Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Zhang Heng (Çince: 張衡; Pinyin: Zhāng Héng;)(78 - 139) Han Hanedanı döneminde Çin'de yaşamış astronom, matematikçi, coğrafyacı, mucit, astrolog ve ressam.
Zhang Heng | |
|---|---|
 Zha (1882-1964) | |
| Doğum | Henan, Çin |
| Ölüm | Çin |
| Milliyet | Çin |
| Kariyeri | |
| Dalı | Matematik,Astronomi,Coğrafya,Metafizik,Sismoloji |
Çocukluk ve gençlik yılları
Çin’in Doğu Han hanedanlığı (MS 25-220) döneminde yaşayan Zhang Heng, Çin’in Orta Ovaları’nda yer alan Henan eyaletinin Nanyang ilçesinde doğmuştur. Gençliğinde okumaya çok meraklı olan Zhang Heng, güzel yazı yazmakta da başarılıydı. Zhang Heng 17 yaşında, memleketinden ayrılarak ’a, yani sonra Çin tarihinde çok sayıda hanedanlığın başkent yaptıkları Xi’an’a gelmiştir. Zhang Heng, burada tarihi kültürel yerleri gezerek, halk geleneklerini ve sosyal ekonomik durumu incelemiştir. Genç, yetenekli ve zamanında imparator tarafından çağrılmış olan Zhang Heng, sarayda önce astronomi ve takvim işleri, sonra Shizhong ve Hejian vezirliklerini yapmıştır.
Zhang Heng, gençliğinde doğal bilimlere, özellikle de astronomiye büyük ilgi gösteriyordu. Hiçbir zaman rütbe ve menfaat peşinde koşmayan Zhang Heng, iki defa görevlerinden istifa etmiştir. Üç yıl felsefe, matematik ve astronomi incelemelerinde bulunmuş Zhang Heng, çok sayıda bilgi ve malumat biriktirmiş, kitap yazmaya başlamıştır.
Astronomi
Bundan 2 binden fazla yıl önce Han hanedanlığı döneminde Çin’de uzay oluşumuna ilişkin kuram son derece gelişmiştir. Bu kuram, “”, “gök küre”, “” diye üç okula ayrılmıştır. Zhang Heng, “gök küre” okulunun temsilcisiydi. Göğü yumurtaya, küreyi yumurta sarısına benzeten Zhang Heng, göğün büyük, kürenin ise küçük olduğunu ve gök ile kürenin atmosferde ve suda yüzdüğünü ileri sürmüştür. Bu kuram, zamanının çok ilerisindeydi. Zhang Heng’in gök ve yerküre kaynaklarıyla değişimlerine yönelik sorulara verdiği yanıtlar da, diyalektik düşünceyi içermektedir. Zhang Henhg’e göre, gök ve yer birbirinden ayrılmadan önce kaos durumu vardı; ayrıldıktan sonra ise hafif olanı yükselerek göğü, ağır olanı ise katılaşıp çökerek yeri oluşturdu. gök, ise yerküre olan iki enerji, birbirini etkileyerek dünyadaki her şeyi yaratmıştır. Zhang Heng, aralarındaki mesafe değişikliğiyle gezegenlerin hareketlerindeki hızı da yorumlamıştır. Gezegenlerin dolaşımındaki hızın güneşle aralarındaki mesafesiyle ilgili olduğu, çağdaş bilim tarafından kanıtlanmıştır. Buradan Zhang Heng’in konuyla ilgili olarak yaptığı yorumda son derece mantıklı ve bilimsel unsurların mevcut olduğu anlaşılmıştır.
Zhang Heng, birçok somut astronomik olay için gözlem ve analiz yaparak Çin’in Orta Ovaları bölgesinde gözlenen yıldızların sayısının 2500 adet civarında olduğu istatistiğini çıkarmış, ay tutulmasının nedenini bulmuş ve güneşin ayla olan aşağı yukarı ölçmüştür. Zhang Heng, sabah, akşam ve öğle zamanlarındaki güneşin büyüklüğünün farklı olduğunu belirtmiştir. Sabah ve akşam güneş büyük, öğleyin ise küçük görünür. Bu, optik etkilerden kaynaklanır. Sabah ve akşamları görece karanlık durumda aydınlık yere bakıldığı zaman büyük görünür, öğle zamanı aydınlık ortamda güneşe bakıldığında küçük görünür. Örneğin, yanan bir ateş gece büyük, gündüz ise küçük görünür. Zhang Heng’in bu açıklaması, tam yeterli değildir, ama belli kurallara uygundur.
İlk deprembilimci
Çinliler MÖ 780'li yıllarda deprem dökümünü tutuyordu. Yunan filozof Aristoteles titreşimlere, durağan olmayan buharların neden olduğunu öne sürmüştü. Gerçeği öğrenmek için Zhang Heng'i beklemek gerekiyordu. Zhang Heng 2 metre uzunluğunda tunçtan dev bir alet ile depremin şiddetini ölçebiliyordu. O alet günümüzde kalmadı. Biz ona Sismoskop(deprem gözler)diyoruz. İlk sismoskop kurbağa ve ejderhalardan oluşuyordu. İçindesallanan sarkaç sarsıntı sırasında küp sarkaca göre hareket ederve Ejderhaların ağızlarındaki toplar kurbaların ağzına düşüyordu
İcatlar
Yalnız kuramsal incelemelere değil, pratiğe de büyük önem veren Zhang Heng, su saatli gök küresi cihazıyla rüzgârlı depremyazarı araştırıp yapmıştır. Zhang Heng, dünyada yaptığı bu ilk sismografla MS 138 yılında Çin’in Shaanxi eyaletinde meydana gelen bir depremi önceden haber vermiştir. Su saatli gök küresi cihazı, bugünkü dünya küresi modeline benziyor. Aslında başka bir bilim insanı tarafından keşfedilip icat edilmiş gök küresi cihazı üzerinde yenilik getirerek onu ıslah eden Zhang Heng, dişli çark sistemiyle gök küresi ve su saati arasında bağlantı kurarak, su saatiyle gök küresini düzenli bir şekilde döndürmüştür. Gök küresi modeli, günde tam bir devir yapar. Böylelikle insanoğlu, evde gök küresi modeline bakarak hangi saatte hangi gezegenin nerede bulunduğunu öğrenebilmiştir.
Zhang Heng, birçok somut astronomik olay için gözlem ve analiz yaparak Çin’in Orta Ovaları bölgesinde gözlenen yıldızların sayısının 2500 adet civarında olduğu istatistiğini çıkarmış, ay tutulmasının nedenini bulmuş ve güneşin ayla olan açı çapını aşağı yukarı ölçmüştür. Zhang Heng, sabah, akşam ve öğle zamanlarındaki güneşin büyüklüğünün farklı olduğunu belirtmiştir. Sabah ve akşam güneş büyük, öğleyin ise küçük görünür. Bu, optik etkilerden kaynaklanır. Sabah ve akşamları görece karanlık durumda aydınlık yere bakıldığı zaman büyük görünür, öğle zamanı aydınlık ortamda güneşe bakıldığında küçük görünür. Örneğin, yanan bir ateş gece büyük, gündüz ise küçük görünür. Zhang Heng’in bu açıklaması, tam yeterli değildir, ama belli kurallara uygundur.
Sanat
Zhang Heng, astrologluğun yanı sıra, Doğu Han hanedanlığı döneminde tanınmış bir edebiyat yazarı ve ünlü bir ressam olmuştur. Zhang Heng, çizdiği resimlerle zamanın altı meşhur ressamı arasında yer almıştır. Çin’in tarihi kitaplarına göre, Zhang Heng, hayattayken bilim, felsefe, edebiyat alanlarında 32 eser yazmıştır. Dürüstlüğünü ve çalışkanlığını gösteren “Ying Xian Fu”yu yazmış olan Zhang Heng, insanlığın yıldızlara yolculuk yapmasını hayal eden “Si Xuan Fu” ile Çin’in ilk bilimkurgu yazısının yazarı olmuştur. Bundan başka, Zhang Heng’in “Dong Jing Fu” ve “Xi Jing Fu” gibi eserleri günümüzde de kadar halk arasından elden ele dolaşmaktadır. Zhang Heng, bu iki yapıtta Dongjing ve Xijing’in manzaralarını tasvir etmiştir. Dongjing, bugünkü Shaanxi eyaletinin Xi’an kenti, Xijing ise bugünkü Henan eyaletinin Luoyang kentidir. Zhang Heng yazılarında o bölgelerdeki halkın geleneklerini süslü bir anlatım ve dil ustalığıyla nakletmiştir. Bu yazılarda anlatılan halk sanat gösterileri, Çin’in son derece değerli akrobasi sanatının tarihinin çok eskilere dayanmakta olduğunu kanıtlamıştır.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Zhang Heng Cince 張衡 Pinyin Zhang Heng 78 139 Han Hanedani doneminde Cin de yasamis astronom matematikci cografyaci mucit astrolog ve ressam Zhang HengZha 1882 1964 DogumHenan CinOlumCinMilliyetCinKariyeriDaliMatematik Astronomi Cografya Metafizik SismolojiCocukluk ve genclik yillariCin in Dogu Han hanedanligi MS 25 220 doneminde yasayan Zhang Heng Cin in Orta Ovalari nda yer alan Henan eyaletinin Nanyang ilcesinde dogmustur Gencliginde okumaya cok merakli olan Zhang Heng guzel yazi yazmakta da basariliydi Zhang Heng 17 yasinda memleketinden ayrilarak a yani sonra Cin tarihinde cok sayida hanedanligin baskent yaptiklari Xi an a gelmistir Zhang Heng burada tarihi kulturel yerleri gezerek halk geleneklerini ve sosyal ekonomik durumu incelemistir Genc yetenekli ve zamaninda imparator tarafindan cagrilmis olan Zhang Heng sarayda once astronomi ve takvim isleri sonra Shizhong ve Hejian vezirliklerini yapmistir Zhang Heng gencliginde dogal bilimlere ozellikle de astronomiye buyuk ilgi gosteriyordu Hicbir zaman rutbe ve menfaat pesinde kosmayan Zhang Heng iki defa gorevlerinden istifa etmistir Uc yil felsefe matematik ve astronomi incelemelerinde bulunmus Zhang Heng cok sayida bilgi ve malumat biriktirmis kitap yazmaya baslamistir AstronomiBundan 2 binden fazla yil once Han hanedanligi doneminde Cin de uzay olusumuna iliskin kuram son derece gelismistir Bu kuram gok kure diye uc okula ayrilmistir Zhang Heng gok kure okulunun temsilcisiydi Gogu yumurtaya kureyi yumurta sarisina benzeten Zhang Heng gogun buyuk kurenin ise kucuk oldugunu ve gok ile kurenin atmosferde ve suda yuzdugunu ileri surmustur Bu kuram zamaninin cok ilerisindeydi Zhang Heng in gok ve yerkure kaynaklariyla degisimlerine yonelik sorulara verdigi yanitlar da diyalektik dusunceyi icermektedir Zhang Henhg e gore gok ve yer birbirinden ayrilmadan once kaos durumu vardi ayrildiktan sonra ise hafif olani yukselerek gogu agir olani ise katilasip cokerek yeri olusturdu gok ise yerkure olan iki enerji birbirini etkileyerek dunyadaki her seyi yaratmistir Zhang Heng aralarindaki mesafe degisikligiyle gezegenlerin hareketlerindeki hizi da yorumlamistir Gezegenlerin dolasimindaki hizin gunesle aralarindaki mesafesiyle ilgili oldugu cagdas bilim tarafindan kanitlanmistir Buradan Zhang Heng in konuyla ilgili olarak yaptigi yorumda son derece mantikli ve bilimsel unsurlarin mevcut oldugu anlasilmistir Zhang Heng bircok somut astronomik olay icin gozlem ve analiz yaparak Cin in Orta Ovalari bolgesinde gozlenen yildizlarin sayisinin 2500 adet civarinda oldugu istatistigini cikarmis ay tutulmasinin nedenini bulmus ve gunesin ayla olan asagi yukari olcmustur Zhang Heng sabah aksam ve ogle zamanlarindaki gunesin buyuklugunun farkli oldugunu belirtmistir Sabah ve aksam gunes buyuk ogleyin ise kucuk gorunur Bu optik etkilerden kaynaklanir Sabah ve aksamlari gorece karanlik durumda aydinlik yere bakildigi zaman buyuk gorunur ogle zamani aydinlik ortamda gunese bakildiginda kucuk gorunur Ornegin yanan bir ates gece buyuk gunduz ise kucuk gorunur Zhang Heng in bu aciklamasi tam yeterli degildir ama belli kurallara uygundur Ilk deprembilimciCinliler MO 780 li yillarda deprem dokumunu tutuyordu Yunan filozof Aristoteles titresimlere duragan olmayan buharlarin neden oldugunu one surmustu Gercegi ogrenmek icin Zhang Heng i beklemek gerekiyordu Zhang Heng 2 metre uzunlugunda tunctan dev bir alet ile depremin siddetini olcebiliyordu O alet gunumuzde kalmadi Biz ona Sismoskop deprem gozler diyoruz Ilk sismoskop kurbaga ve ejderhalardan olusuyordu Icindesallanan sarkac sarsinti sirasinda kup sarkaca gore hareket ederve Ejderhalarin agizlarindaki toplar kurbalarin agzina dusuyorduIcatlarYalniz kuramsal incelemelere degil pratige de buyuk onem veren Zhang Heng su saatli gok kuresi cihaziyla ruzgarli depremyazari arastirip yapmistir Zhang Heng dunyada yaptigi bu ilk sismografla MS 138 yilinda Cin in Shaanxi eyaletinde meydana gelen bir depremi onceden haber vermistir Su saatli gok kuresi cihazi bugunku dunya kuresi modeline benziyor Aslinda baska bir bilim insani tarafindan kesfedilip icat edilmis gok kuresi cihazi uzerinde yenilik getirerek onu islah eden Zhang Heng disli cark sistemiyle gok kuresi ve su saati arasinda baglanti kurarak su saatiyle gok kuresini duzenli bir sekilde dondurmustur Gok kuresi modeli gunde tam bir devir yapar Boylelikle insanoglu evde gok kuresi modeline bakarak hangi saatte hangi gezegenin nerede bulundugunu ogrenebilmistir Zhang Heng bircok somut astronomik olay icin gozlem ve analiz yaparak Cin in Orta Ovalari bolgesinde gozlenen yildizlarin sayisinin 2500 adet civarinda oldugu istatistigini cikarmis ay tutulmasinin nedenini bulmus ve gunesin ayla olan aci capini asagi yukari olcmustur Zhang Heng sabah aksam ve ogle zamanlarindaki gunesin buyuklugunun farkli oldugunu belirtmistir Sabah ve aksam gunes buyuk ogleyin ise kucuk gorunur Bu optik etkilerden kaynaklanir Sabah ve aksamlari gorece karanlik durumda aydinlik yere bakildigi zaman buyuk gorunur ogle zamani aydinlik ortamda gunese bakildiginda kucuk gorunur Ornegin yanan bir ates gece buyuk gunduz ise kucuk gorunur Zhang Heng in bu aciklamasi tam yeterli degildir ama belli kurallara uygundur SanatZhang Heng astrologlugun yani sira Dogu Han hanedanligi doneminde taninmis bir edebiyat yazari ve unlu bir ressam olmustur Zhang Heng cizdigi resimlerle zamanin alti meshur ressami arasinda yer almistir Cin in tarihi kitaplarina gore Zhang Heng hayattayken bilim felsefe edebiyat alanlarinda 32 eser yazmistir Durustlugunu ve caliskanligini gosteren Ying Xian Fu yu yazmis olan Zhang Heng insanligin yildizlara yolculuk yapmasini hayal eden Si Xuan Fu ile Cin in ilk bilimkurgu yazisinin yazari olmustur Bundan baska Zhang Heng in Dong Jing Fu ve Xi Jing Fu gibi eserleri gunumuzde de kadar halk arasindan elden ele dolasmaktadir Zhang Heng bu iki yapitta Dongjing ve Xijing in manzaralarini tasvir etmistir Dongjing bugunku Shaanxi eyaletinin Xi an kenti Xijing ise bugunku Henan eyaletinin Luoyang kentidir Zhang Heng yazilarinda o bolgelerdeki halkin geleneklerini suslu bir anlatim ve dil ustaligiyla nakletmistir Bu yazilarda anlatilan halk sanat gosterileri Cin in son derece degerli akrobasi sanatinin tarihinin cok eskilere dayanmakta oldugunu kanitlamistir