Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kadı, tarihte İslam ülkelerinde insanlar arasında meydana gelen hukuki anlaşmazlıkları sonuçlandırmak, hukuka aykırı davranışların cezasını hükme bağlamak, verdikleri hüküm ve cezaları infaz etmek üzere devletin yetkili kurumları tarafından görevlendirilmiş kimsedir. Kadılara dinî, malî, idarî, eğitim-öğretim gibi görevlerin verildiği de görülmüştür.
Arapça "hüküm, karar, hakimlik" anlamlarına gelen ve İslam hukukunda yargısal faaliyeti ifade eden "kaza" kökünden gelir.
İslam dininin peygamberi, ilk kadı sıfatıyla İslam toplumunda birçok hukuksal çekişmeyi karara bağlayıp yargısal fonksiyon icra etmiştir. Kadılık, genişleyen Müslüman toplumlarda yaygınlaşmış, Müslüman Türkler'e kadar gelmiştir. 1924 yılında çıkan bir kanunla Türkiye'de kadılık sistemi kaldırılmış ve yerine hakimler atanmaya başlamıştır.
Tarihi gelişim
İslam peygamberi Muhammed, kurduğu Medine site devletinde yasama-yürütme ve yargıyı birlikte temsil etmiş ve İslam öncesi toplumda örf ve adete dayalı olarak yürütülen yargılama usulünü belli esaslara bağlayıp bir kamu görevi haline getirmişti. Bu dönemde kimi sahâbîlere Medine'de yargı yetkisi verdiği, bazılarını cezaların infazına memur ettiği, Hicaz bölgesinde ve Güney Arabistan'da yeni fethedilen şehir ve bölgelere idarî işleri yürütmek valiler tayin ettiği ve onlara yargı görevi de verdiği bilinmektedir. Ondan sonra bu görevi Dört Halife aldı.
Halife Ömer devrinde ülkenin fetihlerle genişleyip idarî ve kazâî işlerin çoğalmasının ardından başta Medine olmak üzere Mısır, Irak ve Suriye bölgelerindeki şehirlere ayrıca kadılar tayin edildi.Emevî Devleti'nin ilk halifesi Muaviye, başşehir Dımaşk'ta yargı yetkisini tayin ettiği kadıya devredip yargı işleriyle hiç meşgul olmamış; taşrada da valiler yargı yetkilerini tayin ettikleri kadılara devretmişlerdir.Abbasiler döneminde Halife Harun Reşid, önce şehirlere tayin edilecek kadıların seçiminde kendisine yardımcı olması için Hanefî mezhebinin meşhur hukukçusu Ebu Yusuf 'u kādılkudât olarak tayin etti.
Endülüs ve Mısır'da Abbasiler'deki kadılık kurumu benzer şekilde uygulandı. Fatimiler'den El-Mustansır'ın kadılık görevi verdiği Ebu Muhammed, kadılıkla vezirliği bir araya getiren ilk şahıs oldu.
Selçuklar, İlhanlılar, Karakoyunlu ve Akkoyunlu Türkmen devletlerinde de kadılar görev yapardı.
Osmanlı Devleti'nde kendinden önceki İslam devletlerindeki adliye teşkilatının devamı niteliğinde bir adliye teşkilatı kurulmuş ve ilk olarak Osman Gazi tarafından kadı tayin edilmiştir. Bilecik'in fethinden sonra Bilecik Kadılığı'na getirilen Dursun Fakih Osmanlı kaynaklarında rastlanan ilk kadıdır. Osmanlı Devleti'nde kadı hem bir hukukçu, hem bir idare adamı olarak görev yapmıştı. İlk ve en önemli görevi hukuki görevi idi. 16. yüzyılda kadılık kurumunun işleyişinde bozulmalar olmuş; 18. yüzyıl başlarında, III. Selim ve II. Mahmud dönemlerinde yenilik girişimleri yapılmıştı. Cumhuriyet dönemi ile birlikte Türkiye'de kadılık sistemi ortadan kaldırıldı ve yerini nizami mahkemeler aldı.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ a b c d Atar, Fahrettin. "Kadı" (PDF). islamansiklopedisi.info. Türk Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt 24, Yıl :2001. 19 Şubat 2018 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 29 Mayıs 2017.
- ^ a b c d e f İlkhan, Mehmet Faruk. "Kadılık Müessesesi ve Osmanlı'da Kadılık Sistemi". www.academia.edu. Uludağ Üniversitesi TRH 1016 Tarih Semineri, Bursa 2013. 11 Kasım 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Mayıs 2017.
- ^ Fendoğlu, Hasan T. "Yargının Bağımsızlığı ve Tarafsızlığı: İslam Hukukunun Katkıları*". www.turkiyehukuk.org. Türkiye Hukuk 10 Nisan 2015. 20 Nisan 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Mayıs 2017.
- ^ Kesenceli, Resul. "Osmanlı'da Kadılık Yargı Yönetimi" (PDF). www.somuncubaba.net/. Somuncu Baba, Sayı 170, Yıl 2014. 18 Mart 2015 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 29 Mayıs 2017.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kadi tarihte Islam ulkelerinde insanlar arasinda meydana gelen hukuki anlasmazliklari sonuclandirmak hukuka aykiri davranislarin cezasini hukme baglamak verdikleri hukum ve cezalari infaz etmek uzere devletin yetkili kurumlari tarafindan gorevlendirilmis kimsedir Kadilara dini mali idari egitim ogretim gibi gorevlerin verildigi de gorulmustur Arapca hukum karar hakimlik anlamlarina gelen ve Islam hukukunda yargisal faaliyeti ifade eden kaza kokunden gelir Islam dininin peygamberi ilk kadi sifatiyla Islam toplumunda bircok hukuksal cekismeyi karara baglayip yargisal fonksiyon icra etmistir Kadilik genisleyen Musluman toplumlarda yayginlasmis Musluman Turkler e kadar gelmistir 1924 yilinda cikan bir kanunla Turkiye de kadilik sistemi kaldirilmis ve yerine hakimler atanmaya baslamistir Tarihi gelisimIslam peygamberi Muhammed kurdugu Medine site devletinde yasama yurutme ve yargiyi birlikte temsil etmis ve Islam oncesi toplumda orf ve adete dayali olarak yurutulen yargilama usulunu belli esaslara baglayip bir kamu gorevi haline getirmisti Bu donemde kimi sahabilere Medine de yargi yetkisi verdigi bazilarini cezalarin infazina memur ettigi Hicaz bolgesinde ve Guney Arabistan da yeni fethedilen sehir ve bolgelere idari isleri yurutmek valiler tayin ettigi ve onlara yargi gorevi de verdigi bilinmektedir Ondan sonra bu gorevi Dort Halife aldi Halife Omer devrinde ulkenin fetihlerle genisleyip idari ve kazai islerin cogalmasinin ardindan basta Medine olmak uzere Misir Irak ve Suriye bolgelerindeki sehirlere ayrica kadilar tayin edildi Emevi Devleti nin ilk halifesi Muaviye bassehir Dimask ta yargi yetkisini tayin ettigi kadiya devredip yargi isleriyle hic mesgul olmamis tasrada da valiler yargi yetkilerini tayin ettikleri kadilara devretmislerdir Abbasiler doneminde Halife Harun Resid once sehirlere tayin edilecek kadilarin seciminde kendisine yardimci olmasi icin Hanefi mezhebinin meshur hukukcusu Ebu Yusuf u kadilkudat olarak tayin etti Endulus ve Misir da Abbasiler deki kadilik kurumu benzer sekilde uygulandi Fatimiler den El Mustansir in kadilik gorevi verdigi Ebu Muhammed kadilikla vezirligi bir araya getiren ilk sahis oldu Selcuklar Ilhanlilar Karakoyunlu ve Akkoyunlu Turkmen devletlerinde de kadilar gorev yapardi Osmanli Devleti nde kendinden onceki Islam devletlerindeki adliye teskilatinin devami niteliginde bir adliye teskilati kurulmus ve ilk olarak Osman Gazi tarafindan kadi tayin edilmistir Bilecik in fethinden sonra Bilecik Kadiligi na getirilen Dursun Fakih Osmanli kaynaklarinda rastlanan ilk kadidir Osmanli Devleti nde kadi hem bir hukukcu hem bir idare adami olarak gorev yapmisti Ilk ve en onemli gorevi hukuki gorevi idi 16 yuzyilda kadilik kurumunun isleyisinde bozulmalar olmus 18 yuzyil baslarinda III Selim ve II Mahmud donemlerinde yenilik girisimleri yapilmisti Cumhuriyet donemi ile birlikte Turkiye de kadilik sistemi ortadan kaldirildi ve yerini nizami mahkemeler aldi Ayrica bakinizKadi Osmanli Devleti Kaynakca a b c d Atar Fahrettin Kadi PDF islamansiklopedisi info Turk Diyanet Vakfi Islam Ansiklopedisi Cilt 24 Yil 2001 19 Subat 2018 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 29 Mayis 2017 a b c d e f Ilkhan Mehmet Faruk Kadilik Muessesesi ve Osmanli da Kadilik Sistemi www academia edu Uludag Universitesi TRH 1016 Tarih Semineri Bursa 2013 11 Kasim 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Mayis 2017 Fendoglu Hasan T Yarginin Bagimsizligi ve Tarafsizligi Islam Hukukunun Katkilari www turkiyehukuk org Turkiye Hukuk 10 Nisan 2015 20 Nisan 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Mayis 2017 Kesenceli Resul Osmanli da Kadilik Yargi Yonetimi PDF www somuncubaba net Somuncu Baba Sayi 170 Yil 2014 18 Mart 2015 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 29 Mayis 2017