Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Danişmend Gazi ya da Danişmend Ahmed Gazi ya da Danişmend Taylu ya da İbt Taylu Danişmend Ahmet Gazi ya da Danişmend İbn-i Ali Taylu et Türkmanî; (ö. 1084) Anadolu'da kurulan ilk Türkmen beyliklerinden biri olan Danişmendliler’in kurucusu kabul edilen bir alim ve savaşçıdır. Kimi kaynaklarda oğlu Gümüştegin Ahmet Gazi beyliğin kurucusu kabul edilir
Malazgirt Savaşı'ndan sonra Selçuklu hükümdarı Alparslan tarafından Kayseri, Zamantı, Sivas, Develu, Tokat, Niksar ve Amasya havalisini Danişmend Gazî ile arkadaşlarının bu yöreyi fethetme girişimine başlamaları, destansı bir roman olan Dânişmendnâme’de olağanüstü hikayelerle süslenmek suretiyle anlatılmıştır. Kendisinden sonraki Danişmendli beylerinden de zaman zaman "Danişmend Bey" ya da "Emîr Danişmend" şeklinde bahsedilmiştir.
Yaşamı
Soyu
Soyu ve kökeni hakkında Bizans, Ermeni, Arap kaynaklarında değişik rivayetler bulunmaktadır. Melik Dânişmend'in çağdaşı Ermeni tarihçisi Urfalı Mateos, Dânişmend'in Ermeni olduğunu belirtir. 12. yüzyıl tarihçilerinden Nikitas Honiatis de onun Arsakh soyundan olduğunu belirterek "Ermenistan Türkü Dânişmend" tabirini kullanır. Bu tür bilgilere dayanılarak Danışmend'in sonradan İslâm dinini kabul ettiği ve Selçuklular tarafından Sivas'a gönderildiği yorumu yapılmıştır. Ancak epik gelenekte Danişmend'in Merv-Mahanlı, Malatyalı veya İsfahanlı olduğuna dair rivayetler de mevcuttur.
Saltanat öğreticiliği
’in Keşfü’l-Akabe adlı eserine göre Danişmend Ahmed Gazi, İsfahan’dan Anadolu’ya gelen bilge bir kişidir. Çok erken tarihlerde Selçuklu ailesine yakın olma fırsatı bulan ve hanedan üyelerine hocalık yapan Danişmend Ali Taylu; kız alıp vererek Selçuklu hanedanı ile akrabalık kurmuştur; Türkiye Selçuklu Devleti’nin atası sayılan Kutalmış’ın kayınpederidir.
Selçuklu komutanlığı
Danişmend Gazi, saltanat muallimi ve sultana yol gösteren bilge (dâniş) bir kişi olması yanında, bir Selçuklu komutanı olarak Selçuklu Devleti’ne hizmete vermiştir. 1071 yılında Selçuklu hükümdarı Alparslan’ın Malazgirt Savaşı’nı kazanmasında önemli payı olan komutanlardan biri oldu. Savaştan sonra Alparslan tarafından Sivas, Tokat, Niksar ve Malatya beldelerinin fethedilmesi ve yönetilmesi ile görevlendirildi.
Danişmendli Beyliği’nin kurulması
Danişmend Ahmed Gâzi 1072’de Amasya’da Danişmendli Beyliği’nin temellerini attıktan sonra 1074’te Sivas’ı ele geçirdi. Sivas şehrinin surlarının bu fetih sırasında yıkılmasına karşılık bu tarihte Sivas’ta kalıcı bir yapılanma sağlanamadı.
1084 yılında ölümüne kadar Danişmendli Beyliği’nin başında kaldı. Niksar taraflarında mücadele ederken öldü ve Niksar'a defnedildi.
Türbesi
Niksar’daki Danişmend Ahmed Gazi’ye ait türbeye halk arasında “Melikgazi Türbesi” denilir. Bu durum, türbenin “Melik Gazi” unvanına sahip torunu Emir Gazi'ye ait olduğu şeklinde anlaşılmasına sebep olur. Türbeye Melik Gazi denmesi, Danişmendli emîrlerinin tamamına aynı zamanda Melik Gazi unvanı verilmesi ile ilgilidir.
Danişmend Gazi ve Haçlı Seferleri
Danişmend Ahmed Gazi’nin ölümünden sonra beyliğin başına oğlu Gümüştegin Gazi geçmiştir. Gümüştegin, 1096 yılında başlayan Haçlı seferlerinde Haçlılar’a karşı verdiği mücadelelerle tanındı. Bazı kaynaklarda Gümüştegin’den “Danişmend Bey” şeklinde bahsedilmiştir. Bu durum kimi tarihçilerin Danişmend Gazi ile Gümüştegin’i aynı tarihî şahsiyet olarak değerlendirmesine yol açmıştır.
Danişmendname
Danişmend Gazi ve oğlu Melik Gazi'nin Anadolu'nun Türkler tarafından alınmasında oynadıkları rol ağızdan ağza anlatılarak bir destan haline gelmiştir. Dânişmendnâme adı verilen bu destanlar Türkiye Selçuklu Sultanı II. İzzeddin Keykavus tarafından toplattırılarak yazıya döküldü.
Destanî bir roman niteliğindeki Dânişmendnâme’de, Danişmend Gazi’nin Malatya Emîri Ömer’in kızıyla evlenen Ali b. Mızrab’ın oğlu olarak dünyaya geldiği ve asıl adının Ahmed olduğu, Battal Gazi’nin torunu Sultan Turasan ile arkadaşlık ettiği, ondan gündüz savaşçılık öğrendiği, geceleri de dinî ilimler tahsil ederek âlimlik mertebesine ulaştığı ve bundan dolayı da kendisine “Dânişmend” denildiği ifade edilmektedir.
Kaynakça
- ^ a b c d e f (PDF). 24 Aralık 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ekim 2014.
- ^ a b (PDF). 12 Aralık 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Haziran 2013.
- ^ a b Uçkun, Rabia (1998). "Melik Dânişmend Gazi'nin Tarihi ve Efsanevi Şahsiyeti Üzerine 26 Temmuz 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde .", Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, 2 (2), ss. 261-262
- ^ Yinanç, Mükrimin Halil (1944), Anadolu'nun Fethi-Selçuklular Devri, s. 100
- ^ (PDF). 24 Aralık 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ekim 2014.
| Resmî unvanlar | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Önce gelen yoktur. | Danişmendli Beyi 1074 – 1084 | Sonra gelen: Gümüştekin Gazi |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Danismend Gazi ya da Danismend Ahmed Gazi ya da Danismend Taylu ya da Ibt Taylu Danismend Ahmet Gazi ya da Danismend Ibn i Ali Taylu et Turkmani o 1084 Anadolu da kurulan ilk Turkmen beyliklerinden biri olan Danismendliler in kurucusu kabul edilen bir alim ve savascidir Kimi kaynaklarda oglu Gumustegin Ahmet Gazi beyligin kurucusu kabul edilir Malazgirt Savasi ndan sonra Selcuklu hukumdari Alparslan tarafindan Kayseri Zamanti Sivas Develu Tokat Niksar ve Amasya havalisini Danismend Gazi ile arkadaslarinin bu yoreyi fethetme girisimine baslamalari destansi bir roman olan Danismendname de olaganustu hikayelerle suslenmek suretiyle anlatilmistir Kendisinden sonraki Danismendli beylerinden de zaman zaman Danismend Bey ya da Emir Danismend seklinde bahsedilmistir YasamiSoyu Soyu ve kokeni hakkinda Bizans Ermeni Arap kaynaklarinda degisik rivayetler bulunmaktadir Melik Danismend in cagdasi Ermeni tarihcisi Urfali Mateos Danismend in Ermeni oldugunu belirtir 12 yuzyil tarihcilerinden Nikitas Honiatis de onun Arsakh soyundan oldugunu belirterek Ermenistan Turku Danismend tabirini kullanir Bu tur bilgilere dayanilarak Danismend in sonradan Islam dinini kabul ettigi ve Selcuklular tarafindan Sivas a gonderildigi yorumu yapilmistir Ancak epik gelenekte Danismend in Merv Mahanli Malatyali veya Isfahanli olduguna dair rivayetler de mevcuttur Saltanat ogreticiligi in Kesfu l Akabe adli eserine gore Danismend Ahmed Gazi Isfahan dan Anadolu ya gelen bilge bir kisidir Cok erken tarihlerde Selcuklu ailesine yakin olma firsati bulan ve hanedan uyelerine hocalik yapan Danismend Ali Taylu kiz alip vererek Selcuklu hanedani ile akrabalik kurmustur Turkiye Selcuklu Devleti nin atasi sayilan Kutalmis in kayinpederidir Selcuklu komutanligi Danismend Gazi saltanat muallimi ve sultana yol gosteren bilge danis bir kisi olmasi yaninda bir Selcuklu komutani olarak Selcuklu Devleti ne hizmete vermistir 1071 yilinda Selcuklu hukumdari Alparslan in Malazgirt Savasi ni kazanmasinda onemli payi olan komutanlardan biri oldu Savastan sonra Alparslan tarafindan Sivas Tokat Niksar ve Malatya beldelerinin fethedilmesi ve yonetilmesi ile gorevlendirildi Danismendli Beyligi nin kurulmasi Danismend Ahmed Gazi 1072 de Amasya da Danismendli Beyligi nin temellerini attiktan sonra 1074 te Sivas i ele gecirdi Sivas sehrinin surlarinin bu fetih sirasinda yikilmasina karsilik bu tarihte Sivas ta kalici bir yapilanma saglanamadi 1084 yilinda olumune kadar Danismendli Beyligi nin basinda kaldi Niksar taraflarinda mucadele ederken oldu ve Niksar a defnedildi TurbesiNiksar daki Danismend Ahmed Gazi ye ait turbeye halk arasinda Melikgazi Turbesi denilir Bu durum turbenin Melik Gazi unvanina sahip torunu Emir Gazi ye ait oldugu seklinde anlasilmasina sebep olur Turbeye Melik Gazi denmesi Danismendli emirlerinin tamamina ayni zamanda Melik Gazi unvani verilmesi ile ilgilidir Danismend Gazi ve Hacli SeferleriDanismend Ahmed Gazi nin olumunden sonra beyligin basina oglu Gumustegin Gazi gecmistir Gumustegin 1096 yilinda baslayan Hacli seferlerinde Haclilar a karsi verdigi mucadelelerle tanindi Bazi kaynaklarda Gumustegin den Danismend Bey seklinde bahsedilmistir Bu durum kimi tarihcilerin Danismend Gazi ile Gumustegin i ayni tarihi sahsiyet olarak degerlendirmesine yol acmistir DanismendnameDanismend Gazi ve oglu Melik Gazi nin Anadolu nun Turkler tarafindan alinmasinda oynadiklari rol agizdan agza anlatilarak bir destan haline gelmistir Danismendname adi verilen bu destanlar Turkiye Selcuklu Sultani II Izzeddin Keykavus tarafindan toplattirilarak yaziya dokuldu Destani bir roman niteligindeki Danismendname de Danismend Gazi nin Malatya Emiri Omer in kiziyla evlenen Ali b Mizrab in oglu olarak dunyaya geldigi ve asil adinin Ahmed oldugu Battal Gazi nin torunu Sultan Turasan ile arkadaslik ettigi ondan gunduz savascilik ogrendigi geceleri de dini ilimler tahsil ederek alimlik mertebesine ulastigi ve bundan dolayi da kendisine Danismend denildigi ifade edilmektedir Kaynakca a b c d e f PDF 24 Aralik 2012 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 13 Ekim 2014 a b PDF 12 Aralik 2013 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 1 Haziran 2013 a b Uckun Rabia 1998 Melik Danismend Gazi nin Tarihi ve Efsanevi Sahsiyeti Uzerine 26 Temmuz 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde Turk Dunyasi Incelemeleri Dergisi 2 2 ss 261 262 Yinanc Mukrimin Halil 1944 Anadolu nun Fethi Selcuklular Devri s 100 PDF 24 Aralik 2012 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 13 Ekim 2014 Resmi unvanlarOnce gelen Once gelen yoktur Danismendli Beyi 1074 1084 Sonra gelen Gumustekin Gazi