Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Zīj-i Sulṭānī (Farsça:زیجِ سلطانی) veya Uluğ Bey Zici, Türk lider ve bilim insanı Uluğ Bey tarafından 1438-1439'da yayınlanan bir Zic astronomik tablo ve yıldız kataloğudur. Semerkant'ın Uluğ Bey Gözlemevinde Uluğ Bey'in himayesinde çalışan bir grup Müslüman astronomun çalışmalarının ortak ürünüdür. Bu gök bilimciler arasında Kâşî ve Ali Kuşçu de bulunmaktaydı.
Zic-i Sultani, 16. yüzyıldaki Takiyüddin ve Tycho Brahe'nin çalışmalarına kadar doğrulukta geçilememiştir.
Uluğ Bey hazırladığı bir önceki Zic'inde yıldız kataloglarında ciddi hatalar bulması üzerine 992 sabit yıldızın konumlarını yeniden belirlemeye itilmiş ve bu belirlemede el-Sufi'nin Sabit Yıldızlar Kitabından (964) 27 yıldız eklemiştir. Eklenen bu yıldızları gözlemleyebilmek için Semerkant'tan daha güneyde bulunmak gerekiyordu. Orta Çağın en kaliteli kataloglarından biri olan bu eser, ilk olarak Thomas Hyde tarafından Oxford'da "Tabulae longitudinis et latitudinis stellarum fixarum ex observatione Ulugbeighi" ismi altında düzenlenmiştir. Eser ardından G. Sharpe tarafından 1767'de, yine ardından France Baily tarafından 1843 yılında Memoirs of the Royal Astronomical Society'nin 13. bölümünde düzenlenmiştir.
Uluğ Bey, 1437 yılında yıldız yılını 365.2570370 gün (365 gün 6 saat 10 dakika 8 saniye) olarak hesaplamıştır. Bu hesaplama +58 saniye hata payına sahiptir. Ancak Uluğ Bey daha sonra yıldız yılını sadece 25 saniye hata payı bulunduran 365 gün 6 saat 9 dakika 35 saniye olarak daha kesin bir değer ölçmüştür. Yapılan bu ölçüm, Kopernik'in +30 saniyelik hata payı bulundurduğu ölçümden daha doğrudur. Uluğ Bey ayrıca Dünya'nın eksen eğikliğini altmışlık gösterimde 23;30,17 derece, ondalık gösterimde 23.5047 derece olarak ölçmüştür.
Ayrıca
Notlar
- ^ L.P.E.A. Sédillot, Prolégomènes des tables astronomiques d'OlougBeg: Traduction et commentaire (Paris: Firmin Didot Frères, 1853), pp. 87 & 253.
Kaynaklar
- E.S. Kennedy, A Survey of Islamic Astronomical Tables, Transactions of the American Philosophical Society, (1956) 46(2), pp. 3–4, 44-5.
- L. P.E.A. Sédillot. Tables astronomiques d’Oloug Beg, commentées et publiées avec le texte en regard, Tome I, 1 fascicule, Paris; 1839.
- L. P.E.A. Sédillot. Prolégomènes des Tables astronomiques d’Oloug Beg, publiées avec Notes et Variantes, et précédées d’une Introduction. Paris: F. Didot, 1847.
- L. P.E.A. Sédillot. Prolégomènes des Tables astronomiques d’Oloug Beg, traduction et commentaire. Paris: 1853.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Zij i Sulṭani Farsca زیج سلطانی veya Ulug Bey Zici Turk lider ve bilim insani Ulug Bey tarafindan 1438 1439 da yayinlanan bir Zic astronomik tablo ve yildiz katalogudur Semerkant in Ulug Bey Gozlemevinde Ulug Bey in himayesinde calisan bir grup Musluman astronomun calismalarinin ortak urunudur Bu gok bilimciler arasinda Kasi ve Ali Kuscu de bulunmaktaydi Zic i Sultani 16 yuzyildaki Takiyuddin ve Tycho Brahe nin calismalarina kadar dogrulukta gecilememistir Ulug Bey hazirladigi bir onceki Zic inde yildiz kataloglarinda ciddi hatalar bulmasi uzerine 992 sabit yildizin konumlarini yeniden belirlemeye itilmis ve bu belirlemede el Sufi nin Sabit Yildizlar Kitabindan 964 27 yildiz eklemistir Eklenen bu yildizlari gozlemleyebilmek icin Semerkant tan daha guneyde bulunmak gerekiyordu Orta Cagin en kaliteli kataloglarindan biri olan bu eser ilk olarak Thomas Hyde tarafindan Oxford da Tabulae longitudinis et latitudinis stellarum fixarum ex observatione Ulugbeighi ismi altinda duzenlenmistir Eser ardindan G Sharpe tarafindan 1767 de yine ardindan France Baily tarafindan 1843 yilinda Memoirs of the Royal Astronomical Society nin 13 bolumunde duzenlenmistir Ulug Bey 1437 yilinda yildiz yilini 365 2570370 gun 365 gun 6 saat 10 dakika 8 saniye olarak hesaplamistir Bu hesaplama 58 saniye hata payina sahiptir Ancak Ulug Bey daha sonra yildiz yilini sadece 25 saniye hata payi bulunduran 365 gun 6 saat 9 dakika 35 saniye olarak daha kesin bir deger olcmustur Yapilan bu olcum Kopernik in 30 saniyelik hata payi bulundurdugu olcumden daha dogrudur Ulug Bey ayrica Dunya nin eksen egikligini altmislik gosterimde 23 30 17 derece ondalik gosterimde 23 5047 derece olarak olcmustur AyricaZic Ulug Bey GozlemeviNotlar L P E A Sedillot Prolegomenes des tables astronomiques d OlougBeg Traduction et commentaire Paris Firmin Didot Freres 1853 pp 87 amp 253 KaynaklarE S Kennedy A Survey of Islamic Astronomical Tables Transactions of the American Philosophical Society 1956 46 2 pp 3 4 44 5 L P E A Sedillot Tables astronomiques d Oloug Beg commentees et publiees avec le texte en regard Tome I 1 fascicule Paris 1839 L P E A Sedillot Prolegomenes des Tables astronomiques d Oloug Beg publiees avec Notes et Variantes et precedees d une Introduction Paris F Didot 1847 L P E A Sedillot Prolegomenes des Tables astronomiques d Oloug Beg traduction et commentaire Paris 1853