Bu maddenin içeriğinin Türkçeleştirilmesi veya Türkçe dilbilgisi ve kuralları doğrultusunda düzeltilmesi gerek

Bilgisayar bilimleri'nde NoSQL, klasik ilişkisel veritabanı yönetim sistemlerinden (İVTYS) bir şekilde farklı olan veritabanı yönetim sistemleri için kullanılan bir kavramdır. Bu veri depolarının sabit ihtiyaçları olmayabilir, alışılagelmiş işlemleri kullanılmaz, tipik olarak gidilir. Akademisyenlerce ve makalelerde tipik olarak böyle veri depolarına yapılanmış bellek (structured storage) denir. Bu kavram klasik ilişkisel veritabanlarını altküme olarak görür. Bu kavram aynı zamanda SQL ve Daha Fazlası (Not Only SQL) olarak da adlandırılmaktadır.

Tarihçe

NoSQL kavramı 1998'de çıkarılan SQL arayüzü olmayan hafif bir açık kaynak ilişkisel veritabanı. Tasarımcısı Carlo Strozzi, NoSQL hareketi "ilişkisel modelden tamamen ayrılırken ona bundan dolayı daha uygun olarak ilişkisel olmayan anlamında 'NoREL' (İng. no relation) veya benzeri bir ad vermek gerektiğini ileri sürer."

'ın bir çalışanı olan Eric Evans, NoSQL kavramını Last.fm'den Johan Oskarsson açık kaynak dağıtık veritabanlarının görüşüleceği bir toplantı plânlamak istediğinde 2009 başında tekrar kullanmaya başlandı. Bu adla artan sayıda ortaya çıkan ve ilişkisel olmayan ve çoğu zaman garantisini vermeyi amaçlamayan dağıtık veri depolarına damgasını vurmak istemişti. ACID, IBM DB2, MySQL, Microsoft SQL Server, PostgreSQL, Oracle İVTYS, gibi klasik ilişkisel veritabanı sistemlerinde sağlanan temel özelliklerdendir.

2009'da Atlanta'daki "no:sql(east)" konferansının NoSQL tartışması üzerinde derin etkileri oldu. Kendisini "ilişkisel olmayan veri depolarıyla ilgili bir konferansı" olarak görmekte olan ve sloganı "eğlenceyi seç, ilişkisel=yanlış; olan gerçek Dünyâ'dan faydalan" (İng. "select fun, profit from real_world where relational=false;") olan bu konferansın NoSQL tartışmasına etkisi olmuştur. Böylece "NoSQL" 'in en genel yorumu, anlamı anti-İVTYS olmayıp anahtar-değer depoları, belge veritabanları ve kullanımının altını çizmesine rağmen "ilişkisel olmayan"'dır .^[]

Mimarisi

Tipik modern ilişkisel veritabanları çok sayıda belgeyi , yoğun trafiği olan sunan Web sayfalarında ve sağlama gibi kimi yoğun veri uygulamalarında yetersiz edim göstermişlerdir. Tipik İVTYS uygulamaları ya küçük fakat sıkça oku/yaz işlemleri ya da ender yazaz büyük komut listesi (İng. batch) hareketleri (işlemleri) ayarlanır. Diğer taraftan NoSQL, yoğun oku/yaz hizmeti verir. Gerçek Dünya NoSQL yerleşimleri green badges (sosyal ağlarda başkalarınca değerlendirilen hikâyeleri gösteren belirleyiciler) için Digg'in 3 TB'lı çözümü,Facebook'un gelen postaları arama için 50 TB ve eBay'in bütün verileri için 2 PB.

NoSQL mimarileri çoğu zaman (İng. eventual consistency) veya tek veri maddesiyle sınırlı zayıf tutarlılık garantisi verir. Fakat kimi sistemler, yardımcı özel yazılım tabakası ekleyerek bâzı oluşumlarda tam garantisi verirler (mesela CloudTPS). Sütun depoları için sağlayan iki sistem geliştirilmiştir. Bunlar Google'un 'e dayanan Percolator sistemi ve 'nde için geliştirilmiş hareketsel sistem (İng. transactional system). Ayrı ayrı geliştirilmiş bu sistemler, benzer kavramlar kullanarak veri yönetimi için fazladan işlemlere, ara yazılım yerleştirmesi (İng. middleware system deployment) veya ara yazılım tabakasından kaynaklanan bakıma gerek duymadan altındaki sütun deposu için garantili çok satırlı dağıtık işlemleri sağlar.

Birçok NoSQL sistemi, verilerin farklı sunucularda yedeklemesini yapan kullanır. Bu saklamalar genelde ile yapılır. Böylece sistem kolayca yeni sunucular eklenerek büyütülebilir ve bir sunucunun arızalanmasına katlanılabilir.

Kimi NoSQL savunucuları^[] (İng. associative array) veya anahtar-değer çiftleri gibi çok basit arayüzlerine ağırlık verir. Doğal gibi diğer sistemler XQuery standardını destekler.^[] CloudTPS gibi daha yeni sistemler ayrıca da içermektedir.

Sınıflandırma

NoSQL uygulamalarını yapılışlarına göre sınıflamak mümkündür:

Doküman tabanlı

Ad	Dil	Notlar
	XQuery
	Erlang
	XQuery
	Java
Lotus Notes	???
	XQuery
MongoDB
	Erlang
	Java

Çizelge

Ad	Dil	Notlar
		RDF GraphStore
Neo4j	Java
DEX	Java, .NET	Yüksek performanslı
FlockDB	Scala

Anahtar-değer deposu

Anahtar-değer depoları düzeni olmayan veri depoları olup uygulamaların verilerini saklamaya yararlar. Veri alışılageldiği şekilde seçilen programlama dilinin veri türünde veya bir nesnede saklanır. Böyece sâbit bir veri modeline gerek yoktur. Şu türler vardır:

Sonunda tutarlı anahtar-değer deposu

Aşamalı anahtar-değer deposu

Konuklanmış hizmetler (İng. hosted services)

Anahtar-değer RAM'da ön bellekte

Paxos algoritmasını uygulayan anahtar-değer depoları

Diskte anahtar-değer depoları

Redis

Çoklu değer veritabanları

(ESE/NT)
OpenQM
Revelation Software'in 'ı

Nesnel veritabanları

Kerte anahtar-değer deposu

Berkeley DB

Çizelge halinde

Değişkenler grubu deposu

Ayrıca bakınız

(İng. faceted search)

Kaynakça

^ Hamilton, James (3 Kasım 2009). "Perspectives: One Size Does Not Fit All". 26 Kasım 2009 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 13 Kasım 2009.
^ Lakshman, Avinash; Malik, Prashant. "Cassandra — A Decentralized Structured Storage System" (PDF). Cornell University. 23 Kasım 2009 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 13 Kasım 2009.
^ Chang, Fay. (PDF). Google. 11 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Kasım 2009.
^ Kellerman, Jim. "HBase: structured storage of sparse data for Hadoop" (PDF). Erişim tarihi: 13 Kasım 2009.
^ "NoSQL Relational Database Management System: Home Page". Strozzi.it. 2 Ekim 2007. 20 Nisan 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Mart 2010.
^ . Blog.sym-link.com. 12 Mayıs 2009. 16 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2010.
^ ^a ^b Agrawal, Rakesh; ve diğerleri. (2008). "The Claremont report on veritabanı research" (PDF). SIGMOD Record. 37 (3). ACM. ss. 9-19. doi:10.1145/1462571.1462573. ISSN 0163-5808. 16 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 17 Nisan 2011.
^ . About.digg.com. 9 Eylül 2009. 22 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2010.
^ "CloudTPS: Scalable Transactions for Web Applications in the Cloud". Globule.org. 30 Haziran 2010 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Mart 2010.
^ "Large-scale Incremental Processing Using Distributed Transactions and Notifications". The 9th USENIX Symposium on Operating Systems Design and Implementation (OSDI 2010), Oct 4–6, 2010, Vancouver, BC, Canada. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Ekim 2010.
^ (PDF). The 11th ACM/IEEE International Conference on Grid Computing (Grid 2010), Oct 25-29, 2010, Brussels, Belgium. 29 Haziran 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ekim 2010.
^ "Cassandra: Structured Storage System over a P2P Network" (PDF). 24 Ağustos 2009 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 29 Mart 2010.
^ "Consistent Join Queries in Cloud Data Stores". Globule.org. 7 Ocak 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 31 Ocak 2011.
^ Marc Seeger (21 Eylül 2009). "Key-Value Stores: a practical overview". http://www.slideshare.net/marc.seeger/keyvalue-stores-a-practical-overview: slideshare. 16 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Mart 2010. Key value stores allow the application developer to store schema-less data. This data is usually consisting of a string that represents the key, and the actual data that is considered to be the value in the "key - value" relationship. The data itself is usually some kind of primitive of the programming language (a string, an integer, an array) or an object that is being marshalled by the programming languages bindings to the key value store. This replaces the need for ﬁxed data model and makes the requirement for properly formatted.
^ . 28 Kasım 2010. 4 Aralık 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2010.

Dış bağlantılar

[1] 20 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde . on [ODBMS.ORG: NoSQL Data Stores Section]
NoSQL User Group 2 Mart 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde . on LinkedIn
nosql-discussion 20 Ağustos 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde . on Google Groups
myNoSQL: news, articles ve links about NoSQL 26 Nisan 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
nosql-databases.org 11 Ekim 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
computerworld.com : No to SQL? Anti-veritabanı movement gains steam
Is Microsoft Feeling the "NoSQL" Heat? 15 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Information Week "The NoSQL Alternative" 28 Mayıs 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
NoSql Tapes 14 Temmuz 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .

[1] Hamilton, James (3 Kasım 2009). "Perspectives: One Size Does Not Fit All". 26 Kasım 2009 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 13 Kasım 2009.

[2] Lakshman, Avinash; Malik, Prashant. "Cassandra — A Decentralized Structured Storage System" (PDF). Cornell University. 23 Kasım 2009 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 13 Kasım 2009.

[3] Chang, Fay. (PDF). Google. 11 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Kasım 2009.

[4] Kellerman, Jim. "HBase: structured storage of sparse data for Hadoop" (PDF). Erişim tarihi: 13 Kasım 2009.

[5] "NoSQL Relational Database Management System: Home Page". Strozzi.it. 2 Ekim 2007. 20 Nisan 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Mart 2010.

[6] . Blog.sym-link.com. 12 Mayıs 2009. 16 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2010.

[Agrawal2008-7] Agrawal, Rakesh; ve diğerleri. (2008). "The Claremont report on veritabanı research" (PDF). SIGMOD Record. 37 (3). ACM. ss. 9-19. doi:10.1145/1462571.1462573. ISSN 0163-5808. 16 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 17 Nisan 2011.

[8] . About.digg.com. 9 Eylül 2009. 22 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2010.

[9] "CloudTPS: Scalable Transactions for Web Applications in the Cloud". Globule.org. 30 Haziran 2010 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Mart 2010.

[10] "Large-scale Incremental Processing Using Distributed Transactions and Notifications". The 9th USENIX Symposium on Operating Systems Design and Implementation (OSDI 2010), Oct 4–6, 2010, Vancouver, BC, Canada. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Ekim 2010.

[11] (PDF). The 11th ACM/IEEE International Conference on Grid Computing (Grid 2010), Oct 25-29, 2010, Brussels, Belgium. 29 Haziran 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ekim 2010.

[12] "Cassandra: Structured Storage System over a P2P Network" (PDF). 24 Ağustos 2009 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 29 Mart 2010.

[13] "Consistent Join Queries in Cloud Data Stores". Globule.org. 7 Ocak 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 31 Ocak 2011.

[14] Marc Seeger (21 Eylül 2009). "Key-Value Stores: a practical overview". http://www.slideshare.net/marc.seeger/keyvalue-stores-a-practical-overview: slideshare. 16 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Mart 2010. Key value stores allow the application developer to store schema-less data. This data is usually consisting of a string that represents the key, and the actual data that is considered to be the value in the "key - value" relationship. The data itself is usually some kind of primitive of the programming language (a string, an integer, an array) or an object that is being marshalled by the programming languages bindings to the key value store. This replaces the need for ﬁxed data model and makes the requirement for properly formatted.

[15] . 28 Kasım 2010. 4 Aralık 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2010.