Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Zenta Muharebesi, Osmanlı İmparatorluğu ile Avusturya orduları arasında, 11 Eylül 1697 tarihinde Tisa Irmağı kıyısındaki Zenta’da yapılan ve Osmanlıların yenilgisiyle sonuçlanan muharebedir. Osmanlı-Kutsal İttifak Savaşları'nın son önemli çarpışması olan bu savaşın ardından 1699 yılında Karlofça Antlaşması imzalandı.
| Zenta Muharebesi | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Osmanlı-Kutsal İttifak Savaşları | |||||||
 | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
 Osmanlı İmparatorluğu |  Avusturya Arşidüklüğü | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
| Mustafa Gazi Elmas Mehmed Paşa (ölü) | Savoy Prensi Eugen | ||||||
| Güçler | |||||||
| 100,000 asker, 90 top | 34,000 piyade, 16,000 süvari, 60 top | ||||||
| Kayıplar | |||||||
| Osmanlı kaynaklarına göre, 7,000–8,000 ölü. Avusturya kaynaklarına göre, 30,000 ölü 87 top | 429 ölü, 1,598 yaralı | ||||||
Hazırlıklar
1695 ve 1696 yıllarında Avusturya'ya karşı iki sefere çıkan Sultan II. Mustafa, bu ülkeye üçüncü bir seferle büyük bir darbe indirmek istiyordu. 1697 yılına gelindiğinde Avusturya uzun süredir yürütmekte bulunduğu ve Fransa'ya karşı savaştığı 9 Yıl Savaşları'nı bitirmiş ve Osmanlı Devleti'ne barış teklifi götürmüştü. Bu sırada ölen Jan III. Sobieski'nin yerine Lehistan tahtına Saksonya elektörü Frederick geçmişti, onun yerine, yani Avusturya ordusunun başına, Fransız asıllı başarılı komutan Savoylu Eugene getirilmişti. II. Mustafa da barış teklifini reddetmiş, Avusturya'ya üçüncü sefer için hazırlıkları başlatmıştı.
13 Nisan 1697'de Edirne Sarayı'ndaki Arz Odası'nın önüne tuğlar dikildi. 18 Nisan'da Sultan II. Mustafa 100.000 kişilik bir kuvvetle üçüncü seferine çıktı. Yol üzerinde Avusturyalıların önünde bozguna uğradığı ve Hersek'te Venediklilerin çekildiği haberleri ordunun moralini yükseltti.
11 Ağustos'ta Belgrad'a ulaşan padişah komutanlarını alarak 12 Ağustos'ta bir harp meclisi topladı. Mecliste iki görüş ortaya çıktı; ya Sava üzerinden Varadin'e geçilecek ya da Tisa'dan karşıya geçilecekti.Amcazade Hüseyin Paşa "Üç keredir sefer yapıp düşmandan bir karış toprak almadan evinize dönüyorsunuz. Eğer yeterince teçhizatınız varsa Varadin'i muhasara ediniz." diye görüş belirtti. Ama bu görüş kabul görmedi.
Daha sonra Temeşvar muhafızı Cafer Paşa ordugâha geldi ve meclise katıldı. Cafer Paşa da 'nin bulunduğu yerden Zenta yönünde gidilmesi ve Macar topraklarında büyük çaplı operasyon gerçekleştirildikten sonra, en son Varadin'e geçilmesi yönünde görüş belirtti. Amcazade Hüseyin Paşa ve Anadolu Beylerbeyi Mısırlızade İbrahim Paşa bu planı tehlikeli buldularsa da Cafer Paşa'nın II. Mustafa ile önceden beri var olan yakın ilişkileri nedeniyle Zenta yönünde gidilmesine karar verildi.
Karar alındıktan sonra Osmanlı ordusu Tuna'yı geçti ve 110 parçalık donanma da Tisa Nehri'ne hareket etti. Avusturya ordusu ise Titel Kalesi önünde 7-8 bin kişilik kuvvet bırakarak çekilmişti. Osmanlı ordusu kaleyi aldı ve yıktı.
Avusturya ordusu komutanı Prens Eugene casusları vasıtasıyla Osmanlı ordusunun planını öğrenmiş, Osmanlı ordusu ilerlerken de Varadin'e çekilmişti.Sadrazam Elmas Mehmed Paşa, Avusturyalılar buraya daha yeni yerleşirken uygun durumda hemen saldırma teklifinde bulundu ama teklif kabul edilmedi. Osmanlılar'ın Tisza yönünde ilerlediğini duyan Eugene hızla Tisza'ya yöneldi, bu sırada henüz Osmanlı ordusunun büyük kısmı köprüden geçmemişti. Eugen'in geldiği haberi alınınca geçiş hızlandı ama bu yeterli olmadı, kurulan köprü aşırı yük almış ve dayanıksızlaşmış, yer yer de parçalanmıştı.
Savaş
Osmanlılar'ın Tisza yönünde ilerlediğini duyan Eugene hızla Tisza'ya yöneldi, bu sırada Osmanlı ordusunun büyük kısmı köprüden geçmemişti. Eugen geldiğinde nehrin karşısına sadece 7.000 Osmanlı askeri geçebilmişti, bunlar çoğunlukla geçişi kolaylaştırmak için karşıya geçen rütbeli askerler ve paşalardı, yanlarında ise saray halkı, hazine, otağ-ı hümayun, silahdarlar ve bolca cephane vardı. Eugen yaklaşırken üzerine Anadolu Beylerbeyi Mısırlızade İbrahim Paşa ve Diyarbakır Beylerbeyi Kavukçu İbrahim Paşa'nın kuvvetleri üzerine gönderildi ama bir sonuç alınamadı.
Sonunda çarpışma 11 Eylül 1697 günü öğleden sonra başladı, nehri geçemeyen Osmanlı ordusu mevzi almaya karar verdi, bu ise Avusturya topçusunun karşı kıyıları hiçbir karşılık almadan bombalamasına yol açtı. Sonunda Osmanlı ordusu otuz bin kayıp vererek geri çekildi. Avusturyalılar da çok kayba uğradığından[], Sultanın yanındaki Osmanlı kuvvetlerine taarruz edemediler. Sultan İkinci Mustafa ordunun geri kalan kısmını toparlayarak Temeşvar'a doğru yöneldi. Ordu kayıplara rağmen planlandığı üzere Temeşvar'a ulaştı, ancak herhangi bir kaleyi kuşatacak durumda değildi.
Sonuçlar
Osmanlı ordusu rütbeli askerlerini kaybetmişti, başta Sadrazam Elmas Mehmed Paşa olmak üzere birçok Osmanlı paşası ölmüş; sadrazamın göğsünde taşıdığı mühür, sultanın çadırıyla birlikte birçok ordu çadırı, 87 top, 15 bin sığır, 7 bin at, birkaç bin deve ve toplam 3 milyon gulden tutarında hazine Avusturya ordusunun eline geçmişti. Ordusunun bozgununa çaresizlik içinde seyirci olan padişah II. Mustafa, önce Temeşvar'a, oradan da İstanbul'a doğru geri çekildi. Muharebeden önce tavsiyesi dinlenmemiş olan Amcazade Hüseyin Paşa ise sadrazamlığa getirildi.
Eugene'nin Osmanlı ordusunu hazırlıksız yakalaması için tekrar dengesinin bozulduğu bir anı beklemesi gerekti, Temeşvar'da bulunan Osmanlı kuvvetlerinin karşısına çıkmaya çalışmak yerine zafer kazandığını Avusturya'ya bildirdi. Prens Eugene, Belgrad'a saldırabilecek olmasına rağmen ordudaki para ve erzak sıkıntısı yüzünden birliklerini Erdel civarındaki kış karargahlarına gönderdi.
Savaş, Kutsal İttifak Savaşları içinde son önemli muharebedir. Kaybettiği topraklarını geri almasının zor olacağını fark eden Osmanlı Devleti, Karlofça Antlaşması'nı imzalamayı tercih etmiştir.
Resimler
-
![image]()
Tisa Irmağı, bugün. -
![image]()
Zenta Muharebesi'nin planı. -
![image]()
-
![image]()
Zenta Muharebesi.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ Afyoncu, Erhan (2013). "Zenta". İslâm Ansiklopedisi. 44. ss. 279-281.
- ^ Spencer C. Tucker: A Global Chronology of Conflict: From the Ancient World to the Modern Middle East, ABC-CLIO, 2010 [1] 29 Mart 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ K. K. Kriegsarchiv (Hrsg.): Feldzüge des Prinzen Eugen von Savoyen. Verlag des K. K. Generalstabes, Wien 1876, Band 2, page 156.
- ^ a b c d e f g Afyoncu, Erhan (2004). "On Soruda: Zenta Muharebesi". Popüler Tarih, Dünya Yayınları.
- ^ Çeşitli kaynaklarda Sadrazam'ın yeniçerilerce öldürüldüğü anlatılmaktadır. (Osmanlı Tarihi s.126 Anonim, D.KANTEMİR C.III., s.278)
- ^ 58 yeniçeri ağası, 20 sipahi ve silahtar ağası, 10 alay beyi, Anadolu Beylerbeyi Mısırlızade İbrahim Paşa, Temeşvar Muhafızı Koca Cafer Paşa, Yeniçeri Ağası Mahmud Paşa, Adana Valisi Fazıl Paşa, Rumeli Beylerbeyi Küçük Cafer Paşa, Diyarbekir Beylerbeyi Çerçeci İbrahim Paşa, Mevlüt Mehmet Paşa, Meşayizade Hasan Paşa, Ankaralı Ali Paşa, Kul Kethüdası Cebeci Paşa ve daha birçok sancak beyi. Osmanlı Arşivleri. BOA, A.DVNS.MHM.d, 109, s. 60
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Zenta Muharebesi Osmanli Imparatorlugu ile Avusturya ordulari arasinda 11 Eylul 1697 tarihinde Tisa Irmagi kiyisindaki Zenta da yapilan ve Osmanlilarin yenilgisiyle sonuclanan muharebedir Osmanli Kutsal Ittifak Savaslari nin son onemli carpismasi olan bu savasin ardindan 1699 yilinda Karlofca Antlasmasi imzalandi Zenta MuharebesiOsmanli Kutsal Ittifak SavaslariTarih11 Eylul 1697BolgeZenta yakinlarinda Macaristan Kralligi bugunku Zenta Voyvodina Sirbistan 45 55 34 K 20 05 53 D 45 92611 K 20 09806 D 45 92611 20 09806SonucKesin Avusturya zaferi Karlofca Antlasmasi Kutsal Ittifak sona erdi TaraflarOsmanli ImparatorluguAvusturya ArsidukluguKomutanlar ve liderlerMustafa Gazi Elmas Mehmed Pasa olu Savoy Prensi EugenGucler100 000 asker 90 top34 000 piyade 16 000 suvari 60 topKayiplarOsmanli kaynaklarina gore 7 000 8 000 olu Avusturya kaynaklarina gore 30 000 olu 87 top429 olu 1 598 yaraliHazirliklar1695 ve 1696 yillarinda Avusturya ya karsi iki sefere cikan Sultan II Mustafa bu ulkeye ucuncu bir seferle buyuk bir darbe indirmek istiyordu 1697 yilina gelindiginde Avusturya uzun suredir yurutmekte bulundugu ve Fransa ya karsi savastigi 9 Yil Savaslari ni bitirmis ve Osmanli Devleti ne baris teklifi goturmustu Bu sirada olen Jan III Sobieski nin yerine Lehistan tahtina Saksonya elektoru Frederick gecmisti onun yerine yani Avusturya ordusunun basina Fransiz asilli basarili komutan Savoylu Eugene getirilmisti II Mustafa da baris teklifini reddetmis Avusturya ya ucuncu sefer icin hazirliklari baslatmisti 13 Nisan 1697 de Edirne Sarayi ndaki Arz Odasi nin onune tuglar dikildi 18 Nisan da Sultan II Mustafa 100 000 kisilik bir kuvvetle ucuncu seferine cikti Yol uzerinde Avusturyalilarin onunde bozguna ugradigi ve Hersek te Venediklilerin cekildigi haberleri ordunun moralini yukseltti 11 Agustos ta Belgrad a ulasan padisah komutanlarini alarak 12 Agustos ta bir harp meclisi topladi Mecliste iki gorus ortaya cikti ya Sava uzerinden Varadin e gecilecek ya da Tisa dan karsiya gecilecekti Amcazade Huseyin Pasa Uc keredir sefer yapip dusmandan bir karis toprak almadan evinize donuyorsunuz Eger yeterince techizatiniz varsa Varadin i muhasara ediniz diye gorus belirtti Ama bu gorus kabul gormedi Daha sonra Temesvar muhafizi Cafer Pasa ordugaha geldi ve meclise katildi Cafer Pasa da nin bulundugu yerden Zenta yonunde gidilmesi ve Macar topraklarinda buyuk capli operasyon gerceklestirildikten sonra en son Varadin e gecilmesi yonunde gorus belirtti Amcazade Huseyin Pasa ve Anadolu Beylerbeyi Misirlizade Ibrahim Pasa bu plani tehlikeli buldularsa da Cafer Pasa nin II Mustafa ile onceden beri var olan yakin iliskileri nedeniyle Zenta yonunde gidilmesine karar verildi Karar alindiktan sonra Osmanli ordusu Tuna yi gecti ve 110 parcalik donanma da Tisa Nehri ne hareket etti Avusturya ordusu ise Titel Kalesi onunde 7 8 bin kisilik kuvvet birakarak cekilmisti Osmanli ordusu kaleyi aldi ve yikti Avusturya ordusu komutani Prens Eugene casuslari vasitasiyla Osmanli ordusunun planini ogrenmis Osmanli ordusu ilerlerken de Varadin e cekilmisti Sadrazam Elmas Mehmed Pasa Avusturyalilar buraya daha yeni yerlesirken uygun durumda hemen saldirma teklifinde bulundu ama teklif kabul edilmedi Osmanlilar in Tisza yonunde ilerledigini duyan Eugene hizla Tisza ya yoneldi bu sirada henuz Osmanli ordusunun buyuk kismi kopruden gecmemisti Eugen in geldigi haberi alininca gecis hizlandi ama bu yeterli olmadi kurulan kopru asiri yuk almis ve dayaniksizlasmis yer yer de parcalanmisti SavasOsmanlilar in Tisza yonunde ilerledigini duyan Eugene hizla Tisza ya yoneldi bu sirada Osmanli ordusunun buyuk kismi kopruden gecmemisti Eugen geldiginde nehrin karsisina sadece 7 000 Osmanli askeri gecebilmisti bunlar cogunlukla gecisi kolaylastirmak icin karsiya gecen rutbeli askerler ve pasalardi yanlarinda ise saray halki hazine otag i humayun silahdarlar ve bolca cephane vardi Eugen yaklasirken uzerine Anadolu Beylerbeyi Misirlizade Ibrahim Pasa ve Diyarbakir Beylerbeyi Kavukcu Ibrahim Pasa nin kuvvetleri uzerine gonderildi ama bir sonuc alinamadi Sonunda carpisma 11 Eylul 1697 gunu ogleden sonra basladi nehri gecemeyen Osmanli ordusu mevzi almaya karar verdi bu ise Avusturya topcusunun karsi kiyilari hicbir karsilik almadan bombalamasina yol acti Sonunda Osmanli ordusu otuz bin kayip vererek geri cekildi Avusturyalilar da cok kayba ugradigindan kaynak belirtilmeli Sultanin yanindaki Osmanli kuvvetlerine taarruz edemediler Sultan Ikinci Mustafa ordunun geri kalan kismini toparlayarak Temesvar a dogru yoneldi Ordu kayiplara ragmen planlandigi uzere Temesvar a ulasti ancak herhangi bir kaleyi kusatacak durumda degildi SonuclarOsmanli ordusu rutbeli askerlerini kaybetmisti basta Sadrazam Elmas Mehmed Pasa olmak uzere bircok Osmanli pasasi olmus sadrazamin gogsunde tasidigi muhur sultanin cadiriyla birlikte bircok ordu cadiri 87 top 15 bin sigir 7 bin at birkac bin deve ve toplam 3 milyon gulden tutarinda hazine Avusturya ordusunun eline gecmisti Ordusunun bozgununa caresizlik icinde seyirci olan padisah II Mustafa once Temesvar a oradan da Istanbul a dogru geri cekildi Muharebeden once tavsiyesi dinlenmemis olan Amcazade Huseyin Pasa ise sadrazamliga getirildi Eugene nin Osmanli ordusunu hazirliksiz yakalamasi icin tekrar dengesinin bozuldugu bir ani beklemesi gerekti Temesvar da bulunan Osmanli kuvvetlerinin karsisina cikmaya calismak yerine zafer kazandigini Avusturya ya bildirdi Prens Eugene Belgrad a saldirabilecek olmasina ragmen ordudaki para ve erzak sikintisi yuzunden birliklerini Erdel civarindaki kis karargahlarina gonderdi Savas Kutsal Ittifak Savaslari icinde son onemli muharebedir Kaybettigi topraklarini geri almasinin zor olacagini fark eden Osmanli Devleti Karlofca Antlasmasi ni imzalamayi tercih etmistir ResimlerTisa Irmagi bugun Zenta Muharebesi nin plani Senta Sirbistan da Zenta Muharebesinin anisina dikilmis anit Zenta Muharebesi Ayrica bakinizOsmanli Kutsal Ittifak SavaslariKaynakca Afyoncu Erhan 2013 Zenta Islam Ansiklopedisi 44 ss 279 281 Spencer C Tucker A Global Chronology of Conflict From the Ancient World to the Modern Middle East ABC CLIO 2010 1 29 Mart 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde K K Kriegsarchiv Hrsg Feldzuge des Prinzen Eugen von Savoyen Verlag des K K Generalstabes Wien 1876 Band 2 page 156 a b c d e f g Afyoncu Erhan 2004 On Soruda Zenta Muharebesi Populer Tarih Dunya Yayinlari Cesitli kaynaklarda Sadrazam in yenicerilerce olduruldugu anlatilmaktadir Osmanli Tarihi s 126 Anonim D KANTEMIR C III s 278 58 yeniceri agasi 20 sipahi ve silahtar agasi 10 alay beyi Anadolu Beylerbeyi Misirlizade Ibrahim Pasa Temesvar Muhafizi Koca Cafer Pasa Yeniceri Agasi Mahmud Pasa Adana Valisi Fazil Pasa Rumeli Beylerbeyi Kucuk Cafer Pasa Diyarbekir Beylerbeyi Cerceci Ibrahim Pasa Mevlut Mehmet Pasa Mesayizade Hasan Pasa Ankarali Ali Pasa Kul Kethudasi Cebeci Pasa ve daha bircok sancak beyi Osmanli Arsivleri BOA A DVNS MHM d 109 s 60