Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Hormonlar; metabolizmanın, su ve elektrolit alış verişinin, büyümenin, seksüel gelişimin ve seksüel fonksiyonların regülatörleri olarak hayati öneme sahiptirler. Hormonların yokluk, azlık ve fazlalıkları çeşitli hastalık belirtilerine yol açar; bazılarının yokluğu ölüme neden olur. Bu nedenle hekimlikte bir endokrin organın hipofonksiyonunu veya bir hormonun eksikliğini zamanında saptayarak eksik hormonu yerine koymak (replasman tedavisi) önemlidir. Bu tedavi yöntemine replasman tedavisi denir.
Menopozun tanımı
Menopoz, kelime anlamı olarak son adet kanamasına verilen isimdir. Ortalama 45-55 yaşları arasında, düzensiz adet kanamaları ile başlayan ve adetin tamamen kesilmesiyle sona eren, kadın hayatındaki doğal bir dönemdir.
Menopoz, aslında kadınların adetten kesilmesinin kesinleştiği zamandan sonrası için kullanılan bir terim olmakla beraber, bu dönemdeki en önemli olay kadının üreme yeteneğinin bitmesi ve reprodüktif dönemin sonlanmasıdır.
Menopoza geçiş dönemi östrojen eksikliği semptomları ile birlikte, düzensiz kanamalar, gebe kalma ya da artık gebe kalmama kaygıları ve kardiyovasküler hastalıklar açısından risk artışı ve ayrıca yapılan çalışmalara göre kemik yitiminin hızlanması ile kadınları fiziksel olduğu kadar sosyal ve psikolojik yönlerden de etkilemektedir. Bazı kadınlar perimenopozal dönemde çok şiddetli, çeşitli semptomlar yaşarken, bazı kadınlarda hiçbir belirti görülmemekte ya da belirtiler minimal olmaktadır.
Menopoz yaşı
Kadınların ortalama yaşam süresi gelişmiş ülkelerde 81-82 iken Türkiye'de bu oran 72.2 olarak tespit edilmiştir. Öte yandan menopoza girme yaş ortalaması da gene bölge ve gelişmişliğe göre 46 ile 52 yaş arasında değişme gösterirken Türkiye’de menopoza girme yaş ortalaması 46,5 olarak bulunmuştur.
Menopoz yaşının kabaca 45-50 yaş arası olduğu bilindiğine göre ortalama 75 yıl yaşayacağı öngörülen bir kadının ömrünün üçte birini menopoz döneminde geçireceği açıkça görülmektedir. Bu nedenle menopozla ilgili her konu her yönüyle irdelenmeli, kadınlarımızın bu dönemi sağlıklı ve kaliteli bir yaşam geçirmeleri sağlanmaya çalışılmalıdır.
Menopozal değişiklikler: Epidemiyoloji
Menopoz öncesi oluşmaya başlayan birtakım fizyolojik değişiklikler istenmeyen ve rahatsız edici bazı akut belirtilerin yanı sıra uzun sürede kadının yaşam kalitesi ve süresini etkileyebilecek sonuçları doğurur.
- Düzensiz adet kanamaları
- Vasomotor belirtilerin başında, sıcak basmalar, çarpıntılar, aşırı terleme, uykusuzluk ve gece terlemeleri, gastrointestinal spazm, karıncalanma hissi ve paraseteziler sayılabilir. Kadınların yaklaşık olarak %75’ i menopoza geçiş döneminde “sıcak basmaları“ yaşarlar. “Sıcak basması” aniden gelişen, yüz ve boyuncan başlayarak göğüse yayılan sıcaklık hissidir. Birkaç dakika sürer.
- Menopoz reel anlamda gerçekleştikten bir süre sonra menopozdaki östrojen eksikliği vaginal ve ürogenital mukozada atrofik değişikliklerin oluşmasına neden olur.
- Osteoropoz, kemik kitlesinin azalarak, kırık oluşma riskinin artmasıdır. Osteoropoza bağlı kırık olguları, genellikle menopoz sonrası, sırayla vertebra, kalça ve ön kolda olmaktadır. Kadınlarda menopoz hormon replasman tedavisi aslı itibarıyla yaşlılıktan olan kemik rezorpsiyonu hızının azalmasında yardımcı olur.
Menopoz belirtilerinin görülme sıklığı
Menopoz dönemi, adet bozuklukları ve sonunda adetin tamamen kesilmesi dışında,başka bir belirti ve rahatsızlık hissetmeden geçirilebilir. Ancak bu kadınların oranı tüm menopozdaki kadınların sayısı ile karşılaştırıldığında yalnızca %24 olarak bulunmuştur. Adet düzensizlikleri, yumurtalıklardaki hormon üretiminin azalmasına bağlıdır. Azalan hormon üretiminin ısı merkezlerini etkilemesiyle, adet düzensizliklerini takiben genellikle sıcak basması, gece terlemesi gibi rahatsızlıklar ortaya çıkmaktadır.
Kadından kadına değişmekle beraber bu menopozal geçiş 10-15 yılda tamamlanır ve genellikle 65 yaşında klimakterik belirtiler artık kaybolur. Aşağıdaki tabloda menopoz ile ilişkili başlıca belirtiler verilmektedir.
Hormon replasman tedavisi
Kadın yaşamındaki, hormonal etkilerle oluşan dönemler yukarıdaki grafikteki gibidir. Hormon Replasman Tedavisi (Kısaca HRT olarak anılacaktır) Klimakterik dönemdeki (son adet öncesi ve sonrasını içine alan dönem) kadının düşük östrojen ve progesteron seviyelerini, belirtileri giderecek seviyelere getirmeyi amaçlayan bir yerine koyma tedavisidir.
HRT ‘nin ilk olarak tasarlanması 1930’lardadır. Ancak klinikte yoğun olarak kullanılması 1950’lerden itibarendir. Bugün kullanılan ürünlerin geliştirilmesi 70'li yılların sonlarında olmuştur.
HRT, östrojen ve progesteronların değişik kombinasyonlarda ve belirli yöntemlerle verilmesiyle uygulanmaktadır. HRT, oral (ağızdan alınan tabletler ile), transdermal (cilde yapıştırılan bantlar, sürülen jeller ile) veya lokal yol ile (vajinal krem, tablet ile) yapılabilmektedir. HRT rejimleri aşağıda açıklanmıştır.
Yalnız östrojen içeren HRT
Bu tedavi sabit dozda ve yalnızca östrojen içeren tabletlerin ağızdan alınması veya transdermal kullanılan ürünler ile uygulanmaktadır.
Ancak bu tedavi rahimi cerrahi yöntemler ile alınmış hastalar için geçerlidir. Yapılan çalışmaların sonuçları rahimi yerinde olan kadınların belirli bir süre yalnızca östrojen almasının rahim kanserine meyili artıran birtakım değişiklerle sonlandığını göstermiştir. Bu nedenle bu tedavi yöntemi rahimi alınan kadınlar için uygundur.
Kombine östrojen ve progesteron içeren HRT
Kombine tedavi klimakterik dönemdeki kadının yaşadığı belirtilere ve adet kanaması isteyip istememesine göre seçilebilir:
Ardışık tedavi
Tüm periyot boyu (28 gün) alınan sürekli östrojenin yanında belirli günlerde tedaviye progesteron eklenir. Progesteron içeren farklı renkteki tabletlerin bitmesini takiben aylık adet kanamaları oluşur. Doğal adet düzenine uygun aylık kanamaların görüldüğü bu tedavi şekli özellikle adetleri tamamen kesilmemiş, ancak düzensizlik yaşayan ve menopozal belirtileri olan Perimenopozal kadınlar için daha uygundur. Bu tedavi, adetleri tamamen sona ermiş kadınların yeniden adet görmelerini de sağlamaktadır.
Kesintisiz kombine tedavi
Sürekli ve kombine olarak verilen östrojen+ progesteron rahimde aylık kanamayı oluşturan yapıyı gerileterek kanamaların tamamen kesilmesini sağlar. 28 gün boyunca alınan ve içeriğinde dengeli miktarda östrojen ve progesteron içeren tabletler ile hem menopozal şikayetlerin engellenmesi hem de aylık kanamaların önlenmesi sağlanmaktadır.
Kesintisiz kombine rejimlerkanamasız tedavi imkânı sunmasına rağmen, tedavinin başlangıcındaki ilk aylarda lekelenme veya lekelenmeyi aşan küçük kanamalar görülebilir. Kanamaların daha az miktarda olması için tedavinin, mutlaka son adet kanamasından en az 1 yıl sonra başlatılması gereklidir.
Son yıllarda üzerinde çok konuşulan ve yaygın olarak tercih edilen Düşük Doz HRT preparatlarının kullanımında da, tedavi uyumunu bozan bu istenmeyen etki büyük oranda azalmaktadır.
Lokal hormon tedavisi
Östrojen eksikliğinin vajende ve idrar yollarında oluşturduğu istenmeyen etkilerin (vajen duvarının incelmesi, vajende kuruluk, vajende veya idrar yollarında enfeksiyon) giderilmesi ya da meydana gelmemesi için kullanılan krem, ovül, jel veya vajinal tablet formundaki preparatlardır .
HRT ile, menopoz sırasında ortaya çıkan kısa ve orta vadeli belirtilerin giderilmesinin yanında menopoz sonrası kadınlarda ortaya çıkma riski hızla artan Osteoporoz’un azaldığı, yapılan çalışmalarda ortaya konmuştur.
Menopoz ve osteoporoz
Osteoporoz, iskelet sisteminin bir hastalığıdır. Kemik yoğunluğunun ve mineral içeriğinin azalmasıyla karakterizedir. İskelet sisteminin gücünün azalmasına bağlı olarak kırık riski hızla artmaktadır. Özellikle yaşlı popülasyonun büyük risk altında olduğu osteoporozun menopoz sonrası kadınlarda görülme sıklığı yüksektir. Menopoz dönemindeki kemik mineral yoğunluğu, kadının erişkin yaşta ulaştığı maksimal kemik kütlesi ve 35 yaş sonrasında gelişen kemik kaybı ile ilişkilidir.
Kadınlarda iki tip osteoporoz mevcuttur. Tip I veya menopozal osteoporoz adetin kesilmesinden sonraki ilk 15-20 sene içinde görülür ve oluşum itibarıyla azalan östrojen düzeylerine bağlı olarak yapım yıkım döngüsünün yıkım lehine bozulduğu artmış kemik rezorbsiyonu ile karakterizedir.
Osteoporoz teşhis yöntemleri
Yapılan çalışmalar kemik yoğunluğu ölçümlerinin kırık riskini belirlemek için iyi bir yöntem olduğunu göstermektedir.
Bazı biyokimyasal yöntemler kemik yapımı ve yıkımı ile ilgili bilgiler vermektedir.
Osteoporoz risk faktörleri
Osteoporoz doğal olarak her bireyde aynı şekilde ortaya çıkmamaktadır. Belirli bazı faktörler Osteoporoz oluşumunda rol oynamaktadır. Bu risk faktörleri aşağıda listelenmiştir.
- Yumurtalıkların Alınması
- Erken Menopoz
- Düşük Vücut Ağırlığı
- Ailede Osteoporoz Hikâyesi
- Kalsiyum Emilim Bozukluğu
- Sigara İçimi
- Hareketsizlik
- Yaşam tarzı
- Fazla Alkol Kullanımı
- Östrojen Eksikliği
- Uzun Süreli Kortikosteroid Kullanımı
HRT’nin osteoporoz tedavisindeki yeri
Menopoz sonrası osteoporoz tedavisinde kullanılan antirezorptif ilaçların amacı yıkımı azaltmak ve durdurmaktır. Bu grupta başlıca etkili ilaç östrojendir.
Kemik yoğunluğu üzerine yapılan çalışmalarda, HRT alan kadınların almayanlara oranla daha yüksek kemik yoğunluğuna sahip olduğu gözlenmiştir.
Dış bağlantılar
- Menopoz tedavisi, Nobel Tıp Kitabevi, Editör Prof.Turgay Atasü
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Hormonlar metabolizmanin su ve elektrolit alis verisinin buyumenin seksuel gelisimin ve seksuel fonksiyonlarin regulatorleri olarak hayati oneme sahiptirler Hormonlarin yokluk azlik ve fazlaliklari cesitli hastalik belirtilerine yol acar bazilarinin yoklugu olume neden olur Bu nedenle hekimlikte bir endokrin organin hipofonksiyonunu veya bir hormonun eksikligini zamaninda saptayarak eksik hormonu yerine koymak replasman tedavisi onemlidir Bu tedavi yontemine replasman tedavisi denir Menopozun tanimiMenopoz kelime anlami olarak son adet kanamasina verilen isimdir Ortalama 45 55 yaslari arasinda duzensiz adet kanamalari ile baslayan ve adetin tamamen kesilmesiyle sona eren kadin hayatindaki dogal bir donemdir Menopoz aslinda kadinlarin adetten kesilmesinin kesinlestigi zamandan sonrasi icin kullanilan bir terim olmakla beraber bu donemdeki en onemli olay kadinin ureme yeteneginin bitmesi ve reproduktif donemin sonlanmasidir Menopoza gecis donemi ostrojen eksikligi semptomlari ile birlikte duzensiz kanamalar gebe kalma ya da artik gebe kalmama kaygilari ve kardiyovaskuler hastaliklar acisindan risk artisi ve ayrica yapilan calismalara gore kemik yitiminin hizlanmasi ile kadinlari fiziksel oldugu kadar sosyal ve psikolojik yonlerden de etkilemektedir Bazi kadinlar perimenopozal donemde cok siddetli cesitli semptomlar yasarken bazi kadinlarda hicbir belirti gorulmemekte ya da belirtiler minimal olmaktadir Menopoz yasiKadinlarin ortalama yasam suresi gelismis ulkelerde 81 82 iken Turkiye de bu oran 72 2 olarak tespit edilmistir Ote yandan menopoza girme yas ortalamasi da gene bolge ve gelismislige gore 46 ile 52 yas arasinda degisme gosterirken Turkiye de menopoza girme yas ortalamasi 46 5 olarak bulunmustur Menopoz yasinin kabaca 45 50 yas arasi oldugu bilindigine gore ortalama 75 yil yasayacagi ongorulen bir kadinin omrunun ucte birini menopoz doneminde gecirecegi acikca gorulmektedir Bu nedenle menopozla ilgili her konu her yonuyle irdelenmeli kadinlarimizin bu donemi saglikli ve kaliteli bir yasam gecirmeleri saglanmaya calisilmalidir Menopozal degisiklikler EpidemiyolojiMenopoz oncesi olusmaya baslayan birtakim fizyolojik degisiklikler istenmeyen ve rahatsiz edici bazi akut belirtilerin yani sira uzun surede kadinin yasam kalitesi ve suresini etkileyebilecek sonuclari dogurur Duzensiz adet kanamalari Vasomotor belirtilerin basinda sicak basmalar carpintilar asiri terleme uykusuzluk ve gece terlemeleri gastrointestinal spazm karincalanma hissi ve paraseteziler sayilabilir Kadinlarin yaklasik olarak 75 i menopoza gecis doneminde sicak basmalari yasarlar Sicak basmasi aniden gelisen yuz ve boyuncan baslayarak goguse yayilan sicaklik hissidir Birkac dakika surer Menopoz reel anlamda gerceklestikten bir sure sonra menopozdaki ostrojen eksikligi vaginal ve urogenital mukozada atrofik degisikliklerin olusmasina neden olur Osteoropoz kemik kitlesinin azalarak kirik olusma riskinin artmasidir Osteoropoza bagli kirik olgulari genellikle menopoz sonrasi sirayla vertebra kalca ve on kolda olmaktadir Kadinlarda menopoz hormon replasman tedavisi asli itibariyla yasliliktan olan kemik rezorpsiyonu hizinin azalmasinda yardimci olur Menopoz belirtilerinin gorulme sikligiMenopoz donemi adet bozukluklari ve sonunda adetin tamamen kesilmesi disinda baska bir belirti ve rahatsizlik hissetmeden gecirilebilir Ancak bu kadinlarin orani tum menopozdaki kadinlarin sayisi ile karsilastirildiginda yalnizca 24 olarak bulunmustur Adet duzensizlikleri yumurtaliklardaki hormon uretiminin azalmasina baglidir Azalan hormon uretiminin isi merkezlerini etkilemesiyle adet duzensizliklerini takiben genellikle sicak basmasi gece terlemesi gibi rahatsizliklar ortaya cikmaktadir Kadindan kadina degismekle beraber bu menopozal gecis 10 15 yilda tamamlanir ve genellikle 65 yasinda klimakterik belirtiler artik kaybolur Asagidaki tabloda menopoz ile iliskili baslica belirtiler verilmektedir Hormon replasman tedavisiKadin yasamindaki hormonal etkilerle olusan donemler yukaridaki grafikteki gibidir Hormon Replasman Tedavisi Kisaca HRT olarak anilacaktir Klimakterik donemdeki son adet oncesi ve sonrasini icine alan donem kadinin dusuk ostrojen ve progesteron seviyelerini belirtileri giderecek seviyelere getirmeyi amaclayan bir yerine koyma tedavisidir HRT nin ilk olarak tasarlanmasi 1930 lardadir Ancak klinikte yogun olarak kullanilmasi 1950 lerden itibarendir Bugun kullanilan urunlerin gelistirilmesi 70 li yillarin sonlarinda olmustur HRT ostrojen ve progesteronlarin degisik kombinasyonlarda ve belirli yontemlerle verilmesiyle uygulanmaktadir HRT oral agizdan alinan tabletler ile transdermal cilde yapistirilan bantlar surulen jeller ile veya lokal yol ile vajinal krem tablet ile yapilabilmektedir HRT rejimleri asagida aciklanmistir Yalniz ostrojen iceren HRT Bu tedavi sabit dozda ve yalnizca ostrojen iceren tabletlerin agizdan alinmasi veya transdermal kullanilan urunler ile uygulanmaktadir Ancak bu tedavi rahimi cerrahi yontemler ile alinmis hastalar icin gecerlidir Yapilan calismalarin sonuclari rahimi yerinde olan kadinlarin belirli bir sure yalnizca ostrojen almasinin rahim kanserine meyili artiran birtakim degisiklerle sonlandigini gostermistir Bu nedenle bu tedavi yontemi rahimi alinan kadinlar icin uygundur Kombine ostrojen ve progesteron iceren HRT Kombine tedavi klimakterik donemdeki kadinin yasadigi belirtilere ve adet kanamasi isteyip istememesine gore secilebilir Ardisik tedavi Tum periyot boyu 28 gun alinan surekli ostrojenin yaninda belirli gunlerde tedaviye progesteron eklenir Progesteron iceren farkli renkteki tabletlerin bitmesini takiben aylik adet kanamalari olusur Dogal adet duzenine uygun aylik kanamalarin goruldugu bu tedavi sekli ozellikle adetleri tamamen kesilmemis ancak duzensizlik yasayan ve menopozal belirtileri olan Perimenopozal kadinlar icin daha uygundur Bu tedavi adetleri tamamen sona ermis kadinlarin yeniden adet gormelerini de saglamaktadir Kesintisiz kombine tedavi Surekli ve kombine olarak verilen ostrojen progesteron rahimde aylik kanamayi olusturan yapiyi gerileterek kanamalarin tamamen kesilmesini saglar 28 gun boyunca alinan ve iceriginde dengeli miktarda ostrojen ve progesteron iceren tabletler ile hem menopozal sikayetlerin engellenmesi hem de aylik kanamalarin onlenmesi saglanmaktadir Kesintisiz kombine rejimlerkanamasiz tedavi imkani sunmasina ragmen tedavinin baslangicindaki ilk aylarda lekelenme veya lekelenmeyi asan kucuk kanamalar gorulebilir Kanamalarin daha az miktarda olmasi icin tedavinin mutlaka son adet kanamasindan en az 1 yil sonra baslatilmasi gereklidir Son yillarda uzerinde cok konusulan ve yaygin olarak tercih edilen Dusuk Doz HRT preparatlarinin kullaniminda da tedavi uyumunu bozan bu istenmeyen etki buyuk oranda azalmaktadir Lokal hormon tedavisi Ostrojen eksikliginin vajende ve idrar yollarinda olusturdugu istenmeyen etkilerin vajen duvarinin incelmesi vajende kuruluk vajende veya idrar yollarinda enfeksiyon giderilmesi ya da meydana gelmemesi icin kullanilan krem ovul jel veya vajinal tablet formundaki preparatlardir HRT ile menopoz sirasinda ortaya cikan kisa ve orta vadeli belirtilerin giderilmesinin yaninda menopoz sonrasi kadinlarda ortaya cikma riski hizla artan Osteoporoz un azaldigi yapilan calismalarda ortaya konmustur Menopoz ve osteoporozOsteoporoz iskelet sisteminin bir hastaligidir Kemik yogunlugunun ve mineral iceriginin azalmasiyla karakterizedir Iskelet sisteminin gucunun azalmasina bagli olarak kirik riski hizla artmaktadir Ozellikle yasli populasyonun buyuk risk altinda oldugu osteoporozun menopoz sonrasi kadinlarda gorulme sikligi yuksektir Menopoz donemindeki kemik mineral yogunlugu kadinin eriskin yasta ulastigi maksimal kemik kutlesi ve 35 yas sonrasinda gelisen kemik kaybi ile iliskilidir Kadinlarda iki tip osteoporoz mevcuttur Tip I veya menopozal osteoporoz adetin kesilmesinden sonraki ilk 15 20 sene icinde gorulur ve olusum itibariyla azalan ostrojen duzeylerine bagli olarak yapim yikim dongusunun yikim lehine bozuldugu artmis kemik rezorbsiyonu ile karakterizedir Osteoporoz teshis yontemleriYapilan calismalar kemik yogunlugu olcumlerinin kirik riskini belirlemek icin iyi bir yontem oldugunu gostermektedir Bazi biyokimyasal yontemler kemik yapimi ve yikimi ile ilgili bilgiler vermektedir Osteoporoz risk faktorleriOsteoporoz dogal olarak her bireyde ayni sekilde ortaya cikmamaktadir Belirli bazi faktorler Osteoporoz olusumunda rol oynamaktadir Bu risk faktorleri asagida listelenmistir Yumurtaliklarin Alinmasi Erken Menopoz Dusuk Vucut Agirligi Ailede Osteoporoz Hikayesi Kalsiyum Emilim Bozuklugu Sigara Icimi Hareketsizlik Yasam tarzi Fazla Alkol Kullanimi Ostrojen Eksikligi Uzun Sureli Kortikosteroid KullanimiHRT nin osteoporoz tedavisindeki yeriMenopoz sonrasi osteoporoz tedavisinde kullanilan antirezorptif ilaclarin amaci yikimi azaltmak ve durdurmaktir Bu grupta baslica etkili ilac ostrojendir Kemik yogunlugu uzerine yapilan calismalarda HRT alan kadinlarin almayanlara oranla daha yuksek kemik yogunluguna sahip oldugu gozlenmistir Dis baglantilarMenopoz tedavisi Nobel Tip Kitabevi Editor Prof Turgay Atasu