Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
| Örnekler |
|---|
|
Zarf veya belirteç; bir fiilin, fiilimsinin, sıfatın veya başka bir zarfın anlamını yer, zaman, durum ve miktar bakımından niteler. Zarflar, fiile yöneltilen neden, ne zaman, nereye, ne kadar ve nasıl sorularının cevaplarını oluşturur. Aşağı, yukarı, nazikçe, çok, az, fevkalâde, en, ileri, geri, şimdi, geç gibi kelimeler cümle içerisinde zarf olarak kullanılabilir.
Türkçede pek çok sıfat aynı zamanda zarf olarak da kullanılabilir. Bu sebeple bir kelimenin zarf mı, sıfat mı olduğu tespit edilirken cümledeki işlevi ve diğer kelimelerle ilişkisi incelenir. Sıfatlar gibi zarflar da tek başına kullanıldıklarında (zarf görevinde kullanılmadıklarında) isim hâline gelir ((adlaşır)).
O iyi (sıfat) bir insandır.
O iyi (zarf) çalıştı.
İyiler (isim) kazansın.
Çeşitleri
Zaman zarfı
Fiilde belirtilen eylem veya hareketin ne zaman yapıldığını bildiren kelimelere veya kelime gruplarına zaman zarfı denir. "Dün, bugün, yarın, akşam, kışın, geceleyin, ilkin, şimdilik, yine, demin, daha, hâlâ, henüz, derhal, bazen" gibi kelimeler, cümlede zaman zarfı görevinde kullanılabilirler. Fiile sorulan "Ne zaman?" sorusunun yanıtı zaman zarfıdır:
- Ağabeyim henüz gelmedi.
- Babam eve şimdi geldi.
- Kendimi henüz sınav için hazır hissetmiyorum.
- Test sonuçları elimize bugün ulaştı.
- Yarın akşam sınıfça tiyatroya gideceğiz.
Zaman bildiren kelimeler, isim cümlelerinde bile zaman zarfı görevindedir.
- Yarın evdeyim.
- Sütler kaymak tutar tutmaz or(a)dayım.
Durum zarfı
Durum veya hâl zarfları fiillerin durumlarını anlatan; fiilde bildirilen hareketin nasıl yapıldığını bildiren kelimelerdir. Hemen hemen bütün niteleme sıfatları zarf olarak da kullanılabileceğinden, sayıları oldukça fazladır. Hızlı, hızla, tek tek, iyice, sora sora, geze geze, böyle, şöyle gibi kelimeler ve kelime grupları durum zarflarına örnek olarak verilebilir.
Durum zarflarının cümle içinde ayırt edilebilmesi için fiile nasıl sorusu sorulur:
- Adam koşarak yanımıza geldi.
- Bardağı yavaşça masaya bıraktım.
- Otomobili, sürat limitine rağmen, çok hızlı kullanıyordu.
Bir fiil, birden fazla durum zarfı tarafından nitelenebilir:
- Mermerleri ova ova, iyice temizledim.
Sonuna vasıta eki (-le) eklenen pek çok kelime cümlede durum zarfı görevinde kullanılabilir:
- Azarlamak yerine güzellikle anlatmalısın.
- Odanın kapısını hızla kapattım.
- Öğretmen öğrencilerine sevgiyle bakıyordu.
- Sanatçı, resimdeki ince detayları özenle boyadı.
Miktar zarfı
Miktar veya nicelik zarfları; fiilleri,zarfları, fiilimsileri ve sıfatları miktar, derece, ölçü bakımından etkileyen ve sınırlayan zarflardır. Biraz, fazla, çok, daha, en, pek, az gibi kelimeler miktar zarflarına örnek olarak verilebilir. Cümlede nicelik zarfını bulmak için sıfat veya zarfa "ne kadar" sorusu sorulur.
- Başarılı olabilmek için çok çalışmalıyım.
- Dolaptaki sütten biraz içtim.
- Kendini turnuvadan önce fazla yormamalısın.
Yer-yön zarfı
Fiilleri, yer-yön bakımından belirtir. İleri, geri, aşağı, yukarı, beri, gibi kelimeler sıklıkla kullanılan yer-yön zarflarıdır:
- Biraz ileri gidin.
Yer-yön zarfları ismin hâl eklerini almaz:
- Aşağı indim. ("aşağıya" hâli isimdir)
- Biraz öte git. ("öteye" hâli isimdir)
- İleri doğru koşmaya başladı. ("ileriye" hâli isimdir) Hal eki alan yer-yön kelimeleri zarf olmaz.
Soru zarfı
Fiilleri ve fiilimsileri soru yönünden etkileyen zarflardır: neden, niye, niçin, nasıl, ne zaman, ne kadar vb. Zarfları bulmak için sorulan soruların tamamını kapsar.
- Buraya nasıl geldiniz?
- Eve ne zaman varırız?
- Kırmızı Başlıklı Kız kurda "Neden senin ağzın bu kadar büyük?" diye sordu.
- Niçin gökyüzü bu kadar mavi?
- Sizin bahçeniz niye bu kadar geniş?
- Şehrimizi nasıl buldunuz?
- Yeni elbisemi nasıl buldun?
- Yolculuk ne kadar sürüyor?
Fiilimsileri de soru yönünden etkiler
Neden koşarak geldin?
Soru ZarfıFiilimsiFiil
Bazı önemli konular
Daha önce belirtildiği üzere isim soylu pek çok kelime hem sıfat hem de zarf olarak kullanılabilir:
- Eski evimizdeki eşyaları yeni eve getirdim. (niteleme sıfatı)
- Eve yeni geldim. (zaman zarfı)
Bir ismi niteleyen kelimeler -bu isim cümlenin yüklemi olsa dahi- sıfattır:
- Hızlı bir yarışçıydı. (sıfat. "Yarışçı" kelimesi isimdir. "-di" ek-fiili ile yüklem yapılmıştır.)
- Otomobili çok hızlı kullanıyordu. (zarf. "Kullanmak" fiildir.)
Zarflar genellikle fiilden hemen önce kullanılır:
- Fasulyeler iyice büyüdü.
Adlaşma
Zarflar isim soylu kelimelerdir. Cümlede zarf görevinde kullanılmadıklarında yeniden isme dönüşürler:
- İşlerin yolunda iken yarınını düşünmeli ve yatırım yapmalısın. (isim)
- Yarın okula gidecek misin? (zarf)
Kaynakça
- ^ Ergin 280
Literatür
- Ergin, Muharrem. ''Üniversiteler İçin Türk Dili.'' İstanbul: Bayrak Yayım, 2009.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
OrneklerBes dakika bekledim Buyuk dusunmek gerekir Cok calisiyorsun Kosa kosa geldi Neden sen de gitmiyorsun Yarin gidecegiz Yukari tasidim Zarf veya belirtec bir fiilin fiilimsinin sifatin veya baska bir zarfin anlamini yer zaman durum ve miktar bakimindan niteler Zarflar fiile yoneltilen neden ne zaman nereye ne kadar ve nasil sorularinin cevaplarini olusturur Asagi yukari nazikce cok az fevkalade en ileri geri simdi gec gibi kelimeler cumle icerisinde zarf olarak kullanilabilir Turkcede pek cok sifat ayni zamanda zarf olarak da kullanilabilir Bu sebeple bir kelimenin zarf mi sifat mi oldugu tespit edilirken cumledeki islevi ve diger kelimelerle iliskisi incelenir Sifatlar gibi zarflar da tek basina kullanildiklarinda zarf gorevinde kullanilmadiklarinda isim haline gelir adlasir O iyi sifat bir insandir O iyi zarf calisti Iyiler isim kazansin CesitleriZaman zarfi Fiilde belirtilen eylem veya hareketin ne zaman yapildigini bildiren kelimelere veya kelime gruplarina zaman zarfi denir Dun bugun yarin aksam kisin geceleyin ilkin simdilik yine demin daha hala henuz derhal bazen gibi kelimeler cumlede zaman zarfi gorevinde kullanilabilirler Fiile sorulan Ne zaman sorusunun yaniti zaman zarfidir Agabeyim henuz gelmedi Babam eve simdi geldi Kendimi henuz sinav icin hazir hissetmiyorum Test sonuclari elimize bugun ulasti Yarin aksam sinifca tiyatroya gidecegiz Zaman bildiren kelimeler isim cumlelerinde bile zaman zarfi gorevindedir Yarin evdeyim Sutler kaymak tutar tutmaz or a dayim Durum zarfi Durum veya hal zarflari fiillerin durumlarini anlatan fiilde bildirilen hareketin nasil yapildigini bildiren kelimelerdir Hemen hemen butun niteleme sifatlari zarf olarak da kullanilabileceginden sayilari oldukca fazladir Hizli hizla tek tek iyice sora sora geze geze boyle soyle gibi kelimeler ve kelime gruplari durum zarflarina ornek olarak verilebilir Durum zarflarinin cumle icinde ayirt edilebilmesi icin fiile nasil sorusu sorulur Adam kosarak yanimiza geldi Bardagi yavasca masaya biraktim Otomobili surat limitine ragmen cok hizli kullaniyordu Bir fiil birden fazla durum zarfi tarafindan nitelenebilir Mermerleri ova ova iyice temizledim Sonuna vasita eki le eklenen pek cok kelime cumlede durum zarfi gorevinde kullanilabilir Azarlamak yerine guzellikle anlatmalisin Odanin kapisini hizla kapattim Ogretmen ogrencilerine sevgiyle bakiyordu Sanatci resimdeki ince detaylari ozenle boyadi Miktar zarfi Miktar veya nicelik zarflari fiilleri zarflari fiilimsileri ve sifatlari miktar derece olcu bakimindan etkileyen ve sinirlayan zarflardir Biraz fazla cok daha en pek az gibi kelimeler miktar zarflarina ornek olarak verilebilir Cumlede nicelik zarfini bulmak icin sifat veya zarfa ne kadar sorusu sorulur Basarili olabilmek icin cok calismaliyim Dolaptaki sutten biraz ictim Kendini turnuvadan once fazla yormamalisin Yer yon zarfi Fiilleri yer yon bakimindan belirtir Ileri geri asagi yukari beri gibi kelimeler siklikla kullanilan yer yon zarflaridir Biraz ileri gidin Yer yon zarflari ismin hal eklerini almaz Asagi indim asagiya hali isimdir Biraz ote git oteye hali isimdir Ileri dogru kosmaya basladi ileriye hali isimdir Hal eki alan yer yon kelimeleri zarf olmaz Soru zarfi Fiilleri ve fiilimsileri soru yonunden etkileyen zarflardir neden niye nicin nasil ne zaman ne kadar vb Zarflari bulmak icin sorulan sorularin tamamini kapsar Buraya nasil geldiniz Eve ne zaman variriz Kirmizi Baslikli Kiz kurda Neden senin agzin bu kadar buyuk diye sordu Nicin gokyuzu bu kadar mavi Sizin bahceniz niye bu kadar genis Sehrimizi nasil buldunuz Yeni elbisemi nasil buldun Yolculuk ne kadar suruyor Fiilimsileri de soru yonunden etkiler Neden kosarak geldin Soru ZarfiFiilimsiFiilBazi onemli konularDaha once belirtildigi uzere isim soylu pek cok kelime hem sifat hem de zarf olarak kullanilabilir Eski evimizdeki esyalari yeni eve getirdim niteleme sifati Eve yeni geldim zaman zarfi Bir ismi niteleyen kelimeler bu isim cumlenin yuklemi olsa dahi sifattir Hizli bir yarisciydi sifat Yarisci kelimesi isimdir di ek fiili ile yuklem yapilmistir Otomobili cok hizli kullaniyordu zarf Kullanmak fiildir Zarflar genellikle fiilden hemen once kullanilir Fasulyeler iyice buyudu AdlasmaZarflar isim soylu kelimelerdir Cumlede zarf gorevinde kullanilmadiklarinda yeniden isme donusurler Islerin yolunda iken yarinini dusunmeli ve yatirim yapmalisin isim Yarin okula gidecek misin zarf Kaynakca Ergin 280LiteraturErgin Muharrem Universiteler Icin Turk Dili Istanbul Bayrak Yayim 2009