Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Toktamış Han (d. (?) - ö. 1405, Tümen), Altın Orda Devleti hanı. Yıllarca süren fetret devrine son vererek Altın Orda Hanlığı'nda birliği sağlamıştır. Cengiz Han'ın oğlu Cuci Han'ın soyundan gelir.
| Toktamış Han | |
|---|---|
 Moskova Kuşatması için surların önüne gelen Toktamış ve ordusu. (1382) | |
| Altın Orda Hanı | |
| Hüküm süresi | 1379-1390 |
| Önce gelen | |
| Sonra gelen | |
| Doğum | (?) |
| Ölüm | 1405 Tümen |
| Çocuk(lar)ı | Celaleddin Han Cabbar Berdi Kerim Berdi Kadir Berdi Kebek |
| Hanedan | Börçigin |
| Babası | Tulu Hoca Oğlan |
| Annesi | Köten Könçük Hatun |
| Dini | İslam |
İlk yılları ve hanlığı
Doğum tarihi kesin olarak bilinmemekle beraber 1340'lı yılların sonu ile 1350'li yılların başında doğduğu tahmin edilmektedir. Babası Tulu Hoca Urus Han tarafından öldürülünce Toktamış Han Timur'a sığındı. Timur kendisine tarihi rivayetlere göre Otrar ile 'ın veya Sugnak şehirlerinin yönetimini verdi. Ancak bu şehirler Urus Han'ın elinde olduğu için kendisiyle ve oğulları ile savaşarak onları mağlup etti. Batı Deşt-i Kıpçak hakimi 'yı da mağlup ederek Cuci ulusu arasında birliği sağlayarak Azerbaycan ve Harezm dışındaki Altın Orda Hanlığı topraklarını birleştirmiş oldu.
Moskova Kuşatması
Ülkesinde birlik sağladıktan sonra Rus topraklarına yöneldi. Ağustos 1382 yılında bazı knezliklerin de desteğini alarak Moskova'yı kuşattı. Başarı gösteremeyince hileye başvurarak para karşılığında kuşatmayı kaldıracağına dair söz vermesine rağmen şehrin kapılarının açılması üzerine şehre saldırarak yerle bir etti ve büyük ganimetler elde ederek geri döndü. Moskova'da 24.000 kişinin öldürüldüğü söylenir.
-
![image]()
Toktamış Han'ın 1382 Moskova Kuşatması Ressam:Vasili Smirnov -
![image]()
Toktamış Han'ın 1382 Moskova Kuşatması sırasında Moskova halkının meydanda toplanması -
![image]()
1382 Moskova Kuşatması sırasında Altın Orda askerlerinin şehir duvarlarına saldırısı. -
![image]()
1382 Moskova Kuşatması için Moskovalilarin yaptığı hazırlıklar
Toktamış-Timur savaşları
Toktamış Han, Moskova'yı yerle bir ettikten sonra 1383 yılında Timur'un hakimiyetine olan Harezm'e girerek kendi adına para bastırdı. Ardından Tebriz'e yöneldi ancak şehre giremedi. Burada da hileye başvurarak para karşılığında barış yapmayı kabul eder gibi görünerek şehre girdi ve Tebriz'i yağmaladı ve alimlerini başkent Saray'a gönderdi.
1387 yılında Keş'i yağmaladıktan sonra ertesi yıl Timur'un hakimiyetinde olan Sabran şehrini kuşattı ve Timur'un oğlu Ömer Şeyh Mirza'yı Otrar yakınlarında mağlup etti ve birçok şehir ve köyü yağmaladı. Buhara'yı alma girişimi başarısız oldu. Timur ile ilk kez 1391 yılının haziran ayında Kunduzca Nehri boyunda karşılaştı. Yapılan Kunduzca Muharebesi'ni Toktamış Han'ın ordusunu dağıtan Timur kazandı ve birçok ganimet elde etti. Toktamış Han yenilmesine rağmen Deşt-i Kıpçak hakimiyetini korudu.
15 Nisan 1395'te ikinci kez Terek Irmağı boyunda karşı karşıya geldiler. Yapılan savaşı yine Timur kazandı ve Toktamış Han'ın takip ederek 'e ve ardından Moskova'ya giderek buraları yağmaladı. Timur ile olan mücadelesi Altın Orda Devleti'nin yıkılmasına ortam hazırlamıştır.
Son yılları ve ölümü
Timur'un geri dönmesinden sonra Kefe'ye hakim oldu. Edigey Mirza'nın desteğiyle han olan Timur Kutluk'a yenilmesi üzerine Litvanya Prensi Vitovt'a sığındı. Toktamış Han ile Vitovt'un birleşik ordusu 12 Ağustos 1399'da Edigey Mirza tarafından mağlup edildi. 1405 yılına kadar kaçak bir hayat sürdü. Bu sırada , Toktamış Han'ı yakalamak için çok uğraştı. Timur ile ilişkilerini düzeltmeyi hedeflediyse de Timur'un ani ölümü üzerine iyice yalnız kaldı. Edigey Mirza ve adamları tarafından takip edilirken Karaton Nehri yakınlarında atıyla beraber uçuruma yuvarlanarak öldü.
Kaynakça
- ^ a b c Kamalov, Ilyas, (2012) "Toktamis Han", TDV İslam Ansiklopedisi, cilt: 41, sayfa: 231-232 Online: [1] 17 Ekim 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Dış bağlantılar
- Kamalov, Ilyas, (2012) "Toktamis Han", TDV İslam Ansiklopedisi, cilt: 41, sayfa: 231-232 Online: [2] 17 Ekim 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Özyetgin, A. Melek, (2000) "Altın Ordu Hanı Toktamış'ın Bik Hâcî Adlı Kişiye Verdiği 1381 Tarihli Tarhanlık Yarlığı", Tarih Dergisi, Sayi:XIII. Online: [3] 13 Ağustos 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Kamalov, Ilyas, (2012) "Toktamis Han", TDV İslam Ansiklopedisi, cilt: 41, sayfa: 231-232 Online: [4] 17 Ekim 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Nizamüddin Şami (Tr.cev.: Necati Lugal) (Ilk bas.: 1949 2.bas.:1987) Zafernâme, Ankara, Türk Tarih Kurumu,
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Toktamis Han d o 1405 Tumen Altin Orda Devleti hani Yillarca suren fetret devrine son vererek Altin Orda Hanligi nda birligi saglamistir Cengiz Han in oglu Cuci Han in soyundan gelir Toktamis HanMoskova Kusatmasi icin surlarin onune gelen Toktamis ve ordusu 1382 Altin Orda HaniHukum suresi1379 1390Once gelenSonra gelenDogum Olum1405 TumenCocuk lar iCelaleddin Han Cabbar Berdi Kerim Berdi Kadir Berdi KebekHanedanBorciginBabasiTulu Hoca OglanAnnesiKoten Koncuk HatunDiniIslamIlk yillari ve hanligiDogum tarihi kesin olarak bilinmemekle beraber 1340 li yillarin sonu ile 1350 li yillarin basinda dogdugu tahmin edilmektedir Babasi Tulu Hoca Urus Han tarafindan oldurulunce Toktamis Han Timur a sigindi Timur kendisine tarihi rivayetlere gore Otrar ile in veya Sugnak sehirlerinin yonetimini verdi Ancak bu sehirler Urus Han in elinde oldugu icin kendisiyle ve ogullari ile savasarak onlari maglup etti Bati Dest i Kipcak hakimi yi da maglup ederek Cuci ulusu arasinda birligi saglayarak Azerbaycan ve Harezm disindaki Altin Orda Hanligi topraklarini birlestirmis oldu Moskova KusatmasiUlkesinde birlik sagladiktan sonra Rus topraklarina yoneldi Agustos 1382 yilinda bazi knezliklerin de destegini alarak Moskova yi kusatti Basari gosteremeyince hileye basvurarak para karsiliginda kusatmayi kaldiracagina dair soz vermesine ragmen sehrin kapilarinin acilmasi uzerine sehre saldirarak yerle bir etti ve buyuk ganimetler elde ederek geri dondu Moskova da 24 000 kisinin olduruldugu soylenir Toktamis Han in 1382 Moskova Kusatmasi Ressam Vasili Smirnov Toktamis Han in 1382 Moskova Kusatmasi sirasinda Moskova halkinin meydanda toplanmasi 1382 Moskova Kusatmasi sirasinda Altin Orda askerlerinin sehir duvarlarina saldirisi 1382 Moskova Kusatmasi icin Moskovalilarin yaptigi hazirliklarToktamis Timur savaslariAltin Orda ya karsi askeri seferinde Timur u askerleri onunde gosteren bir minyatǔr Toktamis Han Moskova yi yerle bir ettikten sonra 1383 yilinda Timur un hakimiyetine olan Harezm e girerek kendi adina para bastirdi Ardindan Tebriz e yoneldi ancak sehre giremedi Burada da hileye basvurarak para karsiliginda baris yapmayi kabul eder gibi gorunerek sehre girdi ve Tebriz i yagmaladi ve alimlerini baskent Saray a gonderdi 1387 yilinda Kes i yagmaladiktan sonra ertesi yil Timur un hakimiyetinde olan Sabran sehrini kusatti ve Timur un oglu Omer Seyh Mirza yi Otrar yakinlarinda maglup etti ve bircok sehir ve koyu yagmaladi Buhara yi alma girisimi basarisiz oldu Timur ile ilk kez 1391 yilinin haziran ayinda Kunduzca Nehri boyunda karsilasti Yapilan Kunduzca Muharebesi ni Toktamis Han in ordusunu dagitan Timur kazandi ve bircok ganimet elde etti Toktamis Han yenilmesine ragmen Dest i Kipcak hakimiyetini korudu 15 Nisan 1395 te ikinci kez Terek Irmagi boyunda karsi karsiya geldiler Yapilan savasi yine Timur kazandi ve Toktamis Han in takip ederek e ve ardindan Moskova ya giderek buralari yagmaladi Timur ile olan mucadelesi Altin Orda Devleti nin yikilmasina ortam hazirlamistir Son yillari ve olumuTimur un geri donmesinden sonra Kefe ye hakim oldu Edigey Mirza nin destegiyle han olan Timur Kutluk a yenilmesi uzerine Litvanya Prensi Vitovt a sigindi Toktamis Han ile Vitovt un birlesik ordusu 12 Agustos 1399 da Edigey Mirza tarafindan maglup edildi 1405 yilina kadar kacak bir hayat surdu Bu sirada Toktamis Han i yakalamak icin cok ugrasti Timur ile iliskilerini duzeltmeyi hedeflediyse de Timur un ani olumu uzerine iyice yalniz kaldi Edigey Mirza ve adamlari tarafindan takip edilirken Karaton Nehri yakinlarinda atiyla beraber ucuruma yuvarlanarak oldu Kaynakca a b c Kamalov Ilyas 2012 Toktamis Han TDV Islam Ansiklopedisi cilt 41 sayfa 231 232 Online 1 17 Ekim 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde Dis baglantilarKamalov Ilyas 2012 Toktamis Han TDV Islam Ansiklopedisi cilt 41 sayfa 231 232 Online 2 17 Ekim 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ozyetgin A Melek 2000 Altin Ordu Hani Toktamis in Bik Haci Adli Kisiye Verdigi 1381 Tarihli Tarhanlik Yarligi Tarih Dergisi Sayi XIII Online 3 13 Agustos 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Kamalov Ilyas 2012 Toktamis Han TDV Islam Ansiklopedisi cilt 41 sayfa 231 232 Online 4 17 Ekim 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde Nizamuddin Sami Tr cev Necati Lugal Ilk bas 1949 2 bas 1987 Zafername Ankara Turk Tarih Kurumu