Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Mehsa Emini protestoları, 16 Eylül 2022'de İran'da başlayan ve 2023'e kadar devam eden sivil huzursuzluk ve protesto hareketleridir. Protestolar, 1979'daki İslam Devrimi'nden bu yana "ülkenin daha önce gördüğü hiçbir şeye benzemeyen", hükûmete karşı "en büyük meydan okuma" ve "en yaygın isyan" olarak tanımlandı.
| 2022 İran protestoları | |||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 2021-22 İran protestoları, ve Mehsa Emini'nin ölümü | |||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||
Mehsa Emini, Sakkız'den Tahran'a gelirken başörtüsünü "uygunsuz" bir şekilde takarak İran'ın (zorunlu başörtüsü yasasını) ihlal ettiği iddiasıyla 13 Eylül 2022 tarihinde Ahlak Polisi tarafından tutuklandı. Görgü tanıklarına göre, Ahlak Polisi görevlileri tarafından ciddi şekilde dövüldü, bu iddia İranlı yetkililer tarafından reddedildi. Daha sonra fenalaşarak hastaneye kaldırıldı ve üç gün sonra hayatını kaybetti. Protestolar, Emini'nin memleketi Sakkız'dan, İran Kürdistanı'ndaki diğer şehirlere ve İran geneline yayılırken, hükûmet ise yaygın internet kesintileri, sosyal medya kullanımına ülke çapında getirilen kısıtlamalar,göz yaşartıcı gaz ve silah sesleriyle karşılık verdi.
Protestolar, 2019'da 1500'den fazla kişinin öldürüldüğü İran protestoları kadar ölümcül olmasa da, ülke çapında; sosyal sınıflara, üniversitelere, sokaklara ve okullara yayıldı. Hükûmetin protestolara müdahalesi sonucunda 15 Eylül 2023 itibarıyla 68'i çocuk olmak üzere en az 551 kişi hayatını kaybetti. Çoğunun affedildiği Şubat 2023'ten önce, en az 134 şehir ve kasaba ile 132 üniversitede tahmini 19.262 kişi tutuklandı.
Aralarında okul çocuklarının da bulunduğu kadın protestocular gösterilerde kilit bir rol oynadı. Kadınlar için daha fazla hak talebinin yanı sıra İslam Cumhuriyeti'nin devrilmesinin de istendiği protestolar, İran'da seçim sonuçlarına ya da ekonomik sıkıntılara odaklanan önceki büyük protesto hareketlerinden ayrışmaktadır. Hükûmetin protestolara tepkisi ve "barışçıl protestoculara ve çocuklara karşı acımasız ve orantısız güç kullanımı" geniş çapta kınanırken, İran Dini Lideri Ayetullah Ali Hamenei, olayları "ayaklanma" ve İran'a karşı yabancı düşman devletler ve yurtdışındaki muhalifler tarafından yaratılan "hibrit savaşın" bir parçası olarak değerlendirdi.
Arka plan
Mehsa Emini, 14 Eylül 2022'de Ahlak Polisi tarafından tutuklanan ve dövüldükten sonra iddiaya göre kafatasından yaralanarak beyin ölümü gerçekleşen ve iki gün sonra 16 Eylül'de ölen 22 yaşında İranlı bir kadındı. Cenazesinden sonra İran'ın bazı bölgelerinde protestolar yapıldı. Daha sonra 18 Eylül'de Kürdistan Eyaleti'nden Tahran'a ülke çapında bir grev çağrısı yapıldı. Eyaletin siyasi partileri ve sivil aktivistleri, pazartesi günü itibarıyla genel grev ilan etti.
Eylemler
Bu alt başlığın genişletilmesi gerekiyor. Sayfayı düzenleyerek yardımcı olabilirsiniz. |
Mehsa Emini öldükten saatler sonra, bir grup insan, cinayete uğradığının iddia edildiği Kasra Hastanesi'nin yakınlarında protesto etmek üzere toplandı ve "diktatöre ölüm", "ahlak polisleri katildir", "öldüreceğim, kız kardeşimi öldüreni öldüreceğim", "Mahsa'nın kanı üzerine yemin ederim ki İran özgür olacak", "Hamaney bir katildir, hükümeti geçersizdir" ve "Kürdistan'dan Tahran'a kadınlara karşı zulüm" gibi sloganlar atmaya başladı. Bu protestolar, bastırma ve tutuklama ile karşılandı. Bazı kadınlar, isyan karşıtı güçlerin saldırılarına karşı tesettürünü çıkarıp yaktı ve "Utanmaz DAEŞ" sloganı attı. Bazı insanlar arabalarıyla sokakta korna çaldı. Bir başka zorunlu tesettür giyimi kanunlarına karşı protesto Tahran'daki 'nda gece vakti başladı. Protestocular, İran'ın başkanı ve zorunlu tesettür kanunlarına karşı sloganlar attı. Gece yayınlanan videolar, protestoculara karşı uygulanan şiddetli tutuklamaları gösteriyordu.
17 Eylül
Cumartesi günü erken saatlerde Amini'nin toprağa verilmesinin ardından, Amini'nin memleketi Sakkız ve Senendec şehri, hükûmetin protestocuları dağıtmak için uyguladığı şiddete karşılık olarak büyük gösterilere yer verdi. Sakkız'da Amini'nin mezar taşı fotoğrafının yayılmasını takiben mezar taşındaki yazıt slogan haline geldi:
| “ | Farsça: ژینا جان تو نمیمیری. نامت یک نماد میشود Romanizasyon: Jīnā cān to ne-mī-mīrī. Nām-at Yek Namād mī-şavad "Sevgili Žina (Mahsa), ölmeyeceksin. Adın bir sembole dönüşecek." | „ |
18 Eylül
Senendec şehrindeki insanlar bir kez daha Pazar gecesi Mehsa'nın ölümünü protesto etmek üzere sokaklara döküldü. "Diktatöre ölüm", "Hepimize yazıklar olsun, bize ve soysuz liderimize yazıklar olsun" ve "Hamaney'e ölüm" sloganları atıldı. Protestonun simgesi olarak bir grup kadın tesettürlerini çıkarttı. Doğrulanmamış BBC tarafından alıntılanmış kaynaklara güvenlik güçleri göstericilere ateş açtı.Tahran Üniversitesi'ndeki bazı öğrenciler, ellerinde afişlerle bir protesto mitingi düzenlediler. Güvenlik güçlerinin yoğunluğu Tahran ve Meşhed'de rapor edildi.
19 Eylül
19 Eylül'de hükûmet Tahran'ın merkezinde mobil internetleri kesti. Sosyal medyadaki videolara göre, protestolar; Tahran'ın şehir merkezinde, Reşt şehrinin kuzeyinde, İsfahan'ın merkezinde ve Batı Kürt bölgesinde devam etti. Norveç merkezli insan haklarını gözleyen Hergew isimli organizasyona göre Kürdistan Eyaleti'nde üç protestocu güvenlik güçleri tarafından öldürüldü.
Urmiye'de Wali-asr semtinde Farjad Darvishi isimli 23 yaşındaki bir adam protesto sırasında polis tarafından öldürüldü. İddialara göre polis güvenlik ajanları tarafından gösteri sırasında vurulmuş ve hastane yolunda yaralarından ölmüştü.
20 Eylül
Amerika'nın Sesi'ne göre, doğrulanmamış sosyal medya videoları, İran'ın 31 şehrinin en az 16'sında hükûmet karşıtı protestolar gösteriyordu. Sari'deki protestocular, bir şehir binasından Humeyni'nin ve onun selefinin fotoğraflarını yırttı. İran devlet medyası, Kürdistan'daki protestolarda üç kişinin öldürüldüğünü raporladı. Hengaw organizasyonuna göre, iki erkek protestocu, güvenlik güçleri tarafından Batı Azerbaycan eyaletinde öldürüldü ve bir kadın protestocu benzer bir şekilde Kirmanşah'da öldürüldü. Kirmanşah savcısı devlet sorumluluğunu reddetti, insanların "devrim karşıtı unsurlar" tarafından öldürüldüğü belirtti. İran devlet medyası, güney şehri Şiraz'da bir polis asistanının bir protestocu tarafından öldürüldüğünü raporladı.Kirman şehrinde bir kadının, bir protesto sırasında tesettürünü çıkarıp kestiği filme alındı. CNN'in röportaj yaptığı bazı tanıklar, protestoları, hızlıca şekil alınıp güvenlik güçleri müdahale etmeden seri şekilde dağılmaya çalışılan "şimşek protestoları" olarak tanımladı.
21 Eylül
21 Eylül Kerec şehrinde bir protestoya katılan Hadis Necefi, İran güvenlik güçleri tarafından 6 kurşunla vurularak öldürüldü. Ölümünden önce, başörtüsü olmadan durduğu ve sarı saçlarını protestocuların önünde attığı videosu ünlü oldu. Ölümünden bu yana, İran'da devam eden protestoların sembollerinden biri haline geldi.
İnternet yasağı
Bu alt başlığın genişletilmesi gerekiyor. Sayfayı düzenleyerek yardımcı olabilirsiniz. |
İran hükûmeti protestolara ilişkin fotoğraf ve videoların internette yayılmasını ve dünyanın önde gelen haber ajanslarına ulaşmasını engellemek için önce Sakkız ve Senendec şehirlerinde internet ağlarını birkaç günlüğüne kısıtlamıştı. Protestoların İran geneline yayılmasıyla birlikte, hükûmet ülke genelinde tüm internet ağını kesti.
Sloganlar
Protestolarda, doğrudan hedef alan sloganlar kullanılmıştır.
-
![image]()
Protestolarda kullanılan sloganlarından biri: Kadın, Yaşam, Özgürlük
Kayıplar
'na göre, 25 Eylül itibarıyla, yetkililer tarafından gözaltına alınan ve istismara uğrayan yüzlerce kadının yanı sıra 54 kişi öldürüldü.
Tepkiler
Bu alt başlığın genişletilmesi gerekiyor. Sayfayı düzenleyerek yardımcı olabilirsiniz. |
İnsan Hakları İzleme Örgütü, yetkililerin eylemcileri dağıtmak için göz yaşartıcı gaz ve orantısız güç kullandığını gösteren raporlarla ilgili endişelerini dile getirdi.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ . USA Today. 24 Eylül 2022. 22 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2022.
- ^ a b "اعتراضات در ایران؛ شمار کشتهشدگان به دستکم ۱۰۰ تن رسید" اعتراضات در ایران؛ شمار کشتهشدگان به دستکم ۵۰ تن رسید [Protests in Iran; The Number of Those Killed has Risen to at least 50 people]. Iran Human Rights (Farsça). 23 Eylül 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Eylül 2022.
- ^ "31 Killed in Iran Crackdown On Anti-Hijab Protesters After Custody Death". NDTV. 22 Eylül 2022. 22 Eylül 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Eylül 2022.
- ^ "At least 36 killed as Iran protests over Mahsa Amini's death rage: NGO". . 23 Eylül 2022. 23 Eylül 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Eylül 2022.
- ^ . Hengaw. 22 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Eylül 2022.
- ^ Nimoni, Fiona (16 Eylül 2023). "Mahsa Amini: Protesters mark one year since death of Iranian student". BBC News. 22 Eylül 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Eylül 2023.
- ^ "Fresh protests erupt in Iran's universities and Kurdish region". The Guardian. 6 Kasım 2022. 26 Kasım 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Kasım 2022.
- ^ Moaveni, Azadeh (7 Ağustos 2023). "Letter from Iran The Protests Inside Iran's Girls' Schools". The New Yorker. 25 Eylül 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Eylül 2023.
- ^ a b Strzyżyńska, Weronika (16 Eylül 2022). . The Guardian (İngilizce). 20 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2022.
- ^ Bonifacic, Igor (21 Eylül 2022). . Engadget. 24 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2022.
- ^ Strzyżyńska, Weronika (22 Eylül 2022). . The Guardian. 25 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2022.
- ^ . The Guardian. 26 Eylül 2022. 26 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Eylül 2022.
- ^ . rte.ie (İngilizce). 26 Eylül 2022. 27 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2022.
- ^ [Protests in Iran; The Number of Those Killed has Increased to over 30 People Simultaneously With Internet Blackout]. Iran Human Rights (Farsça). 22 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2022.
- ^ "Iran lawmakers demand severe punishment for 'rioters' as protests rage". Reuters. 6 Kasım 2022. 5 Aralık 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Kasım 2022.
- ^ Leonhardt, David (26 Eylül 2022). . The New York Times. 7 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Cleric killed in restive Iranian city, protests rage on". Reuters. 3 Kasım 2022. 23 Kasım 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Kasım 2022.
- ^ "World Leaders on Mahsa Amini's Death and Protests". US Institute of Peace. 4 Kasım 2022. 10 Ekim 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Eylül 2023.
- ^ Motamedi, Maziar (3 Ekim 2022). . Aljazeera. 3 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ekim 2022.
- ^ Tisdall, Simon (8 Ekim 2022). . The Guardian. 8 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ekim 2022.
- ^ "Iranian police launch probe after video shows man beaten, shot". www.aljazeera.com (İngilizce). 25 Kasım 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Kasım 2022.
- ^ Protests Spread From Hijab Victim's Hometown To Other cities 21 Eylül 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Iran International, 2022
- ^ Hengaw report No. 2 regarding Saqqez and Sanandaj protests 21 Eylül 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Hengaw News Agancy, 2022
- ^ Internet disrupted in Iran amid protests over death of Mahsa 21 Eylül 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Iran Wire, 2022
- ^ Iran: Anti-government protests likely in cities nationwide through at least late September 18 Eylül 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Crisis24, 2022
- ^ Protests in Iran after woman dies in police custody (İngilizce), 21 Eylül 2022, 23 Eylül 2022 tarihinde kaynağından , erişim tarihi: 23 Eylül 2022
- ^ Protests in Iran at death of Kurdish woman after arrest by morality police 17 Eylül 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., The Guardian, 2022
- ^ Mahsa Amini: Acting UN human rights chief urges impartial probe into death in Iran 23 Eylül 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., United Nations, 2022
- ^ "Minnesotans gather to mourn Mahsa Amini, protest repression in Iran" (İngilizce). 23 Eylül 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Eylül 2022.
Zhina Amini, you will not die. Your name will be a symbol,
- ^ . Iran International (Farsça). 17 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Eylül 2022.
- ^ "Ḫāksepār-e Mahsā Amīnī bā Sarkub-e Mosallahāne-e Šahrvand-ān; "Žīnā Ǧān to ne-mī-mīrī, Nām-at Yek Namād Mī-šavad"". Kayhan London (Farsça). 18 Eylül 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Eylül 2022.
- ^ Mehsa Amini; The second night of protests in Sanandaj and Raisi's contact with Amini's family 19 Eylül 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., (Farsça) 18 Eylül 2022
- ^ [Senendec, Mahabad ve Kerec'deki gösteriler Mehsa Emini'nin ölümünü protesto ediyor.]. Radio Farda (Farsça). 18 Eylül 2022. 18 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Eylül 2022.
- ^ . Iran International (Farsça). 18 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Eylül 2022.
- ^ "Iranians protested in Tehran over a woman's death in police custody" (İngilizce). NPR. Associated Press. 19 Eylül 2022. 20 Eylül 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Eylül 2022.
- ^ a b "Iran unrest: Women burn headscarves at anti-hijab protests". BBC News. 21 Eylül 2022. 21 Eylül 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Eylül 2022.
- ^ . Kurdpa (İngilizce). 21 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Eylül 2022.
- ^ Heidar, Y. (20 Eylül 2022). [Şehit Ferjad Darvishi, "Bir şehit asla ölmez!" ağıtlarıyla toprağa verildi."]. Iran Freedom Organization (Farsça). 21 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ (İngilizce). KHRN. 21 Eylül 2022. 21 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Eylül 2022.
- ^ "Iran Protests Against Woman's Death in Hijab Case Spread to 16 Provinces". VOA (İngilizce). 20 Eylül 2022. 24 Eylül 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Eylül 2022.
- ^ "کشته شدن یک نوجوان و یک جوان در اعتراضات پیرانشهر و ارومیه" [Piranşehr ve Urmiye'de Bir Ergen ve Bir Genç Birey Öldürüldü]. Hengaw Organization for Human Rights (İngilizce). 21 Eylül 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Eylül 2022.
- ^ "Iran unrest: Women burn headscarves at anti-hijab protests". BBC News (İngilizce). 21 Eylül 2022. 21 Eylül 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Eylül 2022.
- ^ "Iranian women burn their hijabs as hundreds protest death of Mahsa Amini". CNN. 21 Eylül 2022. 24 Eylül 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Eylül 2022.
- ^ Vahid Qarabagli (6 Ekim 2022). (İngilizce). caspianpost.com. 6 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ekim 2022.
- ^ Gül Demirci (26 Eylül 2022). (İngilizce). expatguideturkey.com. 26 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ekim 2022.
- ^ "İran'da başörtüsünü çıkartan genç Türk kızı kurşuna dizildi". yenicaggazetesi.com.tr. 26 Eylül 2022. 26 Eylül 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Ekim 2022.
- ^ Giulia Carbonaro (25 Eylül 2022). "Young Iranian Woman Who Became Symbol of Protests After Viral Video Killed" (İngilizce). newsweek.com. 25 Eylül 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Ekim 2022.
- ^ Adrian Zorzut (25 Eylül 2022). "GUNNED DOWN Female protester, 20, killed after being 'shot six times' by Iranian security forces amid bloody uprising" (İngilizce). thesun.co.uk. 25 Eylül 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Ekim 2022.
- ^ . ensonhaber.com. 25 Eylül 2022. 26 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ekim 2022.
- ^ Iranians see widespread internet blackout amid mass protests 25 Eylül 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., AP News, 21 Sep 2022
- ^ public anger over Mehsa Amini's death; Protesters chanted "woman, life, freedom". 18 Eylül 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Radio Farda, 2022
- ^ Iranian students joining popular protests against Mehsa Amini's murder 20 Eylül 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Alarabia, 20 Sep 2022
- ^ "Eʿterāżāt dar Irān; Afzāyeš-e Āmār-e Koštešodegān be biš az 30 Hamzamān bā Eḫtelāl dar Internet" اعتراضات در ایران؛ افزایش آمار کشتهشدگان به بیش از ۳۰ نفر همزمان با اختلال در اینترنت [Protests in Iran; The Number of Those Killed has Increased to over 30 People Simultaneously With Internet Blackout]. Iran Human Rights (Farsça). 22 Eylül 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Eylül 2022.
- ^ "Noch mehr Tote bei Volksaufstand in Rojhilat und Iran". 25 Eylül 2022. 25 Eylül 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Eylül 2022.
- ^ . France 24 (İngilizce). 20 Eylül 2022. 20 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Eylül 2022.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Mehsa Emini protestolari 16 Eylul 2022 de Iran da baslayan ve 2023 e kadar devam eden sivil huzursuzluk ve protesto hareketleridir Protestolar 1979 daki Islam Devrimi nden bu yana ulkenin daha once gordugu hicbir seye benzemeyen hukumete karsi en buyuk meydan okuma ve en yaygin isyan olarak tanimlandi 2022 Iran protestolari2021 22 Iran protestolari ve Mehsa Emini nin olumuTarih 16 Eylul 2022 gunumuz 1 yil 9 ay 4 gun Yer Iran dunya geneliSebep Mehsa Emini nin olumu 1979 dan beri uygulanan basortu zorunlulugu ve Ahlak Polisi tarafindan kadinlara yonelik islenen insan haklari ihlalleri Kadina siddetHedef Iran Islam Cumhuriyeti hukumetinin devrilmesi Basortu zorunlulugunun kaldirilmasi Ahlak Polisi nin kaldirilmasi Iran da kadina yonelik siddetin bitmesi Mehsa Emini nin olumunden sorumlu olanlarin yargilanmasiYontem Gosteri toplumsal olay sivil itaatsizlik kurmaSon durum Devam ediyorTaraflarIranli protestocular Hukumet karsiti organizasyonlar Islam Cumhuriyeti FARAJA Iran Ordusu IDMO Besic Sivil polis Cevik kuvvetOne cikan kisilerMerkezi liderlik yok Iran da Ali Hamaney Ibrahim Reisi Muhammed Bakir Kalibaf Huseyin Astari Huseyin SelamiKayiplar537 olu 1160 yarali Mehsa Emini Sakkiz den Tahran a gelirken basortusunu uygunsuz bir sekilde takarak Iran in zorunlu basortusu yasasini ihlal ettigi iddiasiyla 13 Eylul 2022 tarihinde Ahlak Polisi tarafindan tutuklandi Gorgu taniklarina gore Ahlak Polisi gorevlileri tarafindan ciddi sekilde dovuldu bu iddia Iranli yetkililer tarafindan reddedildi Daha sonra fenalasarak hastaneye kaldirildi ve uc gun sonra hayatini kaybetti Protestolar Emini nin memleketi Sakkiz dan Iran Kurdistani ndaki diger sehirlere ve Iran geneline yayilirken hukumet ise yaygin internet kesintileri sosyal medya kullanimina ulke capinda getirilen kisitlamalar goz yasartici gaz ve silah sesleriyle karsilik verdi Protestolar 2019 da 1500 den fazla kisinin olduruldugu Iran protestolari kadar olumcul olmasa da ulke capinda sosyal siniflara universitelere sokaklara ve okullara yayildi Hukumetin protestolara mudahalesi sonucunda 15 Eylul 2023 itibariyla 68 i cocuk olmak uzere en az 551 kisi hayatini kaybetti Cogunun affedildigi Subat 2023 ten once en az 134 sehir ve kasaba ile 132 universitede tahmini 19 262 kisi tutuklandi Aralarinda okul cocuklarinin da bulundugu kadin protestocular gosterilerde kilit bir rol oynadi Kadinlar icin daha fazla hak talebinin yani sira Islam Cumhuriyeti nin devrilmesinin de istendigi protestolar Iran da secim sonuclarina ya da ekonomik sikintilara odaklanan onceki buyuk protesto hareketlerinden ayrismaktadir Hukumetin protestolara tepkisi ve bariscil protestoculara ve cocuklara karsi acimasiz ve orantisiz guc kullanimi genis capta kinanirken Iran Dini Lideri Ayetullah Ali Hamenei olaylari ayaklanma ve Iran a karsi yabanci dusman devletler ve yurtdisindaki muhalifler tarafindan yaratilan hibrit savasin bir parcasi olarak degerlendirdi Arka planMehsa Emini 14 Eylul 2022 de Ahlak Polisi tarafindan tutuklanan ve dovuldukten sonra iddiaya gore kafatasindan yaralanarak beyin olumu gerceklesen ve iki gun sonra 16 Eylul de olen 22 yasinda Iranli bir kadindi Cenazesinden sonra Iran in bazi bolgelerinde protestolar yapildi Daha sonra 18 Eylul de Kurdistan Eyaleti nden Tahran a ulke capinda bir grev cagrisi yapildi Eyaletin siyasi partileri ve sivil aktivistleri pazartesi gunu itibariyla genel grev ilan etti EylemlerBu alt basligin genisletilmesi gerekiyor Sayfayi duzenleyerek yardimci olabilirsiniz Mehsa Emini oldukten saatler sonra bir grup insan cinayete ugradiginin iddia edildigi Kasra Hastanesi nin yakinlarinda protesto etmek uzere toplandi ve diktatore olum ahlak polisleri katildir oldurecegim kiz kardesimi oldureni oldurecegim Mahsa nin kani uzerine yemin ederim ki Iran ozgur olacak Hamaney bir katildir hukumeti gecersizdir ve Kurdistan dan Tahran a kadinlara karsi zulum gibi sloganlar atmaya basladi Bu protestolar bastirma ve tutuklama ile karsilandi Bazi kadinlar isyan karsiti guclerin saldirilarina karsi tesetturunu cikarip yakti ve Utanmaz DAES slogani atti Bazi insanlar arabalariyla sokakta korna caldi Bir baska zorunlu tesettur giyimi kanunlarina karsi protesto Tahran daki nda gece vakti basladi Protestocular Iran in baskani ve zorunlu tesettur kanunlarina karsi sloganlar atti Gece yayinlanan videolar protestoculara karsi uygulanan siddetli tutuklamalari gosteriyordu 17 Eylul Cumartesi gunu erken saatlerde Amini nin topraga verilmesinin ardindan Amini nin memleketi Sakkiz ve Senendec sehri hukumetin protestoculari dagitmak icin uyguladigi siddete karsilik olarak buyuk gosterilere yer verdi Sakkiz da Amini nin mezar tasi fotografinin yayilmasini takiben mezar tasindaki yazit slogan haline geldi Farsca ژینا جان تو نمی میری نامت یک نماد می شود Romanizasyon Jina can to ne mi miri Nam at Yek Namad mi savad Sevgili Zina Mahsa olmeyeceksin Adin bir sembole donusecek 18 Eylul Senendec sehrindeki insanlar bir kez daha Pazar gecesi Mehsa nin olumunu protesto etmek uzere sokaklara dokuldu Diktatore olum Hepimize yaziklar olsun bize ve soysuz liderimize yaziklar olsun ve Hamaney e olum sloganlari atildi Protestonun simgesi olarak bir grup kadin tesetturlerini cikartti Dogrulanmamis BBC tarafindan alintilanmis kaynaklara guvenlik gucleri gostericilere ates acti Tahran Universitesi ndeki bazi ogrenciler ellerinde afislerle bir protesto mitingi duzenlediler Guvenlik guclerinin yogunlugu Tahran ve Meshed de rapor edildi 19 Eylul 19 Eylul de hukumet Tahran in merkezinde mobil internetleri kesti Sosyal medyadaki videolara gore protestolar Tahran in sehir merkezinde Rest sehrinin kuzeyinde Isfahan in merkezinde ve Bati Kurt bolgesinde devam etti Norvec merkezli insan haklarini gozleyen Hergew isimli organizasyona gore Kurdistan Eyaleti nde uc protestocu guvenlik gucleri tarafindan olduruldu Urmiye de Wali asr semtinde Farjad Darvishi isimli 23 yasindaki bir adam protesto sirasinda polis tarafindan olduruldu Iddialara gore polis guvenlik ajanlari tarafindan gosteri sirasinda vurulmus ve hastane yolunda yaralarindan olmustu 20 Eylul Amerika nin Sesi ne gore dogrulanmamis sosyal medya videolari Iran in 31 sehrinin en az 16 sinda hukumet karsiti protestolar gosteriyordu Sari deki protestocular bir sehir binasindan Humeyni nin ve onun selefinin fotograflarini yirtti Iran devlet medyasi Kurdistan daki protestolarda uc kisinin olduruldugunu raporladi Hengaw organizasyonuna gore iki erkek protestocu guvenlik gucleri tarafindan Bati Azerbaycan eyaletinde olduruldu ve bir kadin protestocu benzer bir sekilde Kirmansah da olduruldu Kirmansah savcisi devlet sorumlulugunu reddetti insanlarin devrim karsiti unsurlar tarafindan olduruldugu belirtti Iran devlet medyasi guney sehri Siraz da bir polis asistaninin bir protestocu tarafindan olduruldugunu raporladi Kirman sehrinde bir kadinin bir protesto sirasinda tesetturunu cikarip kestigi filme alindi CNN in roportaj yaptigi bazi taniklar protestolari hizlica sekil alinip guvenlik gucleri mudahale etmeden seri sekilde dagilmaya calisilan simsek protestolari olarak tanimladi 21 Eylul 21 Eylul Kerec sehrinde bir protestoya katilan Hadis Necefi Iran guvenlik gucleri tarafindan 6 kursunla vurularak olduruldu Olumunden once basortusu olmadan durdugu ve sari saclarini protestocularin onunde attigi videosu unlu oldu Olumunden bu yana Iran da devam eden protestolarin sembollerinden biri haline geldi Internet yasagiBu alt basligin genisletilmesi gerekiyor Sayfayi duzenleyerek yardimci olabilirsiniz Iran hukumeti protestolara iliskin fotograf ve videolarin internette yayilmasini ve dunyanin onde gelen haber ajanslarina ulasmasini engellemek icin once Sakkiz ve Senendec sehirlerinde internet aglarini birkac gunlugune kisitlamisti Protestolarin Iran geneline yayilmasiyla birlikte hukumet ulke genelinde tum internet agini kesti SloganlarProtestolarda dogrudan hedef alan sloganlar kullanilmistir Protestolarda kullanilan sloganlarindan biri Kadin Yasam OzgurlukKayiplar na gore 25 Eylul itibariyla yetkililer tarafindan gozaltina alinan ve istismara ugrayan yuzlerce kadinin yani sira 54 kisi olduruldu TepkilerBu alt basligin genisletilmesi gerekiyor Sayfayi duzenleyerek yardimci olabilirsiniz Insan Haklari Izleme Orgutu yetkililerin eylemcileri dagitmak icin goz yasartici gaz ve orantisiz guc kullandigini gosteren raporlarla ilgili endiselerini dile getirdi Ayrica bakiniz2022 Siraz saldirisiKaynakca USA Today 24 Eylul 2022 22 Eylul 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 25 Eylul 2022 a b اعتراضات در ایران شمار کشته شدگان به دست کم ۱۰۰ تن رسید اعتراضات در ایران شمار کشته شدگان به دست کم ۵۰ تن رسید Protests in Iran The Number of Those Killed has Risen to at least 50 people Iran Human Rights Farsca 23 Eylul 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Eylul 2022 31 Killed in Iran Crackdown On Anti Hijab Protesters After Custody Death NDTV 22 Eylul 2022 22 Eylul 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 22 Eylul 2022 At least 36 killed as Iran protests over Mahsa Amini s death rage NGO 23 Eylul 2022 23 Eylul 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Eylul 2022 Hengaw 22 Eylul 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 23 Eylul 2022 Nimoni Fiona 16 Eylul 2023 Mahsa Amini Protesters mark one year since death of Iranian student BBC News 22 Eylul 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Eylul 2023 Fresh protests erupt in Iran s universities and Kurdish region The Guardian 6 Kasim 2022 26 Kasim 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Kasim 2022 Moaveni Azadeh 7 Agustos 2023 Letter from Iran The Protests Inside Iran s Girls Schools The New Yorker 25 Eylul 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Eylul 2023 a b Strzyzynska Weronika 16 Eylul 2022 The Guardian Ingilizce 20 Eylul 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 22 Eylul 2022 Bonifacic Igor 21 Eylul 2022 Engadget 24 Eylul 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 22 Eylul 2022 Strzyzynska Weronika 22 Eylul 2022 The Guardian 25 Eylul 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 25 Eylul 2022 The Guardian 26 Eylul 2022 26 Eylul 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Eylul 2022 rte ie Ingilizce 26 Eylul 2022 27 Eylul 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 27 Eylul 2022 Protests in Iran The Number of Those Killed has Increased to over 30 People Simultaneously With Internet Blackout Iran Human Rights Farsca 22 Eylul 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 22 Eylul 2022 Iran lawmakers demand severe punishment for rioters as protests rage Reuters 6 Kasim 2022 5 Aralik 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Kasim 2022 Leonhardt David 26 Eylul 2022 The New York Times 7 Aralik 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Cleric killed in restive Iranian city protests rage on Reuters 3 Kasim 2022 23 Kasim 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Kasim 2022 World Leaders on Mahsa Amini s Death and Protests US Institute of Peace 4 Kasim 2022 10 Ekim 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Eylul 2023 Motamedi Maziar 3 Ekim 2022 Aljazeera 3 Ekim 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 3 Ekim 2022 Tisdall Simon 8 Ekim 2022 The Guardian 8 Ekim 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 8 Ekim 2022 Iranian police launch probe after video shows man beaten shot www aljazeera com Ingilizce 25 Kasim 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Kasim 2022 Protests Spread From Hijab Victim s Hometown To Other cities 21 Eylul 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde Iran International 2022 Hengaw report No 2 regarding Saqqez and Sanandaj protests 21 Eylul 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde Hengaw News Agancy 2022 Internet disrupted in Iran amid protests over death of Mahsa 21 Eylul 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde Iran Wire 2022 Iran Anti government protests likely in cities nationwide through at least late September 18 Eylul 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde Crisis24 2022 Protests in Iran after woman dies in police custody Ingilizce 21 Eylul 2022 23 Eylul 2022 tarihinde kaynagindan erisim tarihi 23 Eylul 2022 Protests in Iran at death of Kurdish woman after arrest by morality police 17 Eylul 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde The Guardian 2022 Mahsa Amini Acting UN human rights chief urges impartial probe into death in Iran 23 Eylul 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde United Nations 2022 Minnesotans gather to mourn Mahsa Amini protest repression in Iran Ingilizce 23 Eylul 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Eylul 2022 Zhina Amini you will not die Your name will be a symbol Iran International Farsca 17 Eylul 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 23 Eylul 2022 Ḫaksepar e Mahsa Amini ba Sarkub e Mosallahane e Sahrvand an Zina Ǧan to ne mi miri Nam at Yek Namad Mi savad Kayhan London Farsca 18 Eylul 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Eylul 2022 Mehsa Amini The second night of protests in Sanandaj and Raisi s contact with Amini s family 19 Eylul 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde Farsca 18 Eylul 2022 Senendec Mahabad ve Kerec deki gosteriler Mehsa Emini nin olumunu protesto ediyor Radio Farda Farsca 18 Eylul 2022 18 Eylul 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 23 Eylul 2022 Iran International Farsca 18 Eylul 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 23 Eylul 2022 Iranians protested in Tehran over a woman s death in police custody Ingilizce NPR Associated Press 19 Eylul 2022 20 Eylul 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 22 Eylul 2022 a b Iran unrest Women burn headscarves at anti hijab protests BBC News 21 Eylul 2022 21 Eylul 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 22 Eylul 2022 Kurdpa Ingilizce 21 Eylul 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Eylul 2022 Heidar Y 20 Eylul 2022 Sehit Ferjad Darvishi Bir sehit asla olmez agitlariyla topraga verildi Iran Freedom Organization Farsca 21 Eylul 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Ingilizce KHRN 21 Eylul 2022 21 Eylul 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Eylul 2022 Iran Protests Against Woman s Death in Hijab Case Spread to 16 Provinces VOA Ingilizce 20 Eylul 2022 24 Eylul 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 22 Eylul 2022 کشته شدن یک نوجوان و یک جوان در اعتراضات پیرانشهر و ارومیه Piransehr ve Urmiye de Bir Ergen ve Bir Genc Birey Olduruldu Hengaw Organization for Human Rights Ingilizce 21 Eylul 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 22 Eylul 2022 Iran unrest Women burn headscarves at anti hijab protests BBC News Ingilizce 21 Eylul 2022 21 Eylul 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Eylul 2022 Iranian women burn their hijabs as hundreds protest death of Mahsa Amini CNN 21 Eylul 2022 24 Eylul 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 22 Eylul 2022 Vahid Qarabagli 6 Ekim 2022 Ingilizce caspianpost com 6 Ekim 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 10 Ekim 2022 Gul Demirci 26 Eylul 2022 Ingilizce expatguideturkey com 26 Eylul 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 10 Ekim 2022 Iran da basortusunu cikartan genc Turk kizi kursuna dizildi yenicaggazetesi com tr 26 Eylul 2022 26 Eylul 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Ekim 2022 Giulia Carbonaro 25 Eylul 2022 Young Iranian Woman Who Became Symbol of Protests After Viral Video Killed Ingilizce newsweek com 25 Eylul 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Ekim 2022 Adrian Zorzut 25 Eylul 2022 GUNNED DOWN Female protester 20 killed after being shot six times by Iranian security forces amid bloody uprising Ingilizce thesun co uk 25 Eylul 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Ekim 2022 ensonhaber com 25 Eylul 2022 26 Eylul 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 10 Ekim 2022 Iranians see widespread internet blackout amid mass protests 25 Eylul 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde AP News 21 Sep 2022 public anger over Mehsa Amini s death Protesters chanted woman life freedom 18 Eylul 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde Radio Farda 2022 Iranian students joining popular protests against Mehsa Amini s murder 20 Eylul 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde Alarabia 20 Sep 2022 Eʿterazat dar Iran Afzayes e Amar e Kostesodegan be bis az 30 Hamzaman ba Eḫtelal dar Internet اعتراضات در ایران افزایش آمار کشته شدگان به بیش از ۳۰ نفر همزمان با اختلال در اینترنت Protests in Iran The Number of Those Killed has Increased to over 30 People Simultaneously With Internet Blackout Iran Human Rights Farsca 22 Eylul 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 22 Eylul 2022 Noch mehr Tote bei Volksaufstand in Rojhilat und Iran 25 Eylul 2022 25 Eylul 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Eylul 2022 France 24 Ingilizce 20 Eylul 2022 20 Eylul 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Eylul 2022