Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
V. Aleksios Dukas Murzuphlus, (Yunanca: Αλέξιος Ε' Δούκας), (ö. Aralık 1205, Konstantinopolis) "Murtzuphlos" lakabı son derece gür kaşlarına atıfta bulunmaktadır. 5 Şubat 1204 - 13 Nisan 1204 tarihleri arasında Bizans imparatoru olarak görev yapmıştır. İİmparator Aleksios III'ün kızı Eudokia ile evliydi. Dördüncü Haçlı Seferi'inde Konstantinopolis'in Latin ve Venedik orduları tarafından kuşatılması sırasında görev yapmıştır.
| V. Aleksios Dukas Murzuphlus Αλέξιος Ε' Δούκας | |
|---|---|
 | |
| Bizans İmparatoru | |
| Hüküm süresi | 5 Şubat 1204 – 12 Nisan 1204 |
| Önce gelen | II. İsaakios ve IV. Aleksios |
| Sonra gelen | I. Theodoros (İznik İmparatoru olarak) |
| Ölüm | Aralık 1205 Konstantinopolis |
| Eş(ler)i | Eudokia Angelina |
İmparatorluğa yükselişi
İçinden birkac imparator çıkaran Dukas Hanedanı'na mensuptu. Alnının ortasında birleşen gür kaşları dolayısıyla lakabı Murzuphlus idi. Asil soylu olması nedeniyle saray bürokrasisi içinde hızla ilerlemişti ve Dördüncü Haçlı Seferi sırasında imparatora çok yakın olan ve imparatorun şahsî dairesine her zaman girebilme hakkı kazandıran Protovestiarios unvanını taşımaktaydı. İki defa evlenmişti, ama imparator III. Aleksios'un kızı olan Eudokia Angelina'nın sevgilisi olduğu herkesçe bilinmekteydi. 1200'de İoannis Komnenos'un bir saray darbesi ile imparatorluğu ele alma komplosuna karıştığı için III. Aleksios tarafından hapise konulmuştu. Dördüncü Haçlı Seferi ordularının Venedik gemileri ile Konstantinopolis'e gelip Temmuz 1202'de Haçlıların ilk hücumu ile şehir Haliç surlarını ele geçirmelerinden sonraki Dördüncü Haçlı Seferi komutanlarının istekleri ile II. İsaakios'un ikinci defa tahta geçirilmesi ve Haçlılar ile birlikte gelen oğlu IV. Aleksios'un da iktidarı paylaşan ortak imparator olmuşlardı. Bunun üzerine Aleksios Dukas hapisten çıkarılmış ve saraydaki yüksek görevine tekrar getirilmişti.
1204'te II. İsaakios ve IV. Aleksios başkentin dışında ordugahta bekleyen Latinler ve Venediklilerle yapılan para ve askerî yardım vaatlerini karşılamaları için Haçlılar tarafından zorlanmaktaydılar ama eldeki imkânlar bu vaatleri karşılamaya yeterli gelmediği açığa çıkmıştı. Diğer taraftan Latin ve Venedikli Haçlılardan hiç hoşlanmayan Konstantinopolis ahalisi şehrin savunması için gerekenin yapılmadığı ve Haçlılara yakın olmaları dolayısıyla imparatorlardan çok hoşnutsuzdu. Aleksios Dukas Haçlılar aleyhinde olan asillerin liderlerinden biri olarak ortaya çıkmış ve hatta Haçlılarla yapılan bazı kavgalara şahsen katılmıştı. Ocak 1204'te halk hoşnutsuzluğu bir halk hareketi ortaya çıkarıp büyük kalabalık gruplar oluşmuş, imparatorluk sarayı sarılmış, Ayasofya'yı dolduran ahali ve ileri gelenler yeni bir imparator adayı aramaya başlamışlardır. II. İsaakios ve IV. Alekios sarayda kendilerini muhafızlarıyla savunmaya almışlar ve sarayın yüksek memuru olan Aleksios Dukas'ı Haçlılardan yardım istemeye yollamak istemişlerdi. Bu görevi yapmayan Aleksios Dukas, buna karşılık olarak bir grup yandaşı ile sarayın yan kapısına gelmiş; görevinin yetkilerini kullanarak imparator olan genç IV. Aleksios'un yatak odasına girmiş; isyancıların sarayı hemen ele geçirecekleri için imparatorun hemen kaçmasına yardım edeceğini bildirmiş; onu güya gizlemek niyetiyle genç imparatoru bir pelerine sararak saraydan çıkarıp yanda bekleyen yandaşları ile birlikte hapishaneye götürüp bir hücreye koydurmuştur. Sonra da sarayın ana kapısına gidip dışarıda bekleyen halka imparator olduğunu ilan etmiştir.
Kısa imparatorluğu
Ayasofya'da toplanan halk ve basşehrin ileri gelenleri Nikolaos Kanabos'u imparator seçmelerine rağmen, V. Aleksios Dukas ismi ile imparator olan Aleksios Murzuphlus, önce entrika ile hapis ettirdiği IV. Aleksios'u (bir iki defa başarısız kalan zehirleme girişimden sonra) boğdurarak öldürtmüş; oğlunun ölümünü sarayda haber alan kör ve yaşlı II. İsaakios ise ya üzüntüden ya da korkudan bir beyin kanaması veya kalp krizi geçirip ölmüş ya da öldürülmüştür. Halk tarafından imparator seçilen Nikolaos Kanabos ise kendi isteğiyle Ayasofya'dan ayrılmamış, ama V. Aleksios tarafından oradan çıkarılıp öldürtülmüştür.
Şubat 1204'te V. Aleksios Murzuphlus'a Ayasofya'da taç giydirilmiştir. Bu törenden sonra V. Aleksios kuşatma altındaki başşehirin savunmasını sağlamak üzere o zamana kadar görülmemiş bir liderlik kalitesi göstermeye başlamıştır. Latinlerle olan bütün müzakereler ve diğer ilişkiler kesilmiştir. Şehrin surlarının devamlı olarak savunması için her eli silah tutan Bizanslı seferber edilmiş ve surlarda ve kulelerde devamlı olarak nöbetle beklenme rotası ortaya çıkartılmıştır. Şehir surları, özellikle Haliç'e bakan surları yükseltilmiş üzerlerine yüksek tahta perdeler çekilmiş ve önceki hücumda zayıf görülen surların bazı kısımları için çifte duvar yapılmaya başlanmıştır. Bizans ordusu, V. Aleksios'un şahsi komutası altında Haçlıların Galata'da bulunan ordugahına bir sürpriz hücumda yapılmış fakat bu başarılı sonuç vermemiştir.
Haçlılar istekleri yerine getirilmeyince ve müzakereler kesilince Konstantinopolis'i hücumla zaptedip kendilerine uygun bir imparatorluk kurup Bizans'in arazilerini paylaşma kararı almışlardır. Şehrin duvarlarına Latin ve Venediklilerin hücumu 9 Nisan 1204 Cuma günü başlamıştır. Bu hücumun odaklandığı sur kısmı, 9 ay önce Dük Enrico Dandolo ve Venedikliler'in girip aldıkları sur ve kuleler olmuştu. Fakat buralardaki duvar ve kuleler yükseltildiği için Venedik gemilerinin direkleri arasında gerilen ağlar bir hücum platformu olmaktan çıkmış ve gemiler yükselen kulelerden Bizanslı mancınıklarının birer hedefi haline gelmişlerdir. O aksam Haçlılar geri çekilmek zorunda kalmışlardır. V. Aleksios sokaklardan atlı olarak dörtnala bir savunma mevkinden gelip diğerine giderek savunuculara verdiği mert ve azimli moralin bir uygun sonuç çıkardığı hissini yaratmıştır. Fakat Haçlılar da azimle iki gün sonra bir diğer hücuma başlamışlardır. Venedik gemileri çifter çifter bağlanıp daha geniş platformlar yaratılmış; uygun yönden esen poyraz rüzgarı ise gemileri duvarlara daha da yaklaştırılmasına elvermiş ve direkler arası platformlardaki hücumculara tahtadan koruyucu çatılar sağlanması ile Bizans savunucularının silahlarının etkisi çok azaltılmıştı. Çok sürmeden Haçlılar iki kuleyi ele geçirmeyi başarmışlar ve surlardaki bir giriş kapısını da açmışlar ve şehrin içine akıp sokak savaşına başlamışlardır. Sokaklarda yapılan savaşlar ta akşam ortalarına kadar sürmüştür. Bir grup Haçlı hücumcu bir karşı hücumu önlemek niyetiyle girdikleri sokaklarda yangın başlatmış ve bu yangın yayılarak bir tarihçinin dediğine göre Fransa Krallığının en büyük üç şehrinde bulunan ev sayısından daha fazla binanın yanmasına neden olmuştur.
Konstantinopolis'ten kaçış, Trakya'da direniş ve yakalanıp öldürülmesi
Bu sırada savunuculara komuta eden V. Aleksios Bizans durumunun savunulamayacağını anlamış ve Haçlılara esir olmaktansa kaçmayı tercih etmiştir. 12 Nisan akşamı eski imparator III. Aleksios'un karısı Eurphrosyne ve kızı (V. Aleksios'un sevgilisi) Eudokia Angelina ile birlikte bir küçük tekne ile Haliç'in batısına gidip oradan karadan Trakya'ya kaçmıştır. Ertesi gün Konstantinopolis şehri Haçlılara teslim olmuş, böylece ta 306'dan beri Konstantinopolis'ten bir Bizans İmparatoru tarafından yapılan idare, 57 yıl Latin İmparatorluğu'na geçmiştir. Haçlılar bu tarihî şehri, tarihte hiç görülmedik şekilde, talana başlamışlardır.
V. Aleksios Dukas'ta Trakya'da Gümülcine yakınlarındaki (Mosynopolis)de bulunan eski imparator III. Aleksios'un Bizans arazilerini kendi aralarında bölüşen Latinlere karşı direnişine katılmıştır. Önce iki sabık Bizans İmparatorları arasındaki ilişkiler iyi olmuş III. Aleksios'un kızı Eudokia Angelina, V. Aleksios ile evlenmiştir. Fakat Latin Haçlılar, Trakya'daki Bizans direnişine de hücum edip III. Aleksios'u Teselya'ya kaçmaya zorlamışlardır. III. Aleksios bu kaçıştan hemen önce çok kıskanç bir kararla Bizans tahtına tekrar geçmesini önlemek için damadı V. Aleksios Dukas'in gözlerini kör ettirmiştir.
Böylece Thierry de Loos komutanlığında ilerleyen bir Haçlı Latin ordusu Kasım 1204'te gözleri kör edilmiş olan V. Aleksios Dukas'ı esir almıştır. V. Aleksios, Konstantinopolis'e getirilmiş ve Latinlerden kurulu bir komite tarafından meşru Bizans İmparatoru IV. Aleksios'a karşı ihanette bulunmakla suçlanarak ölüme mahkûm edilmiştir. Cezası Theodosius Sütun'unun tepesinden aşağı atılmak suretiyle infaz edilmiştir.
Dipnotlar
- ^ Geoffroy de Villehardouin, La Conquete de Constantinople
- ^ Şimdiki Beyazıd Meydanı yerinde Ordu Caddesi başlangıcında bulunan Tauri Forum'unda bulunan I. Theodisus Zafer Takı yanında bulunan ve üzerinde I. Theodosius'un zaferlerini heykellerle gösteren bir sütun
Ayrıca bakınız
Dış kaynaklar
- Alexander Kazhdan, (Ed.) (1991). The Oxford Dictionary of Byzantium (İngilizce). Oxford ve New York: Oxford University Press. ISBN .
- Norwich, John Julius (1999). Byzantium: The Decline and Fall (İngilizce). Londra: Penguin. ISBN .
- (2006). Byzantium and the Crusades (İngilizce). Londra: Hambledon and London. ISBN .
- (2004). The Fourth Crusade and the Siege of Constantinople (İngilizce). Londra ve New York: Viking Adult. ISBN .
| Resmî unvanlar | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: II. İsaakios ve IV. Aleksios |  Bizans İmparatoru 5 Şubat 1204 – 12 Nisan 1204 | Sonra gelen: I. Theodoros İznik İmparatorluğu İmparatoru |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
V Aleksios Dukas Murzuphlus Yunanca Ale3ios E Doykas o Aralik 1205 Konstantinopolis Murtzuphlos lakabi son derece gur kaslarina atifta bulunmaktadir 5 Subat 1204 13 Nisan 1204 tarihleri arasinda Bizans imparatoru olarak gorev yapmistir IImparator Aleksios III un kizi Eudokia ile evliydi Dorduncu Hacli Seferi inde Konstantinopolis in Latin ve Venedik ordulari tarafindan kusatilmasi sirasinda gorev yapmistir V Aleksios Dukas Murzuphlus Ale3ios E DoykasBizans ImparatoruHukum suresi5 Subat 1204 12 Nisan 1204Once gelenII Isaakios ve IV AleksiosSonra gelenI Theodoros Iznik Imparatoru olarak OlumAralik 1205 KonstantinopolisEs ler iEudokia AngelinaImparatorluga yukselisiIcinden birkac imparator cikaran Dukas Hanedani na mensuptu Alninin ortasinda birlesen gur kaslari dolayisiyla lakabi Murzuphlus idi Asil soylu olmasi nedeniyle saray burokrasisi icinde hizla ilerlemisti ve Dorduncu Hacli Seferi sirasinda imparatora cok yakin olan ve imparatorun sahsi dairesine her zaman girebilme hakki kazandiran Protovestiarios unvanini tasimaktaydi Iki defa evlenmisti ama imparator III Aleksios un kizi olan Eudokia Angelina nin sevgilisi oldugu herkesce bilinmekteydi 1200 de Ioannis Komnenos un bir saray darbesi ile imparatorlugu ele alma komplosuna karistigi icin III Aleksios tarafindan hapise konulmustu Dorduncu Hacli Seferi ordularinin Venedik gemileri ile Konstantinopolis e gelip Temmuz 1202 de Haclilarin ilk hucumu ile sehir Halic surlarini ele gecirmelerinden sonraki Dorduncu Hacli Seferi komutanlarinin istekleri ile II Isaakios un ikinci defa tahta gecirilmesi ve Haclilar ile birlikte gelen oglu IV Aleksios un da iktidari paylasan ortak imparator olmuslardi Bunun uzerine Aleksios Dukas hapisten cikarilmis ve saraydaki yuksek gorevine tekrar getirilmisti 1204 te II Isaakios ve IV Aleksios baskentin disinda ordugahta bekleyen Latinler ve Venediklilerle yapilan para ve askeri yardim vaatlerini karsilamalari icin Haclilar tarafindan zorlanmaktaydilar ama eldeki imkanlar bu vaatleri karsilamaya yeterli gelmedigi aciga cikmisti Diger taraftan Latin ve Venedikli Haclilardan hic hoslanmayan Konstantinopolis ahalisi sehrin savunmasi icin gerekenin yapilmadigi ve Haclilara yakin olmalari dolayisiyla imparatorlardan cok hosnutsuzdu Aleksios Dukas Haclilar aleyhinde olan asillerin liderlerinden biri olarak ortaya cikmis ve hatta Haclilarla yapilan bazi kavgalara sahsen katilmisti Ocak 1204 te halk hosnutsuzlugu bir halk hareketi ortaya cikarip buyuk kalabalik gruplar olusmus imparatorluk sarayi sarilmis Ayasofya yi dolduran ahali ve ileri gelenler yeni bir imparator adayi aramaya baslamislardir II Isaakios ve IV Alekios sarayda kendilerini muhafizlariyla savunmaya almislar ve sarayin yuksek memuru olan Aleksios Dukas i Haclilardan yardim istemeye yollamak istemislerdi Bu gorevi yapmayan Aleksios Dukas buna karsilik olarak bir grup yandasi ile sarayin yan kapisina gelmis gorevinin yetkilerini kullanarak imparator olan genc IV Aleksios un yatak odasina girmis isyancilarin sarayi hemen ele gecirecekleri icin imparatorun hemen kacmasina yardim edecegini bildirmis onu guya gizlemek niyetiyle genc imparatoru bir pelerine sararak saraydan cikarip yanda bekleyen yandaslari ile birlikte hapishaneye goturup bir hucreye koydurmustur Sonra da sarayin ana kapisina gidip disarida bekleyen halka imparator oldugunu ilan etmistir Kisa imparatorluguAyasofya da toplanan halk ve bassehrin ileri gelenleri Nikolaos Kanabos u imparator secmelerine ragmen V Aleksios Dukas ismi ile imparator olan Aleksios Murzuphlus once entrika ile hapis ettirdigi IV Aleksios u bir iki defa basarisiz kalan zehirleme girisimden sonra bogdurarak oldurtmus oglunun olumunu sarayda haber alan kor ve yasli II Isaakios ise ya uzuntuden ya da korkudan bir beyin kanamasi veya kalp krizi gecirip olmus ya da oldurulmustur Halk tarafindan imparator secilen Nikolaos Kanabos ise kendi istegiyle Ayasofya dan ayrilmamis ama V Aleksios tarafindan oradan cikarilip oldurtulmustur Subat 1204 te V Aleksios Murzuphlus a Ayasofya da tac giydirilmistir Bu torenden sonra V Aleksios kusatma altindaki bassehirin savunmasini saglamak uzere o zamana kadar gorulmemis bir liderlik kalitesi gostermeye baslamistir Latinlerle olan butun muzakereler ve diger iliskiler kesilmistir Sehrin surlarinin devamli olarak savunmasi icin her eli silah tutan Bizansli seferber edilmis ve surlarda ve kulelerde devamli olarak nobetle beklenme rotasi ortaya cikartilmistir Sehir surlari ozellikle Halic e bakan surlari yukseltilmis uzerlerine yuksek tahta perdeler cekilmis ve onceki hucumda zayif gorulen surlarin bazi kisimlari icin cifte duvar yapilmaya baslanmistir Bizans ordusu V Aleksios un sahsi komutasi altinda Haclilarin Galata da bulunan ordugahina bir surpriz hucumda yapilmis fakat bu basarili sonuc vermemistir Haclilar istekleri yerine getirilmeyince ve muzakereler kesilince Konstantinopolis i hucumla zaptedip kendilerine uygun bir imparatorluk kurup Bizans in arazilerini paylasma karari almislardir Sehrin duvarlarina Latin ve Venediklilerin hucumu 9 Nisan 1204 Cuma gunu baslamistir Bu hucumun odaklandigi sur kismi 9 ay once Duk Enrico Dandolo ve Venedikliler in girip aldiklari sur ve kuleler olmustu Fakat buralardaki duvar ve kuleler yukseltildigi icin Venedik gemilerinin direkleri arasinda gerilen aglar bir hucum platformu olmaktan cikmis ve gemiler yukselen kulelerden Bizansli manciniklarinin birer hedefi haline gelmislerdir O aksam Haclilar geri cekilmek zorunda kalmislardir V Aleksios sokaklardan atli olarak dortnala bir savunma mevkinden gelip digerine giderek savunuculara verdigi mert ve azimli moralin bir uygun sonuc cikardigi hissini yaratmistir Fakat Haclilar da azimle iki gun sonra bir diger hucuma baslamislardir Venedik gemileri cifter cifter baglanip daha genis platformlar yaratilmis uygun yonden esen poyraz ruzgari ise gemileri duvarlara daha da yaklastirilmasina elvermis ve direkler arasi platformlardaki hucumculara tahtadan koruyucu catilar saglanmasi ile Bizans savunucularinin silahlarinin etkisi cok azaltilmisti Cok surmeden Haclilar iki kuleyi ele gecirmeyi basarmislar ve surlardaki bir giris kapisini da acmislar ve sehrin icine akip sokak savasina baslamislardir Sokaklarda yapilan savaslar ta aksam ortalarina kadar surmustur Bir grup Hacli hucumcu bir karsi hucumu onlemek niyetiyle girdikleri sokaklarda yangin baslatmis ve bu yangin yayilarak bir tarihcinin dedigine gore Fransa Kralliginin en buyuk uc sehrinde bulunan ev sayisindan daha fazla binanin yanmasina neden olmustur Konstantinopolis ten kacis Trakya da direnis ve yakalanip oldurulmesiBu sirada savunuculara komuta eden V Aleksios Bizans durumunun savunulamayacagini anlamis ve Haclilara esir olmaktansa kacmayi tercih etmistir 12 Nisan aksami eski imparator III Aleksios un karisi Eurphrosyne ve kizi V Aleksios un sevgilisi Eudokia Angelina ile birlikte bir kucuk tekne ile Halic in batisina gidip oradan karadan Trakya ya kacmistir Ertesi gun Konstantinopolis sehri Haclilara teslim olmus boylece ta 306 dan beri Konstantinopolis ten bir Bizans Imparatoru tarafindan yapilan idare 57 yil Latin Imparatorlugu na gecmistir Haclilar bu tarihi sehri tarihte hic gorulmedik sekilde talana baslamislardir V Aleksios Dukas ta Trakya da Gumulcine yakinlarindaki Mosynopolis de bulunan eski imparator III Aleksios un Bizans arazilerini kendi aralarinda bolusen Latinlere karsi direnisine katilmistir Once iki sabik Bizans Imparatorlari arasindaki iliskiler iyi olmus III Aleksios un kizi Eudokia Angelina V Aleksios ile evlenmistir Fakat Latin Haclilar Trakya daki Bizans direnisine de hucum edip III Aleksios u Teselya ya kacmaya zorlamislardir III Aleksios bu kacistan hemen once cok kiskanc bir kararla Bizans tahtina tekrar gecmesini onlemek icin damadi V Aleksios Dukas in gozlerini kor ettirmistir Boylece Thierry de Loos komutanliginda ilerleyen bir Hacli Latin ordusu Kasim 1204 te gozleri kor edilmis olan V Aleksios Dukas i esir almistir V Aleksios Konstantinopolis e getirilmis ve Latinlerden kurulu bir komite tarafindan mesru Bizans Imparatoru IV Aleksios a karsi ihanette bulunmakla suclanarak olume mahkum edilmistir Cezasi Theodosius Sutun unun tepesinden asagi atilmak suretiyle infaz edilmistir Dipnotlar Geoffroy de Villehardouin La Conquete de Constantinople Simdiki Beyazid Meydani yerinde Ordu Caddesi baslangicinda bulunan Tauri Forum unda bulunan I Theodisus Zafer Taki yaninda bulunan ve uzerinde I Theodosius un zaferlerini heykellerle gosteren bir sutunAyrica bakinizDorduncu Hacli seferiDis kaynaklarAlexander Kazhdan Ed 1991 The Oxford Dictionary of Byzantium Ingilizce Oxford ve New York Oxford University Press ISBN 0 19 504652 8 Norwich John Julius 1999 Byzantium The Decline and Fall Ingilizce Londra Penguin ISBN 0 14 011447 5 2006 Byzantium and the Crusades Ingilizce Londra Hambledon and London ISBN 1 85285 501 0 2004 The Fourth Crusade and the Siege of Constantinople Ingilizce Londra ve New York Viking Adult ISBN 0 670 03350 2 Resmi unvanlarOnce gelen II Isaakios ve IV Aleksios Bizans Imparatoru 5 Subat 1204 12 Nisan 1204 Sonra gelen I Theodoros Iznik Imparatorlugu Imparatoru