Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Birinci Panipat Savaşı, 20 Nisan 1526 tarihinde, Babür'ün işgalci güçleri ile Ludi hanedanı arasında yapılmıştır. Bu savaş 'da gerçekleşmiş ve Babür İmparatorluğu'nun başlangıcı ve Delhi Sultanlığı'nın sonu olmuştur. Bu savaş, Babür İmparatorluğu tarafından Hint alt kıtasında tanıtılan barutlu ateşli silahlar ve sahra topçusu içeren ilk savaşlardan biriydi.
| Birinci Panipat Savaşı | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Babür seferleri'nin bir parçası | |||||||
 Panipat Savaşı ve Sultan İbrāhīm'in ölümü | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
 Babür İmparatorluğu |  Delhi Sultanlığı | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
| Babür Hümayun | İbrahim Ludî (ölü) | ||||||
| Güçler | |||||||
| 7,000-8,000 Piyade ve Atlı | Afganlardan Ve Hintlilerden Oluşan 100,000 Asker | ||||||
| Kayıplar | |||||||
| Bilinmiyor | 50 Bin Asker | ||||||
Babür, Delhi Sultanı İbrahim Ludî'yi ateşli silahların kullanımı ve süvari hücumları gibi taktiklerin bir kombinasyonunu kullanarak mağlup etti. Bu savaş Hindistan'da Babür egemenliğinin başlangıcı oldu ve sonrasında ülkenin siyasi ve sosyal manzarası üzerinde önemli bir etki yaratarak 231 yıl (1526-1757) sürecek olan Babür İmparatorluğu'nu kurdu.
Arka plan
Semerkant Kuşatması'nı ikinci kez kaybettikten sonra, Babür 1519'da Çenab kıyılarına ulaştığında Hindistan'ı fethetmeye önem verdi. 1524'e kadar amacı, eskiden imparatorluğunun bir parçası olduğu için atası Timur'un mirasını yerine getirmek amacıyla egemenliğini sadece Pencap'a genişletmekti. O dönemde 'ın çoğu Ludî hanedanı'ndan İbrahim Ludî'nin yönetimi altındaydı, ancak imparatorluk parçalanıyordu ve birçok sığınmacı vardı. Pencap Valisi Daulat Han Ludî ve İbrahim'in amcası Ala-ud-Din'den davetler aldı. İbrahim'e bir elçi göndererek kendisinin ülke tahtının yasal varisi olduğunu iddia etti, ancak elçi Lahor'da gözaltına alındı ve aylar sonra serbest bırakıldı.
Babür 1524'te Pencap'ın Lahor şehrine doğru yola çıktı ancak Daulat Han Lodi'nin İbrahim Lodi tarafından gönderilen kuvvetler tarafından kovulduğunu gördü. Babür Lahor'a vardığında Lodi ordusu yürüyüşe geçti ve bozguna uğratıldı. Buna karşılık Babür, Lahor'u iki gün boyunca yaktı, ardından 'a yürüdü ve Lodi'nin bir başka asi amcası Alam Han'ı vali olarak atadı. Alam Han kısa sürede devrildi ve Kabil'e kaçtı. Buna karşılık Babür, Alam Han'a daha sonra Daulat Han Lodi ile birleşen birlikler sağladı ve yaklaşık 30.000 askerle birlikte Delhi'de İbrahim Ludi'yi kuşattılar. Onları yenerek Alam'ın ordusunu uzaklaştırdı ve Babür, Lodi'nin Pencap'ı işgal etmesine izin vermeyeceğini anladı.
Savaş
İbrahim'in ordusunun büyüklüğünü duyan Babür, sağ kanadını Panipat şehrine karşı emniyete alırken, sol kanadını emniyete almak için ağaç dallarıyla kaplı bir hendek kazdı. Merkeze, halatlarla birbirine bağlanmış 700 araba yerleştirdi. Her iki araba arasında, kibritçi adamları için siperler vardı. Babür ayrıca askerlerinin silahlarını dinlendirmeleri ve ateş etmeleri için yeterli alan olmasını sağladı. Babür bu yöntemi daha önce Çaldıran Savaşı sırasında Osmanlılar tarafından kullanıldığı için "Osmanlı cihazı" olarak adlandırmıştır.
İbrahim'in ordusu geldiğinde, Babür'ün ordusuna yaklaşımı saldırmak için çok dar buldu. İbrahim kuvvetlerini cepheyi daraltacak şekilde yeniden konuşlandırırken, Babür de bu durumdan faydalanarak Lodi ordusunu (tulghuma) ile durdurdu. İbrahim'in birliklerinin çoğu harekete geçemedi ve savaş aleyhlerine döndüğünde kaçtı. İbrahim Ludi geri çekilmeye çalışırken öldürüldü ve başı kesildi. Savaşta 20.000 Ludi askeri öldürüldü.
Savaşta topların avantajı
Babür'ün topları savaşta belirleyici oldu, çünkü öncelikle İbrahim'in sahra topçusu yoktu, ama aynı zamanda topun sesi İbrahim'in savaş fillerini korkuttu ve adamlarını çiğnemelerine neden oldu.
Taktik
Babür tarafından kullanılan taktikler "tulguhma" ve "araba" idi. "Tulguhma", tüm orduyu Sol, Sağ ve Merkez olmak üzere çeşitli birimlere bölmek anlamına geliyordu. Sol ve Sağ tümenler de İleri ve Arka tümenler olarak alt bölümlere ayrılıyordu. Bu sayede küçük bir ordu düşmanı her yönden kuşatmak için kullanılabiliyordu. Merkezdeki İleri tümen, düşmana karşı sıralar halinde yerleştirilen ve birbirlerine hayvan derisinden iplerle bağlanan arabalarla (araba) donatılırdı. Bunların arkasına, topları kolayca manevra ettirmek için kullanılabilecek mantletler tarafından korunan ve desteklenen toplar yerleştirildi. Bu iki taktik Babür'ün topçularını ölümcül kılıyordu. Toplar vurulma korkusu olmadan ateşlenebiliyordu, çünkü tarafından korunuyorlardı ve iplerle saklanarak yerlerinde tutuluyorlardı. Ağır toplar ayrıca tekerlekli mantletler sayesinde manevra yapabildikleri için yeni hedeflere kolayca geçebiliyorlardı.
İbrahim Ludî öldükten sonra
İbrahim Ludî, 20.000 askeriyle birlikte savaş alanında öldü. Panipat Savaşı askeri açıdan Timurlular için kesin bir zaferdi. Siyasi açıdan Babür'e yeni topraklar kazandırdı ve Hint alt kıtasının kalbinde 300 yılı aşkın bir süre ayakta kalacak olan uzun ömürlü Babür İmparatorluğu'nu kurmasının yeni bir aşamasını başlattı.
Ayrıca bakınız
Kaynaklar
- Butalia, Romesh C. (1998). The Evolution of the Artillery in India: From the Battle of Plassey to the Revolt of 1857. Allied Publishing Limited.
- (2009). Medieval India: From Sultanat to the Mughals, Part II. Har-Anand Publications. ISBN .
- Chaurasia, Radhey Shyam (2002). History of medieval India : from 1000 A.D. to 1707 A.D. Atlantic Publisher.
- Davis, Paul K. (1999). 100 Decisive Battles: From Ancient Times to the Present. Oxford University Press. ISBN .
- (2007). Emperors Of The Peacock Throne: The Saga of the Great Moghuls. Penguin Books Limited. ISBN .
- Mahajan, V.D. (1980). History of medieval India (10. bas.). S. Chand.
- Watts, Tim J. (2011). "Battles of Panipat". Mikaberidze, Alexander (Ed.). Conflict and Conquest in the Islamic World: A Historical Encyclopedia. ABC-CLIO.
- Government of Haryana (11 Haziran 2010). . Government of Haryana. 16 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2018.
Kaynaklar
- ^ Stephen Frederic Dale,Babur;Timurid Prience And Mughal Emperor(1483-1530),Syf:152
- ^ Babür,Babürname,Syf:425
- ^ Babür,Babürname,Sayfa:429
- ^ Butalia 1998, s. 16.
- ^ Bates, Crispin (26 Mart 2013). Mutiny at the Margins: 1857'deki Hint Ayaklanması Üzerine Yeni Perspektifler: Cilt I: Anticipations and Experiences in the Locality (İngilizce). SAGE Publications India. ss. 3-4. ISBN . 21 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Ekim 2023.
- ^ Chandra 2009, ss. 27-31.
- ^ a b Mahajan 1980, s. 429.
- ^ Eraly 2007, ss. 27-29.
- ^ Chaurasia 2002, ss. 89-90.
- ^ a b c Chandra 2009, s. 27.
- ^ a b Chandra 2009, s. 28.
- ^ Chandra 2009, s. 29.
- ^ a b Chandra 2009, s. 30.
- ^ a b Watts 2011, s. 707.
- ^ Chandra 2009, ss. 30-31.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Birinci Panipat Savasi 20 Nisan 1526 tarihinde Babur un isgalci gucleri ile Ludi hanedani arasinda yapilmistir Bu savas da gerceklesmis ve Babur Imparatorlugu nun baslangici ve Delhi Sultanligi nin sonu olmustur Bu savas Babur Imparatorlugu tarafindan Hint alt kitasinda tanitilan barutlu atesli silahlar ve sahra topcusu iceren ilk savaslardan biriydi Birinci Panipat SavasiBabur seferleri nin bir parcasiPanipat Savasi ve Sultan Ibrahim in olumuTarih20 Nisan 1526BolgePanipatSonucTimurlu zaferi Lodi Hanedanligi nin sonu Delhi Sultanligi nin cokusu Babur Imparatorlugu nun KurulusuTaraflarBabur ImparatorluguDelhi SultanligiKomutanlar ve liderlerBabur HumayunIbrahim Ludi olu Gucler7 000 8 000 Piyade ve AtliAfganlardan Ve Hintlilerden Olusan 100 000 AskerKayiplarBilinmiyor50 Bin Asker Babur Delhi Sultani Ibrahim Ludi yi atesli silahlarin kullanimi ve suvari hucumlari gibi taktiklerin bir kombinasyonunu kullanarak maglup etti Bu savas Hindistan da Babur egemenliginin baslangici oldu ve sonrasinda ulkenin siyasi ve sosyal manzarasi uzerinde onemli bir etki yaratarak 231 yil 1526 1757 surecek olan Babur Imparatorlugu nu kurdu Arka planBabur ve Ibrahim Ludi ordulari arasindaki Panipat Savasi 1526 Babur Daulat Han Lodi tarafindan Hindistan a girmesi ve Ibrahim Lodi yi yenmesi icin davet edildi Deo Gujarati tarafindan Vaqi at i Baburi ye yapilan bir illustrasyon yaklasik 1590 Semerkant Kusatmasi ni ikinci kez kaybettikten sonra Babur 1519 da Cenab kiyilarina ulastiginda Hindistan i fethetmeye onem verdi 1524 e kadar amaci eskiden imparatorlugunun bir parcasi oldugu icin atasi Timur un mirasini yerine getirmek amaciyla egemenligini sadece Pencap a genisletmekti O donemde in cogu Ludi hanedani ndan Ibrahim Ludi nin yonetimi altindaydi ancak imparatorluk parcalaniyordu ve bircok siginmaci vardi Pencap Valisi Daulat Han Ludi ve Ibrahim in amcasi Ala ud Din den davetler aldi Ibrahim e bir elci gondererek kendisinin ulke tahtinin yasal varisi oldugunu iddia etti ancak elci Lahor da gozaltina alindi ve aylar sonra serbest birakildi Babur 1524 te Pencap in Lahor sehrine dogru yola cikti ancak Daulat Han Lodi nin Ibrahim Lodi tarafindan gonderilen kuvvetler tarafindan kovuldugunu gordu Babur Lahor a vardiginda Lodi ordusu yuruyuse gecti ve bozguna ugratildi Buna karsilik Babur Lahor u iki gun boyunca yakti ardindan a yurudu ve Lodi nin bir baska asi amcasi Alam Han i vali olarak atadi Alam Han kisa surede devrildi ve Kabil e kacti Buna karsilik Babur Alam Han a daha sonra Daulat Han Lodi ile birlesen birlikler sagladi ve yaklasik 30 000 askerle birlikte Delhi de Ibrahim Ludi yi kusattilar Onlari yenerek Alam in ordusunu uzaklastirdi ve Babur Lodi nin Pencap i isgal etmesine izin vermeyecegini anladi SavasIbrahim in ordusunun buyuklugunu duyan Babur sag kanadini Panipat sehrine karsi emniyete alirken sol kanadini emniyete almak icin agac dallariyla kapli bir hendek kazdi Merkeze halatlarla birbirine baglanmis 700 araba yerlestirdi Her iki araba arasinda kibritci adamlari icin siperler vardi Babur ayrica askerlerinin silahlarini dinlendirmeleri ve ates etmeleri icin yeterli alan olmasini sagladi Babur bu yontemi daha once Caldiran Savasi sirasinda Osmanlilar tarafindan kullanildigi icin Osmanli cihazi olarak adlandirmistir Ibrahim in ordusu geldiginde Babur un ordusuna yaklasimi saldirmak icin cok dar buldu Ibrahim kuvvetlerini cepheyi daraltacak sekilde yeniden konuslandirirken Babur de bu durumdan faydalanarak Lodi ordusunu tulghuma ile durdurdu Ibrahim in birliklerinin cogu harekete gecemedi ve savas aleyhlerine dondugunde kacti Ibrahim Ludi geri cekilmeye calisirken olduruldu ve basi kesildi Savasta 20 000 Ludi askeri olduruldu Savasta toplarin avantaji Babur un toplari savasta belirleyici oldu cunku oncelikle Ibrahim in sahra topcusu yoktu ama ayni zamanda topun sesi Ibrahim in savas fillerini korkuttu ve adamlarini cignemelerine neden oldu Taktik Babur 1526 da Panipat ta sahra silahlarini tanitti Babur tarafindan kullanilan taktikler tulguhma ve araba idi Tulguhma tum orduyu Sol Sag ve Merkez olmak uzere cesitli birimlere bolmek anlamina geliyordu Sol ve Sag tumenler de Ileri ve Arka tumenler olarak alt bolumlere ayriliyordu Bu sayede kucuk bir ordu dusmani her yonden kusatmak icin kullanilabiliyordu Merkezdeki Ileri tumen dusmana karsi siralar halinde yerlestirilen ve birbirlerine hayvan derisinden iplerle baglanan arabalarla araba donatilirdi Bunlarin arkasina toplari kolayca manevra ettirmek icin kullanilabilecek mantletler tarafindan korunan ve desteklenen toplar yerlestirildi Bu iki taktik Babur un topcularini olumcul kiliyordu Toplar vurulma korkusu olmadan ateslenebiliyordu cunku tarafindan korunuyorlardi ve iplerle saklanarak yerlerinde tutuluyorlardi Agir toplar ayrica tekerlekli mantletler sayesinde manevra yapabildikleri icin yeni hedeflere kolayca gecebiliyorlardi Ibrahim Ludi oldukten sonraIbrahim Ludi 20 000 askeriyle birlikte savas alaninda oldu Panipat Savasi askeri acidan Timurlular icin kesin bir zaferdi Siyasi acidan Babur e yeni topraklar kazandirdi ve Hint alt kitasinin kalbinde 300 yili askin bir sure ayakta kalacak olan uzun omurlu Babur Imparatorlugu nu kurmasinin yeni bir asamasini baslatti Ayrica bakinizPanipat Savasi 1556 Panipat Savasi 1761 KaynaklarButalia Romesh C 1998 The Evolution of the Artillery in India From the Battle of Plassey to the Revolt of 1857 Allied Publishing Limited 2009 Medieval India From Sultanat to the Mughals Part II Har Anand Publications ISBN 9788124110669 Chaurasia Radhey Shyam 2002 History of medieval India from 1000 A D to 1707 A D Atlantic Publisher Davis Paul K 1999 100 Decisive Battles From Ancient Times to the Present Oxford University Press ISBN 1 57607 075 1 2007 Emperors Of The Peacock Throne The Saga of the Great Moghuls Penguin Books Limited ISBN 978 93 5118 093 7 Mahajan V D 1980 History of medieval India 10 bas S Chand Watts Tim J 2011 Battles of Panipat Mikaberidze Alexander Ed Conflict and Conquest in the Islamic World A Historical Encyclopedia ABC CLIO Government of Haryana 11 Haziran 2010 Government of Haryana 16 Agustos 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 28 Kasim 2018 Kaynaklar Stephen Frederic Dale Babur Timurid Prience And Mughal Emperor 1483 1530 Syf 152 Babur Baburname Syf 425 Babur Baburname Sayfa 429 Butalia 1998 s 16 Bates Crispin 26 Mart 2013 Mutiny at the Margins 1857 deki Hint Ayaklanmasi Uzerine Yeni Perspektifler Cilt I Anticipations and Experiences in the Locality Ingilizce SAGE Publications India ss 3 4 ISBN 978 81 321 1336 2 21 Temmuz 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Ekim 2023 Chandra 2009 ss 27 31 a b Mahajan 1980 s 429 Eraly 2007 ss 27 29 Chaurasia 2002 ss 89 90 a b c Chandra 2009 s 27 a b Chandra 2009 s 28 Chandra 2009 s 29 a b Chandra 2009 s 30 a b Watts 2011 s 707 Chandra 2009 ss 30 31