Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Zupaysaurus, şimdiki Arjantin'de Geç Triyas'ın Noriyen evresinde yaşamış, erken dönem theropod dinozorların soyu tükenmiş bir cinsidir. Zupaysaurus fosilleri, kuzeybatı Arjantin'deki Ischigualasto-Villa Unión Havzası'ndaki Los Colorados Formasyonu'nda bulundu. Henüz tam bir iskelet keşfedilmemiş olsa da, Zupaysaurus 4 metreye (13 ft) kadar uzunluğa sahip iki ayaklı bir yırtıcı olarak kabul edilebilir. Burnu boyunca uzanan iki paralel tepesi olabilir.
| Zupaysaurus | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Kafatası | |||||||||||||||||
| Biyolojik sınıflandırma | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| İkili adlandırma | |||||||||||||||||
| †Zupaysaurus rougieri Arcucci & Coria 2003 | |||||||||||||||||
Keşif
Mayıs 1997'de Guillermo Rougier'in mürettebatından Santiago Reuil ("Vultur") tarafından keşfedilen, daha sonra Arcucci ve Coria tarafından tanımlanmış ve 2003 yılında yayınlanmıştır. Zupaysaurus adı, "şeytan" anlamına gelen Quechua kelimesi supay ve Yunanca "kertenkele" anlamına gelen sauros'dan türetilmiştir ve "şeytan kertenkelesi" anlamına gelir. İnka mitolojisinde, supay hem ölüm tanrısı hem de İnka yeraltı dünyası olan ukhu pacha'nın hükümdarıydı. Tip türü, holotip (orijinal örnek) PULR-076'yı keşfeden ve toplayan keşif gezisine liderlik eden bilim adamı Guillermo Rougier'in onuruna Z. rougieri olarak adlandırıldı. Zupaysaurus ilk olarak 2003 yılında Arjantinli paleontologlar Andrea Arcucci ve Rodolfo Coria tarafından bilimsel dergi Ameghiniana'da tanımlanmış ve isimlendirilmiştir.
Açıklama
Zupaysaurus orta büyüklükte bir theropoddu. Örnek, yaklaşık 450 mm uzunluğunda olan ve burnundan kuyruğunun ucuna kadar vücut uzunluğunun yaklaşık 4 metre olduğunu gösteren yetişkin bir kafatası idi. 2010'da Gregory S. Paul, Zupaysaurus için, 6 metre uzunluk ve 250 kg ağırlık verdi. 2016 yılında 4.2 metre ve 70 kg tahmini ile, çok daha küçük bir boyut verildi. Tüm theropodlar gibi, Zupaysaurus da sadece arka ayakları üzerinde yürüdü ve ön ayaklarını avını kavramak için serbest bıraktı. Bulunan boyun kemiklerinin uzunluğu, bu cinsin oldukça uzun bir boyuna sahip olduğunu düşündürmektedir. gibi, Zupaysaurus'un burnunda üst çenenin premaksiller ve maksiller kemikleri arasında bir bükülme vardır. Zupaysaurus'un 24 dişe sahip olduğu ve alt çenede intermandibular menteşe bulunduğu tahmin edilmektedir. Zupaysaurus'un sadece bir örneği bilim camiası tarafından bilinmektedir. Holotip numunesi, çok iyi korunmuş, neredeyse eksiksiz bir kafatası, sağ omuz kuşağı, sağ alt bacak ve ayak bileği ve boyun, sırt ve kalçalardan on iki omurdan oluşan PULR-076 olarak adlandırıldı. Aynı sitede bulunan daha küçük bir bireyin ek materyali Zupaysaurus'a ait olabilir veya olmayabilir. Zupaysaurus'un başlangıçta tarif edildiği gibi, kafa, Dilophosaurus ve Coelophysis kayentakatae gibi theropodlara benzer şekilde, kafatasının üstünde iki ince paralel tepe taşıyordu. Bu tepelerin, gözyaşı kemiklerini de içeren diğer birçok theropodların aksine, yalnızca burun kemikleri tarafından oluşturulduğu düşünülmektedir. Kafatasındaki armalar, theropodlar arasında yaygındı ve türler veya cinsiyet tanıma gibi iletişim amaçları için kullanılmış olabilir. Bununla birlikte, kafatasının daha yakın tarihli analizi, Zupaysaurus'ta bu tepelerin varlığına dair şüphe uyandırdı. Yakın tarihli bir konferansta sunulan yayınlanmamış bir özet, başlangıçta tepe olarak tanımlanan yapıların aslında fosilleşme sürecinde yukarı doğru yer değiştiren gözyaşı kemikleri olduğunu gösterdi.
Diğer kranyal süslemeler, kafatasının üstünde yanal olarak çıkıntı yapan lakrimal bir çıkıntıyı içeriyordu.
Tanı, bir organizmanın (veya grubun) onu diğer tüm organizmalardan toplu olarak ayıran anatomik özelliklerinin bir ifadesidir. Tanıdaki özelliklerin tümü olmasa da bazıları aynı zamanda otopomorflardır. Bir otopomorfi, belirli bir organizma veya gruba özgü olan ayırt edici bir anatomik özelliktir. Ezcurra (2006) ve Ezcurra ve Novas'a (2006) göre, Zupaysaurus aşağıdaki özelliklere göre ayırt edilebilir: maksiller fenestra antorbital fossa içindedir (Ezcurra, 2006'ya göre), lakrimalin rostral süreci ventral olarak eğridir (Ezcurra, 2006'ya göre), skuamosalın ventral süreci bükülür (Ezcurra, 2006'ya göre), skuamozal ve kuadratojugal arasında geniş temas (Ezcurra, 2006'ya göre). Maksiller-jugal ventral kenar, lateral görünümde geniş bir açıyı tanımlar (Ezcurra ve Novas, 2006'ya göre), maksillanın yükselen sürecinin dorsal kenarındaki bir çentik, lakrimalin yatay ramusu ile ilgili olarak çatallı üzerinde rostral olarak sivrilir. maksillanın yükselen sürecinin kaudal ucu; (Ezcurra ve Novas, 2006'ya göre), oldukça pnömatize bir antorbital girintiye sahip bir lakrimal (Ezcurra ve Novas, 2006'ya göre), mandibulanın kısa ve kare şeklinde bir retroartiküler süreci (Ezcurra ve Novas, 2006'ya göre), cnemial kret zayıf gelişmiştir (Ezcurra ve Novas, 2006'ya göre).
Sınıflandırma
Zupaysaurus, kafatası, diş yapısı ve arka uzuvlarının çeşitli özellikleri nedeniyle bilinen en eski tetanuran theropod olarak sınıflandırıldı. Bununla birlikte, daha bazal theropodlara özgü bazı özellikler orijinal yazarlar tarafından da not edilmiştir. Carano (2005), Tykoski (2005) ve Ezcurra ve Novas (2005) tarafından yapılan analizler, Zupaysaurus'u, Segisaurus ve muhtemelen Liliensternus ile ilişkili bir coelophysoid olarak sınıflandırmıştır, ancak Coelophysis'ten daha bazaldir. Yates (2006), Zupaysaurus'un Dilophosaurus ve ile bir grup oluşturduğunu ve onu monofiletik bir Dilophosauridae'ye yerleştirdiğini buldu. Ancak daha sonraki çalışmalar, Zupaysaurus'un dilophosauridler, ceratosaurlar ve tetanuranları içeren bir klad için bir kardeş takson olduğunu buldu.
Aşağıda Sues ve diğerleri (2011) tarafından yürütülen filogenetik analize dayanan bir kladogram bulunmaktadır:
| Theropoda |
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Paleoekoloji
Zupaysaurus, Arjantin'deki La Rioja eyaletinin Los Colorados Formasyonu içindeki "Quebrada de los Jachaleros" mevkiinde kırmızı silisiklastik çökellerde keşfedildi. Bu oluşum, yaklaşık 228 ila 208 milyon yıl önce, Geç Triyas döneminin Norian aşamasına kadar manyetostratigrafi ile gösterilmiştir. ancak aynı zamanda yaklaşık 208 ila 201 milyon yıl önce olan biraz daha genç Rhaetian aşamasına da atanmıştır. Bu cinse atanan her iki örnek de Arjantin, La Rioja'daki La Rioja Ulusal Üniversitesi koleksiyonunda yer almaktadır.
Los Colorados Formasyonu eski bir taşkın yatağı olarak yorumlandı ve hepsi Zupaysaurus ile aynı paleoortamı paylaşan çeşitli erken sauropodomorf dinozorlara (Riojasaurus, Coloradisaurus ve Lessemsaurus dahil) ev sahipliği yaptı. Şu anda bilinen tetrapod türlerinin %43'ü olan dinozorların hakim olduğu bilinen en eski fauna topluluklarından biri olarak kabul edilmektedir. Bu bölgede yaşayan dinozor olmayanlar arasında pseudosuchianlar, Cynodontia gibi therapsidler, diğer erken sürüngenler ve olası arkozorlar vardı.
Kaynakça
- ^ a b c d Arcucci, A.B. & Coria R.A. 2003. A new Triassic carnivorous dinosaur from Argentina. 40(2):217-228.
- ^ The Princeton Field Guide to Dinosaurs. New Jersey: Princeton University Press. 2010. ss. 75.
- ^ Récords y curiosidades de los dinosaurios Terópodos y otros dinosauromorfos. İspanya: Larousse. 2016. s. 253.
- ^ Currie, P.J. & Zhao X. 1993. A new carnosaur (Dinosauria, Theropoda) from the Jurassic of Xinjiang, People's Republic of China. Canadian Journal of Earth Sciences 30: 2037-2081.
- ^ Carrano, M.T., Hutchinson, J.R., & Sampson, S.D. 2005. New information on Segisaurus halli, a small theropod dinosaur from the Early Jurassic of Arizona. Journal of Vertebrate Paleontology 25(4): 835-849.
- ^ Tykoski, 2005. Anatomy, ontogeny and phylogeny of coelophysoid theropods. PhD Dissertation. University of Texas at Austin. 553 pp.
- ^ Yates, A.M., 2006 (for 2005). "A new theropod dinosaur from the Early Jurassic of South Africa and its implications for the early evolution of theropods." Palaeontologia Africana, 41: 105-122.
- ^ Smith N.D., Makovicky P. J., Hammer W. R. & Currie P. J. 2007 Osteology of Cryolophosaurus ellioti (Dinosauria: Theropoda) from the Early Jurassic of Antarctica and implications for early theropod evolution. Zool. J. Linn. Soc. 151, 377–421.
- ^ Nesbitt, S. J., Smith, N. D., Irmis, R. B., Turner, A. H., Downs, A., & M. A. Norell. 2009. A complete skeleton of a Late Triassic saurischian and the early evolution of dinosaurs. Science 326:1530-1533.
- ^ Hans-Dieter Sues, Sterling J. Nesbitt, David S. Berman and Amy C. Henrici (2011). "A late-surviving basal theropod dinosaur from the latest Triassic of North America". Proceedings of the Royal Society B 278 (1723): 3459–3464
- ^ a b Weishampel, D.B., Barrett, P.M., Coria, R.A., Le Loueff, J., Xu X., Zhao X., Sahni, A., Gomani, E.M.P., & Noto, C.R. 2004. Dinosaur distribution. In: Weishampel, D.B., Dodson, P., & Osmólska, H. (Eds.). The Dinosauria (2nd Edition). Berkeley: University of California Press. Pp. 517-606.
- ^ Heckert, A.B. & Lucas, S.G. 1998. Global correlation of the Triassic theropod record. Gaia 15: 63-74. [not printed until 2000]
Dış bağlantılar
- Theropod Veritabanında
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Zupaysaurus simdiki Arjantin de Gec Triyas in Noriyen evresinde yasamis erken donem theropod dinozorlarin soyu tukenmis bir cinsidir Zupaysaurus fosilleri kuzeybati Arjantin deki Ischigualasto Villa Union Havzasi ndaki Los Colorados Formasyonu nda bulundu Henuz tam bir iskelet kesfedilmemis olsa da Zupaysaurus 4 metreye 13 ft kadar uzunluga sahip iki ayakli bir yirtici olarak kabul edilebilir Burnu boyunca uzanan iki paralel tepesi olabilir Zupaysaurus Yasadigi donem araligi 221 206 myo Jura donemi PreYeYeOSDCPTJKPgNKafatasiBiyolojik siniflandirmaAlem AnimaliaSube ChordataKlad DinosauriaKlad SaurischiaKlad TheropodaKlad NeotheropodaCins Zupaysaurus Arcucci amp Coria 2003Tur Z rougieriIkili adlandirma Zupaysaurus rougieriArcucci amp Coria 2003KesifBoyut karsilastirmasi Mayis 1997 de Guillermo Rougier in murettebatindan Santiago Reuil Vultur tarafindan kesfedilen daha sonra Arcucci ve Coria tarafindan tanimlanmis ve 2003 yilinda yayinlanmistir Zupaysaurus adi seytan anlamina gelen Quechua kelimesi supay ve Yunanca kertenkele anlamina gelen sauros dan turetilmistir ve seytan kertenkelesi anlamina gelir Inka mitolojisinde supay hem olum tanrisi hem de Inka yeralti dunyasi olan ukhu pacha nin hukumdariydi Tip turu holotip orijinal ornek PULR 076 yi kesfeden ve toplayan kesif gezisine liderlik eden bilim adami Guillermo Rougier in onuruna Z rougieri olarak adlandirildi Zupaysaurus ilk olarak 2003 yilinda Arjantinli paleontologlar Andrea Arcucci ve Rodolfo Coria tarafindan bilimsel dergi Ameghiniana da tanimlanmis ve isimlendirilmistir AciklamaKafatasi diyagrami Zupaysaurus orta buyuklukte bir theropoddu Ornek yaklasik 450 mm uzunlugunda olan ve burnundan kuyrugunun ucuna kadar vucut uzunlugunun yaklasik 4 metre oldugunu gosteren yetiskin bir kafatasi idi 2010 da Gregory S Paul Zupaysaurus icin 6 metre uzunluk ve 250 kg agirlik verdi 2016 yilinda 4 2 metre ve 70 kg tahmini ile cok daha kucuk bir boyut verildi Tum theropodlar gibi Zupaysaurus da sadece arka ayaklari uzerinde yurudu ve on ayaklarini avini kavramak icin serbest birakti Bulunan boyun kemiklerinin uzunlugu bu cinsin oldukca uzun bir boyuna sahip oldugunu dusundurmektedir gibi Zupaysaurus un burnunda ust cenenin premaksiller ve maksiller kemikleri arasinda bir bukulme vardir Zupaysaurus un 24 dise sahip oldugu ve alt cenede intermandibular mentese bulundugu tahmin edilmektedir Zupaysaurus un sadece bir ornegi bilim camiasi tarafindan bilinmektedir Holotip numunesi cok iyi korunmus neredeyse eksiksiz bir kafatasi sag omuz kusagi sag alt bacak ve ayak bilegi ve boyun sirt ve kalcalardan on iki omurdan olusan PULR 076 olarak adlandirildi Ayni sitede bulunan daha kucuk bir bireyin ek materyali Zupaysaurus a ait olabilir veya olmayabilir Zupaysaurus un baslangicta tarif edildigi gibi kafa Dilophosaurus ve Coelophysis kayentakatae gibi theropodlara benzer sekilde kafatasinin ustunde iki ince paralel tepe tasiyordu Bu tepelerin gozyasi kemiklerini de iceren diger bircok theropodlarin aksine yalnizca burun kemikleri tarafindan olusturuldugu dusunulmektedir Kafatasindaki armalar theropodlar arasinda yaygindi ve turler veya cinsiyet tanima gibi iletisim amaclari icin kullanilmis olabilir Bununla birlikte kafatasinin daha yakin tarihli analizi Zupaysaurus ta bu tepelerin varligina dair suphe uyandirdi Yakin tarihli bir konferansta sunulan yayinlanmamis bir ozet baslangicta tepe olarak tanimlanan yapilarin aslinda fosillesme surecinde yukari dogru yer degistiren gozyasi kemikleri oldugunu gosterdi Diger kranyal suslemeler kafatasinin ustunde yanal olarak cikinti yapan lakrimal bir cikintiyi iceriyordu Dinlenme pozunda Zupaysaurus un yasam restorasyonu Tani bir organizmanin veya grubun onu diger tum organizmalardan toplu olarak ayiran anatomik ozelliklerinin bir ifadesidir Tanidaki ozelliklerin tumu olmasa da bazilari ayni zamanda otopomorflardir Bir otopomorfi belirli bir organizma veya gruba ozgu olan ayirt edici bir anatomik ozelliktir Ezcurra 2006 ve Ezcurra ve Novas a 2006 gore Zupaysaurus asagidaki ozelliklere gore ayirt edilebilir maksiller fenestra antorbital fossa icindedir Ezcurra 2006 ya gore lakrimalin rostral sureci ventral olarak egridir Ezcurra 2006 ya gore skuamosalin ventral sureci bukulur Ezcurra 2006 ya gore skuamozal ve kuadratojugal arasinda genis temas Ezcurra 2006 ya gore Maksiller jugal ventral kenar lateral gorunumde genis bir aciyi tanimlar Ezcurra ve Novas 2006 ya gore maksillanin yukselen surecinin dorsal kenarindaki bir centik lakrimalin yatay ramusu ile ilgili olarak catalli uzerinde rostral olarak sivrilir maksillanin yukselen surecinin kaudal ucu Ezcurra ve Novas 2006 ya gore oldukca pnomatize bir antorbital girintiye sahip bir lakrimal Ezcurra ve Novas 2006 ya gore mandibulanin kisa ve kare seklinde bir retroartikuler sureci Ezcurra ve Novas 2006 ya gore cnemial kret zayif gelismistir Ezcurra ve Novas 2006 ya gore SiniflandirmaZupaysaurus kafatasi dis yapisi ve arka uzuvlarinin cesitli ozellikleri nedeniyle bilinen en eski tetanuran theropod olarak siniflandirildi Bununla birlikte daha bazal theropodlara ozgu bazi ozellikler orijinal yazarlar tarafindan da not edilmistir Carano 2005 Tykoski 2005 ve Ezcurra ve Novas 2005 tarafindan yapilan analizler Zupaysaurus u Segisaurus ve muhtemelen Liliensternus ile iliskili bir coelophysoid olarak siniflandirmistir ancak Coelophysis ten daha bazaldir Yates 2006 Zupaysaurus un Dilophosaurus ve ile bir grup olusturdugunu ve onu monofiletik bir Dilophosauridae ye yerlestirdigini buldu Ancak daha sonraki calismalar Zupaysaurus un dilophosauridler ceratosaurlar ve tetanuranlari iceren bir klad icin bir kardes takson oldugunu buldu Asagida Sues ve digerleri 2011 tarafindan yurutulen filogenetik analize dayanan bir kladogram bulunmaktadir Theropoda Herrerasaurus Eoraptor Tawa Neotheropoda Coelophysidae Coelophysis Liliensternus Zupaysaurus Cryolophosaurus Dilophosaurus Jura devri theropodlari averostranlar PaleoekolojiZupaysaurus Arjantin deki La Rioja eyaletinin Los Colorados Formasyonu icindeki Quebrada de los Jachaleros mevkiinde kirmizi silisiklastik cokellerde kesfedildi Bu olusum yaklasik 228 ila 208 milyon yil once Gec Triyas doneminin Norian asamasina kadar manyetostratigrafi ile gosterilmistir ancak ayni zamanda yaklasik 208 ila 201 milyon yil once olan biraz daha genc Rhaetian asamasina da atanmistir Bu cinse atanan her iki ornek de Arjantin La Rioja daki La Rioja Ulusal Universitesi koleksiyonunda yer almaktadir Los Colorados Formasyonu eski bir taskin yatagi olarak yorumlandi ve hepsi Zupaysaurus ile ayni paleoortami paylasan cesitli erken sauropodomorf dinozorlara Riojasaurus Coloradisaurus ve Lessemsaurus dahil ev sahipligi yapti Su anda bilinen tetrapod turlerinin 43 u olan dinozorlarin hakim oldugu bilinen en eski fauna topluluklarindan biri olarak kabul edilmektedir Bu bolgede yasayan dinozor olmayanlar arasinda pseudosuchianlar Cynodontia gibi therapsidler diger erken surungenler ve olasi arkozorlar vardi Kaynakca a b c d Arcucci A B amp Coria R A 2003 A new Triassic carnivorous dinosaur from Argentina 40 2 217 228 The Princeton Field Guide to Dinosaurs New Jersey Princeton University Press 2010 ss 75 Records y curiosidades de los dinosaurios Teropodos y otros dinosauromorfos Ispanya Larousse 2016 s 253 Currie P J amp Zhao X 1993 A new carnosaur Dinosauria Theropoda from the Jurassic of Xinjiang People s Republic of China Canadian Journal of Earth Sciences 30 2037 2081 Carrano M T Hutchinson J R amp Sampson S D 2005 New information on Segisaurus halli a small theropod dinosaur from the Early Jurassic of Arizona Journal of Vertebrate Paleontology 25 4 835 849 Tykoski 2005 Anatomy ontogeny and phylogeny of coelophysoid theropods PhD Dissertation University of Texas at Austin 553 pp Yates A M 2006 for 2005 A new theropod dinosaur from the Early Jurassic of South Africa and its implications for the early evolution of theropods Palaeontologia Africana 41 105 122 Smith N D Makovicky P J Hammer W R amp Currie P J 2007 Osteology of Cryolophosaurus ellioti Dinosauria Theropoda from the Early Jurassic of Antarctica and implications for early theropod evolution Zool J Linn Soc 151 377 421 Nesbitt S J Smith N D Irmis R B Turner A H Downs A amp M A Norell 2009 A complete skeleton of a Late Triassic saurischian and the early evolution of dinosaurs Science 326 1530 1533 Hans Dieter Sues Sterling J Nesbitt David S Berman and Amy C Henrici 2011 A late surviving basal theropod dinosaur from the latest Triassic of North America Proceedings of the Royal Society B 278 1723 3459 3464 a b Weishampel D B Barrett P M Coria R A Le Loueff J Xu X Zhao X Sahni A Gomani E M P amp Noto C R 2004 Dinosaur distribution In Weishampel D B Dodson P amp Osmolska H Eds The Dinosauria 2nd Edition Berkeley University of California Press Pp 517 606 Heckert A B amp Lucas S G 1998 Global correlation of the Triassic theropod record Gaia 15 63 74 not printed until 2000 Dis baglantilarTheropod Veritabaninda