Divine (oyuncu)

Harris Glenn Milstead, bilinen sahne adıyla Divine (19 Ekim 1945 - 7 Mart 1988), Amerikalı şarkıcı, oyuncu ve drag queen. İsmi bağımsız film yapımcısı John Waters ile sıkça anılan Divine, sinema ve tiyatro çalışmalarında genellikle kadın rollerini üstlenirken müzikal kariyerinde drag kişiliğini benimsedi.

Divine
Doğum	Harris Glenn Milstead 19 Ekim 1945(1945-10-19) Baltimore, Maryland, ABD
Ölüm	7 Mart 1988 (42 yaşında) Los Angeles, Kaliforniya, ABD
Ölüm sebebi
Defin yeri	Prospect Hill Cemetery (Baltimore)
İkamet	Los Angeles, Kaliforniya
Meslek	Oyuncu · şarkıcı
Resmî site	divineofficial.com

Baltimore, Maryland'da orta halli bir ailenin çocuğu olarak doğan Milstead, kadın kuaförü olarak çalıştığı yıllarda drag stile ilgi duymaya başladı. 1960'ların ortasından itibaren şehrin karşı kültürünü benimsedi ve kendisine "Divine" adını veren Waters ile arkadaş oldu. Arkadaşı David Lochary ile birlikte Waters tarafından bir araya getirilen oyuncu topluluğu Dreamlanders'a katıldı ve Roman Candles (1966), Eat Your Makeup (1968), The Diane Linkletter Story (1969) gibi deneysel kısa filmlerde kadın rolleri aldı. Waters'ın ilk uzun metrajlı filmleri olan Mondo Trasho (1969) ve topluluğu basının ilgisiyle karşılaştıran Multiple Maniacs (1970) filmlerinde başrolü oynadı. 1972 yılında Waters'ın Amerikan gece kuşağında kendine sağlam bir yer edinen kült filmi Pembe Flamingolar'da başrolü oynayarak Amerikan karşı kültürü dahilindeki şöhretini yarattı.

Waters'ın bir sonraki filmi Female Trouble'da da (1974) rol aldıktan sonra tiyatroya yöneldi ve San Franciscolu drag topluluğu The Cockettes'e dahil olarak birçok avangart oyunda rol aldı. Oyun yazarı Tom Eyen'in Woman Behind Bars ve devamı niteliğinde olan The Neon Woman' adlı oyunlarında performans sergiledi. 1981'de Waters'ın bir diğer kara mizah örneği Polyester'de ve 1988'de popüler sinemaya atılım yaptığı Hairspray'de rol olarak sinema çalışmalarını sürdürdü. Erkek rolleri de oynayarak repertuvarını çeşitlendirmek istemesi sonucu Lust in the Dust ve Trouble in Mind gibi farklı yönetmenlerle çalıştığı birkaç filmde rol aldı. 1981'de çoğunu Bobby Orlando'nun yazdığı Hi-NRG tarzında şarkılar yaparak disko endüstrisine girişti. "You Think You're a Man", "I'm So Beautiful" ve "Walk Like a Man" gibi drag tarzda seslendirdiği hitler uluslararası listelerde başarı elde etti. Hayatı boyunca obeziteyle mücadele etti ve kalp büyümesi nedeniyle yaşamını yitirdi.

People dergisi tarafından "Yüzyılın Drag Queen'i" olarak nitelendirilen Divine, özellikle LGBT topluluğu için kült bir figür olarak kaldı ve birçok kurgusal karaktere, sanat çalışmasına ve şarkıya esin kaynağı oldu. Divine Trash (1998) ve I Am Divine (2013) gibi hayatına adanan birçok belgesel ve kitap yayımlandı.

İlk yılları

Gençlik: 1945-65

Harris Glenn Milstead 19 Ekim 1945'te Baltimore, Maryland'da Womans Hospital'da dünyaya geldi. Adını aldığı babası Harris Bernard Milstead (1 Mayıs 1917 - 4 Mart 1993), Baltimore Su idaresi'nde çalışan su tesisatçısı bir babanın doğumlu yedi çocuğundan biriydi. Annesi Frances Milstead (evlenmeden önceki soyadı Vukovich; 12 Nisan 1920 - 24 Mart 2009), 1891'de ABD'ye taşınmadan önce Zagreb'de yaşayan Sırp göçmeni yoksul bir çiftin on beş çocuğundan biriydi. Frances 16 yaşındayken Baltimore'a taşınıp Towson'da bir lokantada çalışmaya başladı ve orada sıradan bir müşteri olan Harris ile tanıştı. İlişkisi başlayan çift, 1938 yılında evlendikten sonra fabrikasında çalışmaya başladı. Harris, kas distrofisi nedeniyle II. Dünya Savaşı'nda görev yapmakla yükümlü olmadığı için çift savaş boyunca çalışmaya devam etti. Çocuk sahibi olma girişimlerinde Frances, 1940 ve 1943'te iki düşük yaptı.

1945'te Divine doğduğunda Milstead ailesi oldukça varlıklı ve Baptist mezhebine bağlılığıyla muhafazakârdı. Ailesi yemek de dahil olmak üzere Divine'ın istediği her şeye para harcadı ve hayatının sonuna kadar peşini bırakmayan fazla kilo sorunu başladı. Divine, babasından ayırt edilmek için Glenn adını kullanmayı tercih etti ve ailesi ve arkadaşları tarafından bu adla anıldı.

12 yaşında ailesiyle birlikle bir Baltimore banliyösü olan 'e taşındı ve 1963'te mezun olduğu Towson Lisesi'ne gitti. Kilosu ve kadınsı oluşu nedeniyle zorbalıkla karşılaştığı bu dönemden söz ederken, sert ve kabadayı biri olmak yerine çiçeklerden, çizim yapmaktan hoşlandığını belirtti. Bahçıvanlığa olan ilgisi sonucu 15 yaşında yarı zamanlı olarak bir çiçekçi dükkânında çalıştı. Birkaç yıl sonra 82'den 62 kilograma düşmesini sağlayıp kendisine öz güven kazandıran bir diyete başladı. 17 yaşındayken ailesi tarafından gönderildiği psikiyatrda hem erkeklere hem de kadınlara ilgisi olduğunu keşfetti ki bu durum, o zamanlar Amerikan toplumunda bir tabuydu. Ailesinin çocuk bakımevi işletmesine Noel döneminde Noel Baba kostümü giyerek çocukları eğlendirmek gibi işlerle destek oldu. 1963'te, saç tasarımı öğrendiği Marinella Güzellik Merkezi'ne gitmeye başladı ve öğrenimini tamamladıktan sonra arı kovanı ve diğer tepeden toplanmış saç modellerinde uzmanlaşarak birkaç salonda çalıştı. Milstead bir süre sonra işini bıraktı ve bir süre için giyim ve araba konusundaki pahalı isteklerini karşılayan ailesi tarafından maddi olarak desteklendi. İstemeyerek de olsa Divine'ın en sevdiği ünlü Elizabeth Taylor gibi giyindiği savurgan partilerin faturalarını ödediler.

John Waters ile ilk filmleri: 1966-68

Milstead, aralarında ileriki yıllarda başrolü paylaştığı David Lochary'nin de bulunduğu geniş bir arkadaş çevresi edindi. 1960'ların ortalarında, ortak arkadaşları Carol Wernig aracılığıyla John Waters ile tanıştı. Waters ve Milstead aynı yaştaydılar, aynı civarda yaşıyorlardı ve ikisi de Baltimore'un karşı kültürünü ve popüler kültürden uzak unsurlarını benimsemişlerdi. Waters ve Lochary gibi arkadaşlarıyla birlikte hippilerle görüşüp esrar kullandıkları Martick's adlı bir beatnik barda zaman geçirmeye başlayarak Waters'ın deyimiyle "kötü bir aile örneği" oluşturdular. Waters arkadaşlarına lakaplar takardı ve Milstead'e "Divine" diyen ilk kişiydi. Sonraki yıllarda bu lakabın esin kaynağının o sıralarda okumakta olduğu Jean Genet'nin (1943) adlı romanındaki bir karakter olduğunu belirtti. Waters Divine'ı ayrıca sonraki yıllarda sıklıkla tekrarlanan "dünyanın âdeta en güzel kadını" sözüyle tanıttı.

"Divine. Bu benim adım. John'un [Waters] bana verdiği ad. Onu seviyorum. Herkesin, yakın arkadaşlarımın bile, beni andığı isim. Çoğu bana Glenn demiyor artık ki umrumda da değil. Beni istedikleri gibi adlandırabilirler. Şişko diyebilirler, denyo diyebilirler, umrumda değil. Şov dünyasında adınızı hep değiştirirsiniz. Divine benim adım olarak kaldı. Sözlükte aradınız mı hiç? Ben araştırmayacağım bile. Bu inanılmaz."

Divine, 1973.

John Waters "sinema tarihinin en bayağı filmlerini" üretme amacında olan istekli bir yapımcıydı.Dreamlanders olarak bilinen Divine, Lochary, Mary Vivian Pearce ve Mink Stole'un da dahil olduğu topluluktan birçok kişi, Waters'ın pazar günleri öğleden sonra çekilen düşük bütçeli filmlerinde rol aldı. İlk kısa filmi 'in (1964) ardından bir diğeri Roman Candles'ın çalışmalarına başladı. Divine'ın sigara içen bir rahibeyi oynadığı ilk filmi Roman Candles, 8 mm formatında çekilmiş eş zamanlı olarak oynayan üç filmden oluşuyordu ve pop sanatçısı Andy Warhol'un (1966) filminden esinlenmişti. Kısa film olması ve avangart yapısı nedeniyle geniş çapta ilgi göremeyen filmin tanıtımı Baltimore'da her yıl düzenlenen ve "yaşlı kadınlar, genç eşcinseller, dolandırıcılar ve hippiler" arasında popüler olan Mt. Vernon Flower Mart adlı festivalde yapıldı. Waters, filmin gösterimini Kenneth Anger'in (1953) adlı kısa filminin eşliğinde yerel mekanlarda yaptı.

Divine, Waters'ın üçüncü kısa filmi Eat Your Makeup'ta (1968) yine drag kişiliğiyle bu kez yakın zamanda öldürülmüş olan ABD başkanı John F. Kennedy'nin eşi Jackie Kennedy'nin kurgusal bir versiyonunu canlandırıyordu. Filmde modelleri kaçırıp onları kendi makyajlarını yemeye zorlamasıyla görülür. Divine, Waters'la olan iş birliğini sürdürdü ve o zamana kadar çekilen filmleri, anlamayacaklarını düşünerek ya da tartışmaya açık, zevksiz filmler olmasını sebep göstererek muhafazakâr ailesinden sakladı. Böylece uzun yıllar durumdan haberleri olmadı. Ailesi maddi sorumluluğun savurganca harcamayı bırakmasına yardımcı olacağı umuduyla Divine'a Towson'da kendi kuaförünü satın aldı. Orada çalışmayı kabul ettiyse de sahiplenmeyi ve yönetmeyi annesine bırakarak reddetti. Çok geçmeden 1968 yazında ailesinin yanından ayrılarak kendi dairesini kiraladı.

The Diane Linkletter Story, Mondo Trasho ve Multiple Maniacs: 1969-70

Divine, 1969'da öncelikli olarak yeni bir kamerayı test etme amacıyla çekilen Waters'ın bir sonraki kısa filmi The Diane Linkletter Story'de rol aldı. Waters'ın geleneksel Amerikan toplumunu şaşkına çeviren kötü zevk geleneğini sürdüren bir kara mizah örneği olan The Diane Linkletter Story, medya kişiliği 'ın aynı yılın başlarında intihar eden kızı 'ın gerçek hikâyesini anlatıyordu. Linkletter'ın ölümü, birçok kaynağın hatalı olarak intiharın psikedelik LSD etkisi altında gerçekleştiğini öne süren haberler gibi birçok spekülasyon ve yoğun medya ilgisiyle karşılaşmıştı. Waters'ın dramatize ettiği versiyonda Divine başrolde, hippi erkek arkadaşı Jim ile ayrılmalarını isteyen muhafazakâr ailesine isyan eden ve aşırı dozda LSD kullanarak yaşamına son veren bir genci canlandırıyordu. Film, Birinci Baltimore Film Festivali'nde gösterilmesine rağmen hukuki nedenlerden dolayı resmi olarak yayımlanmadı.

Waters, The Diane Linkletter Story'nin hemen ardından Divine'ın şehirde arabayla dolaşırken bir otostopçuya çarpan isimsiz sarışın kadını canlandırdığı uzun metrajlı film Mondo Trasho'nun çekimlerine başladı. Oyunculardan birinin çıplak olarak sokakta dolaştığı sahne, söz konusu durumun o dönemde Maryland'da yasak olması nedeniyle Waters ve setteki oyuncuların çoğunun tutuklanmasına yol açtı. Polis tutuklama işlemi için geldiğinde Divine arabasını hızla sürerek kaçtı.Los Angeles Free Press gazetesi filmle ilgili eleştirisinde "140 kilogramlık seks sembolü Divine, kuşkusuz bir tür keşif." ifadesine yer verdi."

Divine 1970'te kuaförlüğü bırakıp ailesinin yardımıyla 'te bir vintage giyim mağazası açtı. Yerel yönetimden ruhsat alınamadığı için taşınmak zorunda kalan "Divine Trash" adlı bu mağazada Divine'ın hayır kurumu mağazalarından, garaj satışından ve bitpazarlarından aldığı ürünler satılıyordu. Bu girişimi finansal olarak sürdüremeyeceğini anlayınca stok ürünleri çok düşük fiyatlara sattı. Daha fazla para elde etmek amacıyla kiraladığı eşyalı evin eşyalarını satması, ev sahibinin hakkında tutuklama emri çıkartmasıyla sonuçlandı. O dönemde eşcinselliğini kabul etmiş olan Divine, gey altkültüründen etkilendiği San Francisco'ya kaçarak polisi atlattı.

1970'te Waters'ın Multiple Maniacs filminde The Cavalcade of Perversion adlı gösterinin işletmesini yapıp ziyaretçileri öldüren Lady Divine'ı oynadı. Filmde özellikle Lady Divine'ın kilisede bir tespihle mastürbasyon yapması gibi tartışmaya yol açan sahneler vardı. Başka bir sahnede Lady Divine'ın erkek arkadaşını öldürüp kalbini yediği görülür. Lady Divine filmin sonunda Lobstora adlı dev bir ıstakozun tecavüzüne uğrayarak delirir ve 'te işlediği seri cinayetlerin ardından ulusal muhafızlarca vurulur. Waters, tartışmaya açık olan filmin gösterimini Maryland Sansür Kurulu tarafından yasaklanması ya da toplatılması endişesiyle kiraladıkları kilise binası gibi ticari olmayan yerlerde yaptı. KSFX radyosu, Multiple Maniacs ile ilk kez geniş çapta ilgi gören Divine için "Divine olağanüstü! Sinemada yepyeni bir akım başlatabilir." yorumunu yaptı."

Kariyerinde yükselişi

Pembe Flamingolar: 1971-72

Divine, San Francisco'da bir süre kaldıktan sonra Baltimore'a dönerek Waters'ın bir sonraki filmi Pembe Flamingolar'da rol aldı. Waters'ın "kötü zevk deneyi" olarak tasarladığı filmde Divine, "yaşayan en iğrenç insan" olduğunu iddia eden ve bu unvana sahip olmak isteyen rakipleri Connie (Mink Stole) ve Raymond Marble (David Lochary) çiftiyle mücadele eden Babs Johnson'ı oynadı.'da bir hippi komünüyle çekilen filmin oyuncuları önceden tüm sahneleri sıkı olarak prova etmiş olsalar da zamanlarının çoğunu sigara ve esrar içerek ve amfetamin alarak geçirdiler. Filmin özellikle Babs'in köpek dışkısı yediği son sahnesi kötü şöhretiyle öne çıktı. Söz konusu sahne, Divine'ın kariyerinde göze çarpan unsurlardan biri hâline geldi ve oyuncu, "Bunu sürekli yaptığımı sanıyorlar. Bana bir sürü köpek dışkısı gönderdiler  - plastik köpek dışkısı. Gittiğim partilerde insanlar oturup köpek dışkısı hakkında konuşuyorlar çünkü konuşmak istediğim şeyin bu olduğunu sanıyorlar." sözleriyle insanların düşüncelerinden yakındı. Divine aslında koprofili olmadığını, senaryo gereği sadece bir kereliğine dışkı yediğini belirtti.

Pembe Flamingolar'ın sonunda, Babs Johnson rolündeki Divine'ın köpek dışkısı yediği sahne, Amerikan sinema tarihinde dikkat çeken bir unsur hâline geldi ve Waters'ın filmlerinin uzun yıllar tartışılmasının odak noktası oldu.

Tanıtımı üç gösterimin biletlerinin tamamı satılarak Baltimore Üniversitesi kampüsünde düzenlenen 3. Baltimore Film Festivali'nde yapılan film, New York City, Philadelphia ve San Francisco'da gösterime giren Multiple Maniacs'ın başarısından sonra özellikle yeraltı sineması sevenlerin ilgisini çekti. Dağıtımı küçük ölçekli bağımsız firma New Line Cinema tarafından yapılan filmin gösterim hakkı New York City'deki 'ın sahibi 'a verildi. Barenholtz, Elgin Theatre'da Alejandro Jodorowsky'nin 1970 yapımı western filmi Köstebek başta olmak üzere gece kuşağının tanıtımını yapıyordu. Avangart yapısı nedeniyle Pembe Flamingolar'ın da gece kuşağına uyum sağlayacağını düşünen Barenholtz, filmin gösterimini cuma ve cumartesi geceleri yaptı. Film, Elgin Theatre'da bir kült hâline geldi. Barenholtz, ilk hayranlarını "daha çok şehrin moda tutkunu geyleri" olarak tanımladığı filmin popüler olmasıyla birlikte seyirci kitlesinin "New Jersey'nin kabadayılık taslayan işçi sınıfı gençleri"yle genişlediğini kaydetti. Dönemin bir diğer popüler gece kuşağı filmi olan The Rocky Horror Picture Show'da (1975) olduğu gibi, sinemaseverlerin çoğu, öğrendikleri replikleri filmin gösterimlerinde ezbere söylüyorlardı.

Divine, rol aldığı filmleri ailesinden saklarkan; düzenlediği masraflı partilerin faturalarını ödeterek ve karşılıksız çekler yazarak onlara bel bağlamaya devam etti. 1972'de arabasına yaptırdığı geniş çaplı bir tamiratı onlara ödetmesinin ardından ailesi arabaya da el koyarak onu finansal olarak bu şekilde desteklemeye devam etmeyeceklerini söyledi. Bunun karşılığında Divine, ertesi gün eve gidip iki köpeğini de alarak ortadan kayboldu ve sonraki dokuz yıl boyunca ailesiyle görüşmedi. Ailesine dünyanın birçok yerinden iyi olduğunu yazdığı ellinin üzerinde kartpostal gönderdi; fakat hiçbirinde gönderen adresini belirtmedi. Frances ve Harris Milstead çifti bir süre sonra emekli olup Harris'in doktorunun güneyde bir eyaletin sıcak havasının kas distrofisine iyi geleceğini tavsiye etmesi üzerine Florida'ya taşındı.

Tiyatro çalışmaları ve Female Trouble: 1973-78

Divine, Pembe Flamingolar'ın çekimi tamamlanınca San Francisco'ya dönerek Mink Stole ile birlikte drag topluluğu The Cockettes'in Palace Theater'da sahnelenen Divine and Her Stimulating Studs, Divine Saves the World, Vice Palace, Journey to the Center of Uranus ve The Heartbreak of Psoriasis gibi düşük bütçeli oyunlarında rol aldı. Androjen şarkıcı ile de burada tanıştı.Santa Monica'da pahalı zevkine uygun olarak döşediği bir ev satın aldı. 1970'lerin başlarında Waters ile birlikte Washington, DC'yi ziyaretlerinde Afroamerikan LGBT'lerin sıkça bulundukları balolara katıldı. Burada Divine'ın drag kişiliğinin aşırı kilolu göbeğini teşhir ederek ve silahlar taşıyarak daha sıra dışı olmasını teşvik eden Waters, Divine'ın Miss America olmak isteyen Avrupalı Amerikanların aksine "drag queen'lerin Godzilla'sı" olmasını istediğini belirtti. Divine özel yaşamında, arkadaşları Chuck Yeaton ve Pat Moran'ın oğulları Brook Yeaton'ın vaftiz babası oldu ve ölümüne dek Brook ile yakınlığını korudu.

Divine 1974'te başrolünü oynadığı Waters'ın bir sonraki filmi Female Trouble'ın çekimleri için Baltimore'a döndü. Divine'ın canlandırdığı sabıkalı genç Dawn Davenport, suçun bir sanat olduğu düşüncesini benimser ve sonunda şiddet içerikli davranışları nedeniyle elektrikli sandalyede idam edilir. Waters, kostüm ve makyajı istenilen "kalitesiz ve fahişeyi andıran" görüntüyü elde etmek için bir kez daha Van Smith tarafından tasarlanan Dawn karakterinin kısmen kendisini Divine'la tanıştıran ortak arkadaşları Carol Wernig'e dayandığını öne sürdü. Divine filmde kendisini birkaç trambolin dersi almak durumunda bırakan akrobasi hareketleri sergiledi. Ayrıca ilk erkek rolünü Earl Peterson karakteriyle bu filmde aldı. Waters, ikisini de aynı oyuncunun canlandırmasına atfedilen espriyle Dawn ve Earl karakterlerinin cinsel ilişkiye girdiği bir sahne çekti. Female Trouble, hem karakterini geliştirmesini hem de daima taklit ettiği bir kadını canlandıracağı endişesini ortadan kaldırarak bir erkek rolü almasını sağladığı için Divine'ın kendi filmleri arasındaki gözdesi olduğunu kanıtladı. Divine single olarak yayımlanmasa da filmin tanıtım şarkısını seslendirmekle de görevliydi. Film karışık eleştiriler alsa da Divine filmle iftihar etti.

Divine 1977 yılında Toronto'daki 'da sahnelenen Restless Underwear adlı revüde Kanadalı rock grubu Rough Trade ile sahneyi paylaştı. Revü 1980'de Manhattan'da Upper West Side'daki Beacon Theatre'da sahnelendi. Bernard Jay, ses sistemiyle ilgili sorunlara ek olarak Divine'ın revüde seyircilerin umduğu kadar fazla yer almaması sonucu organizasyonun "büyük bir felakete" dönüştüğünü söyledi.

Divine, tiyatro çalışmalarıyla meşgul olduğundan Waters'ın bir sonraki filmi Desperate Living'de (1977) Mole McHenry rolü kendisi için yazılmış olsa da yer alamadı. O sırada 'in komedisi 'ta entrikacı gardiyan Pauline'i canlandırıyordu. New York'ta Truck and Warehouse Theater'da sahnelenen oyun popüler olduktan sonra Londra'da Trafalgar Meydanı'nın yakınındaki Whitehall Theater'da da sahnelendi. Oyuncuların değişmesi nedeniyle New York'taki kadar başarılı olamadı. Divine, moda tasarımcısı Zandra Rhodes, fotoğrafçı Robyn Beeche, heykeltıraş Andrew Logan ve onun partneri Michael Davis'i içeren "Londra ailesi" diye tanımladığı bir grup kişiyle burada tanıştı. 1978'de Londra'dayken, Logan'ın ilkini 1972'de bir eğlence organizasyonu olarak hazırladığı erkek, kadın ve çocuk drag queen'lerin yarıştığı Alternative Miss World adlı güzellik yarışmasına şeref konuğu olarak katıldı. Tören'in yönetmen Richard Gayer tarafından çekilen Alternative Miss World adlı filmi, Leicester Meydanı'ndaki 'da tanıtılmasının yanı sıra Cannes Film Festivali'nde gösterildi ve Divine iki etkinlikte de bulundu.

Women Behind Bars'taki performansından etkilenen oyun yazarı Tom Eyen, Divine'ın başrolünü oynayabileceği yeni bir oyun yazmaya karar verdi. Sonuç olarak Divine'ın Baltimore'da bir striptiz kulübün sahibesi Flash Storm'u canlandırdığı konusu 1962'de geçen The Neon Woman ortaya çıktı. San Francisco'daki 'a taşınmadan önce New York City'de Hurrah! adlı bir kulüpte sahnelendi. Divine oyunculuk yeteneğinin daha geniş çapta tanındığını ve Eartha Kitt, Elton John ve Liza Minnelli gibi ünlülerin performansını izlemeye geldiklerini görünce oyunla iftihar etti. Gösterinin New York ayağında Jay Bennett ile arkadaş oldu ve birlikte 58. Cadde'de bir daire kiraladılar. Divine şehirde tasarımcı Larry LeGaspi, makyöz Conrad Santiago, Vincent Nasso ve kostümcü Frankie Piazza'nın bulunduğu "New York ailesi" olarak da bilinen arkadaş grubunu bir araya getirdi. Parti yapmayı ve kulüp kültürünü çok sevdiğinden şehirdeyken sık sık 'te bulundu.

Disko kariyeri ve Polyester: 1979-83

Divine menajeri Robert Hussong ile yollarını ayırmaya karar verdi ve onun yerine İngiliz arkadaşı Bernard Jay ile çalışmaya başladı. Jay'in, Divine'a çok sevdiği kulüplerde performans sergileyebileceğini önermesi sonucunda Divine, dinleyicilere küfretmek ve bir başka drag queen ile kavga etmek gibi müşterilerce beğenilen dikkat çekme amaçlı numaralar da yaptığı ilk sahnesini Fort Lauderdale'de bir gey barda aldı. Sonraları sahneye disko şarkıları da dahil etmenin ticari potansiyelini fark eden Divine, 1981 yılında Tom Eyen ve besteci Henry Krieger'la birlikte "Born to be Cheap" şarkısını yazdı. Aynı yıl içinde Francine Fishpaw rolüyle John Waters'ın Polyester adlı filminde rol aldı. Fishpaw, önceki güçlü kadın rollerinin aksine Tab Hunter'ın canlandırdığı hayallerinin aşkı Todd Tomorrow'a âşık olan silik ve mağdur bir kadındı. Magazin haberlerinin Hunter ile gerçek hayatta aralarında romantik bir ilişki olduğu iddialarını ikisi de yalanladı. Film, izleyicilere belirli sahnelerde kullanmaları için verilen kazı-kokla kartlarının eşlik ettiği "Odorama" konseptiyle yayımlandı.Polyester'in ardından Divine, bir erkek rolü için Ridley Scott'un Bıçak Sırtı filminin seçmelerine katıldı. Scott, Divine'ın rol için uygun olmadığını düşünse de çalışmalarını beğendiğini ve başka bir filminde birlikte çalışmayı çok istediğini belirtti ancak bu hiçbir zaman gerçekleşmedi.

Divine aynı yıl içinde ailesiyle yeniden görüşmeye karar verdi. Life dergisinde Waters'ın filmleriyle ilgili bir makale okuyan annesi, Divine'ın sinema ve disko kariyerini öğrenip Female Trouble'ı izlemeye gitmiş ancak 1981 yılına kadar görüşmek için kendini hazır hissetmemişti. Divine'ın, arkadaşı aracılığıyla kendisine bir not ileten annesini aramasıyla aile yeniden bir araya geldi. İlişkileri düzelmişti ve Divine, ailesine pahalı hediyeler alıp ne kadar varlıklı olduğundan bahsediyordu. Menajeri Bernard Jay'e göre aslında savurganlığı nedeniyle fazlasıyla borç içindeydi. 1982 yılında kendisi için "Native Love (Step by Step)", "Shoot Your Shot" ve "Love Reaction" gibi Hi-NRG tarzında şarkılar yazan Amerikan besteci Bobby Orlando ile çalıştı. Dünya çapında birçok diskoda başarı yakalayan bu şarkıları tanıtmak için Good Morning America gibi televizyon programlarına katıldı ve müzikal performansını, canlandırdığı karakterlerin klişe olan "kalitesiz ve taşkın" mizahıyla sunduğu konserler verdi. 1980'lerin sonuna kadar özellikle Avrupa'da olmak üzere dünya çapında sahne aldı.

Son yılları

Disko çalışmaları, Lust in the Dust ve Hairspray: 1984–88

Divine, disko şarkıcılığındaki kariyerini sürdürdü ve kayıt satışları da gayet iyi durumdaydı ancak kendisi ve menajeri kazançtaki paylarını alamadıklarını düşünüyorlardı. Bunun sonucunda Orlando ve şirketi O-Records aleyhine dava açtılar ve başarılı olup sözleşmelerini feshettiler. 'nin şirketi InTune Music Limited ile anlaşmalarının ardından Divine, yapımcılığını Evangeli ve Stock Aitken Waterman ekibinden 'in üstlendiği "You Think You're a Man" ve "I'm So Beautiful" gibi birçok yeni disko şarkısı yayımladı. Birleşik Krallık'tayken, ailesine hitap ettiği hit şarkısı "You Think You're A Man"i BBC'nin televizyon programı Top of the Pops'ta seslendirdi. Kendini Divine'ın "bir numaralı hayranı" ilan eden ve vücudunda oyuncunun dövmelerini taşıyan Briton Mitch Whitehead adlı sıkı takipçi, Divine'ın sahne kurulumu için Jay'e yardımcı olmaya başladı. Divine Londra'dayken, Jay'in Amerika'da sahne alabilmesi için yardımcı olduğu drag komedyen Paul O'Grady ile arkadaş oldu.

Divine'ın Tab Hunter'la yeniden rol arkadaşı olduğu Lust in the Dust (1985), oyuncunun John Waters tarafından yönetilmeyen ilk filmi oldu. Divine'ın ilişkilerinde ayrım gözetmeyen ve Abel Wood'a (Hunter) olan aşkı için başka bir kadınla mücadele eden salon şarkıcısını oynadığı film, konusu 19. yüzyılda Vahşi Batı'da geçen ve 1946 yapımı 'ın parodisi olan bir seks komedisiydi. Divine, ılımlı eleştirilerle karşılaşan filmdeki performansı için birçok eleştirmence övüldü. Divine, Alan Rudolph'un yazıp yönettiği Trouble in Mind'da (1985) çok daha farklı bir rol üstlenerek gey bir gangster olan Hilly Blue karakterini canlandırdı. Divine, başrollerden birini oynamayacak olsa da kadın taklitçisi olduğu klişeden kurtulmak için rolü almak istedi. Filme ve Divine'ın performansına yönelik eleştiriler karışıktı.

Divine, Trouble in Mind'ın ardından bir John Waters projesi olan Hairspray'de (1988) rol aldı. Konusu 1960'larda Baltimore'da geçen film, yerel bir televizyon kanalında dansçı olarak şöhreti yakalayan ve ırkçılığa karşı mücadele eden "güzel şişman" Tracy Turnblad etrafında döner. Divine Female Trouble'da olduğu gibi bu filmde de biri erkek biri kadın olmak üzere iki karakteri canlandırdı. Bunlardan ilki Tracy'nin cana yakın annesi Edna Turnblad'dı. Divine, "Hangi drag queen böyle görünebilir? Baltimore'daki çoğu kadın gibi görünüyorum." sözleriyle bu karakterin tam anlamıyla drag queen olarak tanımlanamayacağının altını çizdi. İkinci karakteriyse televizyon istasyonu sahibi ırkçı Arvin Hodgepile'dı. Divine bir röportajında aslında Hairspray'de hem anne hem de kızı oynamak istediğini ancak yapımcının "uyanık" davranarak kız için 'i seçtiğini belirtti. Şaka yoluyla sözlerine devam ederek Lake için "On dokuz yaşında ve güzel. Ondan nefret ediyorum." yorumunu yaptı. Gerçek hayatta sette birlikte çalışırken yakın arkadaş oldular. Film çoğunlukla olumlu eleştiriler aldı. Divine özellikle övüldü ve filmin Divine'ın popüler sinemadaki dönüm noktası olduğu yorumları yapıldı. Filmin Baltimore'daki gösterimine Divine'ın annesi ve birçok akrabası katıldı. Miami Film Festivali'ndeki gösterimine ise yine annesiyle birlikte gitti. Gösterimden sonra Baltimore Museum of Art'ta yapılan partide Divine'ın arkadaşı ve hayranı İngiliz sinema eleştirmeni Jonathan Ross, Frances Milstead ile hazırlıksız bir röportaj yaptı.

Divine son film rolünü Lust in the Dust'ın ekibiyle çekilen düşük bütçeli korku komedisi Out of the Dark'ta aldı. Sadece bir sahnesinde göründüğü filmde katil bir palyaçonun katillerini arayan küfürbaz polis Detective Langella'yı oynadı. Film Divine'ın ölümünden bir yıl sonra yayımlandı. Divine filminde bir uçak yolcusunu canlandıracaktı ancak filmin yapımı başlamadan önce öldü. 1980'li yıllar boyunca müziğini ve oynadığı filmleri tanıtmak için Late Night with David Letterman, ve gibi talk show programlarına katılarak tanınan bir ünlü hâline geldi. Divine temalı olan The Simply Divine Cut-Out Doll Book ve tebrik kartları gibi ticari ürünler satışa sunuldu. Popüler kültür dahilindeki çalışmalarıyla bilinen David Hockney ve Andy Warhol gibi birçok ünlü ressam tarafından portresi çizildi.

Ölümü: 1988

Glenn Milstead'in 'daki Prospect Hill Park Cemetery'de bulunan mezarı.

Divine, Hairspray'in dünya genelinde yayımlanmasının üç hafta sonrasında, 7 Mart 1988 günü, Los Angeles'taki Regency Plaza Suites Hotel'da kalıyordu. Ertesi gün FOX network dizisi Evli ve Çocuklu'nun ikinci sezonunun son bölümünde konuk oyuncu olarak Uncle Otto karakterini canlandıracağı için çekimlere katılacaktı. Tüm gününü provalar için 'ta geçirdi ve akşam otele döndüğünde odasına geçmeden önce arkadaşlarıyla restoranda yemek yedi. Gece yarısından önce nedeniyle 42 yaşındayken uykusunda öldü. Ertesi sabah cesedi bulan Bernard Jay, Divine'ın diğer üç arkadaşıyla birlikte altı saat boyunca odada kaldı. Cesedin nakil işlemlerini yapması için adli tıp uzmanı ile irtibata geçtiler. Arkadaşları, Divine'ın bedeni otelden çıkarılırken basının görüntü almasını engelledi.

Divine'ın bedeni uçakla Maryland'a götürülüp Towson'daki Ruck's Funeral Home'da fazlasıyla büyük bir tabuta yerleştirildi. Yüzlerce insanın saygılarını sunmak için bir araya geldiği cenaze töreni Prospect Hill Cemetery'de yapıldı. Tören, Divine'ı yıllar önce vaftiz eden Reverend Higgenbotham tarafından yönetildi. Bir konuşma da yapan John Waters, Divine'ın tabutunu büyükannesinin yanındaki mezar yerine kadar taşıyanlar arasındaydı. Cenazenin ardından Baltimore Governor's Mansion'da bir saygı töreni yapıldı.Whoopi Goldberg'in gönderdiği çelenk de dahil olmak üzere mezara çiçekler bırakıldı. İlerleyen haftalarda Internal Revenue Service, ödenmemiş vergileri karşılamak için Divine'ın çoğu mülküne el koydu.

Drag karakteri ve sahnesi

Divine: "Bu gece buraya girmek için ne kadar ödediniz?"
Dinleyici: "On dolar."
Divine: "Öyleyse sekiz dolar şovu izlemeniz için, iki dolarsa sonrasında beni sikmeniz için. Hepiniz kulisin kapısında sıraya girin, Noel'e kadar buradayım!"

Divine'ın dinleyicisiyle olan esprili diyaloğundan bir örnek

John Waters'ın ilk filmlerinde "kalitesiz" davranışlarıyla bilinen kadın taklidiyle adını duyuran Divine, bu imajdan drag karakteriyle sunduğu müzikal performansında da yararlandı. Performansı dahilinde kimi zaman dinleyicilere küfretti kimi zaman da bazılarını sahneye çağırıp kasıklarını, kıçlarını ya da göğüslerini elledi. Sahnesiyle ilgili olarak "rahatsız edici buluyorsanız hiç uğramayın" şeklinde konuşan Divine, performansının sosyo-politik herhangi bir anlam taşımadığının da altını çizdi. Sahne performansının özellikle geyler arasında popüler olması sonucu Londra'daki gibi dünyanın önde gelen gey barlarındanda sahne aldı. Menajeri Jay'e göre bu durum Divine'ın gey oluşundan değil, gey topluluğunun kendisini Divine'ın dişi karakterinin istikrarıyla özdeşleştirmesinden kaynaklanıyordu.

Divine her defasında daha da ileriye götürdüğü sahnedeki alışılmadık numaralarıyla da adından söz ettirdi. ABD'nin Bağımsızlık Günü'yle çakışan Londra'daki 'da sergilediği bir performansında, Amerikan bayrağıyla sarılıyken hidrolik asansörle yerden yükselerek "Ben özgürlüğü, bağımsızlığı, aile değerlerini ve lanet olası Amerikan yaşam tarzını temsil ediyorum." diye seslendi.Londra Onur Yürüyüşü'nde performans sergilerken Thames Nehri'nde bir eğlence gemisinin üstünde şarkı söyledi. Yaşamının son yılında Hippodrome'daki bir performansında şov için kiralanan küçük bir file binerek sahneye çıktı. Divine bütün bunlara rağmen öncelikli olarak drag karakteriyle tanınmaktan memnun değildi. Arkadaşlarına defalarca belirttiği bu durumu bir muhabire "Drag şovunun en sevdiğim kısmı bitişi. Drag benim iş elbisem. Sadece birileri bana para ödediğinde giyiyorum." sözleriyle anlattı.

Özel hayatı

Çocukluğu ve ergenliği süresince yakın çevresi tarafından "Glenn" adıyla anılan Divine, yetişkinliğinde ise kişi adı olarak sahne adı Divine'ı kullandı. Konuyla ilgili olarak yöneltilen bir soruya "Glenn birlikte büyüdüğüm, Divine ise son yirmi üç yıldır kullandığım isim. Daima Glenn ve daima Divine. Karakter olan Divine'dan mı yoksa kişi olandan mı bahsediyorsunuz? Ne kadar karmaşık hale geldiğini görüyorsunuz. Bir şu anda konuştuğunuz Divine var ve bir de sadece geçimimi sağlamak için canlandırdığım karakter Divine var. Öyle biri aslında yok." cevabını verdi. "Divine" adı, Milstead'in pasaportunda yer aldığından bir noktada resmiyet kazandı. Yakın arkadaşları, Divine'a "Divy" lakabını taktı.

Kendini erkek olarak kabul eden Divine transgender ya da transseksüel değildi. Divine bir eşcinseldi ve 1980'li yıllarda kendisine neredeyse gittiği her yerde eşlik eden Lee adında evli bir adamla uzun süreli bir ilişki yaşadı. Ayrılıklarının ardından Divine'ın, gey pornosu oyuncusu Leo Ford ile eşcinsel bağlantılı basını sıkça meşgul eden kısa süreli bir ilişkisi oldu. Divine, menajeri Bernard Jay'e göre bazen aşık da olarak turnede tanıştığı genç adamlarla cinsel ilişki yaşıyordu; bir keresinde İsrail'de tanıştığı genç bir adamı ABD'ye götürmek istedi ancak Jay tarafından engellendi. Divine'ın arkadaşı Anne Cersosimo, bu imajı reddederek Divine'ın turnelerde böyle bir davranışta bulunmadığını öne sürdü. Divine önceleri muhabirler tarafından sorgulansa bile cinsel yönelimi konusunda basını bilgilendirmeyip bazen yalnızca biseksüel olduğunu ima etti ancak 1980'lerin sonlarında bu tavrını değiştirerek eşcinselliğini gizlememeye başladı. Buna rağmen menajerinin de önerisiyle kariyerinde olumsuz bir etki yaratacağını düşünerek LGBT hakları savunuculuğundan kaçındı.

Annesi Frances Milstead, Divine'ın birçok yetenek ve beceriyle kutsanmışken çok kaprisli ve talepkâr da olabildiğini, inanılmaz derecede kibar ve cömert olmasına rağmen her şeyin dilediği gibi olmasını istediğini ve memnun edilmediğinde karşısındakini duymazdan gelebileceğini belirtti. Ayrıca Divine'ın birçok röportajında "utangaç ve özel kişiliğiyle" öne çıktığını da ekledi. Hollandalı arkadaşları 1980'lerin başında Divine'a iki buldog hediye etti. Divine, Hollanda kraliçesi Beatrix ve kocası Claus'un adlarını verdiği ve çok düşkün olduğu bu iki köpekle birlikte çektirdiği fotoğrafları bazen albüm kapakları ve afişlerde de kullandı. Çocukluğundan itibaren obeziteyle mücadele eden Divine'ın ileriki yaşlarındaki açıkça kabul ettiği günlük esrar kullanımı açlığını daha da arttırdı. Bernard Jay'e göre Divine, disko kariyerinin sona erdiği yaşamının son yıllarında oyunculuk işi bulmakta zorlanıyordu, intihara eğilimliydi ve birçok kez kendini öldürmekle tehdit etti.

Kalıtı ve etkisi

The New York Times, oyuncunun 1980'lerdeki filmleri için "Divine'ın performansındaki bitmek bilmeyen tuhaflığı kanıksayabilenler; aktör/aktrisin, komedi zamanlamasındaki doğal yetisi ve olağanüstü slapstick becerisi de dahil olmak üzere sahici bir yeteneğe sahip olduğunu keşfedebildiler." yorumunu yaptı. Paul Thornquist, New York Post'a ilettiği bir mektupta Divine'ı "bu yüzyılın en radikal ve esaslı sanatçılarından biriydi. [...] insanlığın özgürlük ve bağımsızlık arayışının cesur bir simgesiydi." sözleriyle tanımladı.People dergisi, ölümünün ardından Divine'ı "Yüzyılın Drag Quuen'i" olarak andı. Ölümünün ardından hayranlarının Divine'ı ziyaret etmesi; mezarına makyaj malzemeleri, yiyecek ve grafiti bırakmalarıyla bir nevi gelenek hâline geldi. Waters, bazılarının mezarın üzerinde cinsel ilişkide bulunduğunu ki Divine'ın bunu çok seveceğini öne sürdü.

Divine birçok müzisyene esin kaynağı oldu. Şarkıcı Sylvester, 1980'li yıllarda San Francisco'daki evinin misafir tuvaletini Divine'ın hatıralarıyla süsledi.Antony and the Johnsons grubundan Anohni, Divine hakkında bir şarkı yazdı. Grubun 1998 yılında yayımlanan ilk albümünde yer alan "Divine" adlı bu şarkı, Divine'a yazılmış bir oddu. Şarkıcı, Divine'a olan hayranlığını "O benim kendi kaderini yazan gurumdu" ve "Seni düşünürüm/Yolu büyük acılarla yürüyen/Ahmaklara ayna tutan" dizelerinde belirtti. İrlandalı elektronik müzik şarkıcısı Róisín Murphy, 2008 yılında "Movie Star" şarkısının klibinde Multiple Maniacs filmindeki Lobstora saldırısını yeniden canlandırdı.

Divine 1989 yapımı Disney animasyonu Küçük Deniz Kızı'ndaki kötü karakter için esin kaynağı oldu. Orijinal Hairspray'de Edna Turnblad karakterini Divine'ın canlandırması nedeniyle senaryonun sonraki uyarlamalarında da 2002'deki Broadway müzikalinde Harvey Fierstein ve 2007 yapımı Hairspray'de John Travolta olmak üzere karakter yine erkek oyuncular tarafından canlandırıldı. Divine'ın Andrew Logan tarafından yapılan dört metre uzunluğundaki heykeli, Baltimore'daki American Visionary Art Museum'da kalıcı olarak yerini aldı. İlk gösterimi 2013'teki South by Southwest film festivalinde yapılan, Divine'ın yaşamını konu alan belgesel I Am Divine'ın Baltimore'daki ilk gösterimi Maryland Film Festivali dahilinde yapıldı. Filmin yapımcılığını ve yönetmenliğini Los Angeles merkezli yapım şirketi Automat Pictures'tan Jeffrey Schwarz üstlendi. Divine'ın yaşamının son gününü anlatan Divine/Intervention adlı oyun, Ağustos 2015'te 'da sahnelendi.

Yayınlar

Divine'ın arkadaşı ve menajeri Bernard Jay'in Not Simply Divine! adlı kitabı 1992'de yayımlandı. Divine ve çabaları ile son derece gurur duyduğunu kabul eden Jay, Divine'ın gelecek kuşaklara aktarılmak üzere kayıt niteliğinde olan bir hatırayı hak ettiğini kitabın ön sözünde belirtti.Not Simply Divine!'ın ne "övgüden pay çıkarmaya çalışan, takdir edilmemiş bir menajerin acı intikamı" ne de Divine'ı "kutsal ve efsanevi" olarak göstermeyi hedefleyen bir "dalkavukluk" ürünü olduğunun altını çizen Jay; kitabın, olumsuz yönlerini gizlemeden Divine ve dişi karakteri arasındaki anlaşılmazlığı aydınlatmasını umduğunu da ifade etti. Kitap, Jay'i Divine hakkında yanlış bir izlenim uyandıran "acımasız" bir eser kaleme almakla suçlayan Divine'ın annesi Frances Milstead tarafından eleştirildi.Not Simply Divine!, "Divine'ın kitapta anlatılışı o kadar düşmanca ve acımasızcaydı ki aslında olduğundan 180 derece farklıydı." diyen Divine'ın arkadaşı Greg Gorman tarafından da olumsuz eleştiriye maruz kaldı.

Frances Milstead'in Kevin Heffernan ve Steve Yeager ile birlikte yazdığı My Son Divine adlı kitap 2001'de Alyson Books aracılığıyla yayımlandı. Annesinin Divine'ın ölümünden yıllar sonra bile gey topluluğuyla olan bağını sürdürmesi, Tim Dunn ve Michael O'Quinn'in yönetmenliğini yaptığı Frances: A Mother Divine (2010) adlı filmde işlendi. Divine'ın 1977 ve 1987 arasında dünyayı dolaşırken ailesine gönderdiği ellinin üzerindeki kartpostaldan oluşan Postcards From Divine adlı kitap, 5 Kasım 2011'de yayımlandı.Postcards From Divine; Waters, Mink Stole, Mary Vivian Pearce, Channing Wilroy, Susan Lowe, Jean Hill, Tab Hunter, Lainie Kazan, Alan J. Wendl, Ruth Brown, Debbie Harry, Jerry Stiller, Ricki Lake ve Silvio Gigante gibi Divine'ın arkadaşları ve birlikte çalıştığı kişilerden alıntılar ve hikâyeler de içerir.

Filmografi

Yıl	Film	Rol	Notlar
1966	Roman Candles	The Smoking Nun
1968	Eat Your Makeup	Jacqueline Kennedy
1969	The Diane Linkletter Story
	Mondo Trasho	Divine
1970	Multiple Maniacs	Lady Divine
1972	Pembe Flamingolar	Divine/Babs Johnson
1974	Female Trouble	Dawn Davenport/Earl Peterson
1979		Kendisi	Belgesel
1980	The Alternative Miss World	Onur konuğu/Görüşmeci	1978'de çekildi
1981	Polyester	Francine Fishpaw
1985	Lust in the Dust	Rosie Velez
	Trouble in Mind	Hilly Blue
		Kendisi	Belgesel
1987		Chia Fung	1 bölüm ("Seymourlama")
1988	Hairspray	Edna Turnblad/Arvin Hodgepile	dalında Bağımsız Ruh Ödülü adayı
1989	Out of the Dark	Det. Langella	Ölümünden sonra yayımlandı
1998	Divine Trash	Kendisi	Belgesel için arşiv görüntüleri
2000
2002
2013	I Am Divine

Diskografi

Albümleri

Stüdyo albümleri

• My First Album (1982)

Derlemeleri

• The Story So Far (1984)
• Maid in England (1988)

Single'ları

Yıl	Şarkı	Liste tepe noktası
		AUS	AUT	ALM	HOL	YZ	SVİ	ABD Dans	BK
1981	"Born to Be Cheap"	—	—	—	—	—	—	—	—
1982	"Native Love (Step by Step)"	—	—	—	28	—	—	21	—
1983	"Shoot Your Shot"	—	9	15	7	—	8	39	—
	"Love Reaction"	—	—	55	25	—	—	—	65
	"Shake It Up"	—	—	26	13	—	—	—	82
1984	"You Think You're a Man"	8	—	32	—	27	9	—	16
	"I'm So Beautiful"	—	—	38	—	48	—	—	52
	"T Shirts and Tight Blue Jeans"	—	—	—	—	—	—	—	—
1985	"Walk Like a Man"	75	—	52	—	—	28	—	23
	"Twistin' the Night Away"	—	—	—	—	—	—	—	47
	"Hard Magic"	—	—	—	—	—	—	—	87
1987	"Little Baby"	—	—	—	—	—	—	—	—
	"Hey You!"	—	—	—	—	—	—	—	—

Kaynakça

Dipnotlar

1. ^ Jay 1993, s. 13.
2. ^ Milstead, Heffernan & Yeager 2001, ss. 7-8.
3. ^ Milstead, Heffernan & Yeager 2001, s. 7.
4. ^ ^{a b c d e} Kaltenbach 2009.
5. ^ Milstead, Heffernan & Yeager 2001, ss. 8-9.
6. ^ Milstead, Heffernan & Yeager 2001, s. 9.
7. ^ Jay 1993, s. 14.
8. ^ Jay 1993, ss. 14-15.
9. ^ Milstead, Heffernan & Yeager 2001, s. 10.
10. ^ ^{a b} Jay 1993, s. 15.
11. ^ Milstead, Heffernan & Yeager 2001, s. 27.
12. ^ ^{a b} Jay 1993, s. 17.
13. ^ ^{a b} Jay 1993, ss. 18-19.
14. ^ Milstead, Heffernan & Yeager 2001, s. 4.
15. ^ Milstead, Heffernan & Yeager 2001, ss. 35, 40.
16. ^ Milstead, Heffernan & Yeager 2001, ss. 2, 35, 44.
17. ^ Waters 2005, ss. 47, 52.
18. ^ Milstead, Heffernan & Yeager 2001, s. 35.
19. ^ Waters 2005, s. 148.
20. ^ ^{a b} Milstead, Heffernan & Yeager 2001, s. 45.
21. ^ Waters 2005, ss. 41-42, 150.
22. ^ ^{a b} Milstead, Heffernan & Yeager 2001, s. 46.
23. ^ Milstead, Heffernan & Yeager 2001, s. 1.
24. ^ ^{a b c} Milstead, Heffernan & Yeager 2001, ss. 45-46.
25. ^ Jay 1993, ss. 23-24.
26. ^ Waters 2005, s. 49.
27. ^ ^{a b} Milstead, Heffernan & Yeager 2001, s. 47.
28. ^ ^{a b c} Jay 1993, s. 25.
29. ^ Milstead, Heffernan & Yeager 2001, ss. 47-48.
30. ^ Jay 1993, s. 21.
31. ^ Milstead, Heffernan & Yeager 2001, s. 59.
32. ^ Milstead, Heffernan & Yeager 2001, s. 49.
33. ^ Milstead, Heffernan & Yeager 2001, s. 50.
34. ^ Milstead, Heffernan & Yeager 2001, ss. 56-57.
35. ^ Jay 1993, ss. 26-27.
36. ^ Waters 2005, s. 54.
37. ^ Milstead, Heffernan & Yeager 2001, ss. 51-52.
38. ^ Waters 2005, s. 61.
39. ^ Milstead, Heffernan & Yeager 2001, ss. 53-54.
40. ^ Milstead, Heffernan & Yeager 2001, s. 55.
41. ^ Waters 2005, s. 67.
42. ^ Jay 1993, ss. 28-31.
43. ^ ^{a b} Jay 1993, ss. 27-28.
44. ^ Milstead, Heffernan & Yeager 2001, s. 57.
45. ^ Waters 2005, ss. 62-64.
46. ^ Milstead, Heffernan & Yeager 2001, ss. 57-59.
47. ^ Waters 2005, s. 2.
48. ^ Milstead, Heffernan & Yeager 2001, s. 61.
49. ^ Milstead, Heffernan & Yeager 2001, ss. 61-65.
50. ^ ^{a b} Milstead, Heffernan & Yeager 2001, s. 65.
51. ^ Waters 2005, ss. 12-14.
52. ^ Milstead, Heffernan & Yeager 2001, ss. 66-67.
53. ^ Milstead, Heffernan & Yeager 2001, ss. 69-70.
54. ^ Waters 2005, s. 21.
55. ^ ^{a b} Milstead, Heffernan & Yeager 2001, ss. 70-71.
56. ^ Milstead, Heffernan & Yeager 2001, ss. 2, 68-69.
57. ^ Milstead, Heffernan & Yeager 2001, ss. 67-68.
58. ^ Jay 1993, s. 33.
59. ^ Milstead, Heffernan & Yeager 2001, s. 78.
60. ^ Waters 2005, ss. 72-74.
61. ^ ^{a b} Gamson 2005, ss. 241-242.
62. ^ Milstead, Heffernan & Yeager 2001, s. 85.
63. ^ Milstead, Heffernan & Yeager 2001, s. 79.
64. ^ Waters 2005, s. 151.
65. ^ Milstead, Heffernan & Yeager 2001, ss. 85-86.
66. ^ Milstead, Heffernan & Yeager 2001, ss. 74-76.
67. ^ Waters 2005, s. 95.
68. ^ Milstead, Heffernan & Yeager 2001, ss. 77-78.
69. ^ ^{a b} Waters 2005, s. 100.
70. ^ Jay 1993, s. 35.
71. ^ Milstead, Heffernan & Yeager 2001, s. 77.
72. ^ Waters 2005, s. 108.
73. ^ Milstead, Heffernan & Yeager 2001, s. 84.
74. ^ Levy, Joseph. . 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2016. 
75. ^ Jay 1993, ss. 34-41.
76. ^ Milstead, Heffernan & Yeager 2001, ss. 89, 91-92.
77. ^ Waters 2005, ss. 145, 160.
78. ^ Milstead, Heffernan & Yeager 2001, ss. 97-99.
79. ^ Jay 1993, s. 43.
80. ^ Milstead, Heffernan & Yeager 2001, ss. 92-95.
81. ^ ^{a b} Waters 2005, s. 145.
82. ^ Milstead, Heffernan & Yeager 2001, ss. 96-97.
83. ^ Jay 1993, ss. 70-75.
84. ^ Milstead, Heffernan & Yeager 2001, s. 97.
85. ^ Jay 1993, ss. 93-100.
86. ^ Milstead, Heffernan & Yeager 2001, s. 102.
87. ^ Milstead, Heffernan & Yeager 2001, s. 103.
88. ^ Jay 1993, s. 110.
89. ^ Milstead, Heffernan & Yeager 2001, ss. 2, 5, 107-108.
90. ^ Jay 1993, ss. 143-145.
91. ^ Jay 1993, ss. 113-123.
92. ^ Milstead, Heffernan & Yeager 2001, s. 113.
93. ^ Jay 1993, ss. 129, 136, 172 ve 182.
94. ^ Milstead, Heffernan & Yeager 2001, s. 118.
95. ^ Jay 1993, ss. 150-154, 178.
96. ^ Milstead, Heffernan & Yeager 2001, ss. 113-115, 128.
97. ^ O'Grady 2012, ss. 276-283.
98. ^ Jay 1993, ss. 164-165.
99. ^ Milstead, Heffernan & Yeager 2001, ss. 119-121.
100. ^ Jay 1993, ss. 179-181.
101. ^ Milstead, Heffernan & Yeager 2001, ss. 122-125.
102. ^ Milstead, Heffernan & Yeager 2001, s. 137.
103. ^ Rubenstein 1988.
104. ^ Milstead, Heffernan & Yeager 2001, s. 135.
105. ^ Milstead, Heffernan & Yeager 2001, s. 140.
106. ^ Milstead, Heffernan & Yeager 2001, ss. 141-145.
107. ^ Milstead, Heffernan & Yeager 2001, s. 150.
108. ^ (DVD). 1428 Films. 2010. Etkinlik zamanı: 2.49.46. The original person who was supposed to do that role was the great Divine, who had passed away right before we started shooting. 
109. ^ Jay 1993, ss. 137-139.
110. ^ Milstead, Heffernan & Yeager 2001, s. 149.
111. ^ Milstead, Heffernan & Yeager 2001, ss. 113-115, 153.
112. ^ Jay 1993, s. 224.
113. ^ Milstead, Heffernan & Yeager 2001, ss. 154-155.
114. ^ Milstead, Heffernan & Yeager 2001, s. 163.
115. ^ Jay 1993, ss. 225-226.
116. ^ Milstead, Heffernan & Yeager 2001, ss. 155-162.
117. ^ ^{a b} Milstead, Heffernan & Yeager 2001, s. 164.
118. ^ ^{a b} Jay 1993, s. 105.
119. ^ Jay 1993, s. 151.
120. ^ Jay 1993, s. 90.
121. ^ Jay 1993, s. 184.
122. ^ Jay 1993, ss. 199-200.
123. ^ Jay 1993, ss. 216-217.
124. ^ Milstead, Heffernan & Yeager 2001, s. 114.
125. ^ Jay 1993, s. 128.
126. ^ Milstead, Heffernan & Yeager 2001, s. 38.
127. ^ Jay 1993, s. 3.
128. ^ Jay 1993, ss. 126, 56.
129. ^ Waters 2005, s. 154.
130. ^ Jay 1993, ss. 101-104.
131. ^ Jay 1993, s. 203.
132. ^ Jay 1993, ss. 197-198.
133. ^ Milstead, Heffernan & Yeager 2001, s. 117.
134. ^ Jay 1993, s. 199.
135. ^ Jay 1993, s. 200.
136. ^ Milstead, Heffernan & Yeager 2001, s. preface.
137. ^ Milstead, Heffernan & Yeager 2001, s. 86.
138. ^ Jay 1993. ss. 146-147.
139. ^ Jay 1993, s. 57.
140. ^ Milstead, Heffernan & Yeager 2001, ss. 112, 149-150.
141. ^ Jay 1993, s. 206.
142. ^ ^{a b} . The New York Times. 19 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Haziran 2012. 
143. ^ Jay 1993, s. 223.
144. ^ Durrach, Brad (2005). "Death Comes to a Quiet Man Who Made Drag Queen History as Divine". People. 15 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Mart 2016. 
145. ^ Hegarty, Antony, 1998. Track 9. "Divine". Antony and the Johnsons, Secretly Canadian.
146. ^ "Movie Star". 8 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Ağustos 2013. 
147. ^ Willman, Chris (31 Temmuz 2012). "DVD Review The Little Mermaid". Entertainment Weekly. 21 Şubat 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Temmuz 2016. 
148. ^ "American Visionary Art Museum". Avam.org. 6 Ekim 2012. 14 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Haziran 2016. 
149. ^ "Divine intervention: A final night with a drag legend". BBC. 20 Ağustos 2015. 14 Kasım 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Temmuz 2016. 
150. ^ ^{a b} Jay 1993, ss. ix-xi.
151. ^ Milstead, Heffernan & Yeager 2001, s. 108.
152. ^ Milstead, Heffernan & Yeager 2001, s. 124.
153. ^ Milstead, Heffernan & Yeager 2001.
154. ^ "Postcards From Divine (9780615537061): Noah Brodie, Dan Marshall, Frances Milstead, Michael O'Quinn: Books". Amazon.com. 22 Aralık 2011 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Haziran 2016. 
155. ^ "Postcards From Divine". Facebook. 18 Ekim 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Mayıs 2012. 
156. ^ (1993). Australian Chart Book 1970-1992 (illusrated bas.). St Ives, N.S.W.: Australian Chart Book. s. 91. ISBN .  N.B. The Kent Report listesi, 1983 ortalarından 19 Haziran 1988'e kadar ARIA lisansı altındaydı.
157. ^ "Divine - Discography". austriancharts.at. Austrian Charts Online. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Haziran 2010. 
158. ^ "Offizielle Deutsche Charts > Divine (singles)". GfK Entertainment. 2 Kasım 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Kasım 2015. 
159. ^ "Divine - Discography". dutchcharts.nl. Dutch Charts Online. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Haziran 2010. 
160. ^ "Divine - Discography". charts.org.nz. New Zealand Charts Online. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Haziran 2010. 
161. ^ "Divine - Discography". hitparade.ch. Swiss Charts Online. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Haziran 2010. 
162. ^ Divine – Billboard Singles AllMusic. Erişim tarihi: 11 Haziran 2010.
163. ^ "Official Charts > Divine". The Official UK Charts Company. 17 Kasım 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Kasım 2015. 

Bibliyografi

• Curley, Mallory (2010). A Cookie Mueller Encyclopedia. Randy Press. 
• Darrach, Brad (21 Mart 1988). "Death Comes to a Quiet Man Who Made Drag Queen History as Divine". People. 29 (11). 15 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Mart 2016. 
• Gamson, Joshua (2005). The Fabulous Sylvester: The Legend, the Music, the 70s in San Francisco. New York: Henry Holt and Co. ISBN . 
• Jay, Bernard (1993). Not Simply Divine!. Londra: Virgin Books. ISBN . 
• Kaltenbach, Chris (24 Mart 2009). "Frances Milstead, mother of Divine, dies at 88". . Erişim tarihi: 31 Mart 2009. ^[]
• Milstead, Frances; Heffernan, Kevin; Yeager, Steve (2001). My Son Divine. Los Angeles ve New York: Alyson Books. ISBN . 
• O'Grady, Paul (2012). Still Standing: The Savage Years. Lonran: Bantam. ISBN . 
• Rubenstein, Hal (Şubat 1988). . Interview. New York, NY: Brant Publications. 30 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
• Waters, John (2005) [1981]. Shock Value: A Tasteful Book about Bad Taste. Philadelphia: Running Press. ISBN . 

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Divine (oyuncu) ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

• Resmî site{{Ölü^[] bağlantı|date=Mart 2020 }}
• IMDb'de Divine
• AllMovie'de Divine
• AllMusic'te Divine