Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Fırka-i Islahiye 1865-1866 yıllarında Çukurova, Cebel-i Bereket (Gavur Dağı) ve Kozan dağlarında devlet idaresini yeniden kurmak üzere oluşturulmuş askeri kuvvet.
Hareket öncesi durum
19. yüzyılın başlarından itibaren giderek çoğalan “denetim dışı” alanları yeniden itaat altına almak ve Osmanlı ülkesinin geniş bir coğrafyasında göçebelikten yerleşik hayata geçişi sağlamak için öteden beri sürdürülen iskan faaliyetleri hız kazandı. Fırka-i Islahiye teşkilatının kuruluş gerekçesi 1853-1856 Kırım Harbi’ne kadar dayanmaktadır. Kırım Harbi esnasında çekilen asker sıkıntısı nedeniyle Cebel-i Bereket ve Kozan Dağları bölgelerinden de asker istenmiş ancak bu bölgelerdeki aşiretlerin devlete olan muhalefetlerinden dolayı gerçekleşmemiştir. Bölgede yaşayan göçebeler vergi vermemekte, Osmanlı ordusunda askerlik yapmamakta, bölgede bulunan aşiretler zaman zaman ana yolları tehdit etmekte ve Payas yolundan geçen Hac kervanlarından haraç almaktaydılar. Adı geçen bölgenin iskan ve ıslah edilebilmesi için İstanbul’da bir ordu hazırlanması düşünülmüş ve bunun nasıl yapılacağı hususunda konuyla ilgili devlet büyüklerinin görüşlerine başvurulmuştur. Sorunun çözümü için 1864 sonlarında Fırka-i Islahiye adı altında bir kuvvet oluşturulmasına karar verildi. Kurulan Fırkanın kumandanlığına Dördüncü Ordu Müşürü Derviş Paşa ve fevkalade memuriyet-i mahsusa sıfatıyla da Ahmet Cevdet Paşa tayin edildi. 1865 yılı Mart ayından itibaren çeşitli bölgelerden askerler toplanmaya başlandı.
Harekata geçiş
Fırkanın başlangıçtaki hedefi Kozan bölgesinde asayişi sağlayarak buraları emniyet altına almaktı ancak İstanbul’dan hareket etmeden kısa bir süre önce, ilk olarak Gavurdağı ve çevresinin denetime alındıktan sonra Kozan üzerine gidilmesi kararlaştırıldı. Bütün yol hazırlıkları tamamlandıktan sonra 20 Mayıs 1865’te İstanbul’dan bir alay süvari, 7 tabur piyade, maiyet memurları, yeterli miktarda top ve mühimmat beş gemi ile harekete geçen Fırka-i Islahiye ordusu 28 Mayıs’ta İskenderun limanında karaya çıktı. Fırkanın harekâtının mümkün olan en az direnişle tamamlanabilmesi için bölgede yaşayan insanların eskiden işlemiş oldukları suçlardan sorumlu tutulmayacaklarına dair “genel af” ilan edildi.
İskenderun’a yarım saat mesafedeki bu geçici karargâhta birkaç gün kaldıktan ve hazırlıklar tamamlandıktan sonra buradan Belen kasabasına çıkılıp Kırıkhan yoluyla Amik Ovasına inildi ve haziran ayının ortalarında Gavur Dağı eteğindeki Soğuksu’ da yeni karargâh kuruldu. Burada bir süre konakladıktan sonra harekete geçen fırka Lece ve Hacılar nahiyesi arasındaki Kargılı mevkiinde yerleşti. Söz konusu mıntıka Maraş’tan İskenderun’a giden ana yolun önemli geçitlerinden biri ve Amik Ovasına çıkış noktası olduğu için stratejik bakımdan önemli bir yerdi. 26 Haziran 1865’te adı geçen bölge denetim altına alınarak Kilis-Halep yolu açıldı. Harekâtın ilk aşamasının başarılı olmasından sonra Gavur Dağı’nın denetim altına alınması için harekete geçildi. 8 Temmuz 1865 günü Derviş Paşa komutasındaki fırka Tiyek’ten hareket ederek Gavur Dağı’na doğru yöneldi ve Ali Bekir-oğlu nahiyesine girdikten sonra savaşmayı sürdürerek başarılı bir tedip harekâtı gerçekleştirdi. Dede Bey ve Deli Halil gibi isyancı liderlerini ele geçirdikten sonra Kozan' a girdi. Bu olaydan sonra 22 Eylül 1865’te Ali Bekiroğlu Ali Ağa, Kozan kasabasına yerleşmiş olan fırka karargâhına gelerek teslim oldu. Kozan' da yerel halkın devlete bağlılığının sağlanması için bir takım çalışmalar yapıldı. Kozan’da şiddetli bir kolera salgını baş göstermesiyle fırka, Kozan kasabasından ayrılarak Feke’ye doğruya yola çıktı. Koleranın fırkaya verdiği zararı gören Kozanoğlu Yusuf Ağa bu durumdan faydalanmak isteyerek Kozan’da bir ayaklanma çıkardı. Söz konusu isyanın bastırılması ve bölgede düzenin sağlanması üzerine, Payas’tan vapurla hareket eden Cevdet ve Derviş Paşalar, 1865 Kasım ayı sonlarında İstanbul’a döndüler.
Harekatın sonuçları
Fırka-i Islahiye 1865-1866 yıllarında Çukurova, Gavur dağı (Cebel-i Bereket), Kozan dağlarında devlet idaresini yeniden tesis etmiştir. Bununla birlikte özellikle konar-göçer oymakların, iskan ve yerleşmeleri de sağlanmıştır. Ayrıca bu harekât esnasında kurulan kasaba ve köyler günümüzde önemli yerleşimler (Osmaniye, İslahiye, Hassa, , , ) haline gelmiş olup, çevre il ve ilçelerin de gelişmesinde önemli bir rol oynamıştır.
Kaynakça
- ^ "Fırka-ı Islahiye Ordusunun Özellikleri ve Faaliyetleri, Akademik Bakış Cilt 5 Sayı 10 Yaz 2012, Gazi Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi, Nuri Yavuz". 20 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Mayıs 2015.
- ^ Halaçoğlu, Y., Fırka-i İslahiye ve Yapmış Olduğu İskan. İstanbul Üniversitesi Tarih Dergisi, Sayı: 27, İstanbul 1973. URL:http://www.journals.istanbul.edu.tr/iutarih/article/view/1023002363/1023001979 19 Kasım 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. Erişim: 2016-19-11
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Firka i Islahiye 1865 1866 yillarinda Cukurova Cebel i Bereket Gavur Dagi ve Kozan daglarinda devlet idaresini yeniden kurmak uzere olusturulmus askeri kuvvet Hareket oncesi durum19 yuzyilin baslarindan itibaren giderek cogalan denetim disi alanlari yeniden itaat altina almak ve Osmanli ulkesinin genis bir cografyasinda gocebelikten yerlesik hayata gecisi saglamak icin oteden beri surdurulen iskan faaliyetleri hiz kazandi Firka i Islahiye teskilatinin kurulus gerekcesi 1853 1856 Kirim Harbi ne kadar dayanmaktadir Kirim Harbi esnasinda cekilen asker sikintisi nedeniyle Cebel i Bereket ve Kozan Daglari bolgelerinden de asker istenmis ancak bu bolgelerdeki asiretlerin devlete olan muhalefetlerinden dolayi gerceklesmemistir Bolgede yasayan gocebeler vergi vermemekte Osmanli ordusunda askerlik yapmamakta bolgede bulunan asiretler zaman zaman ana yollari tehdit etmekte ve Payas yolundan gecen Hac kervanlarindan harac almaktaydilar Adi gecen bolgenin iskan ve islah edilebilmesi icin Istanbul da bir ordu hazirlanmasi dusunulmus ve bunun nasil yapilacagi hususunda konuyla ilgili devlet buyuklerinin goruslerine basvurulmustur Sorunun cozumu icin 1864 sonlarinda Firka i Islahiye adi altinda bir kuvvet olusturulmasina karar verildi Kurulan Firkanin kumandanligina Dorduncu Ordu Musuru Dervis Pasa ve fevkalade memuriyet i mahsusa sifatiyla da Ahmet Cevdet Pasa tayin edildi 1865 yili Mart ayindan itibaren cesitli bolgelerden askerler toplanmaya baslandi Harekata gecisFirkanin baslangictaki hedefi Kozan bolgesinde asayisi saglayarak buralari emniyet altina almakti ancak Istanbul dan hareket etmeden kisa bir sure once ilk olarak Gavurdagi ve cevresinin denetime alindiktan sonra Kozan uzerine gidilmesi kararlastirildi Butun yol hazirliklari tamamlandiktan sonra 20 Mayis 1865 te Istanbul dan bir alay suvari 7 tabur piyade maiyet memurlari yeterli miktarda top ve muhimmat bes gemi ile harekete gecen Firka i Islahiye ordusu 28 Mayis ta Iskenderun limaninda karaya cikti Firkanin harekatinin mumkun olan en az direnisle tamamlanabilmesi icin bolgede yasayan insanlarin eskiden islemis olduklari suclardan sorumlu tutulmayacaklarina dair genel af ilan edildi Iskenderun a yarim saat mesafedeki bu gecici karargahta birkac gun kaldiktan ve hazirliklar tamamlandiktan sonra buradan Belen kasabasina cikilip Kirikhan yoluyla Amik Ovasina inildi ve haziran ayinin ortalarinda Gavur Dagi etegindeki Soguksu da yeni karargah kuruldu Burada bir sure konakladiktan sonra harekete gecen firka Lece ve Hacilar nahiyesi arasindaki Kargili mevkiinde yerlesti Soz konusu mintika Maras tan Iskenderun a giden ana yolun onemli gecitlerinden biri ve Amik Ovasina cikis noktasi oldugu icin stratejik bakimdan onemli bir yerdi 26 Haziran 1865 te adi gecen bolge denetim altina alinarak Kilis Halep yolu acildi Harekatin ilk asamasinin basarili olmasindan sonra Gavur Dagi nin denetim altina alinmasi icin harekete gecildi 8 Temmuz 1865 gunu Dervis Pasa komutasindaki firka Tiyek ten hareket ederek Gavur Dagi na dogru yoneldi ve Ali Bekir oglu nahiyesine girdikten sonra savasmayi surdurerek basarili bir tedip harekati gerceklestirdi Dede Bey ve Deli Halil gibi isyanci liderlerini ele gecirdikten sonra Kozan a girdi Bu olaydan sonra 22 Eylul 1865 te Ali Bekiroglu Ali Aga Kozan kasabasina yerlesmis olan firka karargahina gelerek teslim oldu Kozan da yerel halkin devlete bagliliginin saglanmasi icin bir takim calismalar yapildi Kozan da siddetli bir kolera salgini bas gostermesiyle firka Kozan kasabasindan ayrilarak Feke ye dogruya yola cikti Koleranin firkaya verdigi zarari goren Kozanoglu Yusuf Aga bu durumdan faydalanmak isteyerek Kozan da bir ayaklanma cikardi Soz konusu isyanin bastirilmasi ve bolgede duzenin saglanmasi uzerine Payas tan vapurla hareket eden Cevdet ve Dervis Pasalar 1865 Kasim ayi sonlarinda Istanbul a donduler Harekatin sonuclariFirka i Islahiye 1865 1866 yillarinda Cukurova Gavur dagi Cebel i Bereket Kozan daglarinda devlet idaresini yeniden tesis etmistir Bununla birlikte ozellikle konar gocer oymaklarin iskan ve yerlesmeleri de saglanmistir Ayrica bu harekat esnasinda kurulan kasaba ve koyler gunumuzde onemli yerlesimler Osmaniye Islahiye Hassa haline gelmis olup cevre il ve ilcelerin de gelismesinde onemli bir rol oynamistir Kaynakca Firka i Islahiye Ordusunun Ozellikleri ve Faaliyetleri Akademik Bakis Cilt 5 Sayi 10 Yaz 2012 Gazi Universitesi Ataturk Ilkeleri ve Inkilap Tarihi Arastirma ve Uygulama Merkezi Nuri Yavuz 20 Mayis 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Mayis 2015 Halacoglu Y Firka i Islahiye ve Yapmis Oldugu Iskan Istanbul Universitesi Tarih Dergisi Sayi 27 Istanbul 1973 URL http www journals istanbul edu tr iutarih article view 1023002363 1023001979 19 Kasim 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Erisim 2016 19 11