 05 14 D 41 26667 K 43 08722 D 41 26667 43 08722InancDogu Ortodoks KilisesiMezhepGurcu Ortodoks KilisesiDurumYikilmis 1970 yilinda dinamitlendi MimariMimari turGurcu mimarisiTamamlanma10 yuzyilOzelliklerMalzemelerTasTarihceZegani Kilisesi veya Zaki Kilisesi nin bulundugu Zaki koyu tarihsel Gurcistan i olusturan bolgelerden biri olan Cavaheti de yer aliyordu 1578 yilinda Osmanlilarin eline gecen koy 1595 tarihli Osmanli mufassal defterine gore 12 Hristiyan haneden olusan bir Gurcu yerlesimiydi Zaki Kilisesi bundan birkac yuzyil once 10 yuzyilda insa edilmistir Gurcu tarihci Ekvtime Takaisvili nin 1902 yilindaki arastirma gezisi sirasinda kilise neredeyse bir butun olarak ayakta duruyordu Ancak bu yapi 1970 yilinda dinamitlenerek yikilmistir 2014 yilinda yapinin sadece guney kolu ve guneydogu tarafindaki kucuk depo bati kolunun kucuk bir bolumu yikilmis duvar parcalari ve kabartmali taslar kalmisti MimariBuyuk olcude yikilmis olan Zegani Kilisesi nin yikintilari Dirsekkaya koyunun 3 kilometre guneydogusunda Akkiraz koyunun sinirlari icinde yer alir 1902 yilinda kiliseyi tanimlamis olan Ekvtime Takaisvili nin verdigi bilgiye gore Zegani Kilisesi yerlesim yerlerinden uzakta bulundugu icin saglam kalmisti Kubbeli ve dort kollu bir yapi olan kilise moloz taslarla insa edilmis ve duzgun kesme taslarla kaplanmisti Iki kademeli bir taban uzerinde yukselen yapinin sunak kismi cokmustu Kiliseyi guneyden ve batidan cevreleyen sapel o tarihte neredeyse tamamen yikilmisti Kilisenin plaka taslarla ortulmus olan catisi onemli olcude zarar gormustu Kubbenin sadece ust kismi hafif hasar gormus ama kubbe kasnagi cok iyi korunmustu Kilisenin geri kalan kisimlari asagi yukari saglam durumdaydi Zegani Kilisesi tek nefli ve uc apsisli bir yapiydi Kilisenin bati kolu icindeki bu nef kemerlerle ikiye bolunmustu Bati kolunu guneyden ve batidan 1902 yilinda yikilmis olan bir sapel cevreliyordu Sapelin guney cephesinin bati tarafinda sapelin apsisine yakin yerde bir giris kapisi vardi Sapelin bu kismindan kilisenin nefinin dogu bolumune de bir kapi aciliyordu Sapelin bati cephesinde de bir kapinin oldugu tahmin edilmektedir Bu kisimda sapelin icinden bir kapiyla kilisenin nefinin dogu kismina giriliyordu Kilisenin kisa kollarinda yer alan uc apsisin acildigi alan kareye yakin bir dikdortgen plana sahipti Kilisenin kubbesi bu mekan uzerinde yukseliyordu Her uc apsiste de birer pencere acikligi bulunuyordu Dogu apsisin iki yaninda birer oda vardi Guney apsise acilan oda yarim dairesel bir forma sahipti ve bu yarim dairesel kismi da kilisenin apsislerini andiriyordu Kuzey apsise acilan diger oda ise koseli bir plana sahipti Guney ve kuzey apsisleri disaridan duz bir duvarla sinirlanirken dogudaki apsis distan besgen bir duvarla cevrelenmisti Dogu apisis ile guney ve kuzey apsisleri arasinda distan birer ucgen nis bulunuyordu Zegani Kilisesi nin guney ve dogu cepheleri diger iki cepheye gore daha zengin dekoratif kabartmalarla bezenmisti Kilisenin dort kolu da cephelerin ust kisminda ucgen olusturan cati ortusuyle kapatilmisti Kubbe iceriden yarim dairesel bir forma sahipken distan konik bir yapidaydi Kubbe kasnaginda kabartmalarla dekore edilmis pencere acikliklari ve susleme amacli yalanci sutunlar bulunuyordu Kilisede atin ustunde atinin ayaklari dibindeki ejderhaya mizragini saplamis halde Aziz Giorgi kabartmasi ayrica kanatlari acilmis kartal ve guvercin motifleri bulunuyordu Ekvtime Takaisvili kubbe kasnaginda Gurcu alfabesinin Hutsuri karakterleriyle kabartma bir yazi tespit etmis ancak uzaktan okuyamamistir GaleriZegani Kilisesi 1902 Dmitri Yermakov Zegani Kilisesi 1902 Dmitri Yermakov Zegani Kilisesi 1902 Dmitri Yermakov Zegani Kilisesi nin plani S Kldiasvili Kaynakca a b Defter i Mufassal i Vilayet i Gurcistan გურჯისტანის ვილაიეთის დიდი დავთარი Yayimlayan Sergi Cikia Tiflis 1941 1958 3 cilt III cilt 1958 s 428 15 Nisan 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Mart 2024 Defter i Mufassal i Vilayet i Gurcistan გურჯისტანის ვილაიეთის დიდი დავთარი Yayimlayan Sergi Cikia Tiflis 1941 1958 3 cilt II cilt 1941 s 291 17 Nisan 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Mart 2024 a b c Ekvtime Takaisvili Kafkasya Arkeolojisi Materyalleri Materialy po arheologii Kavkaza Moskova 1909 s 64 68 2014 Yili Tao Klarceti Tarihi Eserleri Arastirma Gezisi Sonuclari ტაო კლარჯეთის ძეგლების 2014 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები Tiflis 2015 s 32 11 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde ISBN 978 9941 0 7362 5 Tao Klarceti Tarihsel ve Kulturel Anitlar ტაო კლარჯეთი ისტორიისა და კულტურის ძეგლები Editor Buba Kudava Yazarlar Nestan Bagauri Zurab Batiasvili Irma Beridze Buba Kudava Nikoloz Jgenti Goca Saitidze Natia Hizanisvili Tiflis 2018 s 220 ISBN 978 9941 478 17 8