Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kolera, Vibrio cholerae isimli bakteri türünün bazı suşlarının neden olduğu bulaşıcı bir ince bağırsak hastalığıdır. Hiç belirti göstermeyebileceği gibi hafif ya da ağır seyredebilir. Klasik belirtisi birkaç gün süren büyük miktarlarda sulu ishaldir.Kusma ve kas krampları da eşlik edebilir. İshalin şiddetine bağlı olarak saatler içinde dehidratasyon ve elektrolit dengesizliği oluşabilir. Bu durum gözlerin içe çökmesi, ciltte soğukluk ve elastikliğin azalması ile el ve ayak derisinde buruşmaya yol açar. Dehidratasyon deri renginin maviye dönmesine sebep olabilir. Belirtiler bakterinin vücuda alınmasından iki saat ile beş gün sonrasında başlar.
| Kolera | |
|---|---|
 | |
| Koleraya yol açan Vibrio cholerae isimli bakteri | |
| Olağan başlangıcı | 2 saat-5 gün |
| Uzmanlık | Enfeksiyon hastalıkları, Acil tıp  |
| Belirtiler | Büyük miktarlarda sulu ishal, kusma, kas krampları |
| Komplikasyon | Dehidratasyon, elektrolit dengesizliği |
| Süre | Birkaç gün |
| Nedenleri | Dışkı-ağız yolu ile bulaşan Vibrio cholerae bakterisi |
| Risk faktörü | Yetersiz sanitasyon, temiz içme suyundan yoksunluk, yoksulluk |
| Tanı | Dışkı testi |
| Korunma | Sanitasyon, temiz su, el yıkama, kolera aşısı |
| Tedavi | Ağızdan sıvı tedavisi, çinko takviyesi, damar içi sıvılar, antibiyotikler |
| Sıklık | Yılda 3-5 milyon |
| Ölüm | 28.000 (2015) |
Koleranın etkeni olan Vibrio cholerae bakterisinin hastalık yapma özelliği alt tiplerine göre değişiklik gösterir. Kolera çoğunlukla bakteriyi içeren insan dışkısının su ve yiyeceklere karışması ile yayılır. İyi pişmemiş deniz ürünleri önemli bir bulaş sebebidir. İnsan kolera bakterisinin tek konağıdır.Risk faktörleri arasında yetersiz sanitasyon, temiz içme suyuna ulaşım zorlukları ve yoksulluk bulunur. Kolera tanısı dışkı (gaita) testi ile konabilir. Hızlı test çubukları mevcutsa da kesinliği daha düşüktür.
Koleradan korunma yollarının başında sanitasyon ve temiz su temini gelir. Ağız yoluyla verilen kolera aşıları yaklaşık altı ay koruma sağlar. Bu aşılar aynı zamanda E. coli bakterisinin sebep olduğu ishali de önlemektedir. Ağızdan sıvı tedavisi (oral rehidratasyon tedavisi) koleranın başlıca tedavi yöntemidir. Bu tedavide kaybedilen su ve elektrolitlerin hafif şekerli ve tuzlu çözeltilerle yerine konması amaçlanır. Çinko takviyesi çocuklarda fayda sağlar. Ağır vakalarda Ringer laktat çözeltisi gibi damar içi sıvı takviyeleri ile antibiyotik tedavisi de gerekebilir. Hangi antibiyotiğin koleraya etki ettiğinin test edilmesi ilaç seçimine yardımcı olmaktadır.
Kolera yılda 3-5 milyon insanı etkilemekte ve 28.800-130.000 ölüme yol açmaktadır. Bir pandemi olarak sınıflandırılsa da (2010 itibarıyla) yüksek gelirli ülkelerde nadir görülür. Çoğunlukla çocuklar etkilenmektedir. Kolera salgınları kısa sürede hızla yayılabildiği gibi (epidemi) belli bölgelerde sürekli ve sabit yoğunluklu bir şekilde (endemik) seyredebilir. Afrika ve Güneydoğu Asya halen hastalık riskinin bulunduğu bölgelerdir. Ölüm riski genel olarak %5'in altındadır, ancak %50'ye kadar çıkabilir. Tedaviye ulaşılamaması ölüm oranlarının artmasına sebep olmaktadır.
Koleranın en eski anlatımları MÖ 5. yüzyıldaki Sanskrit metinlerinde bulunmuştur. İngiliz hekim John Snow'un 1849-1854 yıllarında yaptığı kolera araştırması epidemiyoloji alanında önemli gelişmelerin sağlanmasına neden olmuştur. Son 200 yılda yedi büyük salgına yol açan kolera milyonlarca insanın hayatını kaybetmesine yol açmıştır. 1817′de Japonya’da, 1826′da Moskova’da, 1831′de Berlin’de, Paris’te ve Londra’da salgınlar başlamıştır. Sonrasında Londra’dan göçmenlerle Kanada’ya ulaşan salgınlar birçok insanın ölümüne neden olmuş ve ardından 1892 yılında Hamburg’da salgın yapmıştır. Osmanlı İmparatorluğu'ndaki en büyük kolera salgınları 1892-1894 salgını ile 1912-1913 Balkan Savaşları sırasında yaşanmıştır, ordu personeli ve muhacirler arasında ciddi zayiata sebep olmuştur.
Tedavi
Ölüm riski çok yüksek olan ve bugün hâlâ binlerce insanın ölümüne yol açan koleranın tedavisi aslında fazlasıyla basittir. "Oral rehidrasyon tedavisi" (ağızdan sıvı tedavisi) olarak da adlandırılan tedavi ile kolera hastaları kısa sürede sağlıklarına kavuşabilirler. Bu tedavide, kaybedilen su ve elektrolit (sodyum, potasyum, klor, bikarbonat) kaybını yerine koyabilmek ve normal beslenemeyen hastaya enerji sağlayabilmek amacıyla, hastaya vücudun normal sıvı-elektrolit dengesine eşdeğer (izotonik) bir tür tuz ve glikoz karışımı içirilir. Herhangi bir şey içemeyecek durumda olan daha ağır hastalara (toplam hastaların yaklaşık %10-20'si) ise karışım damardan verilir. Durumu çok ağır ve acil olan hastalara ise tetrasiklin ve tetrasiklin benzeri antibiyotiklerle antibakteriyel tedavi uygulanır.
Antibakteriyel ilaç tedavisi
Erken dönemde ağızdan uygulanacak etkin bir antibakteriyel ilaç ile 48 saat içinde Vibrio cholerae basillerinin yok edilmesi, dışkı hacminin %50’ye varan oranlarda azaltılması ve ishalin durdurulması mümkündür. Hangi ilacın seçileceğini hastalığa yakalananların dışkı örneklerinden yalıtılan V. cholerae suşunun hangi antibakteriyel(ler)e duyarlı olduğu belirler.
Salgın Sebebi Olan V. Cholerae Suşlarının Genellikle Duyarlı Olduğu Antibakteriyel İlaçlar Şunlardır:
- Tetrasiklin grubunda: tetrasiklin, doksisiklin
- Nitrofuran grubunda: furazolidon
- Makrolid grubunda: eritromisin
- Trimetoprim-sulfametoksazol (kotrimoksazol)
- Florokinolon grubunda: norfloksazin
Kalıcı dişlerinin tamamını henüz çıkarmamış (genellikle 8 yaşından küçük) çocuklara yönelik tedavide tetrasiklin, düşük olasılıkla da olsa dişlerde kalıcı renk bozukluklarına yol açmak gibi bir yan etkisi olduğu için, tercih edilmeyebilir.
Önlem
Her şeyden önce su kaynaklarının ve içme suyunun temiz olması çok önemlidir. Eğer kullanılacak suyun temizliğinden şüphe varsa, suyun önce kaynatılıp sonra kullanılması daha sağlıklı olacaktır. Dışkıların hijyenik bir biçimde yaşama ortamından uzaklaştırılması, düzgün bir kanalizasyon sistemi çok önemli bir faktördür. Pişmemiş yiyeceklerin yenmemesi, çiğ gıdalardan uzak durmak ve özellikle çiğ balık ve kabuklu deniz ürünlerinin tüketilmemesi koleraya karşı korunmak için önemlidir.
Aşı
Her ne kadar bazı ülkelerde kolera aşıları mevcut olsa ve uygulansa da (Dukoral, Mutacol vs.), bu aşıların hastalığa karşı güçlü bir bağışıklık geliştirdikleri söylenemez. Geçmişteki kolera aşılarından daha iyi bir bağışıklığı sağlasalar ve daha az yan etki barındırsalar da, bu aşılar hâlâ ideal seviyeye ulaşamamıştır ve bu yüzden de birçok ülkede kullanılmamaktadır. İdeal bir kolera aşısı için yapılan araştırmalar hâlâ devam etmektedir.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ Finkelstein, Richard A. (1996). "Cholera, Vibrio cholerae O1 and O139, and Other Pathogenic Vibrios". Baron, Samuel (Ed.). Medical Microbiology (4.4isbn=978-0-9631172-1-2 bas.). University of Texas Medical Branch at Galveston. (PMID) 21413330. NBK8407.
- ^ a b c d e "Cholera – Vibrio cholerae infection Information for Public Health & Medical Professionals". Centers for Disease Control and Prevention. 6 Ocak 2015. 20 Mart 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Mart 2015.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q "Cholera vaccines: WHO position paper" (PDF). Weekly Epidemiological Record. 85 (13): 117-28. March 2010. (PMID) 20349546. 13 Nisan 2015 tarihinde kaynağından (PDF).
- ^ a b c d Harris JB, LaRocque RC, Qadri F, Ryan ET, Calderwood SB (June 2012). "Cholera". Lancet. 379 (9835): 2466-2476. doi:10.1016/s0140-6736(12)60436-x. (PMC) 3761070 $2. (PMID) 22748592.
- ^ Bailey, Diane (2011). Cholera (1.1isbn=978-1-4358-9437-2 bas.). New York: Rosen Pub. s. 7. 3 Aralık 2016 tarihinde kaynağından .
- ^ "Sources of Infection & Risk Factors". Centers for Disease Control and Prevention. 7 Kasım 2014. 12 Mart 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Mart 2015.
- ^ "Diagnosis and Detection". Centers for Disease Control and Prevention. 10 Şubat 2015. 15 Mart 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Mart 2015.
- ^ "Cholera – Vibrio cholerae infection Treatment". Centers for Disease Control and Prevention. 7 Kasım 2014. 11 Mart 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Mart 2015.
- ^ Wang, Haidong; Naghavi, Mohsen; Allen, Christine; Barber, Ryan M.; Bhutta, Zulfiqar A.; Carter, Austin; Casey, Daniel C.; Charlson, Fiona J.; Chen, Alan Zian; Coates, Matthew M.; Coggeshall, Megan; Dandona, Lalit; Dicker, Daniel J.; Erskine, Holly E.; Ferrari, Alize J.; Fitzmaurice, Christina; Foreman, Kyle; Forouzanfar, Mohammad H.; Fraser, Maya S.; Fullman, Nancy; Gething, Peter W.; Goldberg, Ellen M.; Graetz, Nicholas; Haagsma, Juanita A.; Hay, Simon I.; Huynh, Chantal; Johnson, Catherine O.; Kassebaum, Nicholas J.; Kinfu, Yohannes; Kulikoff, Xie Rachel (October 2016). "Global, regional, and national life expectancy, all-cause mortality, and cause-specific mortality for 249 causes of death, 1980-2015: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2015". Lancet. 388 (10053): 1459-1544. doi:10.1016/s0140-6736(16)31012-1. (PMC) 5388903 $2. (PMID) 27733281.
- ^ "Cholera – Vibrio cholerae infection". Centers for Disease Control and Prevention. 27 Ekim 2014. 17 Mart 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Mart 2015.
- ^ Timmreck, Thomas C. (2002). An introduction to epidemiology (3. bas.). Sudbury, MA: Jones and Bartlett Publishers. s. 77. ISBN . 3 Aralık 2016 tarihinde kaynağından .
- ^ "Cholera's seven pandemics". CBC. 9 Mayıs 2008. 2 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Temmuz 2018.
- ^ a b Küskü, Fırat. "II. Abdülhamid Pandemi ile Nasıl Başa Çıkmıştı? / How did Abdul Hamid II Cope With The Pandemic?". ULUSLARARASI KAPADOKYA SALGIN DÖNEMLERI KONGRESI. 28 Ekim 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Ekim 2021.
- ^ Halaçoğlu, Ahmet, Balkan Harbi Sırasında Rumeli'den Türk Göçleri (1912-1913), 3. Baskı, Ankara, Türk Tarih Kurumu, 2014, s. 142
| Sınıflandırma | D |
|---|---|
| Dış kaynaklar |
|
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kolera Vibrio cholerae isimli bakteri turunun bazi suslarinin neden oldugu bulasici bir ince bagirsak hastaligidir Hic belirti gostermeyebilecegi gibi hafif ya da agir seyredebilir Klasik belirtisi birkac gun suren buyuk miktarlarda sulu ishaldir Kusma ve kas kramplari da eslik edebilir Ishalin siddetine bagli olarak saatler icinde dehidratasyon ve elektrolit dengesizligi olusabilir Bu durum gozlerin ice cokmesi ciltte sogukluk ve elastikligin azalmasi ile el ve ayak derisinde burusmaya yol acar Dehidratasyon deri renginin maviye donmesine sebep olabilir Belirtiler bakterinin vucuda alinmasindan iki saat ile bes gun sonrasinda baslar KoleraKoleraya yol acan Vibrio cholerae isimli bakteriOlagan baslangici2 saat 5 gunUzmanlikEnfeksiyon hastaliklari Acil tip BelirtilerBuyuk miktarlarda sulu ishal kusma kas kramplariKomplikasyonDehidratasyon elektrolit dengesizligiSureBirkac gunNedenleriDiski agiz yolu ile bulasan Vibrio cholerae bakterisiRisk faktoruYetersiz sanitasyon temiz icme suyundan yoksunluk yoksullukTaniDiski testiKorunmaSanitasyon temiz su el yikama kolera asisiTedaviAgizdan sivi tedavisi cinko takviyesi damar ici sivilar antibiyotiklerSiklikYilda 3 5 milyonOlum28 000 2015 Koleranin etkeni olan Vibrio cholerae bakterisinin hastalik yapma ozelligi alt tiplerine gore degisiklik gosterir Kolera cogunlukla bakteriyi iceren insan diskisinin su ve yiyeceklere karismasi ile yayilir Iyi pismemis deniz urunleri onemli bir bulas sebebidir Insan kolera bakterisinin tek konagidir Risk faktorleri arasinda yetersiz sanitasyon temiz icme suyuna ulasim zorluklari ve yoksulluk bulunur Kolera tanisi diski gaita testi ile konabilir Hizli test cubuklari mevcutsa da kesinligi daha dusuktur Koleradan korunma yollarinin basinda sanitasyon ve temiz su temini gelir Agiz yoluyla verilen kolera asilari yaklasik alti ay koruma saglar Bu asilar ayni zamanda E coli bakterisinin sebep oldugu ishali de onlemektedir Agizdan sivi tedavisi oral rehidratasyon tedavisi koleranin baslica tedavi yontemidir Bu tedavide kaybedilen su ve elektrolitlerin hafif sekerli ve tuzlu cozeltilerle yerine konmasi amaclanir Cinko takviyesi cocuklarda fayda saglar Agir vakalarda Ringer laktat cozeltisi gibi damar ici sivi takviyeleri ile antibiyotik tedavisi de gerekebilir Hangi antibiyotigin koleraya etki ettiginin test edilmesi ilac secimine yardimci olmaktadir Kolera yilda 3 5 milyon insani etkilemekte ve 28 800 130 000 olume yol acmaktadir Bir pandemi olarak siniflandirilsa da 2010 2010 itibariyla yuksek gelirli ulkelerde nadir gorulur Cogunlukla cocuklar etkilenmektedir Kolera salginlari kisa surede hizla yayilabildigi gibi epidemi belli bolgelerde surekli ve sabit yogunluklu bir sekilde endemik seyredebilir Afrika ve Guneydogu Asya halen hastalik riskinin bulundugu bolgelerdir Olum riski genel olarak 5 in altindadir ancak 50 ye kadar cikabilir Tedaviye ulasilamamasi olum oranlarinin artmasina sebep olmaktadir Koleranin en eski anlatimlari MO 5 yuzyildaki Sanskrit metinlerinde bulunmustur Ingiliz hekim John Snow un 1849 1854 yillarinda yaptigi kolera arastirmasi epidemiyoloji alaninda onemli gelismelerin saglanmasina neden olmustur Son 200 yilda yedi buyuk salgina yol acan kolera milyonlarca insanin hayatini kaybetmesine yol acmistir 1817 de Japonya da 1826 da Moskova da 1831 de Berlin de Paris te ve Londra da salginlar baslamistir Sonrasinda Londra dan gocmenlerle Kanada ya ulasan salginlar bircok insanin olumune neden olmus ve ardindan 1892 yilinda Hamburg da salgin yapmistir Osmanli Imparatorlugu ndaki en buyuk kolera salginlari 1892 1894 salgini ile 1912 1913 Balkan Savaslari sirasinda yasanmistir ordu personeli ve muhacirler arasinda ciddi zayiata sebep olmustur source source source source source source source track Video summary of this article with VideoWiki dergisi Balkan Savaslari sirasinda yasanan kolera salginini kapagina tasimistir 1912 TedaviDakka da bir kolera hastanesi Olum riski cok yuksek olan ve bugun hala binlerce insanin olumune yol acan koleranin tedavisi aslinda fazlasiyla basittir Oral rehidrasyon tedavisi agizdan sivi tedavisi olarak da adlandirilan tedavi ile kolera hastalari kisa surede sagliklarina kavusabilirler Bu tedavide kaybedilen su ve elektrolit sodyum potasyum klor bikarbonat kaybini yerine koyabilmek ve normal beslenemeyen hastaya enerji saglayabilmek amaciyla hastaya vucudun normal sivi elektrolit dengesine esdeger izotonik bir tur tuz ve glikoz karisimi icirilir Herhangi bir sey icemeyecek durumda olan daha agir hastalara toplam hastalarin yaklasik 10 20 si ise karisim damardan verilir Durumu cok agir ve acil olan hastalara ise tetrasiklin ve tetrasiklin benzeri antibiyotiklerle antibakteriyel tedavi uygulanir Antibakteriyel ilac tedavisi Erken donemde agizdan uygulanacak etkin bir antibakteriyel ilac ile 48 saat icinde Vibrio cholerae basillerinin yok edilmesi diski hacminin 50 ye varan oranlarda azaltilmasi ve ishalin durdurulmasi mumkundur Hangi ilacin secilecegini hastaliga yakalananlarin diski orneklerinden yalitilan V cholerae susunun hangi antibakteriyel ler e duyarli oldugu belirler Salgin Sebebi Olan V Cholerae Suslarinin Genellikle Duyarli Oldugu Antibakteriyel Ilaclar Sunlardir Tetrasiklin grubunda tetrasiklin doksisiklin Nitrofuran grubunda furazolidon Makrolid grubunda eritromisin Trimetoprim sulfametoksazol kotrimoksazol Florokinolon grubunda norfloksazin Kalici dislerinin tamamini henuz cikarmamis genellikle 8 yasindan kucuk cocuklara yonelik tedavide tetrasiklin dusuk olasilikla da olsa dislerde kalici renk bozukluklarina yol acmak gibi bir yan etkisi oldugu icin tercih edilmeyebilir OnlemHer seyden once su kaynaklarinin ve icme suyunun temiz olmasi cok onemlidir Eger kullanilacak suyun temizliginden suphe varsa suyun once kaynatilip sonra kullanilmasi daha saglikli olacaktir Diskilarin hijyenik bir bicimde yasama ortamindan uzaklastirilmasi duzgun bir kanalizasyon sistemi cok onemli bir faktordur Pismemis yiyeceklerin yenmemesi cig gidalardan uzak durmak ve ozellikle cig balik ve kabuklu deniz urunlerinin tuketilmemesi koleraya karsi korunmak icin onemlidir AsiHer ne kadar bazi ulkelerde kolera asilari mevcut olsa ve uygulansa da Dukoral Mutacol vs bu asilarin hastaliga karsi guclu bir bagisiklik gelistirdikleri soylenemez Gecmisteki kolera asilarindan daha iyi bir bagisikligi saglasalar ve daha az yan etki barindirsalar da bu asilar hala ideal seviyeye ulasamamistir ve bu yuzden de bircok ulkede kullanilmamaktadir Ideal bir kolera asisi icin yapilan arastirmalar hala devam etmektedir Ayrica bakinizKolera asilari Salginlar listesiKaynakca Finkelstein Richard A 1996 Cholera Vibrio cholerae O1 and O139 and Other Pathogenic Vibrios Baron Samuel Ed Medical Microbiology 4 4isbn 978 0 9631172 1 2 bas University of Texas Medical Branch at Galveston PMID 21413330 NBK8407 a b c d e Cholera Vibrio cholerae infection Information for Public Health amp Medical Professionals Centers for Disease Control and Prevention 6 Ocak 2015 20 Mart 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Mart 2015 a b c d e f g h i j k l m n o p q Cholera vaccines WHO position paper PDF Weekly Epidemiological Record 85 13 117 28 March 2010 PMID 20349546 13 Nisan 2015 tarihinde kaynagindan PDF a b c d Harris JB LaRocque RC Qadri F Ryan ET Calderwood SB June 2012 Cholera Lancet 379 9835 2466 2476 doi 10 1016 s0140 6736 12 60436 x PMC 3761070 2 PMID 22748592 Bailey Diane 2011 Cholera 1 1isbn 978 1 4358 9437 2 bas New York Rosen Pub s 7 3 Aralik 2016 tarihinde kaynagindan Sources of Infection amp Risk Factors Centers for Disease Control and Prevention 7 Kasim 2014 12 Mart 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Mart 2015 Diagnosis and Detection Centers for Disease Control and Prevention 10 Subat 2015 15 Mart 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Mart 2015 Cholera Vibrio cholerae infection Treatment Centers for Disease Control and Prevention 7 Kasim 2014 11 Mart 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Mart 2015 Wang Haidong Naghavi Mohsen Allen Christine Barber Ryan M Bhutta Zulfiqar A Carter Austin Casey Daniel C Charlson Fiona J Chen Alan Zian Coates Matthew M Coggeshall Megan Dandona Lalit Dicker Daniel J Erskine Holly E Ferrari Alize J Fitzmaurice Christina Foreman Kyle Forouzanfar Mohammad H Fraser Maya S Fullman Nancy Gething Peter W Goldberg Ellen M Graetz Nicholas Haagsma Juanita A Hay Simon I Huynh Chantal Johnson Catherine O Kassebaum Nicholas J Kinfu Yohannes Kulikoff Xie Rachel October 2016 Global regional and national life expectancy all cause mortality and cause specific mortality for 249 causes of death 1980 2015 a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2015 Lancet 388 10053 1459 1544 doi 10 1016 s0140 6736 16 31012 1 PMC 5388903 2 PMID 27733281 Cholera Vibrio cholerae infection Centers for Disease Control and Prevention 27 Ekim 2014 17 Mart 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Mart 2015 Timmreck Thomas C 2002 An introduction to epidemiology 3 bas Sudbury MA Jones and Bartlett Publishers s 77 ISBN 978 0 7637 0060 7 3 Aralik 2016 tarihinde kaynagindan Cholera s seven pandemics CBC 9 Mayis 2008 2 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Temmuz 2018 a b Kusku Firat II Abdulhamid Pandemi ile Nasil Basa Cikmisti How did Abdul Hamid II Cope With The Pandemic ULUSLARARASI KAPADOKYA SALGIN DONEMLERI KONGRESI 28 Ekim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Ekim 2021 Halacoglu Ahmet Balkan Harbi Sirasinda Rumeli den Turk Gocleri 1912 1913 3 Baski Ankara Turk Tarih Kurumu 2014 ISBN 978 975 16 2958 6 s 142 SiniflandirmaDICD 10 A00ICD 9 CM 001MeSH D002771DiseasesDB 2546Dis kaynaklarMedlinePlus 000303eMedicine med 351Patient UK Kolera