Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Merneptah Dikilitaşı (veya İsrail Dikilitaşı, Merneptah Zafer Dikilitaşı), Antik Mısır kralı Merneptah (iktidar: MÖ 1213 - MÖ 1203) tarafından yazdırılan ve arka yüzündeki granit dikilitaşın Kral III. Amenhotep tarafından diktirildiği dikilitaştır. 1896'da, Mısır'ın Teb şehrinde tarafından keşfedilmiştir.
Bu dikilitaş, "İsrir"den (yani "İsrail") bahseden tek antik Mısır belgesi olması sebebiyle ün kazandı. Bu ayrıca, İsrailoğullarının varlığından bahseden en eski 2. bulgudur. Bu sebeple, çoğu uzman bu stel için "İsrail steli" de demektedir.
İsrail ve Kenan'dan bahsedilen yerler az olmakla birlikte genelde Merneptah'nın Libyalılara karşı yaptığı seferden söz edilir.
İçerik
Libu ve Meşveş Libyalıların ve onların Deniz Kavimlerinden olan müttefiklerine karşı kazanılan zaferin anısına yapılan siyah granit stelin son iki satırında, önceden Kenan'da aralarında Aşkelon, Gezer, Yanoam ve İsrail halklarının da bulunduğu birçok halka karşı kazanılan zafer aktarılmıştır.
Keşif
Dikilitaş, 1896'da, tarafından, Merneptah'ın Teb'deki birinci avlusunda bulundu. Bu koleksiyon Kahire Mısır Müzesinde yer almakta olup kopya parçaları Karnak'ta bulunmuştur. Bu yeni bulunan stelin tercümesinde yardımcı olmak için Flinders Petrie, Alman filolog Wilhelm Spiegelberg'e danıştı. Metinin sonlarına doğru, Spegielbeg, Merenptah'ın zafere ulaştığı halkın adını bir sembol yüzünden çıkarmakta zorluk çekti -- "I.si.ri.ar?" Petrie anında fikir yürüttü: "İsrail!" Spiegelberg, bu tercümenin doğru olduğuna kanaat getirdi. Petrie, "din adamlarının nasıl hoşuna gitmez?" dedi. Aynı günün akşamında, akşam yemeğinde, buluşunun önemini farkına varan Petrie şunu söyledi:
Bu dikilitaş diğer bulduklarımın yanında dünyada en çok bilineni olacaktır.
Antik Mısır belgelerinde ilk defa "İsrail" adı geçmesi İngiltere gazetelerine manşet oldu.
Dikilitaşın yüksekliği 3.18 m, eni 1.63 m'dir. Metin genelde düzyazı olup, diğer steller gibi şiirsel bitmektedir. Dikilitaştaki tarih "Yıl 5, Şemu'nun (yaz mevsimi) 3. ayı, gün 3'ü" (~MÖ 1209-1208) gösterip Merneptah'ın savaş zaferinin methedilmesiyle başlamaktadır.
İsrail'den söz ediliş
"İsrail Dikilitaşı" ismi yanıltıcı olabilmektedir çünkü İsrail ve Kenanla ilgili kısa bir bilgi mevcuttur. "İsrail"in bir sonraki doğrulanmış kanıtı MÖ 9. yüzyıla ait 'nda bulunmaktadır.
İsrail'in diğer Kenan devletleriyle (Gezer, Yanoam ve Aşkelon) savaşı kaybetmesi sadece tek bir kıtada bahsedilirken Libya'ya karşı elde edilen zafer birden fazla kıtada yer almaktadır. Merneptah'nın Kenan'a karşı yaptığı seferi anlatan satır şöyledir:
Kenan tüm gamıyla esirdir.
Aşkelon fethedildi,Gezer kuşatıldı,
Yanoam yok edildi;İsrail çöp edildi, tohumsuzlaştı.
"Çöpleşip tohumsuzlaşmak", yenilmiş uluslar için kullanılan kalıplaşmış bir deyimdir. Buğday depolarının yok edildiği, ertesi yıl kıtlık çekileceği, dolayısıyla [düşman] ordularının Mısır'a karşı bir tehdit oluşturmayacağı anlamına gelmektedir.
|
|
|
|
| |||||||||||||||||||
| ysrỉar | fk.t | bn | pr.t | =f | |||||||||||||||||||
| İsrail | çöp | [olumsuzluk] | tohum/buğday | onun |
Dikilitaştan anlaşıldığına göre, "İsrail" bu aşamada halk veya kavimler topluluğu olup bir krallık veya şehir devleti değildir çünkü hiyeroglifte "ülke" yerine "yabancı halk" kullanılmaktadır.
İsrail'in yanı sıra yenilen halklar olan Aşkelon, Gezer ve Yanoam için yabancıları simgeleyen "değnek" ve ülkeyi simgeleyen "üç tepeli dağ" hiyeroglifi kullanılmıştır yani bu üç ulus birer şehir devletiydi; İsrail için ise yabancıları simgeleyen "değnek"in yanında halkı simgeleyen üç çubuk üzerinde bir erkek ve bir kadın hiyeroglifi kullanılmıştır. Bu simgeler topluluğu Mısırlılar tarafından bir devlete bağlı olmayan göçebe kavimler için kullanılır, bu da, İsrail'in zamanında bir devlete bağlı olmayan yarı göçebe veya kırsal kesim halkı olduğunu göstermektedir.
Diğer tercümeler
"I.si.ri.ar"ın anlamının çoğu uzmanca "İsrail" olduğu düşünülmekle birlikte buna alternatif görüşler de mevcuttur. "İsrail" dışındaki görüşler içinde en sık tabir gören veya 'dir, bu, bazı tarihçiler arasında, Stel 1896'da bulunduğundan beri tartışma konusudur. Bazı uzmanlar ise bahsi geçen şeyin bir yer olmayıp Mısır içindeki zülüflü Libyalılar olduğunu savunur.
Tarihçi Philip R. Davies'in 2008'de dediğine göre: "Merneptah'ın tarihleri olan MÖ 1213-1203'ün ve MÖ 13. yüzyılda Filistin topraklarındaki "İsrail" tercümesinin doğru olduğunu farzedelim. (Muhtemelen doğru olan) İsrail kelimesi bir yerden ziyade bir halkı temsil etmektedir. Bu durum, tercümenin "Yizreil" olma ihtimalini aza indirgiyor - hem İbranice "s" ve "z" harflerinin Mısır harflerinde aynı harfle gösterilmesi sebebiyle, hem de "Yizreil" kelimesinin içinde "tohum" anlamı olduğundan, bu yazı Semitik dilli bir halka cinas ediyor. Bu ayrıca, Merneptah'ın, yüksek tepelerden ziyade Yizreil düzlüklerinde savaşmayı tercih etmesinden kaynaklanıyor olabilir."
Merneptah'ın seferi
Merneptah'ın Kenan'a sefer düzenleyip düzenlemediği konusunda anlaşmazlık söz konusudur. Fazla detay verilmediğinden, sonradan Asurlular'ın belgelerinde de görüldüğü gibi yenilgilerden bahsedilmemiş olabilir. Bu görüşün belli bir oranda ağırlığı vardır; şöyle ki, Merneptah'tan önce gelen II. Ramses, Kadeş Savaşıyla Levant bölgesini kati bir şekilde kontrolü altına almıştı, bu durum, Merneptah'ın bölgeyi tekrar fethetmesini garip kılmaktadır - buna sunulabilecek tek açıklama, Kenan'da bir ayaklanma çıkmış olması ve Mısır'ın otoritesini tekrar kurduğudur. Bu açıklama, Merneptah'ın Kenan üzerinde kurduğu kontrol ile ilgili bilgiler içinde tutarsızlık oluşturmaktadır.
Şasu ile bağlantı
Kanadalı Mısırbilimci , Mısırlılar için "İsrail", Bedevi-vari göçebeler olan ""ların bir parçası olduğunu belirtir ve buna kanıt olarak III. Amenhotep döneminde tapınağında geçen "Şasu topraklarında Yhv" deyişini sunar. "Yhv", Yahudiler tarafından kullanılan Tanrı'nın isimlerinden biridir.
Bu iddia pek ilgi görmemektedir çünkü Merneptah Dikilitaşı'nda İsrailoğullarından Şasu olarak bahsedilmeyip; Aşkelon, Gezer ve Yanoam kalelerini koruyan Kenanlılarla aynı şekilde giyindikleri ve aynı saç tarzına sahip oldukları gösterilmiştir.
İsrail'den söz etmenin önemi
Kazıbilim Enstitüsü Başkanı , İsrail'in MÖ 13. yüzyılın sonlarında Kenan'da önemli sayılabilecek politik gücün olduğunu savunur:
İsrail, MÖ 13. yüzyılın sonlarında tarım bazlı yerleşik sosyoetnik bir olguydu, bu durum Kenan'a yapılan askeri seferlerde İsrail'den bahsedilmesi için yeterlidir. Merneptah Dikilitaşı, İsrail halkının sosyal yapısı hakkında bilgi vermezken adı anılması gereken önemli sosyoetnik bir olgu olduğunu belirtmektedir.
Tel Aviv Üniversitesi Kazıbilim Fakültesi Profesörü , İsrail'in bu dönemde güçlü olduğunu gösteren kazıbilimsel bir kanıtın olmadığını, halkın bir "toplumsal grup" olduğunu 29 Ekim 1999 tarihli "Deconstructing the Walls of Jericho" (Eriha'nın Duvarlarını Yıkmak) makalesinde aktarır:
"İsrail" terimi, sonradan İsrail Krallığının kurulacağı merkez tepe bögesindeki Kenanlar içinde yaşayan topluma Bronz Çağının sonlarına doğru verilmiş bir isimdir...
'da (Harvırt Yahudi Müzesi) bu dikilitaşın bir kopyası bulunmaktadır.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ GN Magazine 1 Ağustos 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Erişim 14/2/2011
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 23 Ocak 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Ağustos 2021.
- ^ Carol A. Redmount, 'Bitter Lives: Israel in and out of Egypt' in The Oxford History of the Biblical World, ed. Michael D. Coogan, (Oxford University Press: 1999), p.97
- ^ Ian Shaw & Paul Nicholson, The Dictionary of Ancient Egypt, British Museum Press, (1995), pp.183-184
- ^ a b Redmount, p.97
- ^ a b c d e Margaret Drower, Flinders Petrie (1985). A life in Archaeology. Londra: . s. 221.
- ^ Alessandro Bongioanni & Maria Croce (ed.), The Treasures of Ancient Egypt: From the Egyptian Museum in Cairo, Universe Publishing, a division of Ruzzoli Publications Inc., 2003. p.186
- ^ "The Victory Stela of Merneptah". 3 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 31 Ocak 2011.
- ^ In the original text, the bird (a swallow) is placed below the t sign (a semicircle) but for reasons of legibility, the bird is here placed next to the t sign.
- ^ According to .
- ^ The
being the determinative for "foreign", and the sitting man and woman
the determinative for "people".
- ^ , Encyclopaedia Biblica: A Critical Dictionary of the Literary, Political and Religion History, the Archeology, Geography and Natural History of the Bible. 1899.
- ^ Bryant G. Wood (1995). . Associates for Biblical Research. 9 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2011.
- ^ Margalith, Othniel (1990). "On the Origin and Antiquity of the Name Israel". Zeitschrift für die Alttestamentliche Wissenschaft. 102 (2). ss. 225-237.[]
- ^ Strahan, A (1896). "Jezreel". The Contemporary Review. Cilt 69. ss. 624-626. Erişim tarihi: 19 Ocak 2011.
- ^ Metcalfe, William Musham; Erskine, Ruaraidh (1897). "Jezreel". The Scottish review. Cilt 29. s. 125. Erişim tarihi: 19 Ocak 2011.
- ^ Nibbi, Alessandra (1989). Canaan and Canaanite in ancient Egypt (İngilizce). Discussions in Egyptology. ss. 101, 128. ISBN . 7 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Ocak 2011.
- ^ Ralph W. Klein, Christ Seminary-Seminex Professor of Old Testament 1983-2008. . Lutheran School of Theology at Chicago. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2011.
- ^ Davies, Philip R (2008). Memories of Ancient Israel: An Introduction to Biblical History--Ancient and Modern (İngilizce). ss. 90-91. ISBN . 7 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Ocak 2011.
- ^ Stager, Lawrence E., "Forging an Identity: The Emergence of Ancient Israel" in Michael Coogan ed. The Oxford History of the Biblical World, Oxford University Press, 2001. p.92
- ^ M. G. Hasel, "Israel in the Merneptah Stela," BASOR 296, 1994, pp.54 & 56, n.12.
- ^ "mideastfacts.org - Deconstructing the walls of Jericho". 21 Aralık 2008 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 31 Ocak 2011.
Notlar
- Coogan, Michael D., 1999. The Oxford History of the Biblical Word, Oxford University Press
- Görg, Manfred. 2001. "Israel in Hieroglyphen." Biblische Notizen: Beiträge zur exegetischen Diskussion 106:21–27.
- 1994. "Israel in the Merneptah Stela." Bulletin of the American Schools of Oriental Research 296:45–61.
- 1998. Domination and Resistance: Egyptian Military Activity in the Southern Levant, 1300–1185 BC. Probleme der Ägyptologie 11. Leiden: Brill.
- 2003. "Merenptah's Inscription and Reliefs and the Origin of Israel" in Beth Alpert Nakhai ed. The Near East in the Southwest: Essays in Honor of William G. Dever, pp. 19–44. Annual of the American Schools of Oriental Research 58. Boston: American Schools of Oriental Research.
- 2004. "The Structure of the Final Hymnic-Poetic Unit on the Merenptah Stela." Zeitschrift für die alttestamentliche Wissenschaft 116:75–81.
- Kitchen, Kenneth Anderson. 1994. "The Physical Text of Merneptah's Victory Hymn (The 'Israel Stela')." Journal of the Society for the Study of Egyptian Antiquities 24:71–76.
- Kitchen, Kenneth A. Ramesside Inscriptions, Translated & Annotated Translations. Volume 4: Merenptah & the Late Nineteenth Dynasty. Malden, MA: Blackwell Publishing Ltd., 2003.
- Kuentz, Charles. 1923. "Le double de la stèle d'Israël à Karnak." Bulletin de l'Institut français d'archéologie orientale 21:113–117.
- Lichtheim, Miriam. 1976. Ancient Egyptian Literature, A Book of Readings. Volume 2: The New Kingdom. Berkeley: University of California Press.
- Manassa, Colleen. 2003. The Great Karnak Inscription of Merneptah: Grand Strategy in the Thirteenth Century BC. Yale Egyptological Studies 5. New Haven: Yale Egyptological Seminar, Department of Near Eastern Languages and Civilizations, Yale University.
- Redford, Donald Bruce. 1992. Egypt, Canaan, and Israel in Ancient Times. Princeton: Princeton University Press.
- Redmount, Carol A. 'Bitter Lives: Israel in and out of Egypt' in The Oxford History of the Biblical World, ed: Michael D. Coogan, (Oxford University Press: 1999),
- Stager, Lawrence E. 1985. "Merenptah, Israel and Sea Peoples: New Light on an Old Relief." Eretz Israel: Archaeological, Historical and Geographic Studies 18:56*–64*.
- Stager, Lawrence E. 2001. "Forging an Identity: The Emergence of Ancient Israel" in Michael Coogan ed. The Oxford History of the Biblical World, pp. 90–129. New York: Oxford University Press.
Dış bağlantılar
- The Israel Stela3 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
| Wikimedia Commons'ta Merneptah Steli ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Merneptah Dikilitasi veya Israil Dikilitasi Merneptah Zafer Dikilitasi Antik Misir krali Merneptah iktidar MO 1213 MO 1203 tarafindan yazdirilan ve arka yuzundeki granit dikilitasin Kral III Amenhotep tarafindan diktirildigi dikilitastir 1896 da Misir in Teb sehrinde tarafindan kesfedilmistir Kahire Misir Muzesindeki Merneptah Steli JE 31408 Bu dikilitas Isrir den yani Israil bahseden tek antik Misir belgesi olmasi sebebiyle un kazandi Bu ayrica Israilogullarinin varligindan bahseden en eski 2 bulgudur Bu sebeple cogu uzman bu stel icin Israil steli de demektedir Israil ve Kenan dan bahsedilen yerler az olmakla birlikte genelde Merneptah nin Libyalilara karsi yaptigi seferden soz edilir IcerikLibyalilar Tjeḥenu su karakterlerle anlatilmistir yabanci insan halk yabanci ulke Libya halkinin oldugu ulke Libu ve Mesves Libyalilarin ve onlarin Deniz Kavimlerinden olan muttefiklerine karsi kazanilan zaferin anisina yapilan siyah granit stelin son iki satirinda onceden Kenan da aralarinda Askelon Gezer Yanoam ve Israil halklarinin da bulundugu bircok halka karsi kazanilan zafer aktarilmistir KesifDikilitas 1896 da tarafindan Merneptah in Teb deki birinci avlusunda bulundu Bu koleksiyon Kahire Misir Muzesinde yer almakta olup kopya parcalari Karnak ta bulunmustur Bu yeni bulunan stelin tercumesinde yardimci olmak icin Flinders Petrie Alman filolog Wilhelm Spiegelberg e danisti Metinin sonlarina dogru Spegielbeg Merenptah in zafere ulastigi halkin adini bir sembol yuzunden cikarmakta zorluk cekti I si ri ar Petrie aninda fikir yuruttu Israil Spiegelberg bu tercumenin dogru olduguna kanaat getirdi Petrie din adamlarinin nasil hosuna gitmez dedi Ayni gunun aksaminda aksam yemeginde bulusunun onemini farkina varan Petrie sunu soyledi Bu dikilitas diger bulduklarimin yaninda dunyada en cok bilineni olacaktir Antik Misir belgelerinde ilk defa Israil adi gecmesi Ingiltere gazetelerine manset oldu Dikilitasin yuksekligi 3 18 m eni 1 63 m dir Metin genelde duzyazi olup diger steller gibi siirsel bitmektedir Dikilitastaki tarih Yil 5 Semu nun yaz mevsimi 3 ayi gun 3 u MO 1209 1208 gosterip Merneptah in savas zaferinin methedilmesiyle baslamaktadir Israil den soz edilis Israil Dikilitasi ismi yaniltici olabilmektedir cunku Israil ve Kenanla ilgili kisa bir bilgi mevcuttur Israil in bir sonraki dogrulanmis kaniti MO 9 yuzyila ait nda bulunmaktadir Israil in diger Kenan devletleriyle Gezer Yanoam ve Askelon savasi kaybetmesi sadece tek bir kitada bahsedilirken Libya ya karsi elde edilen zafer birden fazla kitada yer almaktadir Merneptah nin Kenan a karsi yaptigi seferi anlatan satir soyledir Kenan tum gamiyla esirdir Askelon fethedildi Gezer kusatildi Yanoam yok edildi Israil cop edildi tohumsuzlasti Coplesip tohumsuzlasmak yenilmis uluslar icin kullanilan kaliplasmis bir deyimdir Bugday depolarinin yok edildigi ertesi yil kitlik cekilecegi dolayisiyla dusman ordularinin Misir a karsi bir tehdit olusturmayacagi anlamina gelmektedir Israil cop serdi tohumlari bundan sonra yok ysrỉar fk t bn pr t fIsrail cop olumsuzluk tohum bugday onun Dikilitastan anlasildigina gore Israil bu asamada halk veya kavimler toplulugu olup bir krallik veya sehir devleti degildir cunku hiyeroglifte ulke yerine yabanci halk kullanilmaktadir Israil cop serdi tohumlari bundan sonra yok Israil in yani sira yenilen halklar olan Askelon Gezer ve Yanoam icin yabancilari simgeleyen degnek ve ulkeyi simgeleyen uc tepeli dag hiyeroglifi kullanilmistir yani bu uc ulus birer sehir devletiydi Israil icin ise yabancilari simgeleyen degnek in yaninda halki simgeleyen uc cubuk uzerinde bir erkek ve bir kadin hiyeroglifi kullanilmistir Bu simgeler toplulugu Misirlilar tarafindan bir devlete bagli olmayan gocebe kavimler icin kullanilir bu da Israil in zamaninda bir devlete bagli olmayan yari gocebe veya kirsal kesim halki oldugunu gostermektedir Diger tercumeler I si ri ar in anlaminin cogu uzmanca Israil oldugu dusunulmekle birlikte buna alternatif gorusler de mevcuttur Israil disindaki gorusler icinde en sik tabir goren veya dir bu bazi tarihciler arasinda Stel 1896 da bulundugundan beri tartisma konusudur Bazi uzmanlar ise bahsi gecen seyin bir yer olmayip Misir icindeki zuluflu Libyalilar oldugunu savunur Tarihci Philip R Davies in 2008 de dedigine gore Merneptah in tarihleri olan MO 1213 1203 un ve MO 13 yuzyilda Filistin topraklarindaki Israil tercumesinin dogru oldugunu farzedelim Muhtemelen dogru olan Israil kelimesi bir yerden ziyade bir halki temsil etmektedir Bu durum tercumenin Yizreil olma ihtimalini aza indirgiyor hem Ibranice s ve z harflerinin Misir harflerinde ayni harfle gosterilmesi sebebiyle hem de Yizreil kelimesinin icinde tohum anlami oldugundan bu yazi Semitik dilli bir halka cinas ediyor Bu ayrica Merneptah in yuksek tepelerden ziyade Yizreil duzluklerinde savasmayi tercih etmesinden kaynaklaniyor olabilir Merneptah in seferi Merneptah in Kenan a sefer duzenleyip duzenlemedigi konusunda anlasmazlik soz konusudur Fazla detay verilmediginden sonradan Asurlular in belgelerinde de goruldugu gibi yenilgilerden bahsedilmemis olabilir Bu gorusun belli bir oranda agirligi vardir soyle ki Merneptah tan once gelen II Ramses Kades Savasiyla Levant bolgesini kati bir sekilde kontrolu altina almisti bu durum Merneptah in bolgeyi tekrar fethetmesini garip kilmaktadir buna sunulabilecek tek aciklama Kenan da bir ayaklanma cikmis olmasi ve Misir in otoritesini tekrar kurdugudur Bu aciklama Merneptah in Kenan uzerinde kurdugu kontrol ile ilgili bilgiler icinde tutarsizlik olusturmaktadir Sasu ile baglanti Kanadali Misirbilimci Misirlilar icin Israil Bedevi vari gocebeler olan larin bir parcasi oldugunu belirtir ve buna kanit olarak III Amenhotep doneminde tapinaginda gecen Sasu topraklarinda Yhv deyisini sunar Yhv Yahudiler tarafindan kullanilan Tanri nin isimlerinden biridir Bu iddia pek ilgi gormemektedir cunku Merneptah Dikilitasi nda Israilogullarindan Sasu olarak bahsedilmeyip Askelon Gezer ve Yanoam kalelerini koruyan Kenanlilarla ayni sekilde giyindikleri ve ayni sac tarzina sahip olduklari gosterilmistir Israil den soz etmenin onemi Kazibilim Enstitusu Baskani Israil in MO 13 yuzyilin sonlarinda Kenan da onemli sayilabilecek politik gucun oldugunu savunur Israil MO 13 yuzyilin sonlarinda tarim bazli yerlesik sosyoetnik bir olguydu bu durum Kenan a yapilan askeri seferlerde Israil den bahsedilmesi icin yeterlidir Merneptah Dikilitasi Israil halkinin sosyal yapisi hakkinda bilgi vermezken adi anilmasi gereken onemli sosyoetnik bir olgu oldugunu belirtmektedir Tel Aviv Universitesi Kazibilim Fakultesi Profesoru Israil in bu donemde guclu oldugunu gosteren kazibilimsel bir kanitin olmadigini halkin bir toplumsal grup oldugunu 29 Ekim 1999 tarihli Deconstructing the Walls of Jericho Eriha nin Duvarlarini Yikmak makalesinde aktarir Israil terimi sonradan Israil Kralliginin kurulacagi merkez tepe bogesindeki Kenanlar icinde yasayan topluma Bronz Caginin sonlarina dogru verilmis bir isimdir da Harvirt Yahudi Muzesi bu dikilitasin bir kopyasi bulunmaktadir Ayrica bakinizKaynakca GN Magazine 1 Agustos 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde Erisim 14 2 2011 Arsivlenmis kopya 23 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Agustos 2021 Carol A Redmount Bitter Lives Israel in and out of Egypt in The Oxford History of the Biblical World ed Michael D Coogan Oxford University Press 1999 p 97 Ian Shaw amp Paul Nicholson The Dictionary of Ancient Egypt British Museum Press 1995 pp 183 184 a b Redmount p 97 a b c d e Margaret Drower Flinders Petrie 1985 A life in Archaeology Londra s 221 Alessandro Bongioanni amp Maria Croce ed The Treasures of Ancient Egypt From the Egyptian Museum in Cairo Universe Publishing a division of Ruzzoli Publications Inc 2003 p 186 The Victory Stela of Merneptah 3 Temmuz 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 31 Ocak 2011 In the original text the bird a swallow is placed below the t sign a semicircle but for reasons of legibility the bird is here placed next to the t sign According to The being the determinative for foreign and the sitting man and woman the determinative for people Encyclopaedia Biblica A Critical Dictionary of the Literary Political and Religion History the Archeology Geography and Natural History of the Bible 1899 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Bryant G Wood 1995 Associates for Biblical Research 9 Temmuz 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 17 Ocak 2011 Margalith Othniel 1990 On the Origin and Antiquity of the Name Israel Zeitschrift fur die Alttestamentliche Wissenschaft 102 2 ss 225 237 olu kirik baglanti Strahan A 1896 Jezreel The Contemporary Review Cilt 69 ss 624 626 Erisim tarihi 19 Ocak 2011 Metcalfe William Musham Erskine Ruaraidh 1897 Jezreel The Scottish review Cilt 29 s 125 Erisim tarihi 19 Ocak 2011 Nibbi Alessandra 1989 Canaan and Canaanite in ancient Egypt Ingilizce Discussions in Egyptology ss 101 128 ISBN 0951070444 7 Temmuz 2011 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Ocak 2011 Ralph W Klein Christ Seminary Seminex Professor of Old Testament 1983 2008 Lutheran School of Theology at Chicago 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 17 Ocak 2011 Davies Philip R 2008 Memories of Ancient Israel An Introduction to Biblical History Ancient and Modern Ingilizce ss 90 91 ISBN 978 0664232887 7 Temmuz 2011 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Ocak 2011 Stager Lawrence E Forging an Identity The Emergence of Ancient Israel in Michael Coogan ed The Oxford History of the Biblical World Oxford University Press 2001 p 92 M G Hasel Israel in the Merneptah Stela BASOR 296 1994 pp 54 amp 56 n 12 mideastfacts org Deconstructing the walls of Jericho 21 Aralik 2008 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 31 Ocak 2011 NotlarCoogan Michael D 1999 The Oxford History of the Biblical Word Oxford University Press Gorg Manfred 2001 Israel in Hieroglyphen Biblische Notizen Beitrage zur exegetischen Diskussion 106 21 27 1994 Israel in the Merneptah Stela Bulletin of the American Schools of Oriental Research 296 45 61 1998 Domination and Resistance Egyptian Military Activity in the Southern Levant 1300 1185 BC Probleme der Agyptologie 11 Leiden Brill ISBN 90 04 10984 6 2003 Merenptah s Inscription and Reliefs and the Origin of Israel in Beth Alpert Nakhai ed The Near East in the Southwest Essays in Honor of William G Dever pp 19 44 Annual of the American Schools of Oriental Research 58 Boston American Schools of Oriental Research ISBN 0 89757 065 0 2004 The Structure of the Final Hymnic Poetic Unit on the Merenptah Stela Zeitschrift fur die alttestamentliche Wissenschaft 116 75 81 Kitchen Kenneth Anderson 1994 The Physical Text of Merneptah s Victory Hymn The Israel Stela Journal of the Society for the Study of Egyptian Antiquities 24 71 76 Kitchen Kenneth A Ramesside Inscriptions Translated amp Annotated Translations Volume 4 Merenptah amp the Late Nineteenth Dynasty Malden MA Blackwell Publishing Ltd 2003 ISBN 0 631 18429 5 Kuentz Charles 1923 Le double de la stele d Israel a Karnak Bulletin de l Institut francais d archeologie orientale 21 113 117 Lichtheim Miriam 1976 Ancient Egyptian Literature A Book of Readings Volume 2 The New Kingdom Berkeley University of California Press Manassa Colleen 2003 The Great Karnak Inscription of Merneptah Grand Strategy in the Thirteenth Century BC Yale Egyptological Studies 5 New Haven Yale Egyptological Seminar Department of Near Eastern Languages and Civilizations Yale University ISBN 0 9740025 0 X Redford Donald Bruce 1992 Egypt Canaan and Israel in Ancient Times Princeton Princeton University Press Redmount Carol A Bitter Lives Israel in and out of Egypt in The Oxford History of the Biblical World ed Michael D Coogan Oxford University Press 1999 Stager Lawrence E 1985 Merenptah Israel and Sea Peoples New Light on an Old Relief Eretz Israel Archaeological Historical and Geographic Studies 18 56 64 Stager Lawrence E 2001 Forging an Identity The Emergence of Ancient Israel in Michael Coogan ed The Oxford History of the Biblical World pp 90 129 New York Oxford University Press Dis baglantilarThe Israel Stela3 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Wikimedia Commons ta Merneptah Steli ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir