Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Duncker'ın mum problemi olarak da bilinen mum problemi veya mum görevi, işlevsel sabitliğin katılımcının problem çözme yeteneğine olan etkisini ölçen bir bilişsel bir performans testidir. Test, Gestalt psikoloğu Karl Duncker tarafından oluşturulmuş ve ölümünden sonra 1945 yılında yayımlanmıştır. Duncker, ilk olarak bu testi Clark Üniversitesi'nde problem çözme görevleri üzerine olan tezinde sunmuştur.
Sorun
Test katılımcıya şu görevi sunuyor: Bir mum, duvar üzerindeki mantar tahtası'na nasıl bir şekilde sabitlenip yakılırsa, eriyen mum damlaları aşağıdaki tablaya damlamaz? Bunu sağlamak için, mumun yanı sıra sadece aşağıda verili olan malzemeler kullanılabilecektir.
- bir kutu kibrit
- bir kutu raptiye
Çözüm
Çözüm, raptiye kutusunu boşaltmak ve raptiyeleri boş kutuyu duvara çakmak için kullandıktan sonra, mumu kutuya koyarak kibritle yakmaktır. İşlevsel sabitlik kavramı, katılımcının kutuyu yalnızca raptiyelerin içine koyulduğu bir obje olarak gördüğünü ve bunu görevi çözmede kullanılabilecek ayrı ve işlevsel bir bileşen olarak hemen algılamadığını öngörür.
Tepki
Testi deneyen insanların çoğu, hedefe ulaşmak için yaratıcı ve farklı olmakla beraber daha az verimli yöntemleri denemiştir. Örneğin, bazıları raptiye kutusunu kullanmadan mumu duvara tutturmaya çalışmışlar ve kimileri ise mumun birazını eriterek, mumu duvara yapıştırmak için bir yapıştırıcı olarak kullanmaya çalışmışlardır. Her iki yöntemin de işe yaramayacağı açıktır. Bununla birlikte görev; kutunun yanında (içinde değil) yığılmış raptiyelerle sunulursa, hemen hemen tüm katılımcıların kendi tanımladıkları uygun çözümü elde ettikleri de görülmüştür.
Test, Kellogg Yönetim Okulu'ndaki MBA öğrencileri de dahil olmak üzere, yurt dışında yaşama ve yaratıcılığın bağlantılı olup olmadığını sorgulayan bir araştırmada da çok sayıda kişiye uygulanmıştır.
Glucksberg
(1962) raptiyelerin ve kibritlerin kutularının içinde mi yoksa dışında mı olduğunu ve deneklere görevi hızlı bir şekilde tamamlamak için nakit ödül teklif edilip edilmediğini işleyen bir 2 × 2 tasarım kullandı. Ödül verilmeyen ve düşük dürtü ismi verilen deneklere "Daha sonra yapmayı planladığımız bir deneyde hangilerinin kullanılmasının en iyisi olacağına karar vermek için çeşitli problemler üzerinde pilot çalışmalar yapıyoruz. Çözülmesi için gereken zaman hakkında normlar elde etmek istiyoruz." denildi. Kalan deneklere ise yüksek dürtü adı verildi ve "Sorunu ne kadar çabuk çözdüğünüze bağlı olarak 5$ veya 20$ kazanabilirsiniz. Grubunuzdaki deneklerin ilk %25'inin her biri 5$ kazanacak; en iyiniz 20$ alacak. Burada kullanılan kriter çözme zamanı olacaktır." denildi. (Not olarak, çalışmanın yayın yılı olan 1962'den bu yana enflasyona göre ayarlama yapılırsa, 2019 yılı için dolar cinsinden tutarlar sırasıyla yaklaşık 42 $ ve 169 $ olur.) Sonuç olarak boş kutuların olduğu durumda, kutuların dolu olduğu duruma göre daha kolay çözüme ulaşıldığı görülmüştür. Bu durumda daha fazla denek, daha hızlı bir şekilde sorunu çözmüştür. Kutuların dolu olduğu durumda ise yüksek dürtü denekleri, düşük dürtü deneklerinden daha kötü bir performans göstermişlerdir. Glucksberg bu sonucu "neo-davranışçı dürtü teorisi" olarak yorumlar: "yüksek dürtü, baskın alışkanlığın tükenme sürecini uzatmış ve böylece doğru tutumun üstünlük sağlamasını geciktirmiştir". Bunun aşırı açısından açıklaması, dürtü için ana bir etkinin olmaması ve boş kutular durumunda ise, zıt yöndeki önemsiz olan eğilimdir.
Yüksek dürtü koşullarında daha yüksek olan başarısızlık düzeyleri ise şu şekilde açıklanabilir; Söz konusu görev, sınırlı kaynaklar için bir rekabete dönüştürme sürecinde, öznede hafif bir stres yaratabilir ve bu da savaş ya da kaç olarak bilinen sempatik sinir sistemi tepkisine yol açabilir. Bu stres yanıtı ise, beynin prefrontal kortekstindeki yaratıcı düşünme ve problem çözme alanlarını etkin bir şekilde iptal eder.
Dilsel çıkarımlar
ve WM Chaires, deneklere bu testteki yaygın nesne çiftlerinin isimlerini farklı ve alışılmamış bir dilsel yapıyla, örneğin "raptiye kutusu" yerine "kutu ve raptiyeler", tekrarlattırılmasının, mum problemindeki performansı arttırdığını buldu. Bu ifade kişinin iki varlığı farklı ve daha erişilebilir olarak ayırt etmesine yardımcı olmaktadır.
Stanford Üniversitesi'ndeki insanlara verilen görevin yazılı bir versiyonunda ise, Michael C. Frank ve dil edinimi araştırmacısı Michael Ramscar, sadece ilgili bazı materyallerin altını çizmenin ("masada bir mum, bir kutu raptiye ve bir kutu kibrit var...") mum problemini çözenlerin sayısını % 25'ten % 50'ye çıkardığını belirtmiştir.
Kaynakça
- ^ a b "Dan Pink on the surprising science of motivation". 27 Ağustos 2009 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Ocak 2010. Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi: "Dan Pink" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: ) - ^ Daniel Biella and Wolfram Luther. "A Synthesis Model for the Replication of Historical Experiments in Virtual Environments". 5th European Conference on e-Learning. Academic Conferences Limited. s. 23. ISBN . 27 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Haziran 2020.
- ^ a b c "Positive Affect and Organization". Aptitude, Learning, and Instruction Volume 3: Conative and Affective Process Analysis. Routledge. 1987. ISBN . 29 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Haziran 2020. Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi: "Aptitude, Learning, and Instruction" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: ) - ^ a b (PDF). 14 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ocak 2010. Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi: "stanford.edu" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: ) - ^ . Nisan 2009. 6 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2010.
- ^ Glucksberg (1962). "The influence of strength of drive on functional fixedness and perceptual recognition". Journal of Experimental Psychology. 63: 36-41.
- ^
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Duncker in mum problemi olarak da bilinen mum problemi veya mum gorevi islevsel sabitligin katilimcinin problem cozme yetenegine olan etkisini olcen bir bilissel bir performans testidir Test Gestalt psikologu Karl Duncker tarafindan olusturulmus ve olumunden sonra 1945 yilinda yayimlanmistir Duncker ilk olarak bu testi Clark Universitesi nde problem cozme gorevleri uzerine olan tezinde sunmustur SorunTest katilimciya su gorevi sunuyor Bir mum duvar uzerindeki mantar tahtasi na nasil bir sekilde sabitlenip yakilirsa eriyen mum damlalari asagidaki tablaya damlamaz Bunu saglamak icin mumun yani sira sadece asagida verili olan malzemeler kullanilabilecektir bir kutu kibrit bir kutu raptiyeCozumMum problemi Cozum raptiye kutusunu bosaltmak ve raptiyeleri bos kutuyu duvara cakmak icin kullandiktan sonra mumu kutuya koyarak kibritle yakmaktir Islevsel sabitlik kavrami katilimcinin kutuyu yalnizca raptiyelerin icine koyuldugu bir obje olarak gordugunu ve bunu gorevi cozmede kullanilabilecek ayri ve islevsel bir bilesen olarak hemen algilamadigini ongorur TepkiTesti deneyen insanlarin cogu hedefe ulasmak icin yaratici ve farkli olmakla beraber daha az verimli yontemleri denemistir Ornegin bazilari raptiye kutusunu kullanmadan mumu duvara tutturmaya calismislar ve kimileri ise mumun birazini eriterek mumu duvara yapistirmak icin bir yapistirici olarak kullanmaya calismislardir Her iki yontemin de ise yaramayacagi aciktir Bununla birlikte gorev kutunun yaninda icinde degil yigilmis raptiyelerle sunulursa hemen hemen tum katilimcilarin kendi tanimladiklari uygun cozumu elde ettikleri de gorulmustur Test Kellogg Yonetim Okulu ndaki MBA ogrencileri de dahil olmak uzere yurt disinda yasama ve yaraticiligin baglantili olup olmadigini sorgulayan bir arastirmada da cok sayida kisiye uygulanmistir Glucksberg 1962 raptiyelerin ve kibritlerin kutularinin icinde mi yoksa disinda mi oldugunu ve deneklere gorevi hizli bir sekilde tamamlamak icin nakit odul teklif edilip edilmedigini isleyen bir 2 2 tasarim kullandi Odul verilmeyen ve dusuk durtu ismi verilen deneklere Daha sonra yapmayi planladigimiz bir deneyde hangilerinin kullanilmasinin en iyisi olacagina karar vermek icin cesitli problemler uzerinde pilot calismalar yapiyoruz Cozulmesi icin gereken zaman hakkinda normlar elde etmek istiyoruz denildi Kalan deneklere ise yuksek durtu adi verildi ve Sorunu ne kadar cabuk cozdugunuze bagli olarak 5 veya 20 kazanabilirsiniz Grubunuzdaki deneklerin ilk 25 inin her biri 5 kazanacak en iyiniz 20 alacak Burada kullanilan kriter cozme zamani olacaktir denildi Not olarak calismanin yayin yili olan 1962 den bu yana enflasyona gore ayarlama yapilirsa 2019 yili icin dolar cinsinden tutarlar sirasiyla yaklasik 42 ve 169 olur Sonuc olarak bos kutularin oldugu durumda kutularin dolu oldugu duruma gore daha kolay cozume ulasildigi gorulmustur Bu durumda daha fazla denek daha hizli bir sekilde sorunu cozmustur Kutularin dolu oldugu durumda ise yuksek durtu denekleri dusuk durtu deneklerinden daha kotu bir performans gostermislerdir Glucksberg bu sonucu neo davranisci durtu teorisi olarak yorumlar yuksek durtu baskin aliskanligin tukenme surecini uzatmis ve boylece dogru tutumun ustunluk saglamasini geciktirmistir Bunun asiri acisindan aciklamasi durtu icin ana bir etkinin olmamasi ve bos kutular durumunda ise zit yondeki onemsiz olan egilimdir Yuksek durtu kosullarinda daha yuksek olan basarisizlik duzeyleri ise su sekilde aciklanabilir Soz konusu gorev sinirli kaynaklar icin bir rekabete donusturme surecinde oznede hafif bir stres yaratabilir ve bu da savas ya da kac olarak bilinen sempatik sinir sistemi tepkisine yol acabilir Bu stres yaniti ise beynin prefrontal kortekstindeki yaratici dusunme ve problem cozme alanlarini etkin bir sekilde iptal eder Dilsel cikarimlarve WM Chaires deneklere bu testteki yaygin nesne ciftlerinin isimlerini farkli ve alisilmamis bir dilsel yapiyla ornegin raptiye kutusu yerine kutu ve raptiyeler tekrarlattirilmasinin mum problemindeki performansi arttirdigini buldu Bu ifade kisinin iki varligi farkli ve daha erisilebilir olarak ayirt etmesine yardimci olmaktadir Stanford Universitesi ndeki insanlara verilen gorevin yazili bir versiyonunda ise Michael C Frank ve dil edinimi arastirmacisi Michael Ramscar sadece ilgili bazi materyallerin altini cizmenin masada bir mum bir kutu raptiye ve bir kutu kibrit var mum problemini cozenlerin sayisini 25 ten 50 ye cikardigini belirtmistir Kaynakca a b Dan Pink on the surprising science of motivation 27 Agustos 2009 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Ocak 2010 Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi Dan Pink adi farkli icerikte birden fazla tanimlanmis Bkz Kaynak gosterme Daniel Biella and Wolfram Luther A Synthesis Model for the Replication of Historical Experiments in Virtual Environments 5th European Conference on e Learning Academic Conferences Limited s 23 ISBN 978 1 905305 30 8 27 Temmuz 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Haziran 2020 a b c Positive Affect and Organization Aptitude Learning and Instruction Volume 3 Conative and Affective Process Analysis Routledge 1987 ISBN 978 0 89859 721 9 29 Temmuz 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Haziran 2020 Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi Aptitude Learning and Instruction adi farkli icerikte birden fazla tanimlanmis Bkz Kaynak gosterme a b PDF 14 Temmuz 2014 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 15 Ocak 2010 Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi stanford edu adi farkli icerikte birden fazla tanimlanmis Bkz Kaynak gosterme Nisan 2009 6 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 16 Ocak 2010 Glucksberg 1962 The influence of strength of drive on functional fixedness and perceptual recognition Journal of Experimental Psychology 63 36 41 Sablon Inflation fn