Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu madde, uygun değildir. (Mart 2012) |
Şecere-i Türkî. Hârizm Özbek Hükümdarı Ebu'l-Gazi Bahadır Han'ın efsanevî devirlerden başlayıp daha sonra hanedanının geldiği Cengiz ve oğullarına geçerek Cuci Han yolu ile onların devamı olan Şeyban-Özbek hanları sülâlesinin kendisine kadar süren safhası ile,cağının kaynaklarının elverdiği nisbette, Orta Asya tarihini anlatan bu eserini (1663) Çağatay lehçesinden Türkiye Türkçesi'ne aktararak millî tarihimizin Osmanlı Türklüğu'nün bilgisine uzak kalmış bir sahasını tanıtmak istemiştir.
Şecere-i Türkî
28 Eylül 1863-23 Şubat 1864 arasında diğeri gibi Tasvir-i Efkâr gazetesinde kitap sayfası şeklinde tefrika edilip (nr.131, 14 1280-nr. 173, 16 1280) orada çıkanı kadarıyla ayrıca 152 sayfalık bir kitap halinde ortaya konan bu tercüme, dokuz babdan meydana gelen eserin baştan sadece üç bablık kısmını vermektedir.
Tefrikanın bu noktada kesilmesinden sonra devamının sonraki bir vakte bırakıldığı ilân edilmiş ise de {Tasvîr-i Efkâr, nr. 175, 1280/1 Mart 1864}, tercüme tamamlanamadan bu kadarı ile kalmıştır.
Bâblar
Cengiz Han'in hayatının anlatıldığı üçüncü babda, onun oğullarını Hârizm fethine yollamasına ait faslın sonlarında kesilen bu tercüme, bilhassa Orta Asya Türklüğü'nün Moğollarla birlikte efsanevî tarihini nakleden ilk iki kısmı ile Türkiye'de geniş bir ilgi çekerek, Türklüğün Anadolu'ya gelmeden önce anayurttaki geçmişini tanıtmak gibi bir millî tarih hizmetini yerine getirmiştir.
A. Vefik'in neşri, 'un neşir ve Fransızca tercümesinin 1872 den beri ortada olmasına rağmen. 'dan Ziya Gökalp ve 1920 den önceki yazıları ile Fuad Köprülü'ye kadar birçok türkologa Oğuz Han menkıbesi ve diğer millî efsaneler konusunda doğrudan doğruya kaynaklık etmiştir.
Eserin kapağına başlık olarak konulan, 1824 Kazan Hanlığı baskısının başında mevcut "Uşal Şecere-i Türkî" ibâresindeki "bu, işbu" mânasına gelen Çağatayca "uşal" sözünün mahiyetinin bilinmemesi yüzünden, 'in tercümesinin adı yanlış bir okuyuşla yakın zamanlara kadar hep "Evşâl-i Şecere-i Türkî" ve daha da tahrife uğrayarak "Şecere-i Evşâl-i Türkî" şeklinde gösterilmiştir.
Tanzimat Aydınları ve Şecere-i Türki
Şecere-i Türk adlı eserin tesiriyle Türklerin menşeinin Orta Asya’ya dayandığını keşfeden Tanzimat aydınları, bu etkiden olsa gerek, Orta Asya’da o devirde hâlen kullanılmakta olan Çağatay Türkçesini de Türk dilinin aslı saymışlardır. Hattâ bazı aydınlar daha da ileri giderek Osmanlı Türkçesini, asıl Türk dili kabul ettikleri Çağatay Türkçesinden bozulma galat bir dil olarak görmeğe başlamışlardır. Tanzimat aydınları içinde Çağatay Türkçesinin Türk dilindeki yeri hususunda en doğru ve günümüzde de hâlâ geçerli olan tespiti, bu dille ilgilenen ilk aydın olmasına rağmen, yine Ahmed Vefik Paşa yapmıştır. Ahmed Vefik Paşa, ilk baskısı 1888 yılında neşredilen Lehce-i Osmânî adlı sözlüğünün mukaddimesinde, Çağatay Türkçesini şöyle tanımlamaktadır: “Uygur dili Çin taraflarından Kâşgar’a doğru yayılıp, ondan yedi yüz tarihlerinde Cengiziyân akvâmı Türk ve İslâmiyete duhûl eylediklerinde, Çağatay lisânı mütevellid olup, sekiz yüz â’vâmında ziyâde şüyû bulmuştur.” O, Türk dilini de Oğuz, Kıpçak ve Uygur olmak üzere üç ana şubeye ayırarak bizce doğru bir tasnifte bulunmuştur.
Kaynakça
- ^ Prof.Dr Mesut,Şen,"TANZİMAT AYDINLARININ “ÇAĞATAY TÜRKÇESİ”NE BAKIŞI VE ŞEMSEDDÎN SÂMÎ’NİN TESİRİ 10 Ağustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .",Türkoloji Makaleleri 31 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu madde Vikipedi bicem el kitabina uygun degildir Maddeyi Vikipedi standartlarina uygun bicimde duzenleyerek Vikipedi ye katkida bulunabilirsiniz Gerekli duzenleme yapilmadan bu sablon kaldirilmamalidir Mart 2012 Secere i Turki Harizm Ozbek Hu kumdari Ebu l Gazi Bahadir Han in efsa nevi devirlerden baslayip daha sonra ha nedaninin geldigi Cengiz ve ogullarina gecerek Cuci Han yolu ile onlarin deva mi olan Seyban Ozbek hanlari sulalesi nin kendisine kadar suren safhasi ile caginin kaynaklarinin elverdigi nisbette Orta Asya tarihini anlatan bu ese rini 1663 Cagatay lehcesinden Turki ye Turkcesi ne aktararak milli tarihimi zin Osmanli Turklugu nun bilgisine uzak kalmis bir sahasini tanitmak istemistir Secere i Turki28 Eylul 1863 23 Subat 1864 arasinda digeri gibi Tasvir i Efkar gazetesinde kitap sayfasi seklinde tefrika edilip nr 131 14 1280 nr 173 16 1280 orada cikani kadariyla ay rica 152 sayfalik bir kitap halinde or taya konan bu tercume dokuz babdan meydana gelen eserin bastan sadece uc bablik kismini vermektedir Tefrikanin bu noktada kesilmesinden sonra deva minin sonraki bir vakte birakildigi ilan edilmis ise de Tasvir i Efkar nr 175 1280 1 Mart 1864 tercume tamamlanamadan bu kadari ile kalmistir Bablar Cengiz Han in hayatinin anlatildigi ucuncu babda onun ogullarini Harizm fethine yollamasina ait faslin sonlarinda kesilen bu tercume bilhassa Orta Asya Turk lugu nun Mogollarla birlikte efsanevi tarihini nakleden ilk iki kismi ile Turkiye de genis bir ilgi cekerek Turklugun Anadolu ya gelmeden once anayurttaki gecmisini tanitmak gibi bir milli tarih hizmetini yerine getirmistir A Vefik in nesri un nesir ve Fransizca tercumesinin 1872 den beri ortada ol masina ragmen dan Ziya Gokalp ve 1920 den onceki yazilari ile Fuad Koprulu ye kadar bircok turkologa Oguz Han menkibesi ve diger milli ef saneler konusunda dogrudan dogruya kaynaklik etmistir Eserin kapagina baslik olarak konu lan 1824 Kazan Hanligi baskisinin basinda mev cut Usal Secere i Turki ibaresindeki bu isbu manasina gelen Cagatayca usal sozunun mahiyetinin bilinmemesi yuzunden in tercumesinin adi yanlis bir okuyusla yakin zamanla ra kadar hep Evsal i Secere i Turki ve daha da tahrife ugrayarak Secere i Evsal i Turki seklinde gosterilmistir Tanzimat Aydinlari ve Secere i TurkiSecere i Turk adli eserin tesiriyle Turklerin menseinin Orta Asya ya dayandigini kesfeden Tanzimat aydinlari bu etkiden olsa gerek Orta Asya da o devirde halen kullanilmakta olan Cagatay Turkcesini de Turk dilinin asli saymislardir Hatta bazi aydinlar daha da ileri giderek Osmanli Turkcesini asil Turk dili kabul ettikleri Cagatay Turkcesinden bozulma galat bir dil olarak gormege baslamislardir Tanzimat aydinlari icinde Cagatay Turkcesinin Turk dilindeki yeri hususunda en dogru ve gunumuzde de hala gecerli olan tespiti bu dille ilgilenen ilk aydin olmasina ragmen yine Ahmed Vefik Pasa yapmistir Ahmed Vefik Pasa ilk baskisi 1888 yilinda nesredilen Lehce i Osmani adli sozlugunun mukaddimesinde Cagatay Turkcesini soyle tanimlamaktadir Uygur dili Cin taraflarindan Kasgar a dogru yayilip ondan yedi yuz tarihlerinde Cengiziyan akvami Turk ve Islamiyete duhul eylediklerinde Cagatay lisani mutevellid olup sekiz yuz a vaminda ziyade suyu bulmustur O Turk dilini de Oguz Kipcak ve Uygur olmak uzere uc ana subeye ayirarak bizce dogru bir tasnifte bulunmustur Kaynakca Prof Dr Mesut Sen TANZIMAT AYDINLARININ CAGATAY TURKCESI NE BAKISI VE SEMSEDDIN SAMI NIN TESIRI 10 Agustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Turkoloji Makaleleri 31 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde