Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Tırnovo (Bulgarca: Велико ТърновоVeliko Tırnovo "Büyük Tırnovo"), Bulgaristan'ın bir şehridir. 1187-1393 yılları arasında İkinci Bulgar İmparatorluğu'na başkentlik yaptığı için açısından önemli bir şehir olan Tırnova'ya, 1965 yılında büyük, yüce anlamlarına gelen veliko unvanı verildi.
| Tırnovo Велико Търново | |
|---|---|
Veliko Tırnovo | |
 | |
 Bayrak  Arma | |
  Tırnovo | |
| Ülke |  Bulgaristan |
| İl | Veliko Tırnovo |
| İdare | |
| • Belediye Başkanı | Daniel Panov (GERB) |
| Yüzölçümü | |
| • Şehir | 30.379 km² |
| • Kent | 885,3 km² (341,8 mil²) |
| Rakım | 235 m |
| Nüfus | |
| • Şehir | 68,859 |
| • Yoğunluk | oto/km² |
| • Kent | 87.181 |
| Zaman dilimi | (DAS) |
| • Yaz (YSU) | (DAYS) |
| Alan kodu | 062 |
Resmî site veliko-tarnovo.bg/bg/ | |
Tarihçe
Tarihî yerleşim, Tsarevets ve Trapezitsa tepeleri ile bu tepelerin arasından akan Yantra Nehri'nin dar olan kıyı şeridinde yer almaktaydı. Trapezitsa tepesinde yapılan kazılarda MÖ 3. bin yıla ait kalıntılara rastlanılması, yerleşimin tarihinin oldukça eskilere uzandığını göstermektedir. 11. yüzyılda yerleşim etrafı surlarla çevrili olan son derece güçlü bir savunmaya sahipti. I. İvan Asen ile kardeşi II. Petro’nun liderliğini yaptığı Tırnova merkezli Bulgar isyanı sonucu 1185 yılında İkinci Bulgar İmparatorluğu kurulmuş ve Tırnova da yeni kurulan devletin başkenti olmuştur. Başkent olması nedeniyle Bulgar Başpiskoposluğunun da merkezi olmuştur. 1242 yılında Batu Han’ın orduları tarafında tahribata uğradı. Bundan sonra Doğu Avrupa’daki çoğu krallıkta olduğu gibi Bulgarlar da Altın Orda Devleti’nin hakimiyetini tanıdı. Bu tarihten itibaren Bulgar İmparatorluğu güç kaybetmeye başlamış ve birçok bağımsız prenslik ortaya çıkmıştır (Vidin, Braniçevo vb. prenslikler). Bu durum Tırnova’nın da eski önemini kaybetmesine sebep olmuştur. Bu dönemde Tırnova Bulgar Krallığı olarak da adlandırılan ülkenin başkenti olarak konumunu sürdürmüştür.
Tırnova Krallığı 1376/77'de Osmanlı Devleti'nin vasalı konumundaydı. 1388-1389 yıllarında Veziriazam Çandarlı Ali Paşa komutasındaki Osmanlı ordusunun kış seferi sırasında çatışma olmadan ele geçirildi. Osmanlı vasalı Çar Şişman Ivan’ın affedilmesinin ardından Tırnova tekrar kendisine teslim edildi. Ancak I. Bayezid’in oğlu Süleyman Çelebi tarafından uzun süren bir kuşatma sonucu 17 Temmuz 1393’te yeniden Osmanlı topraklarına katıldı. Bu kuşatma sırasında yerleşim büyük hasar gördüğü gibi yerleşik halkın çoğu da şehirden sürüldü. Tsarevets Kalesi'ne Osmanlı askerleri yerleştirildiği gibi şehre Anadolu’dan getirilen Türk nüfusla birlikte civardan Rum nüfusta yerleştirilmeye başlansa da şehrin eski nüfusuna ulaşması biraz zaman aldı. 1444 yılında Haçlı orduları kaleyi ele geçiremese de şehirde tahribata sebep oldu. 1479 yılı tahrir kayıtlarına göre kasabada 132’si Müslüman (28’i kalenin içerisinde) 372’si Gayrimüslim olmak üzere 504 hane bulunmaktaydı. 1516/17 yılına gelindiğinde Müslümanlar 7 mahallede vergi mükellefi 248 hane, Gayrimüslimler de 14 mahallede 450 hane olarak görülmektedir. Bu tarihteki kayıtlarda Dubrovnik’ten gelmiş 25 kişilik Katolik tüccar nüfusun bulunması şehrin ticarî olarak önem arz ettiğini göstermektedir. 1599-1600 tarihli cizye defterine göre şehirde cizye vergisi ödeyen 374 hane bulunmaktaydı. Şehirde bazı Hristiyanların İslam dinine geçmesiyle birlikte Müslüman nüfusunda artış yaşanmaya başlandı. 1618 tarihli cizye defterine göre şehirde cizye vergisi ödeyen 340 Hristiyan hane bulunmaktaydı.
1710 yılında şehir, III. Ahmed’in annesi Gülnûş Emetullah Sultan vakfına ait olarak görülmektedir. Bu dönemde şehirde 506 Müslüman, 411 Hristiyan erkek nüfusu bulunmaktaydı. 1751 tarihli Mufassal Avârız Defteri’nde 886 hanesi olan 14 Müslüman, 314 hanesi bulunan 7 Hristiyan mahallesi görülmekte olup şehir nüfusu 5500 ile 5700 civarındadır. 18. yüzyıl başlarında itibaren ipek üretimi yaygınlaştığı gibi şarap üretimi de şehrin ekonomisi için önemli gelir kaynağıydı.
1835 ve 1856 yılında Tırnova ayaklanmalara sahne oldu. 1859/1860 yılı kayıtlarına göre yerleşim Silistre eyaletine bağlı sancak merkeziydi. 1865 yılında yapılan nüfus ve emlak tahririne göre yerleşimde 3070 hanede 4414 Müslüman, 8241 Bulgar, 219 Çingene olmak üzere kadın ve erkek toplam 12874 kişi yaşamaktaydı. 1869 tarihli Tuna vilayeti de şehir sancak merkezi konumundaydı. Aynı kayıtlara göre şehirde; 3091 hane, 21 cami, 14 kilise, 3 hamam ve 1056 dükkân mevcuttu. 1873 salnamesine göre şehrin nüfusu 15.000 kişi civarındadır (%45’i Müslüman). Tırnova, 24 Haziran 1877 tarihinde Rus kuvvetlerince ele geçirildi. Bu dönemde Türk nüfusunun büyük bölümü şehirden kaçmak zorunda kaldı. 1877 yılında şehirde 688’i Türk olan 11.314 kişi bulunuyordu. Berlin Antlaşması (1878) uyarınca kurulan Bulgaristan Prensliği’ne 1878/1879 yıllarında kısa süreli başkentlik yaptı. 16 Nisan 1878'de ilk Bulgar parlamentosu burada toplanmıştır. Ülkenin ilk anayasası olan Tırnova Anayasası 16 Nisan 1879’da burada ilan edilmiştir.
1913’te meydana gelen deprem şehirde ağır hasara neden olurken tarihî binalarda büyük oranda yıkıldı. 1965 yılına gelindiğinde şehrin tarihî önemine binaen Veliko (Büyük) Tırnova adı verilmiştir.
İklim
 Tırnovo iklimi  | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Aylar | Oca | Şub | Mar | Nis | May | Haz | Tem | Ağu | Eyl | Eki | Kas | Ara | Yıl |
| En yüksek sıcaklık (°C) | 20,4 | 23,3 | 29,7 | 32,2 | 36,1 | 38,4 | 40,0 | 41,1 | 40,6 | 33,8 | 29,8 | 21,8 | 41,1 |
| Ortalama en yüksek sıcaklık (°C) | 2,1 | 5,7 | 11,4 | 18,6 | 23,4 | 27,0 | 29,6 | 29,8 | 26,0 | 19,4 | 12,4 | 5,1 | 17,8 |
| Ortalama sıcaklık (°C) | −2,3 | 0,7 | 5,5 | 12,1 | 17,2 | 20,7 | 22,9 | 22,4 | 18,1 | 12,4 | 6,9 | 0,9 | 11,6 |
| Ortalama en düşük sıcaklık (°C) | −6,8 | −4,3 | −0,2 | 5,3 | 10,0 | 13,5 | 15,2 | 14,5 | 10,7 | 6,1 | 2,4 | −3,1 | 5,0 |
| En düşük sıcaklık (°C) | −20,8 | −28,1 | −16,7 | −2,5 | 2,0 | 5,3 | 9,8 | 9,2 | −0,8 | −2,6 | −9,8 | −18,4 | −28,1 |
| Ortalama yağış (mm) | 48 | 44 | 43 | 63 | 88 | 86 | 65 | 56 | 41 | 45 | 51 | 50 | 680 |
| Kaynak: Bulgar Meteoroloji Enstitüsü | |||||||||||||
Ortodoks tapınakları
-
![image]()
Aziz George Kilisesi, inşa tarihi 1606 -
![image]()
Katedral kilise "kutsal ananın kutsal doğumu" inşa tarihi 1918 -
![image]()
Kilise "Aziz Kırk Şehitler" inşa tarihi 1240 -
![image]()
Kilise "Aziz Dimitar Solunsky "inşa etmek 1260 -
![image]()
-
![image]()
Kilise "Aziz Aziz Konstantin ve Elena" -
![image]()
Aziz Peter ve Paul Kilisesi
Resimler
Dış bağlantılar
- Resmi web sitesi10 Mayıs 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Çarların Şehri/Atlas Dergisi8 Eylül 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Kaynakça
- ^ "Dışişleri Bakanlığı URL Erişim tarihi: 13 Ağustos 2008". 9 Kasım 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Ağustos 2008.
- ^ Köse, O., "Bulgaristan Emareti Ve Türkler (1878-1908)",Turkish Studies,Cilt:1, Sayı:2, Yıl:2006. URL: http://www.turkishstudies.net/Makaleler/1663181736_14osmankose.pdf 3 Ağustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. Erişim: 2018-06-16
- ^ Kayapınar, A., "İki Balkan Şehri Tırnova ve Vidin'de Türkler (Bulgar Çarlığından Osmanlı İmparatorluğuna)", Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı:9, Yıl:2004. URL: http://dergipark.ulakbim.gov.tr/asbed/article/view/5000072320.pdf?sequence=1&isAllowed=y[]. Erişim: 2018-06-16
- ^ Burma, M., "Bulgaristan’ın Osmanlı İmparatorluğu’ndan Ayrılış Sürecinde Bulgar Ayaklanmaları", Trakya Üniversitesi Balkan Araştırma Enstitüsü Dergisi, Sayı:1, ss: 74,77. Yıl:2012.
- ^ Koyuncu, A., "Tuna Vilâyeti'nde Nüfus Ve Demografi (1864-1877)", Turkish Studies, Cilt:9, Sayı:4 (2014), URL: https://www.researchgate.net/publication/272874328_Tuna_Vilayeti'nde_Nufus_Ve_Demografi_1864-1877 25 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. Erişim: 2018-06-16
- ^ Николов, Иван. "Климатични данни " България". Bulgar Meteoroloji Enstitüsü.
| Wikimedia Commons'ta Tırnovo ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
 | Bulgaristan'daki bir yerleşim yeri ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Tirnovo Bulgarca Veliko Trnovo Veliko Tirnovo Buyuk Tirnovo Bulgaristan in bir sehridir 1187 1393 yillari arasinda Ikinci Bulgar Imparatorlugu na baskentlik yaptigi icin acisindan onemli bir sehir olan Tirnova ya 1965 yilinda buyuk yuce anlamlarina gelen veliko unvani verildi Tirnovo Veliko TrnovoSehirVeliko TirnovoBayrakArmaTirnovoUlkeBulgaristanIlVeliko TirnovoIdare Belediye BaskaniDaniel Panov GERB Yuzolcumu Sehir30 379 km Kent885 3 km 341 8 mil Rakim235 mNufus Sehir68 859 Yogunlukoto km Kent87 181Zaman dilimiUTC 02 00 DAS Yaz YSU UTC 03 00 DAYS Alan kodu062Resmi site veliko tarnovo bg bg TarihceTarihi yerlesim Tsarevets ve Trapezitsa tepeleri ile bu tepelerin arasindan akan Yantra Nehri nin dar olan kiyi seridinde yer almaktaydi Trapezitsa tepesinde yapilan kazilarda MO 3 bin yila ait kalintilara rastlanilmasi yerlesimin tarihinin oldukca eskilere uzandigini gostermektedir 11 yuzyilda yerlesim etrafi surlarla cevrili olan son derece guclu bir savunmaya sahipti I Ivan Asen ile kardesi II Petro nun liderligini yaptigi Tirnova merkezli Bulgar isyani sonucu 1185 yilinda Ikinci Bulgar Imparatorlugu kurulmus ve Tirnova da yeni kurulan devletin baskenti olmustur Baskent olmasi nedeniyle Bulgar Baspiskoposlugunun da merkezi olmustur 1242 yilinda Batu Han in ordulari tarafinda tahribata ugradi Bundan sonra Dogu Avrupa daki cogu krallikta oldugu gibi Bulgarlar da Altin Orda Devleti nin hakimiyetini tanidi Bu tarihten itibaren Bulgar Imparatorlugu guc kaybetmeye baslamis ve bircok bagimsiz prenslik ortaya cikmistir Vidin Branicevo vb prenslikler Bu durum Tirnova nin da eski onemini kaybetmesine sebep olmustur Bu donemde Tirnova Bulgar Kralligi olarak da adlandirilan ulkenin baskenti olarak konumunu surdurmustur Tirnova Kralligi 1376 77 de Osmanli Devleti nin vasali konumundaydi 1388 1389 yillarinda Veziriazam Candarli Ali Pasa komutasindaki Osmanli ordusunun kis seferi sirasinda catisma olmadan ele gecirildi Osmanli vasali Car Sisman Ivan in affedilmesinin ardindan Tirnova tekrar kendisine teslim edildi Ancak I Bayezid in oglu Suleyman Celebi tarafindan uzun suren bir kusatma sonucu 17 Temmuz 1393 te yeniden Osmanli topraklarina katildi Bu kusatma sirasinda yerlesim buyuk hasar gordugu gibi yerlesik halkin cogu da sehirden suruldu Tsarevets Kalesi ne Osmanli askerleri yerlestirildigi gibi sehre Anadolu dan getirilen Turk nufusla birlikte civardan Rum nufusta yerlestirilmeye baslansa da sehrin eski nufusuna ulasmasi biraz zaman aldi 1444 yilinda Hacli ordulari kaleyi ele geciremese de sehirde tahribata sebep oldu 1479 yili tahrir kayitlarina gore kasabada 132 si Musluman 28 i kalenin icerisinde 372 si Gayrimuslim olmak uzere 504 hane bulunmaktaydi 1516 17 yilina gelindiginde Muslumanlar 7 mahallede vergi mukellefi 248 hane Gayrimuslimler de 14 mahallede 450 hane olarak gorulmektedir Bu tarihteki kayitlarda Dubrovnik ten gelmis 25 kisilik Katolik tuccar nufusun bulunmasi sehrin ticari olarak onem arz ettigini gostermektedir 1599 1600 tarihli cizye defterine gore sehirde cizye vergisi odeyen 374 hane bulunmaktaydi Sehirde bazi Hristiyanlarin Islam dinine gecmesiyle birlikte Musluman nufusunda artis yasanmaya baslandi 1618 tarihli cizye defterine gore sehirde cizye vergisi odeyen 340 Hristiyan hane bulunmaktaydi 1710 yilinda sehir III Ahmed in annesi Gulnus Emetullah Sultan vakfina ait olarak gorulmektedir Bu donemde sehirde 506 Musluman 411 Hristiyan erkek nufusu bulunmaktaydi 1751 tarihli Mufassal Avariz Defteri nde 886 hanesi olan 14 Musluman 314 hanesi bulunan 7 Hristiyan mahallesi gorulmekte olup sehir nufusu 5500 ile 5700 civarindadir 18 yuzyil baslarinda itibaren ipek uretimi yayginlastigi gibi sarap uretimi de sehrin ekonomisi icin onemli gelir kaynagiydi 1835 ve 1856 yilinda Tirnova ayaklanmalara sahne oldu 1859 1860 yili kayitlarina gore yerlesim Silistre eyaletine bagli sancak merkeziydi 1865 yilinda yapilan nufus ve emlak tahririne gore yerlesimde 3070 hanede 4414 Musluman 8241 Bulgar 219 Cingene olmak uzere kadin ve erkek toplam 12874 kisi yasamaktaydi 1869 tarihli Tuna vilayeti de sehir sancak merkezi konumundaydi Ayni kayitlara gore sehirde 3091 hane 21 cami 14 kilise 3 hamam ve 1056 dukkan mevcuttu 1873 salnamesine gore sehrin nufusu 15 000 kisi civarindadir 45 i Musluman Tirnova 24 Haziran 1877 tarihinde Rus kuvvetlerince ele gecirildi Bu donemde Turk nufusunun buyuk bolumu sehirden kacmak zorunda kaldi 1877 yilinda sehirde 688 i Turk olan 11 314 kisi bulunuyordu Berlin Antlasmasi 1878 uyarinca kurulan Bulgaristan Prensligi ne 1878 1879 yillarinda kisa sureli baskentlik yapti 16 Nisan 1878 de ilk Bulgar parlamentosu burada toplanmistir Ulkenin ilk anayasasi olan Tirnova Anayasasi 16 Nisan 1879 da burada ilan edilmistir 1913 te meydana gelen deprem sehirde agir hasara neden olurken tarihi binalarda buyuk oranda yikildi 1965 yilina gelindiginde sehrin tarihi onemine binaen Veliko Buyuk Tirnova adi verilmistir Iklim Tirnovo iklimi Aylar Oca Sub Mar Nis May Haz Tem Agu Eyl Eki Kas Ara YilEn yuksek sicaklik C 20 4 23 3 29 7 32 2 36 1 38 4 40 0 41 1 40 6 33 8 29 8 21 8 41 1Ortalama en yuksek sicaklik C 2 1 5 7 11 4 18 6 23 4 27 0 29 6 29 8 26 0 19 4 12 4 5 1 17 8Ortalama sicaklik C 2 3 0 7 5 5 12 1 17 2 20 7 22 9 22 4 18 1 12 4 6 9 0 9 11 6Ortalama en dusuk sicaklik C 6 8 4 3 0 2 5 3 10 0 13 5 15 2 14 5 10 7 6 1 2 4 3 1 5 0En dusuk sicaklik C 20 8 28 1 16 7 2 5 2 0 5 3 9 8 9 2 0 8 2 6 9 8 18 4 28 1Ortalama yagis mm 48 44 43 63 88 86 65 56 41 45 51 50 680Kaynak Bulgar Meteoroloji EnstitusuOrtodoks tapinaklariAziz George Kilisesi insa tarihi 1606 Katedral kilise kutsal ananin kutsal dogumu insa tarihi 1918 Kilise Aziz Kirk Sehitler insa tarihi 1240 Kilise Aziz Dimitar Solunsky insa etmek 1260 Kilise Aziz Aziz Konstantin ve Elena Aziz Peter ve Paul KilisesiResimlerDis baglantilarResmi web sitesi10 Mayis 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde Carlarin Sehri Atlas Dergisi8 Eylul 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde Kaynakca Disisleri Bakanligi URL Erisim tarihi 13 Agustos 2008 9 Kasim 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Agustos 2008 Kose O Bulgaristan Emareti Ve Turkler 1878 1908 Turkish Studies Cilt 1 Sayi 2 Yil 2006 URL http www turkishstudies net Makaleler 1663181736 14osmankose pdf 3 Agustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Erisim 2018 06 16 Kayapinar A Iki Balkan Sehri Tirnova ve Vidin de Turkler Bulgar Carligindan Osmanli Imparatorluguna Abant Izzet Baysal Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu Dergisi Sayi 9 Yil 2004 URL http dergipark ulakbim gov tr asbed article view 5000072320 pdf sequence 1 amp isAllowed y olu kirik baglanti Erisim 2018 06 16 Burma M Bulgaristan in Osmanli Imparatorlugu ndan Ayrilis Surecinde Bulgar Ayaklanmalari Trakya Universitesi Balkan Arastirma Enstitusu Dergisi Sayi 1 ss 74 77 Yil 2012 Koyuncu A Tuna Vilayeti nde Nufus Ve Demografi 1864 1877 Turkish Studies Cilt 9 Sayi 4 2014 URL https www researchgate net publication 272874328 Tuna Vilayeti nde Nufus Ve Demografi 1864 1877 25 Aralik 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde Erisim 2018 06 16 Nikolov Ivan Klimatichni danni Blgariya Bulgar Meteoroloji Enstitusu Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link Wikimedia Commons ta Tirnovo ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Bulgaristan daki bir yerlesim yeri ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz