Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Engelli ayrımcılığı, anapirofobi veya bazı kaynaklarda ableizm,engelli bireylere yönelik ayrımcılık ve toplumsal ön yargıdır. Engelli ayrımcılığı, karakteristik olarak engellileri engelli olmayanlardan daha aşağıda konumlandırır. Temelinde insanlara "sağlamlık" gibi bazı yetenekler, beceriler ve karakteristik özelliklerin atanması ve yadsınması yatar.
Engelli ayrımcılığı, engelli olmayanlar lehine bir tutum geliştirmek (ableizm) veya engelli karşıtı bir tutum geliştirmek şeklinde (disableizm) cereyan edebilir. Ancak ableizm terimi daha kapsayıcıdır.
Genel veya belirli engellerle ilgili doğru olmayan basmakalıp düşünceler vardır. Örneğin; her engellinin tedavi olmak istediği, tekerlekli sandalye kullananların zihinsel engelli olduğu veya görme engellilerin özel bir içgörüye sahip olduğudur. Bu tür basmakalıp düşünceler engelli ayrımcı politikalar ve uygulamalara kapı aralayabilir. Engelli bireylere yönelik olumsuz tutum ve davranışları güçlendirir. Etiketleme, eylem seçeneklerini kısıtladığında veya insanların kimliklerini değiştirdiğinde insanları etkiler.
Engelli ayrımcı toplumlarda, engelli bireyler ya aşağı değerde ya da değersiz görülür. Çoğu zaman onlara gözden çıkarılabilir olarak bakılır. 20. yüzyılın başındaki öjenik hareketler, engelli ayrımcılığının bir ifadesidir.
Engelli ayrımcılığı, ilk elden engelli olan ve engelli ayrımcısı tutuma maruz kalmış kişilerin yazdıkları okunarak daha iyi anlaşılabilir. Engellilik Çalışmaları, engelli olmayan insanların engelli ayrımcısı tutumu daha iyi irdeleyebilmeleri için yararlı bir akademik disiplindir.
Tarihçe
Kanada
Kanada'da ableizm, engelli insanlara karşı kaygı, korku, düşmanlık ve nefret duygularını ifade eden bir söylem, davranış ve yapı kümesidir.
Kanadalı engelliler, ulaşım şebekesi gibi önemli altyapılara erişememe, kısıtlayıcı göçmen politikaları, engelli kişilerin çocuk sahibi olmasını önlemek için , yetersiz istihdam fırsatları, minimum yaşam standardını karşılayamayacak kadar düşük ücretler ve standartların altında koşullarda çalıştırılma gibi çeşitli ayrımcılık türleriyle karşı karşıya kalmıştır veya kalmaya devam etmektedir. Bu ayrımcılıklar, engelli kişilerin yaşam kalitesini ve refahını önemli ölçüde etkilemektedir.
Kanada hükûmeti tarafından uygulamaya konulan kemer sıkma tedbirleri, engelli bireyleri istismara maruz kalma riskiyle karşı karşıya bırakan fon kesintileri gibi uygulamalar nedeniyle zaman zaman "engelli ayrımcılığı" (ableist) olarak nitelendirilmektedir.
Nazi Almanyası
1933 yılı Temmuz ayında Hitler ve Nazi hükümeti, ""nı yürürlüğe koydu. Bu yasa, esasen, kalıtsal olarak engelli olarak kabul edilenlere zorunlu kısırlaştırma uygulamasını getirdi. Örneğin, akıl hastalığı, körlük ve sağırılık gibi durumlar kalıtsal hastalıklar olarak görülüyordu ve bu nedenle bu engellilere kısırlaştırma uygulandı. Kanun ayrıca engellilere karşı propaganda yarattı; engelliler, Aryan ırkının ilerlemesine katkı sağlamayan önemsiz bireyler olarak gösterildi.
1939 yılında Hitler, Aktion T4 olarak bilinen gizli ötanazi programı kararnamesini imzaladı. Bu kararname, kronik nörolojik ve psikiyatrik rahatsızlıkları teşhis edilen seçilmiş hastaların öldürülmesini yetkilendiriyordu. Program, 1941 yılında Hitler tarafından kamuoyunun baskısı üzerine resmen durdurulmadan önce yaklaşık 70.000 engelli insanın hayatını aldı. Ancak uygulamanın kamuoyu dışında gayriresmi olarak devam ettirildiği ve 1945'te Hitler rejiminin sona erdiği tarihe kadar toplam 200.000 veya daha fazla kişinin ölümüne yol açtığı düşünülmektedir.
Birleşik Krallık
Birleşik Krallık'ta, engelli ayrımcılığı ve ile yasadışı hale geldi. Bu yasalar daha sonra, esas hukuku koruyarak, ile yürürlükten kaldırıldı. 2010 Eşitlik Yasası, çoklu ayrımcı davranışlara karşı korumaları bir araya getirdi (engellilik, ırk, din ve inanç, cinsiyet, cinsel yönelim, cinsiyet kimliği, yaş ve gebelik - "korunan özellikler" olarak adlandırılır).
2010 Eşitlik Yasası kapsamında, doğrudan ayrımcılık (madde 13), dolaylı ayrımcılık (madde 6, madde 19), taciz (madde 26), yıldırma (madde 27), engellilikten kaynaklanan ayrımcılık (madde 15) ve makul düzenlemeler yapmamanın ihmali (madde 20) gibi çeşitli ayrımcılık biçimlerini ele alan yasaklar bulunmaktadır.
Amerika Birleşik Devletleri
ABD tarihine baktığımızda, engelli Amerikalılar tıpkı diğer birçok azınlık grubu gibi çoğu zaman ayrımcılığa uğramış ve belirli hakları reddedilmiştir. 1800'lerde, engelli bireylere bakış açısı dini yaklaşımdan daha bilimsel bir yaklaşıma doğru kaymış ve daha fazla sayıda engelli birey muayene edilmeye başlanmıştır. Bu dönemde toplumda var olan damgalanma, II. Dünya Savaşı'ndan sonra engelli olarak dönen birçok Amerikalı gazinin ardından değişmeye başlamıştır. 1960'larda Amerika'daki vatandaş hakları hareketini takip ederek, engelli hakları hareketi de dünya genelinde sesini duyurmaya başlamıştır. Bu hareketin amacı, tüm engelli bireylere eşit haklar ve fırsatlar sağlamaktı. 1970'lere kadar Amerika Birleşik Devletleri'nde engelli ayrımcılığı (ableism) genellikle yasalarla meşrulaştırılıyordu. Örneğin, birçok bölgede yürürlükte olan "", görünümünü bozan hastalık veya şekil bozuklukları olan kişilerin sokağa çıkmasını yasaklıyordu.
BM Engelli Hakları Sözleşmesi
Mayıs 2012'de, Birleşmiş Milletler (BM) Engelli Kişilerin Haklarına Dair Sözleşme Türkiye tarafından onaylandı. Sözleşme, istihdam dahil olmak üzere engellilik temelli ayrımcılığın kabul edilemezliğini ortaya koymaktadır. Ayrıca, değişiklikler, engelli kişilerin haklarını korumak için idari prosedürde ve mahkemede olmak üzere önemli ölçüde daha fazla fırsat yaratmak için yasal bir temel oluşturmaktadır. Yasa, tüm tesis sahiplerinin ve hizmet sağlayıcıların engelli insanlar için diğerleriyle eşit koşullar yaratmak için yerine getirmeleri gereken özel yükümlülükleri tanımlamıştır.
Kaynakça
- ^ Oxford University Press, "Oxford Dictionaries Online: 'ableism'", Oxford Dictionaries Online, Retrieved 12 March 201h.
- ^ Linton, Simi (1998). Claiming Disability Knowledge and Identity. New York: New York University Press. p. 9.
- ^ . Scope (İngilizce). 29 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Kasım 2020.
- ^ (PDF). 2 Kasım 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ Wüllenweber, Ernst; Theunissen, Georg; Mühl, Heinz (2006).
- ^ "Geistige Behinderung – Normtheorien nach Speck und Goffman".
- ^ . . 5 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2018.
- ^ Tutton, Michael (4 Haziran 2018). "'Ableist' bias left people with disabilities without housing, N.S. inquiry told". National Post. 19 Aralık 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Ağustos 2018.
- ^ . www.ushmm.org. 7 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2022.
- ^ "T4 Program – Definition and History". Encyclopedia Britannica. 13 Mart 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Nisan 2019.
- ^ "Equality Act 2010 - Explanatory Notes". . 24 Ekim 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Mayıs 2024.
- ^ "Equality Act 2010 (Contents)". . 24 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2024.
- ^ Faville, Andrea. "A Civil Rights History: Americans with Disabilities". . 1 Nisan 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Mayıs 2024.
- ^ "Ableism". . 4 Şubat 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Mayıs 2024.
- ^ Sommer, Shannon (6 Eylül 2011). . rootedinrights.org. 18 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Nisan 2019.
- ^ Дискриминация инвалидов запрещена в России с 1 января — РИА Новости (Discrimination of disabled people is prohibited in Russia since January 1 12 Eylül 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde . - RIA News)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Engelli ayrimciligi anapirofobi veya bazi kaynaklarda ableizm engelli bireylere yonelik ayrimcilik ve toplumsal on yargidir Engelli ayrimciligi karakteristik olarak engellileri engelli olmayanlardan daha asagida konumlandirir Temelinde insanlara saglamlik gibi bazi yetenekler beceriler ve karakteristik ozelliklerin atanmasi ve yadsinmasi yatar Engelli ayrimciligi engelli olmayanlar lehine bir tutum gelistirmek ableizm veya engelli karsiti bir tutum gelistirmek seklinde disableizm cereyan edebilir Ancak ableizm terimi daha kapsayicidir Genel veya belirli engellerle ilgili dogru olmayan basmakalip dusunceler vardir Ornegin her engellinin tedavi olmak istedigi tekerlekli sandalye kullananlarin zihinsel engelli oldugu veya gorme engellilerin ozel bir icgoruye sahip oldugudur Bu tur basmakalip dusunceler engelli ayrimci politikalar ve uygulamalara kapi aralayabilir Engelli bireylere yonelik olumsuz tutum ve davranislari guclendirir Etiketleme eylem seceneklerini kisitladiginda veya insanlarin kimliklerini degistirdiginde insanlari etkiler Engelli ayrimci toplumlarda engelli bireyler ya asagi degerde ya da degersiz gorulur Cogu zaman onlara gozden cikarilabilir olarak bakilir 20 yuzyilin basindaki ojenik hareketler engelli ayrimciliginin bir ifadesidir Engelli ayrimciligi ilk elden engelli olan ve engelli ayrimcisi tutuma maruz kalmis kisilerin yazdiklari okunarak daha iyi anlasilabilir Engellilik Calismalari engelli olmayan insanlarin engelli ayrimcisi tutumu daha iyi irdeleyebilmeleri icin yararli bir akademik disiplindir TarihceKanada Kanada da ableizm engelli insanlara karsi kaygi korku dusmanlik ve nefret duygularini ifade eden bir soylem davranis ve yapi kumesidir Kanadali engelliler ulasim sebekesi gibi onemli altyapilara erisememe kisitlayici gocmen politikalari engelli kisilerin cocuk sahibi olmasini onlemek icin yetersiz istihdam firsatlari minimum yasam standardini karsilayamayacak kadar dusuk ucretler ve standartlarin altinda kosullarda calistirilma gibi cesitli ayrimcilik turleriyle karsi karsiya kalmistir veya kalmaya devam etmektedir Bu ayrimciliklar engelli kisilerin yasam kalitesini ve refahini onemli olcude etkilemektedir Kanada hukumeti tarafindan uygulamaya konulan kemer sikma tedbirleri engelli bireyleri istismara maruz kalma riskiyle karsi karsiya birakan fon kesintileri gibi uygulamalar nedeniyle zaman zaman engelli ayrimciligi ableist olarak nitelendirilmektedir Nazi Almanyasi 1933 yili Temmuz ayinda Hitler ve Nazi hukumeti ni yururluge koydu Bu yasa esasen kalitsal olarak engelli olarak kabul edilenlere zorunlu kisirlastirma uygulamasini getirdi Ornegin akil hastaligi korluk ve sagirilik gibi durumlar kalitsal hastaliklar olarak goruluyordu ve bu nedenle bu engellilere kisirlastirma uygulandi Kanun ayrica engellilere karsi propaganda yaratti engelliler Aryan irkinin ilerlemesine katki saglamayan onemsiz bireyler olarak gosterildi 1939 yilinda Hitler Aktion T4 olarak bilinen gizli otanazi programi kararnamesini imzaladi Bu kararname kronik norolojik ve psikiyatrik rahatsizliklari teshis edilen secilmis hastalarin oldurulmesini yetkilendiriyordu Program 1941 yilinda Hitler tarafindan kamuoyunun baskisi uzerine resmen durdurulmadan once yaklasik 70 000 engelli insanin hayatini aldi Ancak uygulamanin kamuoyu disinda gayriresmi olarak devam ettirildigi ve 1945 te Hitler rejiminin sona erdigi tarihe kadar toplam 200 000 veya daha fazla kisinin olumune yol actigi dusunulmektedir Birlesik Krallik Kadinlarin esit oy hakki verilmemesini alaya alan Emily J Harding karikaturu Hukumluler deliler ve kadinlarin oy hakki yoktur Birlesik Krallik ta engelli ayrimciligi ve ile yasadisi hale geldi Bu yasalar daha sonra esas hukuku koruyarak ile yururlukten kaldirildi 2010 Esitlik Yasasi coklu ayrimci davranislara karsi korumalari bir araya getirdi engellilik irk din ve inanc cinsiyet cinsel yonelim cinsiyet kimligi yas ve gebelik korunan ozellikler olarak adlandirilir 2010 Esitlik Yasasi kapsaminda dogrudan ayrimcilik madde 13 dolayli ayrimcilik madde 6 madde 19 taciz madde 26 yildirma madde 27 engellilikten kaynaklanan ayrimcilik madde 15 ve makul duzenlemeler yapmamanin ihmali madde 20 gibi cesitli ayrimcilik bicimlerini ele alan yasaklar bulunmaktadir Amerika Birlesik Devletleri ABD tarihine baktigimizda engelli Amerikalilar tipki diger bircok azinlik grubu gibi cogu zaman ayrimciliga ugramis ve belirli haklari reddedilmistir 1800 lerde engelli bireylere bakis acisi dini yaklasimdan daha bilimsel bir yaklasima dogru kaymis ve daha fazla sayida engelli birey muayene edilmeye baslanmistir Bu donemde toplumda var olan damgalanma II Dunya Savasi ndan sonra engelli olarak donen bircok Amerikali gazinin ardindan degismeye baslamistir 1960 larda Amerika daki vatandas haklari hareketini takip ederek engelli haklari hareketi de dunya genelinde sesini duyurmaya baslamistir Bu hareketin amaci tum engelli bireylere esit haklar ve firsatlar saglamakti 1970 lere kadar Amerika Birlesik Devletleri nde engelli ayrimciligi ableism genellikle yasalarla mesrulastiriliyordu Ornegin bircok bolgede yururlukte olan gorunumunu bozan hastalik veya sekil bozukluklari olan kisilerin sokaga cikmasini yasakliyordu BM Engelli Haklari Sozlesmesi Mayis 2012 de Birlesmis Milletler BM Engelli Kisilerin Haklarina Dair Sozlesme Turkiye tarafindan onaylandi Sozlesme istihdam dahil olmak uzere engellilik temelli ayrimciligin kabul edilemezligini ortaya koymaktadir Ayrica degisiklikler engelli kisilerin haklarini korumak icin idari prosedurde ve mahkemede olmak uzere onemli olcude daha fazla firsat yaratmak icin yasal bir temel olusturmaktadir Yasa tum tesis sahiplerinin ve hizmet saglayicilarin engelli insanlar icin digerleriyle esit kosullar yaratmak icin yerine getirmeleri gereken ozel yukumlulukleri tanimlamistir Kaynakca Oxford University Press Oxford Dictionaries Online ableism Oxford Dictionaries Online Retrieved 12 March 201h Linton Simi 1998 Claiming Disability Knowledge and Identity New York New York University Press p 9 Scope Ingilizce 29 Temmuz 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Kasim 2020 PDF 2 Kasim 2019 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Wullenweber Ernst Theunissen Georg Muhl Heinz 2006 Geistige Behinderung Normtheorien nach Speck und Goffman 5 Ekim 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Agustos 2018 Tutton Michael 4 Haziran 2018 Ableist bias left people with disabilities without housing N S inquiry told National Post 19 Aralik 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Agustos 2018 www ushmm org 7 Temmuz 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 10 Nisan 2022 T4 Program Definition and History Encyclopedia Britannica 13 Mart 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Nisan 2019 Equality Act 2010 Explanatory Notes 24 Ekim 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Mayis 2024 Equality Act 2010 Contents 24 Aralik 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 6 Mayis 2024 Faville Andrea A Civil Rights History Americans with Disabilities 1 Nisan 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Mayis 2024 Ableism 4 Subat 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Mayis 2024 Sommer Shannon 6 Eylul 2011 rootedinrights org 18 Ocak 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 1 Nisan 2019 Diskriminaciya invalidov zapreshena v Rossii s 1 yanvarya RIA Novosti Discrimination of disabled people is prohibited in Russia since January 1 12 Eylul 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde RIA News