Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Mahtumkulu Firaki veya sadece Mahtumkulu (Farsça: مخدومقلی فراغی Makhdumqoli Faraghi; Türkmence: Magtymguly Pyragy; d. y. 1724 ya da 1733 – ö. 1782, 1797 ya da 1807), Türkmen mutasavvıf şair. Asıl adı Mahtumkulu olan şair, şiirlerinde kullandığı Firaki mahlası sebebiyle Mahtumkulu Firaki olarak bilinmektedir. Türkmenler hakkında sosyal ve politik şiirler yazmıştır. Türkmen şairlerin önde gelenlerinden biri olarak kabul edilmektedir.
Yaşamı ve eğitimi
Firaki, bir kaynağa göre yaklaşık 1724 ya da çeşitli kaynaklarca 1733 yılında, İran'ın Gülistan Eyaleti'nin Günbed-i Kavus şehrinin Hacı Kavuşan köyünde doğdu. Türkmenlerin Göklen boyunun Gerkez aşiretindendir. Babasının adı Devlet Mehmet Azadi ve annesinin adı Orazgül'dür. Babasından Arapça ve Farsça dersleri aldı. İlk eğitimini doğduğu köyde alan Firaki, eğitimine; Lebap vilayetinin Kızılayak köyünde bulunan 'nde devam etti. Buhara'daki 'ndeki eğitiminin ardından, Hive'de yer alan 'nde eğitimini tamamladı.
Medreselerde aldığı şiir eğitimiyle birlikte Arapça, Farsça ve Çağatayca'yı öğrenen Firaki, konusunu gerçek hayattan alarak yazdığı şiirlerle Türkmen şairler arasında ün kazandı.
Şairliğinin yanında mutasavvıf ve düşünür de olan Firaki, çeşitli kaynaklara göre 1782 ya da 1807, diğer bir kaynağa göre yaklaşık 1797 yılında öldü. Mezarı, İran'ın kuzeybatısındaki Aktokay köyünde bulunmaktadır ve İran hükûmeti tarafından anıt mezara dönüştürülmüştür.
Şairliği
Firaki, şiirlerinde; dini motifler, Muhammed ve diğer peygamberlere duyulan sevgi, evrensel ve millî değerler, sosyal dengesizlik, insanın hayatı ve toplumsal olayları kapsayan konuları, sade ve yaşadığı dönemin halk diliyle anlaşılır bir şekilde dile getirmiştir. Hemen hemen tüm şiirlerinde Türkmenleri birlik ve beraberliğe, bir devlet ve bir bayrak etrafında toplanmaya davet etmiş, insanları iyiliğe ve doğruluğa ulaşması gerektiğini savunmuştur. Kendi rüyasında dokuz kere bade içmesinden dolayı Türkmenler tarafından kendisine "Haktan içen şair" de denilmektedir.
Firaki, şiirlerinde Ahmet Yesevi'yi ustası olarak kabul etmiş, kendisinden önceki mutasavvıflardan yararlanarak eserlerini ortaya koymuştur.
Ölümünden sonra
Türkmenistan'ın uluslararası kulvarda en değerli ödüllerinden biri olarak kabul edilen , şairin adını taşımaktadır. Bununla birlikte, 1931'de kurulan Türkmen Devlet Üniversitesi'ndeki Dil ve Edebiyat Enstitüsü'ne şairin adı verilmiştir.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ a b Clark, Larry (1998). Turcologica 34, Turkmen Reference Grammar. Wiesbaden: Harrassowitz Verlag. s. 16. ISBN .
- ^ 119057689. GMD kimliği
- ^ a b "Amerika Birleşik Devletleri Kongre Kütüphanesi". 4 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Ekim 2023.
- ^ a b . isni.oclc.org. 3 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b "CERL Thesaurus". data.cerl.org. 9 Mart 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Mart 2024.
- ^ a b agent/base/66618. Europeana
- ^ Gudar 2016, s. 11.
- ^ a b c d e Prof. Dr. Erman Artun. "Şair Mahtumkulu'nun Şiirlerinde Sanat, Estetik ve Üslup" (PDF). 7 Nisan 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Eylül 2010.
- ^ a b c Doç. Dr. Berdi Sarıyev. Mahtumkulu Firaki’nin Şiir Divanı Üzerine Bir İnceleme. 26 Eylül 2010 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Eylül 2010.
- ^ a b c d Doç. Dr. Berdi Sarıyev. "Türkmenlerin Ruhi Dünyasındaki Mahtumkulu". 13 Ocak 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Eylül 2010.
- ^ . Haziran 2017. 25 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2022.
- ^ a b Ramazan Çakır (2006). . Yağmur. 21 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Eylül 2010.
- ^ . tacistm.org. 7 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Eylül 2010.
Dış bağlantılar
- (İngilizce)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Mahtumkulu Firaki veya sadece Mahtumkulu Farsca مخدومقلی فراغی Makhdumqoli Faraghi Turkmence Magtymguly Pyragy d y 1724 ya da 1733 o 1782 1797 ya da 1807 Turkmen mutasavvif sair Asil adi Mahtumkulu olan sair siirlerinde kullandigi Firaki mahlasi sebebiyle Mahtumkulu Firaki olarak bilinmektedir Turkmenler hakkinda sosyal ve politik siirler yazmistir Turkmen sairlerin onde gelenlerinden biri olarak kabul edilmektedir 1959 yilina ait bir Sovyetler Birligi posta pulunda Mahtumkulu Firaki tasviri Yasami ve egitimiFiraki bir kaynaga gore yaklasik 1724 ya da cesitli kaynaklarca 1733 yilinda Iran in Gulistan Eyaleti nin Gunbed i Kavus sehrinin Haci Kavusan koyunde dogdu Turkmenlerin Goklen boyunun Gerkez asiretindendir Babasinin adi Devlet Mehmet Azadi ve annesinin adi Orazgul dur Babasindan Arapca ve Farsca dersleri aldi Ilk egitimini dogdugu koyde alan Firaki egitimine Lebap vilayetinin Kizilayak koyunde bulunan nde devam etti Buhara daki ndeki egitiminin ardindan Hive de yer alan nde egitimini tamamladi Medreselerde aldigi siir egitimiyle birlikte Arapca Farsca ve Cagatayca yi ogrenen Firaki konusunu gercek hayattan alarak yazdigi siirlerle Turkmen sairler arasinda un kazandi Sairliginin yaninda mutasavvif ve dusunur de olan Firaki cesitli kaynaklara gore 1782 ya da 1807 diger bir kaynaga gore yaklasik 1797 yilinda oldu Mezari Iran in kuzeybatisindaki Aktokay koyunde bulunmaktadir ve Iran hukumeti tarafindan anit mezara donusturulmustur SairligiFiraki siirlerinde dini motifler Muhammed ve diger peygamberlere duyulan sevgi evrensel ve milli degerler sosyal dengesizlik insanin hayati ve toplumsal olaylari kapsayan konulari sade ve yasadigi donemin halk diliyle anlasilir bir sekilde dile getirmistir Hemen hemen tum siirlerinde Turkmenleri birlik ve beraberlige bir devlet ve bir bayrak etrafinda toplanmaya davet etmis insanlari iyilige ve dogruluga ulasmasi gerektigini savunmustur Kendi ruyasinda dokuz kere bade icmesinden dolayi Turkmenler tarafindan kendisine Haktan icen sair de denilmektedir Firaki siirlerinde Ahmet Yesevi yi ustasi olarak kabul etmis kendisinden onceki mutasavviflardan yararlanarak eserlerini ortaya koymustur Olumunden sonraTurkmenistan in uluslararasi kulvarda en degerli odullerinden biri olarak kabul edilen sairin adini tasimaktadir Bununla birlikte 1931 de kurulan Turkmen Devlet Universitesi ndeki Dil ve Edebiyat Enstitusu ne sairin adi verilmistir Ayrica bakinizRuhname Dovletmemet AzadiKaynakca a b Clark Larry 1998 Turcologica 34 Turkmen Reference Grammar Wiesbaden Harrassowitz Verlag s 16 ISBN 3 447 04019 X 119057689 GMD kimligi a b Amerika Birlesik Devletleri Kongre Kutuphanesi 4 Mayis 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Ekim 2023 a b isni oclc org 3 Kasim 2023 tarihinde kaynagindan arsivlendi a b CERL Thesaurus data cerl org 9 Mart 2024 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Mart 2024 a b agent base 66618 Europeana Gudar 2016 s 11 a b c d e Prof Dr Erman Artun Sair Mahtumkulu nun Siirlerinde Sanat Estetik ve Uslup PDF 7 Nisan 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Eylul 2010 a b c Doc Dr Berdi Sariyev Mahtumkulu Firaki nin Siir Divani Uzerine Bir Inceleme 26 Eylul 2010 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Eylul 2010 a b c d Doc Dr Berdi Sariyev Turkmenlerin Ruhi Dunyasindaki Mahtumkulu 13 Ocak 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Eylul 2010 Haziran 2017 25 Mart 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 4 Nisan 2022 a b Ramazan Cakir 2006 Yagmur 21 Subat 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Eylul 2010 tacistm org 7 Subat 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Eylul 2010 Dis baglantilar Ingilizce