Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Dârü'l-Hikmeti'l-İslâmiye, Osmanlı Devleti'nin son döneminde faaliyet gösteren İslami devlet kurumu. Bâb-ı Meşîhat Dairesine bağlı olarak açılmış, "Yüksek İslam Şûrası" benzeri dinî teşkilattır.
Osmanlıca: دار الحكمة الإسلامية | |
| Genel bilgiler | |
|---|---|
| Kuruluş tarihi | 12 Ağustos 1918 |
| Kapanış tarihi | 21 Ekim 1922 |
| Türü | Dinî teşkilat |
| Bağlılığı | Bâb-ı Meşîhat, Osmanlı İmparatorluğu |
| Üst kuruluş | Şeriye ve Evkaf Vekâletleri |
| Yönetici(ler) |
|
| Notlar | |
| "Hakâyık-ı diniye ve meâli-i İslâmiyeyi neşr ve ta'mim ile mükellef" | |
Dokuz aza ve bir reis olmak üzere on kişiden oluşmakta, bir de kâtip bulunmaktaydı. 1918'den 1922'ye kadar 4 yıl faaliyetlerini sürdürmüş, toplam yirmi sekiz kişi azalık yapmıştır. Her biri üç azadan meydana gelen üç komisyon (kelam, fıkıh ve ahlak) bulunmaktaydı. Buraya tayin olunan azalar, bu üç komisyondan birine girebilecek kariyere sahip kişilerin arasından seçilirdi. Komisyonlar kendilerine gelen meseleleri müzakere eder ve karara bağlarlardı.
Teşkilatın görevi, devlet içinde ve İslam âleminde ortaya çıkan dini meselelere çözümler bulmak, yabancıların veya Müslüman vatandaşların sorularına gerekli cevapları vermek ve halkı dini konularda aydınlatmaktı. Bunun dışında İslam aleyhindeki her türlü gelişme için kurumlar yazılı olarak uyarılıyor ve resmi müracaatlar yapılıyordu. Basında İslam aleyhinde yazı yazan yazarlara gerekli cevaplar veriliyor hatta cezalandırılmaları için Dâhiliye Nezaretine müracaat ediliyordu. Ayrıca "Ceride-i İlmiye" adında bir mecmua yayımlanıp dağıtılıyordu.
Tarihçe
Dârü'l-Hikmeti'l-İslâmiye adında bir teşkilatın kurulması ile ilgili müzakereler Meclis-i Mebûsanda (Rumi) 21 Kânun-u Sâni 1334 yani 21 Ocak 1918 tarihinde Hacı Adil Bey başkanlığında yapılmıştır. Meclis-i Mebûsanda kabul edilen kanun teklifi sonrasında Meclis-i Âyana gelmiştir. Meşihat Kurumuna bağlı olarak kurulması planlanan kurum hakkındaki kanun teklifi 25 Şubat 1918 günü Meclis-i Âyanda görüşülerek kabul edilmiştir. 5 Mart 1334/1918 tarihinde padişah VI. Mehmed Vahîdüddin iradesiyle yürürlüğe konmuştur. 12 Ağustos 1918 tarihinde resmî olarak açılışı yapılmıştır.
Teşkilat
Dârü'l-Hikmeti'l-İslamiye Nizannâmesi'ne göre kurum üç encümenden oluşmaktadır. Bunlar; kelam, fıkıh ve ahlak encümenidir. Her encümen üç azadan oluşur. Toplam dokuz aza bulunur. İcap etmesi h'alinde tali encümenlerde teşkil etme yetkisi kuruma verilmiştir.
Heyet ve vasıfları
Nizamnâme’ye göre, azaların her birinin, alanlarında uzman olması gerektiği, belirtilmektedir. Dârü'l-Hikmeti'l-İslâmiye Reisi, heyetin manevi şahsiyetini temsil etmeye ve görevlerin üretken bir şekilde yerine getirilmesini sağlayacak vasıflara sahip olması gerekir. Reis'in vasıfları şöyle ifade edilmektedir:
Dâru’l-Hikme reisinin hey'atın şahsiyet-i manevîyesini temsil ve vezaifinin müsmir bir suretle cereyanını te'min ve İslam'ın hadisat-ı enfüsiye ve afakiyesini nüfuz-u nazarla mütala'a etmeye muktedir olması lazımdır.
— Madde 8, Dârü'l-Hikmeti'l-İslâmiye Nizannâmesi
Başkâtip, Dârü’l-Hikme Kaleminin işlerinin yürütülmesi ve bu kuruma ait eşyaların korunmasından sorumlu tutulmuştur. Başkâtip ayrıca Dârü’l-Hikme heyetine havale edilmiş evrakın, toplantılarda okunması ve kararların kayda alınmasıyla da görevli kılınmıştır. Baş Katip'in vasıfları:
Dâru’l-Hikme’nin ruhı mukarraratına müdrik ve ihtiyacât-ı kalemiyesine muktedir hüsn-ı tahrir ve beyana malik kişi olması lazımdır.
— Madde 11, Dârü'l-Hikmeti'l-İslâmiye Nizannâmesi
| Reis | Ali Rıza Efendi | Fetva Emini |
|---|---|---|
| Başkâtip |  | Darü'l-hilafet-i Âliyye Müderrisi, Edebiyat-ı Türkî Müderrisi Sebil-ür Reşad Başmuharrir |
| Aza | Bediüzzaman Said Efendi | Hadis mütehassıs Alimi |
| Aza |  | Ders-i Mantık Âmmı |
| Aza | Bergamalı Cevdet Bey | Tefsir-i Şerif Müderrisi |
| Aza | Ders-i Amm Şevket Bey | İlm-i Nefis ve Ahlâk Müderrisi |
| Aza | Arapgirli Hüseyin Avni | Medrese-i Süleymaniye İlm-i Kelam Ders-i Âmmı |
| Aza | Şeyh Beşir | Fuzela-yı mütehayyizeden Halep Mebusu |
| Aza | Şeyh Bedreddin | Şam ulemasından |
| Aza | Haydarîzâde İbrahim | Senedât-ı Hakaniye Şer'i Memuru |
| Aza | Mustafa Tevfik | Amasya Müftüsü |
Kurucu üyeler ve sonraki azalar arasında Çaykaralı Hacı Ferşad Efendi (1863-1930), İsmail Hakkı İzmirli (1869-1946), Mustafa Sabri Efendi, Nasûhîzâde Mustafa Âsım Efendi (1859-1942) ve Fetva Emini Muğlalı Ali Rıza Efendi (1861-1943) de bulunmaktadır.
Görevleri
Kurumun ilmî ve amelî olmak üzere iki vazifesi bulunmaktadır.
İlmî Görevleri
İslam birliğinin ilmen kuvvetlendirilmesi için ilmi hazırlıklarda bulunmakla görevli olduğu, bunun da üç şekilde yerine getirilebileceği belirtilmiştir. "İslami hakikatleri", "Ahkâm ve İslam'ın gerekleri", "İslam'ın gayesini ve faziletlerini" açıklama hususunda gayret sarf etmekle görevlendirilmiştir.
Encümenler; İslam âlemi ve medeniyet alemindeki ilimleri, fikir mecralarını, hisleri, hayat neticelerini ve tavırları, takip ve tetkik etmelidir. İslam tarihini bilhassa son asırdaki "şu'unatını" dahil olduğu sosyal ve dini safhaları araştırmak ve derlemek için fikir sarf etmelidir.
Encümenler mesailerinde gerek âlem-i İslam ve gerek âlem-i medeniyetteki ulumu, mecâri-i efkâr ve ihtisasatı etvar ve netayic-i hayatı, hatta milel-i gayr-ı mütemeddine ahval ve ihtisasatınıı tâ'kib ve tedkik ve tarih-i İslam'ın bihassa son asırdaki şu'unatını, dahil olduğu safahât-ı diniyye ve içtimaiyeyi taharri ve tedvin etmeğe de sarf-ı efkâr ederler.
— Madde 4, Dârü'l-Hikmeti'l-İslâmiye Nizannâmesi
Amelî Görevleri
Kurumun encümenleri; "Müslümanların dinî terbiyesine" ve "İslâm’ın faziletlerinin inkişafına" çalışmak, bu amacı yerine getirmek için müftü, imam, vaiz ve müderrislerle diyalogda olmak, onları aydınlatmak ve bu amaca yönelik faydalı eserler yayımlamakla görevlendirilmiştir.
Müslümanların terbiye-i diniyesine ve mezâyâ-yı fâzıla-i İslâmiye'nin inkişâfına çalışmaktır. Bu maksadı devâir-i müte'allikası ve taşra müfti ve müderrisleri ile münâsebâtda bulunmak, eimme, hutebâ ve vâ'izinin tenvirlerine dâir mukarrerât ittihaz etmek, âsâr ve müellefât-ı nâfi'a neşr etdirmek suretiyle ifâ eder.
— Madde 5, Dârü'l-Hikmeti'l-İslâmiye Nizannâmesi
Kaynakça
- Notlar
- ^ Said Nursi'nin Darül Hikmetül İslamiyede çalışmakta iken resmi belgelerde geçen ismi Bediüzzaman'dır.
- Özel
- ^ Akgündüz 2014, ss. 48.
- ^ a b Akgündüz 2014, ss. 49.
- ^ Akman 2006, ss. 42.
- ^ Akman 2006, ss. 58.
- ^ (PDF). Takvim-i Vekayi Gazetesi. Ankara Üniversitesi Akademik Arşiv Sistemi. 11 Ağustos 1918. 13 Nisan 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2020.
- ^ Akgündüz 2014, ss. 50.
- ^ Akman 2006, ss. 40.
- ^ Akman 2006, ss. 41.
- Genel
- Akman, Zekeriya (2006). DÂRU’L-HİKMETİ’L-İSLÂMİYE KURUMU (1918–1922) (PDF) (Doktora). Ankara Üniversitesi Akademik Arşiv Sistemi. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2020.[]
- Akgündüz, Ahmet (2014). Arşiv Belgeleri Işığında Bediüzzaman Said Nursi ve İlmî Şahsiyet. Osmanlı Araştırmaları Vakfı. ISBN .
- Albayrak, Sadık (2017). Son Devrin İslam Akademisi, Dâr-ül Hikmet-il İslamiye. İz Yayıncılık.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Daru l Hikmeti l Islamiye Osmanli Devleti nin son doneminde faaliyet gosteren Islami devlet kurumu Bab i Mesihat Dairesine bagli olarak acilmis Yuksek Islam Surasi benzeri dini teskilattir Daru l Hikmeti l IslamiyeOsmanlica دار الحكمة الإسلاميةGenel bilgilerKurulus tarihi12 Agustos 1918Kapanis tarihi21 Ekim 1922TuruDini teskilatBagliligiBab i Mesihat Osmanli ImparatorluguUst kurulusSeriye ve Evkaf VekaletleriYonetici ler Musa Kazim Efendi SeyhulislamAli Riza ReisNotlar Hakayik i diniye ve meali i Islamiyeyi nesr ve ta mim ile mukellef Dokuz aza ve bir reis olmak uzere on kisiden olusmakta bir de katip bulunmaktaydi 1918 den 1922 ye kadar 4 yil faaliyetlerini surdurmus toplam yirmi sekiz kisi azalik yapmistir Her biri uc azadan meydana gelen uc komisyon kelam fikih ve ahlak bulunmaktaydi Buraya tayin olunan azalar bu uc komisyondan birine girebilecek kariyere sahip kisilerin arasindan secilirdi Komisyonlar kendilerine gelen meseleleri muzakere eder ve karara baglarlardi Teskilatin gorevi devlet icinde ve Islam aleminde ortaya cikan dini meselelere cozumler bulmak yabancilarin veya Musluman vatandaslarin sorularina gerekli cevaplari vermek ve halki dini konularda aydinlatmakti Bunun disinda Islam aleyhindeki her turlu gelisme icin kurumlar yazili olarak uyariliyor ve resmi muracaatlar yapiliyordu Basinda Islam aleyhinde yazi yazan yazarlara gerekli cevaplar veriliyor hatta cezalandirilmalari icin Dahiliye Nezaretine muracaat ediliyordu Ayrica Ceride i Ilmiye adinda bir mecmua yayimlanip dagitiliyordu TarihceDaru l Hikmeti l Islamiye adinda bir teskilatin kurulmasi ile ilgili muzakereler Meclis i Mebusanda Rumi 21 Kanun u Sani 1334 yani 21 Ocak 1918 tarihinde Haci Adil Bey baskanliginda yapilmistir Meclis i Mebusanda kabul edilen kanun teklifi sonrasinda Meclis i Ayana gelmistir Mesihat Kurumuna bagli olarak kurulmasi planlanan kurum hakkindaki kanun teklifi 25 Subat 1918 gunu Meclis i Ayanda gorusulerek kabul edilmistir 5 Mart 1334 1918 tarihinde padisah VI Mehmed Vahiduddin iradesiyle yururluge konmustur 12 Agustos 1918 tarihinde resmi olarak acilisi yapilmistir TeskilatDaru l Hikmeti l Islamiye Nizannamesi ne gore kurum uc encumenden olusmaktadir Bunlar kelam fikih ve ahlak encumenidir Her encumen uc azadan olusur Toplam dokuz aza bulunur Icap etmesi h alinde tali encumenlerde teskil etme yetkisi kuruma verilmistir Heyet ve vasiflari Nizamname ye gore azalarin her birinin alanlarinda uzman olmasi gerektigi belirtilmektedir Daru l Hikmeti l Islamiye Reisi heyetin manevi sahsiyetini temsil etmeye ve gorevlerin uretken bir sekilde yerine getirilmesini saglayacak vasiflara sahip olmasi gerekir Reis in vasiflari soyle ifade edilmektedir Daru l Hikme reisinin hey atin sahsiyet i maneviyesini temsil ve vezaifinin musmir bir suretle cereyanini te min ve Islam in hadisat i enfusiye ve afakiyesini nufuz u nazarla mutala a etmeye muktedir olmasi lazimdir Madde 8 Daru l Hikmeti l Islamiye Nizannamesi Baskatip Daru l Hikme Kaleminin islerinin yurutulmesi ve bu kuruma ait esyalarin korunmasindan sorumlu tutulmustur Baskatip ayrica Daru l Hikme heyetine havale edilmis evrakin toplantilarda okunmasi ve kararlarin kayda alinmasiyla da gorevli kilinmistir Bas Katip in vasiflari Daru l Hikme nin ruhi mukarraratina mudrik ve ihtiyacat i kalemiyesine muktedir husn i tahrir ve beyana malik kisi olmasi lazimdir Madde 11 Daru l Hikmeti l Islamiye Nizannamesi Reis ve azalar baslangic itibariyla asagidaki gibidir daha sonra degisikliklere ugramistir Reis Ali Riza Efendi Fetva EminiBaskatip Mehmet Akif Bey Daru l hilafet i Aliyye Muderrisi Edebiyat i Turki Muderrisi Sebil ur Resad BasmuharrirAza Bediuzzaman Said Efendi Hadis mutehassis AlimiAza Elmalili Ahmet Hamdi Ders i Mantik AmmiAza Bergamali Cevdet Bey Tefsir i Serif MuderrisiAza Ders i Amm Sevket Bey Ilm i Nefis ve Ahlak MuderrisiAza Arapgirli Huseyin Avni Medrese i Suleymaniye Ilm i Kelam Ders i AmmiAza Seyh Besir Fuzela yi mutehayyizeden Halep MebusuAza Seyh Bedreddin Sam ulemasindanAza Haydarizade Ibrahim Senedat i Hakaniye Ser i MemuruAza Mustafa Tevfik Amasya Muftusu Kurucu uyeler ve sonraki azalar arasinda Caykarali Haci Fersad Efendi 1863 1930 Ismail Hakki Izmirli 1869 1946 Mustafa Sabri Efendi Nasuhizade Mustafa Asim Efendi 1859 1942 ve Fetva Emini Muglali Ali Riza Efendi 1861 1943 de bulunmaktadir Gorevleri Kurumun ilmi ve ameli olmak uzere iki vazifesi bulunmaktadir Ilmi Gorevleri Islam birliginin ilmen kuvvetlendirilmesi icin ilmi hazirliklarda bulunmakla gorevli oldugu bunun da uc sekilde yerine getirilebilecegi belirtilmistir Islami hakikatleri Ahkam ve Islam in gerekleri Islam in gayesini ve faziletlerini aciklama hususunda gayret sarf etmekle gorevlendirilmistir Encumenler Islam alemi ve medeniyet alemindeki ilimleri fikir mecralarini hisleri hayat neticelerini ve tavirlari takip ve tetkik etmelidir Islam tarihini bilhassa son asirdaki su unatini dahil oldugu sosyal ve dini safhalari arastirmak ve derlemek icin fikir sarf etmelidir Encumenler mesailerinde gerek alem i Islam ve gerek alem i medeniyetteki ulumu mecari i efkar ve ihtisasati etvar ve netayic i hayati hatta milel i gayr i mutemeddine ahval ve ihtisasatinii ta kib ve tedkik ve tarih i Islam in bihassa son asirdaki su unatini dahil oldugu safahat i diniyye ve ictimaiyeyi taharri ve tedvin etmege de sarf i efkar ederler Madde 4 Daru l Hikmeti l Islamiye Nizannamesi Ameli Gorevleri Kurumun encumenleri Muslumanlarin dini terbiyesine ve Islam in faziletlerinin inkisafina calismak bu amaci yerine getirmek icin muftu imam vaiz ve muderrislerle diyalogda olmak onlari aydinlatmak ve bu amaca yonelik faydali eserler yayimlamakla gorevlendirilmistir Muslumanlarin terbiye i diniyesine ve mezaya yi fazila i Islamiye nin inkisafina calismaktir Bu maksadi devair i mute allikasi ve tasra mufti ve muderrisleri ile munasebatda bulunmak eimme huteba ve va izinin tenvirlerine dair mukarrerat ittihaz etmek asar ve muellefat i nafi a nesr etdirmek suretiyle ifa eder Madde 5 Daru l Hikmeti l Islamiye NizannamesiKaynakcaNotlar Said Nursi nin Darul Hikmetul Islamiyede calismakta iken resmi belgelerde gecen ismi Bediuzzaman dir Ozel Akgunduz 2014 ss 48 a b Akgunduz 2014 ss 49 Akman 2006 ss 42 Akman 2006 ss 58 PDF Takvim i Vekayi Gazetesi Ankara Universitesi Akademik Arsiv Sistemi 11 Agustos 1918 13 Nisan 2020 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 17 Mayis 2020 Akgunduz 2014 ss 50 Akman 2006 ss 40 Akman 2006 ss 41 GenelAkman Zekeriya 2006 DARU L HIKMETI L ISLAMIYE KURUMU 1918 1922 PDF Doktora Ankara Universitesi Akademik Arsiv Sistemi Erisim tarihi 17 Mayis 2020 olu kirik baglanti Akgunduz Ahmet 2014 Arsiv Belgeleri Isiginda Bediuzzaman Said Nursi ve Ilmi Sahsiyet Osmanli Arastirmalari Vakfi ISBN 978 975 7268 68 0 Albayrak Sadik 2017 Son Devrin Islam Akademisi Dar ul Hikmet il Islamiye Iz Yayincilik