Şemseddin İbn Adlân (İngilizce: ʻAfīf al-Dīn ʻAlī ibn ʻAdlān al-Mawsilī, Arapça: عفيف لدين علي بن عدلان الموصلي ; MS 1187–1268), Musul'da doğmuş bir Arap kriptolog, dilbilimci ve şair olup kriptanaliz alanına yaptığı ilk katkılarla tanınır ve bu alanda en az iki kitap yazmıştır. Ayrıca edebiyat ve şiir ile ilgilenmiş ve Kahire'deki 'nde Arap dili üzerine ders vermiştir.
ʻAfīf al-Dīn ʻAlī ibn ʻAdlān al-Mawsili al-Nahwi al-Mutarjim | |
---|---|
Doğum | 1187 Musul, Eyyûbîler Devleti |
Ölüm | 1268 (80-81 yaşlarında) Kahire, Memlûk Devleti |
Kariyeri | |
Dalları |
|
Çalıştığı kurumlar | , Kahire |
Döneminin çeşitli hükümdarlarıyla temas halindeydi ve bu sıfatla kriptanaliz veya şifreli mesajları kırma bilimi konusunda pratik deneyim kazandı. Konuyla ilgili günümüze ulaşan tek çalışması olan Kriptanaliz Üzerine'yi ("On Cryptanalysis"), Eyyubi hanedanı olan Şam Emiri 'ya (h. 1229-1237) ithaf etmiştir. Al-Mu'lam (The Told [Book]) da dahil olmak üzere, yine kriptanaliz üzerine üç kitap daha yazmıştır, ancak bu kitaplar artık kayıptır. On Cryptanalysis adlı eseri, kriptanalistler için bir tür rehber kitaptır ve kurallar adını verdiği yirmi teknik seti içerir. Yöntemler, El-Kindi'nin 8. yüzyıldaki Kriptografik Mesajların Deşifresi Üzerine İnceleme ("Treatise on Deciphering Cryptographic Messages") adlı eserinden -kriptoanaliz üzerine günümüze ulaşan en eski çalışma- daha fazla pratik ayrıntı içerir, ancak selefinin kriptografi üzerine teorik altyapısından yoksundur. İbn Adlan'ın orijinal katkıları arasında, daha önce El-Kindi tarafından tanımlanan analiz tekniklerinden kaçmak için geliştirilen bir tür şifre olan boşluksuz monoalfabetik kriptogramları kırmak için yöntemler vardı. İbn Adlan bu eserinde aynı zamanda deşifre ettiği bir kriptogramın gerçek hayattan bir örneğini ve bu kriptogramı kırma sürecini de içermektedir ki bu da kriptograf 'in ifadesiyle "son derece yetenekli bir kriptanalistin gerçek deneyimini" sunmaktadır.
Biyografi
İbn Adlan, 583 AH (y. MS. 1187) yılında Musul'da doğdu. Arap kökenliydi ve Bağdat'ta gramerci tarafından sözdizim dersleri de dahil olmak üzere eğitim aldı. Daha sonra bir süre Şam'da yaşadı, ardından Kahire'deki 'nde hicri 666 (miladi 1268) yılındaki ölümüne kadar Arapça öğretmenliği yaptı. Dilbilim ve kriptanaliz üzerine incelemeler yazmanın yanı sıra, edebiyatta bir otorite olarak kabul edildi ve kendisi de şiirler yazdı. Çeşitli hükümdarlarla temas halindeydi ve bu sıfatla "hall al-mutarjam" adını verdiği kriptanaliz konusunda pratik deneyim kazandı. Bu hükümdarlardan biri Eyyubi hanedanı olan Şam Emiri (h. 1229-1237) idi. Kriptanaliz Üzerine ("On Cryptanalysis") adlı risalesini ithaf ettiği Şam Emiri. Ayrıca birden fazla (tanımlayıcı lakaplar) ile tanınıyordu: el-Mevsili (Musullu), el-Nahvi (Gramerci) ve el-Mütercim (Kriptoanalist).
Çalışmaları
Erken dönem Arapça bibliyografyalar ona üç eser atfetmiştir; bunlardan biri kriptanaliz üzerine olan Fi hall al-mutarjam ("Kriptanaliz Üzerine", "On Cryptanalysis"), aynı zamanda Al-mu'allaf lil-malik al-'Ashraf ("Kral el-Eşref için Yazılan [Kitap]", "The [Book] Written for King al-Ashraf'") olarak da bilinir. Buna ek olarak, Kriptanaliz Üzerine kitabındaki bir referans, kriptogramları analiz etmek için algoritmaları tanımladığı ve şu anda kayıp olan Al-Mu'lam ("Anlatılan [Kitap]", "The Told [Book]") adlı başka bir kitaba işaret etmektedir. Diğer iki eseri Al-Intihab li-kashf al-'abyat al-mushkilat al-i'rab ve 'Uqlat al-mujtaz fi hall al-aljaz başlıklarını taşımaktadır.
Arka plan
Mesajları şifreleyerek şifreleme uygulaması ve çalışması olarak adlandırılır ve antik çağlardan beri Mısır, Çin, Hint, Mezopotamya, Yunan ve Roma medeniyetleri tarafından uygulanmıştır. Buna karşılık, kriptanaliz, şifreleri kırma bilimi -başka bir deyişle, şifrelenmiş bir mesajdan açık mesajı geri getirme- kurulmuştur. Kriptanaliz konusunda günümüze ulaşan en eski çalışma el-Kindi (y. 801-873) tarafından yazılan Risalah fi Istikhraj al-Mu'amma ("Kriptografik Mesajların Deşifresi Üzerine İnceleme", "Treatise on Deciphering Cryptographic Messages") adlı eserdir. 801-873), felsefe, astronomi ve tıp gibi diğer konularda da yazan bir Arap bilginidir. El Kindi'den önce, en eskisi 8. yüzyılda Halil ibn Ahmed tarafından yazılan "el-Mu'amma" ("Şifreli Mesajlar Kitabı", "The Book of Cryptographic Messages") olan başka eserler hakkında da raporlar bulunur, ancak bunlar artık kaybolmuştur. el-Kindi'nin kitabı, İbn Adlan'ın eserlerinde de yer alan frekans analizi gibi kriptanaliz tekniklerini sunmaktadır.
Kriptanaliz Üzerine (On Cryptanalysis)
Kriptanaliz Üzerine, İbn Adlan'ın dokuz tema altında gruplandırılmış yirmi "kuralını" veya kriptanaliz tekniğini açıklayan bir el kitabı veya kılavuz tarzında yazılmıştır. Kendisinden önce El-Kindi'nin ve daha sonra 'in (yaklaşık 1312-1361) şifreleme türleri hakkında sistematik açıklamalar da dahil olmak üzere kriptografi üzerine teorik arka plan sağlayan kriptolojik incelemelerinin aksine, İbn Adlan'ın Kriptanaliz Üzerine adlı eseri, genellikle El-Kindi'den daha ayrıntılı bir şekilde, zamanının şifreli metinlerini kırmak için pratik konulara ve belirli yöntemlere odaklanmaktadır. Eserin giriş bölümü basit ikame şifreleme yönteminin kısa bir tanımını içermekte ve okuyucularını diğer yöntemler hakkında bilgi edinmek için başka kaynakları okumaya teşvik etmektedir.
İbn Adlan'ın bu eserdeki en özgün katkılarından biri boşluksuz monoalfabetik kriptogramların (al-mudmaj)-kelimeler arasındaki ayrımı belirtmek için içermeyen şifreli metinlerin- kriptanalizidir. Bu tür kriptogramlardan El Kindi bahsetmemiştir: El Kindi'nin eserlerinde anlatılan kriptografik saldırılara karşı koymak için sonraki kriptograflar (kod yapıcılar) tarafından geliştirilmiştir ve kod yapıcılar ile kod kırıcılar arasındaki bir tür silahlanma yarışı'nın parçasıdır. Batıda bu tür bir kriptanaliz ancak on altıncı yüzyılda İtalyan 'nın çalışmalarında görülmüştür. İbni Adlan'a göre, onun zamanındaki kriptograflar boşluksuz yöntemi kullanarak "şifrelerinin tespit ve analize meydan okuyabileceğini" iddia etmektedirler. İbn Adlan sıklık analizinin kullanılmasını tavsiye etmiş, ayrıca Arapça cümlelerde her harfin ardışık olarak kaç kez ortaya çıkabileceğini ve bunu yapabilecekleri belirli yolları bilmeye dayalı ardışık harflerin analizini önermiştir. Ayrıca uzayın değişken sembollerle temsil edildiği şifrelerin analizi üzerine de yazmıştır.
Kriptanaliz Üzerine' de frekans analizi ile ilgilenmektedir: İbn Adlan, El Kindi'nin -her ne kadar El Kindi'ye doğrudan bir atıfta bulunulmasa da, iki yazarın verdiği sayılar aynıdır- verilerini takip eder ve Arap alfabesini yedi yaygın (sık rastlanan), on bir orta ve on nadir harfe böler. İbn Adlan en yaygın iki ya da üç harfli sözcüklerin bir tablosunu sunar ve harf sıklığı kullanılarak kriptoanaliz edilebilecek metin uzunluğunun alt sınırı olan minimum örneklem büyüklüğünü sunar: yaklaşık 90 karakter (Arap alfabesinin uzunluğunun yaklaşık üç katı). Bu sınırın altında, İbn Adlan'a göre harflerin oluşumu öngörülen frekans dağılımını takip etmeyecektir.
İnceleme, ortak bitişik harflerin, kriptanalizini içerir. ال (al-, 'the') ve bir kelimenin başında ya da sonunda sıklıkla görülen harfler. İbn Adlan ayrıca bir metnin açılış ve kapanış bölümlerindeki muhtemel kelimeler üzerine de yazmıştır (Arapça formül Bismillah, "Allah'ın adıyla" gibi). Şifreli şiiri analiz etmek için vezin, kafiye ve ölçü bilgisi de dahil olmak üzere özel ilkeler ekler. Daha sonra kriptanaliz adımlarını, şifreli metinden olası çözümlere, ardından şüpheli, olası ve nihayetinde doğrulanmış çözüme geçerek açıklar. Kitabın kapanış bölümünde, İbn Adlan kırdığı bir kriptogramın gerçek hayattan bir örneğini ve yanlış başlangıçları, düşünce süreci ve nihai çözümü de dahil olmak üzere deşifre etme sürecinin tamamını içerir. Kriptograf bu bölümü "ilgi çekici" ve "çok yetenekli bir kriptanalistin gerçek deneyimini" sunan bir bölüm olarak tanımlamaktadır.
Kriptanaliz Üzerine ("On Cryptanalysis") kitabının bir nüshası İstanbul'daki Süleymaniye Camii kütüphanesinde bulunmaktadır (5359 numaralı el yazması). Muhammed Mrayati, Yahya Meer Alam ve Hassan al-Tayyan tarafından modern bir baskısı hazırlanmış ve 1987 yılında tarafından editörlerin giriş ve açıklama yazılarıyla birlikte yayımlanmıştır. İngilizceye 2004 yılında çevrilmiştir.
Notlar
- ^ a b c d e f Mrayati, Meer Alam & at-Tayyan 2004, s. 13.
- ^ a b Al-Kadi 1992, s. 98.
- ^ a b c d e Al-Kadi 1992, s. 113.
- ^ a b c d e f g Massey 2008, s. 281.
- ^ Mrayati, Meer Alam & at-Tayyan 2004, s. 14.
- ^ Al-Kadi 1992, s. 103.
- ^ Al-Kadi 1992, ss. 103-104.
- ^ a b c Broemeling 2011, s. 255.
- ^ a b Al-Kadi 1992, s. 106.
- ^ a b Massey 2008, s. 280.
- ^ Mrayati, Meer Alam & at-Tayyan 2004, ss. 16-17.
- ^ Mrayati, Meer Alam & at-Tayyan 2004, s. 24.
- ^ Mrayati, Meer Alam & at-Tayyan 2004, ss. 80.
- ^ Mrayati, Meer Alam & at-Tayyan 2004, ss. 21-22.
- ^ a b Mrayati, Meer Alam & at-Tayyan 2004, s. 19.
- ^ Mrayati, Meer Alam & at-Tayyan 2004, s. 18.
- ^ Mrayati, Meer Alam & at-Tayyan 2004, ss. 18-19.
- ^ Mrayati, Meer Alam & at-Tayyan 2004, ss. 19-20.
- ^ Mrayati, Meer Alam & at-Tayyan 2004, s. 22.
- ^ Al-Kadi 1992, ss. 113-115.
- ^ Al-Kadi 1992, s. 113, ayrıca s. 125 no. 12.
Kaynakça
- (1992). "Origins of Cryptology: The Arab Contributions". . 16 (2). ss. 97-126. doi:10.1080/0161-119291866801.
- Broemeling, Lyle D. (2011). "An Account of Early Statistical Inference in Arab Cryptology". The American Statistician. 65 (4). ss. 255-257. doi:10.1198/tas.2011.10191.
- (2008). "Review of Series on Arabic Origins of Cryptology". . 32 (3). ss. 280-283. doi:10.1080/01611190802129104.
- Mrayati, Mohammad; Meer Alam, Yahya; at-Tayyan, Hassan (2004). ibn 'Adlān's Treatise al-mu'allaf lil-malik al-'Ašraf. Series on Arabic Origins of Cryptology. 2. Said M. al-Asaad tarafından çevrildi. Revised by Mohammed I. Al-Suawiyel, Ibrahim A. Kadi, Marwan Al-Bawab. Riyad: (KFCRIS) & (KACST). ISBN . Translated and revised from:
- Mrayati, Mohammad; Meer Alam, Yahya; al-Tayyan, Hassan (1987). Ilm at-Ta'miyah wa Istikhraj al-Mu'amma Ind al-Arab [Origins of Arab Cryptography and Cryptanalysis] (Arapça). I. Şam: .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Semseddin Ibn Adlan Ingilizce ʻAfif al Din ʻAli ibn ʻAdlan al Mawsili Arapca عفيف لدين علي بن عدلان الموصلي MS 1187 1268 Musul da dogmus bir Arap kriptolog dilbilimci ve sair olup kriptanaliz alanina yaptigi ilk katkilarla taninir ve bu alanda en az iki kitap yazmistir Ayrica edebiyat ve siir ile ilgilenmis ve Kahire deki nde Arap dili uzerine ders vermistir ʻAfif al Din ʻAli ibn ʻAdlan al Mawsili al Nahwi al MutarjimDogum1187 Musul Eyyubiler DevletiOlum1268 80 81 yaslarinda Kahire Memluk DevletiKariyeriDallariKriptolojiEdebiyatArap diliCalistigi kurumlar Kahire Doneminin cesitli hukumdarlariyla temas halindeydi ve bu sifatla kriptanaliz veya sifreli mesajlari kirma bilimi konusunda pratik deneyim kazandi Konuyla ilgili gunumuze ulasan tek calismasi olan Kriptanaliz Uzerine yi On Cryptanalysis Eyyubi hanedani olan Sam Emiri ya h 1229 1237 ithaf etmistir Al Mu lam The Told Book da dahil olmak uzere yine kriptanaliz uzerine uc kitap daha yazmistir ancak bu kitaplar artik kayiptir On Cryptanalysis adli eseri kriptanalistler icin bir tur rehber kitaptir ve kurallar adini verdigi yirmi teknik seti icerir Yontemler El Kindi nin 8 yuzyildaki Kriptografik Mesajlarin Desifresi Uzerine Inceleme Treatise on Deciphering Cryptographic Messages adli eserinden kriptoanaliz uzerine gunumuze ulasan en eski calisma daha fazla pratik ayrinti icerir ancak selefinin kriptografi uzerine teorik altyapisindan yoksundur Ibn Adlan in orijinal katkilari arasinda daha once El Kindi tarafindan tanimlanan analiz tekniklerinden kacmak icin gelistirilen bir tur sifre olan bosluksuz monoalfabetik kriptogramlari kirmak icin yontemler vardi Ibn Adlan bu eserinde ayni zamanda desifre ettigi bir kriptogramin gercek hayattan bir ornegini ve bu kriptogrami kirma surecini de icermektedir ki bu da kriptograf in ifadesiyle son derece yetenekli bir kriptanalistin gercek deneyimini sunmaktadir BiyografiIbn Adlan kompleksinde ogretmen olarak calismistir kalan kisimlar 2015 te resmedilmistir Ibn Adlan 583 AH y MS 1187 yilinda Musul da dogdu Arap kokenliydi ve Bagdat ta gramerci tarafindan sozdizim dersleri de dahil olmak uzere egitim aldi Daha sonra bir sure Sam da yasadi ardindan Kahire deki nde hicri 666 miladi 1268 yilindaki olumune kadar Arapca ogretmenligi yapti Dilbilim ve kriptanaliz uzerine incelemeler yazmanin yani sira edebiyatta bir otorite olarak kabul edildi ve kendisi de siirler yazdi Cesitli hukumdarlarla temas halindeydi ve bu sifatla hall al mutarjam adini verdigi kriptanaliz konusunda pratik deneyim kazandi Bu hukumdarlardan biri Eyyubi hanedani olan Sam Emiri h 1229 1237 idi Kriptanaliz Uzerine On Cryptanalysis adli risalesini ithaf ettigi Sam Emiri Ayrica birden fazla tanimlayici lakaplar ile taniniyordu el Mevsili Musullu el Nahvi Gramerci ve el Mutercim Kriptoanalist CalismalariIbn Adlan in Kriptanaliz Uzerine On Cryptanalysis kitabinin kapagi sag ve ilk sayfasi sol Erken donem Arapca bibliyografyalar ona uc eser atfetmistir bunlardan biri kriptanaliz uzerine olan Fi hall al mutarjam Kriptanaliz Uzerine On Cryptanalysis ayni zamanda Al mu allaf lil malik al Ashraf Kral el Esref icin Yazilan Kitap The Book Written for King al Ashraf olarak da bilinir Buna ek olarak Kriptanaliz Uzerine kitabindaki bir referans kriptogramlari analiz etmek icin algoritmalari tanimladigi ve su anda kayip olan Al Mu lam Anlatilan Kitap The Told Book adli baska bir kitaba isaret etmektedir Diger iki eseri Al Intihab li kashf al abyat al mushkilat al i rab ve Uqlat al mujtaz fi hall al aljaz basliklarini tasimaktadir Arka plan Mesajlari sifreleyerek sifreleme uygulamasi ve calismasi olarak adlandirilir ve antik caglardan beri Misir Cin Hint Mezopotamya Yunan ve Roma medeniyetleri tarafindan uygulanmistir Buna karsilik kriptanaliz sifreleri kirma bilimi baska bir deyisle sifrelenmis bir mesajdan acik mesaji geri getirme kurulmustur Kriptanaliz konusunda gunumuze ulasan en eski calisma el Kindi y 801 873 tarafindan yazilan Risalah fi Istikhraj al Mu amma Kriptografik Mesajlarin Desifresi Uzerine Inceleme Treatise on Deciphering Cryptographic Messages adli eserdir 801 873 felsefe astronomi ve tip gibi diger konularda da yazan bir Arap bilginidir El Kindi den once en eskisi 8 yuzyilda Halil ibn Ahmed tarafindan yazilan el Mu amma Sifreli Mesajlar Kitabi The Book of Cryptographic Messages olan baska eserler hakkinda da raporlar bulunur ancak bunlar artik kaybolmustur el Kindi nin kitabi Ibn Adlan in eserlerinde de yer alan frekans analizi gibi kriptanaliz tekniklerini sunmaktadir Kriptanaliz Uzerine On Cryptanalysis On Cryptanalysis Istanbul daki Suleymaniye Camii kutuphanesinde korunmaktadir Cami 2011 de resmedilmistir Kriptanaliz Uzerine Ibn Adlan in dokuz tema altinda gruplandirilmis yirmi kuralini veya kriptanaliz teknigini aciklayan bir el kitabi veya kilavuz tarzinda yazilmistir Kendisinden once El Kindi nin ve daha sonra in yaklasik 1312 1361 sifreleme turleri hakkinda sistematik aciklamalar da dahil olmak uzere kriptografi uzerine teorik arka plan saglayan kriptolojik incelemelerinin aksine Ibn Adlan in Kriptanaliz Uzerine adli eseri genellikle El Kindi den daha ayrintili bir sekilde zamaninin sifreli metinlerini kirmak icin pratik konulara ve belirli yontemlere odaklanmaktadir Eserin giris bolumu basit ikame sifreleme yonteminin kisa bir tanimini icermekte ve okuyucularini diger yontemler hakkinda bilgi edinmek icin baska kaynaklari okumaya tesvik etmektedir Ibn Adlan in bu eserdeki en ozgun katkilarindan biri bosluksuz monoalfabetik kriptogramlarin al mudmaj kelimeler arasindaki ayrimi belirtmek icin icermeyen sifreli metinlerin kriptanalizidir Bu tur kriptogramlardan El Kindi bahsetmemistir El Kindi nin eserlerinde anlatilan kriptografik saldirilara karsi koymak icin sonraki kriptograflar kod yapicilar tarafindan gelistirilmistir ve kod yapicilar ile kod kiricilar arasindaki bir tur silahlanma yarisi nin parcasidir Batida bu tur bir kriptanaliz ancak on altinci yuzyilda Italyan nin calismalarinda gorulmustur Ibni Adlan a gore onun zamanindaki kriptograflar bosluksuz yontemi kullanarak sifrelerinin tespit ve analize meydan okuyabilecegini iddia etmektedirler Ibn Adlan siklik analizinin kullanilmasini tavsiye etmis ayrica Arapca cumlelerde her harfin ardisik olarak kac kez ortaya cikabilecegini ve bunu yapabilecekleri belirli yollari bilmeye dayali ardisik harflerin analizini onermistir Ayrica uzayin degisken sembollerle temsil edildigi sifrelerin analizi uzerine de yazmistir Kriptanaliz Uzerine de frekans analizi ile ilgilenmektedir Ibn Adlan El Kindi nin her ne kadar El Kindi ye dogrudan bir atifta bulunulmasa da iki yazarin verdigi sayilar aynidir verilerini takip eder ve Arap alfabesini yedi yaygin sik rastlanan on bir orta ve on nadir harfe boler Ibn Adlan en yaygin iki ya da uc harfli sozcuklerin bir tablosunu sunar ve harf sikligi kullanilarak kriptoanaliz edilebilecek metin uzunlugunun alt siniri olan minimum orneklem buyuklugunu sunar yaklasik 90 karakter Arap alfabesinin uzunlugunun yaklasik uc kati Bu sinirin altinda Ibn Adlan a gore harflerin olusumu ongorulen frekans dagilimini takip etmeyecektir Inceleme ortak bitisik harflerin kriptanalizini icerir ال al the ve bir kelimenin basinda ya da sonunda siklikla gorulen harfler Ibn Adlan ayrica bir metnin acilis ve kapanis bolumlerindeki muhtemel kelimeler uzerine de yazmistir Arapca formul Bismillah Allah in adiyla gibi Sifreli siiri analiz etmek icin vezin kafiye ve olcu bilgisi de dahil olmak uzere ozel ilkeler ekler Daha sonra kriptanaliz adimlarini sifreli metinden olasi cozumlere ardindan supheli olasi ve nihayetinde dogrulanmis cozume gecerek aciklar Kitabin kapanis bolumunde Ibn Adlan kirdigi bir kriptogramin gercek hayattan bir ornegini ve yanlis baslangiclari dusunce sureci ve nihai cozumu de dahil olmak uzere desifre etme surecinin tamamini icerir Kriptograf bu bolumu ilgi cekici ve cok yetenekli bir kriptanalistin gercek deneyimini sunan bir bolum olarak tanimlamaktadir Kriptanaliz Uzerine On Cryptanalysis kitabinin bir nushasi Istanbul daki Suleymaniye Camii kutuphanesinde bulunmaktadir 5359 numarali el yazmasi Muhammed Mrayati Yahya Meer Alam ve Hassan al Tayyan tarafindan modern bir baskisi hazirlanmis ve 1987 yilinda tarafindan editorlerin giris ve aciklama yazilariyla birlikte yayimlanmistir Ingilizceye 2004 yilinda cevrilmistir Notlar a b c d e f Mrayati Meer Alam amp at Tayyan 2004 s 13 a b Al Kadi 1992 s 98 a b c d e Al Kadi 1992 s 113 a b c d e f g Massey 2008 s 281 Mrayati Meer Alam amp at Tayyan 2004 s 14 Al Kadi 1992 s 103 Al Kadi 1992 ss 103 104 a b c Broemeling 2011 s 255 a b Al Kadi 1992 s 106 a b Massey 2008 s 280 Mrayati Meer Alam amp at Tayyan 2004 ss 16 17 Mrayati Meer Alam amp at Tayyan 2004 s 24 Mrayati Meer Alam amp at Tayyan 2004 ss 80 Mrayati Meer Alam amp at Tayyan 2004 ss 21 22 a b Mrayati Meer Alam amp at Tayyan 2004 s 19 Mrayati Meer Alam amp at Tayyan 2004 s 18 Mrayati Meer Alam amp at Tayyan 2004 ss 18 19 Mrayati Meer Alam amp at Tayyan 2004 ss 19 20 Mrayati Meer Alam amp at Tayyan 2004 s 22 Al Kadi 1992 ss 113 115 Al Kadi 1992 s 113 ayrica s 125 no 12 Kaynakca 1992 Origins of Cryptology The Arab Contributions 16 2 ss 97 126 doi 10 1080 0161 119291866801 Broemeling Lyle D 2011 An Account of Early Statistical Inference in Arab Cryptology The American Statistician 65 4 ss 255 257 doi 10 1198 tas 2011 10191 2008 Review of Series on Arabic Origins of Cryptology 32 3 ss 280 283 doi 10 1080 01611190802129104 Mrayati Mohammad Meer Alam Yahya at Tayyan Hassan 2004 ibn Adlan s Treatise al mu allaf lil malik al Asraf Series on Arabic Origins of Cryptology 2 Said M al Asaad tarafindan cevrildi Revised by Mohammed I Al Suawiyel Ibrahim A Kadi Marwan Al Bawab Riyad KFCRIS amp KACST ISBN 9960 890 18 X Translated and revised from Mrayati Mohammad Meer Alam Yahya al Tayyan Hassan 1987 Ilm at Ta miyah wa Istikhraj al Mu amma Ind al Arab Origins of Arab Cryptography and Cryptanalysis Arapca I Sam