Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
III. Amenhotep (Yunanca: III Amenofis; Akkad dili Nimmurja), Antik Mısır firavunluğunun XVIII. Hanedan döneminin 9. hükümdarı olarak hüküm sürmüş firavundur. İsmi bazen III. Amenofis olarak da okunmaktadır. İsmi eski Mısır diline göre Amāna-Ḥātpa olup Amun hoşnuttur anlamına gelmektedir.
| Amenhotep | ||||||||||
| Horus adı |
Ka-Nehbet-Kâem-Maât | |||||||||
| Nebty adı |
Semen-hepsu-segerhtau#y | |||||||||
| Altın Horus adı |
| |||||||||
| Prenomen (Ön adı) |
| |||||||||
| Nomen (Adı) |
|
Biyografi
Değişik tarihçilere göre Mısır'da hükümdarlık dönemi, babası firavun IV. Thutmose'nin ölümünden sonra Haziran MÖ 1386'dan MÖ 1349'a veya Haziran MÖ 1388'den Aralık MÖ 1351/1350'ye süren dönemlerdeydi. III. Amenhotep babası IV. Thutmose'nin ikinci derecede karısı olan "Mutemwiya"'nın oğlu idi.
III. Amenhotep hükümdarlık döneminde antik Mısır ülkesi o zamana kadara Mısır tarihinde görülmemiş bir yüksek refah seviyesine ve kültürel ve sanatsal ihtişama erişmiş ve bu dönemdeki Mısır'ın sanat gücü ve uluslararası siyasi gücü bir zirveye erişmiştir. III. Amenhotep büyük olasılıkla hüküm döneminin 39. yılında ölmüştür. Onun yerine oğlu önce "IV. Amenhotep" olarak tahta geçmiş ve bir müddet bu isimle hüküm sürdükten sonra çok kökten ve gayet büyük bir dinsel, soysal ve politik reform uygulamaya başlayıp krallık ismini "Akhenaton" olarak almıştır.
III. Amenhotep'in daha küçük çocukken (değişik kaynaklara göre 6 ile 12 yaşları arasındayken) firavunluk tahtına geçtiği belgelerden anlaşılmaktadır. Çocuk firavunluk döneminde iken hükûmetin efektif başının bir naip olduğu çok muhtemel olmakla beraber elimizde bu konu hakkında belge geçmemiştir.
Hükûmetinin 2. yılında M.Ö. 1406 civarında evlendiği karısı Tiye'yi "Birinci Kral Eşi" olarak ilan etmiştir. Bu olayın haberini ülkesine yaymak için büyük özel böcek kabartma heykellerini ülkenin önemli köşelerine göndermiştir ve bunlar çeşitli arkeolojik kazılarda ele geçirilmiştir.
III. Amenhotep döneminde antik Mısır, zirve politik gücüne erişmesine rağmen bu firavunun 39 yıl gibi uzun süren hükümdarlık yıllarında sadece tek bir askeri sefer yapılmıştır. Bu askeri sefer başarılı olarak hükümdarlığının 5. yılında Nübye'de çıkan bir isyanı bastırmak için yöneltilmiştir. III. Amenhotep ülkesinin siyasi zirve politik gücünü diplomatik yollar kullanarak devam ettirmiştir. Hükümdarlık döneminde kuzey Suriye ve güneydoğu Anadolu'da önemli siyasi güç olan Mitanniler ile yakın siyasi ve diplomatik ikilişkiler kurarak onları kontrol edebilmiştir. Kıbrıs ile yakın ticari ilişkiler kurmuş; bu ülkeden Mısır'a yapılan ağaç kereste ve bakır mal ihracatını, müzakerelerden sonra Mısır gümrük vergilerinden muaflık sağlayarak. kolaylaştırmış ve böylece Mısır için önemli yapı ve üretim maddelerinin ucuza elde edilmesini garanti etmiştir. Bu diplomatik yazışma Asur, Mitanni, Babil ve Hitit kralları ile de yapılmıştır. III. Amenhotep'in 30 hüküm yılından ta oğlu Akhenaton'un firavunluğu sonuna kadar yapılan diplomatik yazışma belgeleri Amarna Mektupları adı ile arşivlenmiş ve bu arşiv günümüzde elimize geçmiştir. Bu yazışmalardan önemli olanlardan biri (Amarna yazışması EA 4) firavuna Babil Kralı I. Kadashman-Enlil'nin gönderdiği ve firavunun kızına talip olmak istemesi mektubuna cevap olarak bu isteğin rededilmesidir.
III. Amenhotep'in karısı Tiye Doğu Akdeniz'e dinsel monoteizm inançlarını getirmekle tanınmaktadır. Tiye uzun bir hayat yaşamış ve kocası III. Amenhotep'in ölümünden sonra hayatta olduğu belgelenmiştir. Bu dönemde oğulları olan Akhenaton adını alarak monoteizmi geliştirip bu inançları yaymaya çalışmıştır.
Kraliyet yazıcısı Hapu oğlu Amenhotep bütün krallık yapıları için "kraliyet baş mimarlığı" görevini yapmış ve firavunun gözde idarecisi olarak bir "Baş vezir" görevi de görmüştür. Diğer bir kraliyet görevlisi "Merimose" Kus'da vali olmuştur.
III. Amenhotep yaklaşık MÖ 1350 tarihinde ölmüştür ve yerine Tiye'den oğlu, IV. Amenhotep, Akhenaton adıyla firavun olmuştur.
III. Amenhotep'in mumyası Krallar Vadisi'ne açılan "Maymunlar Vadisi" içindeki mağara tipli anıt mezardadır. Bu mezar 1799'dan önce mezar hırsızları tarafından açılıp yağma edildiği bilinmektedir. Sonradan bu mezarda 19. ve 20. yy arkeologları Théodore M. Davis, Howard Carter, Sakuji Yoshimura ve Jiro Kondo daha ayrıntılı kazılar yapmışlardır.
III. Amenhotep tüm Mısır firavunları içinde günümüze en çok kendi heykelini bırakan firavun olmakla tanınmıştır. Günümüze kadar gelmiş kesin olarak bu firavuna ait olduğu belgelenmiş 250'den fazla heykeli bulunmaktadır. Bu heykeller hükümdarlık hayatının tümünü kapsadığı için yaşı ilerledikçe şahsi görünümünün değişmesi bu heykellerden izlenebilmektedir. III. Amenhotep döneminden elimize geçen diğer önemli kalıntılar ise Suriye'de "Ras Şamra" arkeoloji sitinden Sudan Nübye'de "Soleb" arkeoloji sitine kadar geniş bir alandaki sitlerinde ortaya çıkartılan, toplamı 200'ü aşkın sayıda, üzerleri Mısır'da önemli olaylar hakkında hiyografik yazılar kazılmış büyük taş böcek heykelleridir. Bunlardan büyük bir kısmı (okumaya göre ya 102 ya da 110 tanesi) III. Amenhotep'in 1. hükûmet yılından 10. hükûmet yılına kadar yaptığı sürek avlarının ve bu avlarda kendi eliyle okla öldürdüğü arslanların anısınadır. Bu yazılı böcek heykellerin 5 tanesi ise firavunun eş olarak evlendiği yabancı prensesler anısınadır. Örneğin bu yabancı prenses eşlerden ilki olan Mitanni kralı II. Şutarna'nın kızı Kiluçepa'nın Mısır'a gelişinde yanında 320 tane hizmetkar kadın bulunduğu bu büyük böcek heykellerin birinde anılmaktadır. yazılı büyük böcek heykellerinden 11 tanesi ise III. Amenhotep'in 11. hükûmet yılında, eşi Tiye için, büyük insan gücü kullanılarak kazdırıp suyla doldurttuğu yapay göl anısınadır.
Ailesi
- Babası: IV. Thutmose
- Annesı: Mutemviya;
- Kızkardeşleri: Amenemhet, Amenhotep-Meri-hepeş, Tiaa, Amenemipet, Tent-Amun ve Petepihu;
- Eşleri: Tiye, Kiluçepa (Mitanni Kralı II. Şutarna'nın kızı), Taduçepa (Mitanni Kralı Tuşratta'nın kızı), öz kızkardeşleri Sitamun ve İsis ve diğerleri;
- Oğulları: Akhenaton ve Thutmosis;
- Kızları: Sitamun, İsis, Henut-tau-nebu ve Nebet-aah.
Resimler
-
![image]()
III. Amenhotep ve Söbek () -
![image]()
III. Amenhotep Sfenksi -
![image]()
Dev Memnon Heykelleri kuzeyden -
![image]()
Lüksor tapınağı ve önündeki dikilitaşlar
Kaynakça
- ^ Beckerath, Jürgen von, Chronologie des Pharaonischen Ägypten. Philipp von Zabern, Mainz, (1997) say.190
- ^ O'Connor, David & Cline, Eric. (1998) Amenhotep III: Perspectives on His Reign', University of Michigan Press, s.3 (İngilizce)
- ^ a b Wilkinson, Tobby (2019) [2010]. The Rise and Fall of Ancient Egypt: The History of a Civilisation from 3000 BC to Cleopatra [Eski Mısır MÖ'den Kleopatra'ya Bir Uygarlığın Tarihi]. Yolsal, Ümit H. tarafından çevrildi (3 bas.). Say Yayınları. s. 334. ISBN . }}
- ^ O'Connor, David ve Cline, Eric., s.11-12
- ^ O'Connor, David ve Cline, Eric., s.13
Dış bağlantılar
- Beckerath, Jürgen von (1997). Chronologie des Pharaonischen Ägypten. Mainz: Philipp von Zabern,.
- Clayton, Peter (1994). Chronicle of the Pharaohs. Thames & Hudson Ltd.
- O'Connor, David (1998). Amenhotep III: Perspectives on His Reign. University of Michigan Press.
- Dodson, Aidan (2004). The Complete Royal Families of Ancient Egypt. Thames & Hudson.
- Fletcher, Joann (2000). Chronicle of a Pharaoh - The Intimate Life of Amenhotep III. Oxford University Press.
- Grimal, Nicolas (1992). A History of Ancient Egypt. Blackwell Books.
- Hayes, William (1973). "Internal affairs from Thutmosis I to the death of Amenophis III". The Middle East and the Aegean Region, c.1800-1380 BC. Cilt Pt 1, Vol 2.
- Kozloff, Arielle (1992). Royal and Divine Statuary in Egypt’s Dazzling Sun: Amenhotep III and his World. Cleveland.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
III Amenhotep Yunanca III Amenofis Akkad dili Nimmurja Antik Misir firavunlugunun XVIII Hanedan doneminin 9 hukumdari olarak hukum surmus firavundur Ismi bazen III Amenofis olarak da okunmaktadir Ismi eski Misir diline gore Amana Ḥatpa olup Amun hosnuttur anlamina gelmektedir III Amenhotep British Museum da devasa heykeliAmenhotepHorus adi Ka Nehbet Kaem MaatNebty adi Semen hepsu segerhtau yAltin Horus adiPrenomen On adi Nomen Adi BiyografiDegisik tarihcilere gore Misir da hukumdarlik donemi babasi firavun IV Thutmose nin olumunden sonra Haziran MO 1386 dan MO 1349 a veya Haziran MO 1388 den Aralik MO 1351 1350 ye suren donemlerdeydi III Amenhotep babasi IV Thutmose nin ikinci derecede karisi olan Mutemwiya nin oglu idi III Amenhotep hukumdarlik doneminde antik Misir ulkesi o zamana kadara Misir tarihinde gorulmemis bir yuksek refah seviyesine ve kulturel ve sanatsal ihtisama erismis ve bu donemdeki Misir in sanat gucu ve uluslararasi siyasi gucu bir zirveye erismistir III Amenhotep buyuk olasilikla hukum doneminin 39 yilinda olmustur Onun yerine oglu once IV Amenhotep olarak tahta gecmis ve bir muddet bu isimle hukum surdukten sonra cok kokten ve gayet buyuk bir dinsel soysal ve politik reform uygulamaya baslayip krallik ismini Akhenaton olarak almistir III Amenhotep in daha kucuk cocukken degisik kaynaklara gore 6 ile 12 yaslari arasindayken firavunluk tahtina gectigi belgelerden anlasilmaktadir Cocuk firavunluk doneminde iken hukumetin efektif basinin bir naip oldugu cok muhtemel olmakla beraber elimizde bu konu hakkinda belge gecmemistir Hukumetinin 2 yilinda M O 1406 civarinda evlendigi karisi Tiye yi Birinci Kral Esi olarak ilan etmistir Bu olayin haberini ulkesine yaymak icin buyuk ozel bocek kabartma heykellerini ulkenin onemli koselerine gondermistir ve bunlar cesitli arkeolojik kazilarda ele gecirilmistir III Amenhotep doneminde antik Misir zirve politik gucune erismesine ragmen bu firavunun 39 yil gibi uzun suren hukumdarlik yillarinda sadece tek bir askeri sefer yapilmistir Bu askeri sefer basarili olarak hukumdarliginin 5 yilinda Nubye de cikan bir isyani bastirmak icin yoneltilmistir III Amenhotep ulkesinin siyasi zirve politik gucunu diplomatik yollar kullanarak devam ettirmistir Hukumdarlik doneminde kuzey Suriye ve guneydogu Anadolu da onemli siyasi guc olan Mitanniler ile yakin siyasi ve diplomatik ikiliskiler kurarak onlari kontrol edebilmistir Kibris ile yakin ticari iliskiler kurmus bu ulkeden Misir a yapilan agac kereste ve bakir mal ihracatini muzakerelerden sonra Misir gumruk vergilerinden muaflik saglayarak kolaylastirmis ve boylece Misir icin onemli yapi ve uretim maddelerinin ucuza elde edilmesini garanti etmistir Bu diplomatik yazisma Asur Mitanni Babil ve Hitit krallari ile de yapilmistir III Amenhotep in 30 hukum yilindan ta oglu Akhenaton un firavunlugu sonuna kadar yapilan diplomatik yazisma belgeleri Amarna Mektuplari adi ile arsivlenmis ve bu arsiv gunumuzde elimize gecmistir Bu yazismalardan onemli olanlardan biri Amarna yazismasi EA 4 firavuna Babil Krali I Kadashman Enlil nin gonderdigi ve firavunun kizina talip olmak istemesi mektubuna cevap olarak bu istegin rededilmesidir III Amenhotep in karisi Tiye Dogu Akdeniz e dinsel monoteizm inanclarini getirmekle taninmaktadir Tiye uzun bir hayat yasamis ve kocasi III Amenhotep in olumunden sonra hayatta oldugu belgelenmistir Bu donemde ogullari olan Akhenaton adini alarak monoteizmi gelistirip bu inanclari yaymaya calismistir Kraliyet yazicisi Hapu oglu Amenhotep butun krallik yapilari icin kraliyet bas mimarligi gorevini yapmis ve firavunun gozde idarecisi olarak bir Bas vezir gorevi de gormustur Diger bir kraliyet gorevlisi Merimose Kus da vali olmustur III Amenhotep yaklasik MO 1350 tarihinde olmustur ve yerine Tiye den oglu IV Amenhotep Akhenaton adiyla firavun olmustur III Amenhotep in mumyasi Krallar Vadisi ne acilan Maymunlar Vadisi icindeki magara tipli anit mezardadir Bu mezar 1799 dan once mezar hirsizlari tarafindan acilip yagma edildigi bilinmektedir Sonradan bu mezarda 19 ve 20 yy arkeologlari Theodore M Davis Howard Carter Sakuji Yoshimura ve Jiro Kondo daha ayrintili kazilar yapmislardir III Amenhotep tum Misir firavunlari icinde gunumuze en cok kendi heykelini birakan firavun olmakla taninmistir Gunumuze kadar gelmis kesin olarak bu firavuna ait oldugu belgelenmis 250 den fazla heykeli bulunmaktadir Bu heykeller hukumdarlik hayatinin tumunu kapsadigi icin yasi ilerledikce sahsi gorunumunun degismesi bu heykellerden izlenebilmektedir III Amenhotep doneminden elimize gecen diger onemli kalintilar ise Suriye de Ras Samra arkeoloji sitinden Sudan Nubye de Soleb arkeoloji sitine kadar genis bir alandaki sitlerinde ortaya cikartilan toplami 200 u askin sayida uzerleri Misir da onemli olaylar hakkinda hiyografik yazilar kazilmis buyuk tas bocek heykelleridir Bunlardan buyuk bir kismi okumaya gore ya 102 ya da 110 tanesi III Amenhotep in 1 hukumet yilindan 10 hukumet yilina kadar yaptigi surek avlarinin ve bu avlarda kendi eliyle okla oldurdugu arslanlarin anisinadir Bu yazili bocek heykellerin 5 tanesi ise firavunun es olarak evlendigi yabanci prensesler anisinadir Ornegin bu yabanci prenses eslerden ilki olan Mitanni krali II Sutarna nin kizi Kilucepa nin Misir a gelisinde yaninda 320 tane hizmetkar kadin bulundugu bu buyuk bocek heykellerin birinde anilmaktadir yazili buyuk bocek heykellerinden 11 tanesi ise III Amenhotep in 11 hukumet yilinda esi Tiye icin buyuk insan gucu kullanilarak kazdirip suyla doldurttugu yapay gol anisinadir AilesiBabasi IV Thutmose Annesi Mutemviya Kizkardesleri Amenemhet Amenhotep Meri hepes Tiaa Amenemipet Tent Amun ve Petepihu Esleri Tiye Kilucepa Mitanni Krali II Sutarna nin kizi Taducepa Mitanni Krali Tusratta nin kizi oz kizkardesleri Sitamun ve Isis ve digerleri Ogullari Akhenaton ve Thutmosis Kizlari Sitamun Isis Henut tau nebu ve Nebet aah ResimlerVezir Ramose mezarinda duvar resmi III Amenhotep ve Sobek III Amenhotep Sfenksi Dev Memnon Heykelleri kuzeyden Luksor tapinagi ve onundeki dikilitaslarKaynakca Beckerath Jurgen von Chronologie des Pharaonischen Agypten Philipp von Zabern Mainz 1997 say 190 O Connor David amp Cline Eric 1998 Amenhotep III Perspectives on His Reign University of Michigan Press s 3 Ingilizce a b Wilkinson Tobby 2019 2010 The Rise and Fall of Ancient Egypt The History of a Civilisation from 3000 BC to Cleopatra Eski Misir MO den Kleopatra ya Bir Uygarligin Tarihi Yolsal Umit H tarafindan cevrildi 3 bas Say Yayinlari s 334 ISBN 978 605 02 0211 3 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim O Connor David ve Cline Eric s 11 12 O Connor David ve Cline Eric s 13Dis baglantilarBeckerath Jurgen von 1997 Chronologie des Pharaonischen Agypten Mainz Philipp von Zabern Clayton Peter 1994 Chronicle of the Pharaohs Thames amp Hudson Ltd O Connor David 1998 Amenhotep III Perspectives on His Reign University of Michigan Press Dodson Aidan 2004 The Complete Royal Families of Ancient Egypt Thames amp Hudson Fletcher Joann 2000 Chronicle of a Pharaoh The Intimate Life of Amenhotep III Oxford University Press Grimal Nicolas 1992 A History of Ancient Egypt Blackwell Books Hayes William 1973 Internal affairs from Thutmosis I to the death of Amenophis III The Middle East and the Aegean Region c 1800 1380 BC Cilt Pt 1 Vol 2 Kozloff Arielle 1992 Royal and Divine Statuary in Egypt s Dazzling Sun Amenhotep III and his World Cleveland