Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Doğu Karadeniz göknarı veya Kafkas Göknarı (Abies nordmanniana), çamgiller (Pinaceae) familyasında Kafkasya'ya özgü bir göknar türü. Heybetli ve hızlı büyüyen bir ağaçtır. Güneşli ve nemli ortamlarda iyi gelişir. Avrupa Kıtası ve Türkiye'nin en uzun doğal ağacıdır.
| Doğu Karadeniz göknarı | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||||||||||||
| Korunma durumu | |||||||||||||||||
 Asgari endişe altında (IUCN 3.1) | |||||||||||||||||
| Biyolojik sınıflandırma | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| İkili adlandırma | |||||||||||||||||
| Abies nordmanniana (Steven) Spach, Hist. Nat. Vég. 11: 418 (1841).
| |||||||||||||||||
 | |||||||||||||||||
| Dağılımı | |||||||||||||||||
Gri gövdeli bir ağaçtır. Çok sık dallanma yapar. Dekoratif bir ağaç olduğu için birçok Avrupa ülkesinde park ve bahçe ağacı olarak yetiştirilmektedir. İğne yaprakları mavisimsi renkte olan Glauca, altın sarısı renginde olan Aurea, genç sürgünleri beyaz renkli olan Albo-spicata gibi farklı formları bulunmaktadır.
Dağılımı
Türkiye'nin kuzeybatısındaki göknar popülasyonlarının tümü Abies nordmanniana subsp. nordmanniana veya A. nordmanniana subsp. equitrojani olarak adlandırılır. Bu ikinci takson iki alanla sınırlıdır, bunlar Kaz dağları ve Uludağ'dır. Türkiye'nin kuzeybatısındaki diğer tüm popülasyonlar, tipik alt tür olarak kabul edilir. Türkiye'deki çoğu otorite, A. bormuelleriana ve A. equi-trojani'yi Abies nordmanniana'nın Türkiye'nin doğu kısımları ve Kafkasya'nın komşu bölgeleri ile sınırlı olduğu ayrı türler olarak kabul etmektedir. Türkiyenin en yüksek ağacı Gümüşhane Tortul ilçesinde yar alan Doğu Karadeniz Göknarıdır. 55 metre boya sahip olup 400 yaşlarındadır.
Bu tür, IUCN kırmızı listesine göre Türkiye'nin kuzeybatısındaki Karadeniz Bölgesi'nde, doğuda Kafkasya'nın doğusunda, büyük ölçüde bozulmamış geniş ormanlar oluşturduğundan, Asgari Endişe (LC) olarak değerlendirilmiştir. Dağılım esas olarak güney ve doğu Karadeniz bölgesine bitişik dağlarla sınırlıdır. Batı Kafkasya'da (Gürcistan, Ermenistan, Azerbaycan, Gürcistan ve Rusya) ve Kuzeydoğu Anadolu'da (Türkiye) bir orman yoğunluğu (A. nordmanniana subsp. nordmanniana) ve kuzeybatı Anadolu'da (Türkiye) başka bir yoğunluk vardır. Anadolu'nun aşırı kuzeybatı kesiminde, A. nordmanniana subsp. equi-trojani oluşur. A. nordmanniana için ortaya çıkma boyutu ve yerleşim alanı bilinmemektedir, ancak bu türün dağılımının kapsamı, tehdit altındaki tüm kriterleri açıkça aşmaktadır.
Ekolojik Özellikleri
Magmatik ve granit kayalardan türetilen derin verimli topraklarda dağların yüksek dağlık bölgelerinde hem saf meşcereler oluşturur hem de doğu ladini (Picea orientalis), doğu kayını (Fagus sylvatica), sarıçam (Pinus sylvestris) ve karaçam (Pinus nigra) ile karışık meşçereler oluşturur. Kafkasya'da 1.200-2.200 arasında bulunur, ancak nemli kuzey yamaçlarında 600–800 m arasında büyüyebilir ve Türkiye'de rakım aralığı 200-1.900 m arasındadır.
Ekonomik Özellikleri
Odun çok değerli olsa da, ağaç kesiminin nüfus üzerinde önemli bir zararlı etkisi olmamıştır. Bununla birlikte, A. nordmanniana ssp. equi-trojani, Kazdağı Millî Parkı'ndaki çok sayıda ziyaretçi ile ilişkili asit yağmuru, yangın, yerel kereste çıkarma ve habitat bozulması gibi bir dizi olumsuz etki nedeniyle düşüştedir.
Düz damarlı ve özellikle kaplama olmak üzere yapı malzemeleri için kolayca işlenebilen ahşabı ile çok değerli olduğu Kafkasya ve Türkiye'de önemli bir kereste ağacıdır.
Noel Ağacı pazarı için sıklıkla yetiştirildiği birçok Avrupa ülkesinde ticari bir ağaç dikme ağacı olarak kullanılmaktadır. Bu tür, çeşitli koruma alanlarından bilinmektedir.
Morfolojik Özellikleri
Geniş, piramidal taçlı ve eşit aralıklarla yatay olarak büyüyen yan dalları olan büyük kozalaklı ağaçtır. Doğal dağıtım alanında 500 yıl kadar eski ve 60 m yüksekliğe kadar olan örnekler bulunabilir. Nihayetinde 7–9 m genişliğe kadar büyür. Ağacın etrafında yeterli alan verildiğinde, alttaki dallar ağaçta kalır. Genç örnekler yavaş büyür, ancak ağaç yaşlandıkça büyüme biraz hızlanır. Genç dallar zeytin yeşili olup, küçük tomurcukların özü yoktur. Kışın tomurcuklar kırmızımsı kahverengiye döner. Parlak, koyu yeşil iğnelerin altında 2 beyaz şerit bulunur. Ağaç, çarpıcı çiçekler aldıktan sonra, sonbaharda dik yeşil kozalaklar belirir ve ardından kahverengiye döner. Doğu Karadeniz göknarının, 19. yüzyılın başlarında Odessa botanik bahçelerinin yöneticisi A. von Nordmann tarafından Kafkasya'da bir arama sırasında keşfedildi.
Varyantları
Üç alt türü tanımlanmıştır.
- Kazdağı göknarı (Abies nordmanniana subsp. equi-trojani)
- Doğu Karadeniz göknarı (Abies nordmanniana subsp. nordmanniana)
- Uludağ Göknarı(Abies nordmanniana subsp. bornmulleriana)
Kaynakça
- ^ Gülen, Esat (24 Nisan 2024). "Doğu Karadeniz Göknarı (Abies nordmanniana)". Bahçe Defteri. 13 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 13 Mayıs 2024.
- ^ Doğan, Hüseyin (11 Eylül 1965). "Abies nordmanniana subsp. equi-trojani, Trojan fir, Uludağ göknarı". Kocaeli Bitkileri. 5 Nisan 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 13 Mayıs 2024.
- ^ Leeth, Frederick (21 Eylül 2016). "Abies nordmanniana ( Glauca Nordmann Fir )". Backyard Gardener (İngilizce). 13 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 13 Mayıs 2024.
- ^ "(Çiçek ve diğerleri, 2005)".
- ^ "(Kaya ve diğerleri, 2008)".
- ^ "Bronz Çağı'ndan beri yaşayan porsuk ağacı, 4 bin yıl daha yaşayabilir". DHA | Demirören Haber Ajansı. 11 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Mayıs 2023.
- ^ "(Browicz 1982)".
- ^ a b Knees, S.; Gardner, M. (2011). . IUCN Red List of Threatened Species. 30 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2021.
- ^ "(Satil 2009)".
- ^ "(Farjon 2010)".
- ^ "Abies nordmanniana (Pikhta kavkazkaya) description". www.conifers.org. Erişim tarihi: 2024-06-28.
- ^ "Abies nordmanniana". Van Den Berk. 23 Mart 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Şubat 2021.
- ^ "Tarihe yön veren ağaç; Kazdağı köknarı". DHA | Demirören Haber Ajansı. 13 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 13 Mayıs 2023.
- ^ . www.osmangazi.gov.tr. 16 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2023.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Dogu Karadeniz goknari veya Kafkas Goknari Abies nordmanniana camgiller Pinaceae familyasinda Kafkasya ya ozgu bir goknar turu Heybetli ve hizli buyuyen bir agactir Gunesli ve nemli ortamlarda iyi gelisir Avrupa Kitasi ve Turkiye nin en uzun dogal agacidir Dogu Karadeniz goknariKorunma durumuAsgari endise altinda IUCN 3 1 Biyolojik siniflandirmaAlem PlantaeSube TracheophytaSinif PinopsidaTakim PinalesFamilya PinaceaeAlt familya Cins AbiesTur A nordmannianaIkili adlandirmaAbies nordmanniana Steven Spach Hist Nat Veg 11 418 1841 Vikitur de Abies nordmanniana ile ilgili ayrintili taksonomik bilgiler bulunur Wikimedia Commons ta Abies nordmanniana ile ilgili coklu ortam belgeleri bulunurDagilimi Gri govdeli bir agactir Cok sik dallanma yapar Dekoratif bir agac oldugu icin bircok Avrupa ulkesinde park ve bahce agaci olarak yetistirilmektedir Igne yapraklari mavisimsi renkte olan Glauca altin sarisi renginde olan Aurea genc surgunleri beyaz renkli olan Albo spicata gibi farkli formlari bulunmaktadir DagilimiDogu Karadeniz Goknari yapraklari Turkiye nin kuzeybatisindaki goknar populasyonlarinin tumu Abies nordmanniana subsp nordmanniana veya A nordmanniana subsp equitrojani olarak adlandirilir Bu ikinci takson iki alanla sinirlidir bunlar Kaz daglari ve Uludag dir Turkiye nin kuzeybatisindaki diger tum populasyonlar tipik alt tur olarak kabul edilir Turkiye deki cogu otorite A bormuelleriana ve A equi trojani yi Abies nordmanniana nin Turkiye nin dogu kisimlari ve Kafkasya nin komsu bolgeleri ile sinirli oldugu ayri turler olarak kabul etmektedir Turkiyenin en yuksek agaci Gumushane Tortul ilcesinde yar alan Dogu Karadeniz Goknaridir 55 metre boya sahip olup 400 yaslarindadir Bu tur IUCN kirmizi listesine gore Turkiye nin kuzeybatisindaki Karadeniz Bolgesi nde doguda Kafkasya nin dogusunda buyuk olcude bozulmamis genis ormanlar olusturdugundan Asgari Endise LC olarak degerlendirilmistir Dagilim esas olarak guney ve dogu Karadeniz bolgesine bitisik daglarla sinirlidir Bati Kafkasya da Gurcistan Ermenistan Azerbaycan Gurcistan ve Rusya ve Kuzeydogu Anadolu da Turkiye bir orman yogunlugu A nordmanniana subsp nordmanniana ve kuzeybati Anadolu da Turkiye baska bir yogunluk vardir Anadolu nun asiri kuzeybati kesiminde A nordmanniana subsp equi trojani olusur A nordmanniana icin ortaya cikma boyutu ve yerlesim alani bilinmemektedir ancak bu turun dagiliminin kapsami tehdit altindaki tum kriterleri acikca asmaktadir Ekolojik OzellikleriMagmatik ve granit kayalardan turetilen derin verimli topraklarda daglarin yuksek daglik bolgelerinde hem saf mescereler olusturur hem de dogu ladini Picea orientalis dogu kayini Fagus sylvatica saricam Pinus sylvestris ve karacam Pinus nigra ile karisik mescereler olusturur Kafkasya da 1 200 2 200 arasinda bulunur ancak nemli kuzey yamaclarinda 600 800 m arasinda buyuyebilir ve Turkiye de rakim araligi 200 1 900 m arasindadir Ekonomik OzellikleriOdun cok degerli olsa da agac kesiminin nufus uzerinde onemli bir zararli etkisi olmamistir Bununla birlikte A nordmanniana ssp equi trojani Kazdagi Milli Parki ndaki cok sayida ziyaretci ile iliskili asit yagmuru yangin yerel kereste cikarma ve habitat bozulmasi gibi bir dizi olumsuz etki nedeniyle dusustedir Duz damarli ve ozellikle kaplama olmak uzere yapi malzemeleri icin kolayca islenebilen ahsabi ile cok degerli oldugu Kafkasya ve Turkiye de onemli bir kereste agacidir Noel Agaci pazari icin siklikla yetistirildigi bircok Avrupa ulkesinde ticari bir agac dikme agaci olarak kullanilmaktadir Bu tur cesitli koruma alanlarindan bilinmektedir Morfolojik OzellikleriGoknar Agac Ormanlari Genis piramidal tacli ve esit araliklarla yatay olarak buyuyen yan dallari olan buyuk kozalakli agactir Dogal dagitim alaninda 500 yil kadar eski ve 60 m yukseklige kadar olan ornekler bulunabilir Nihayetinde 7 9 m genislige kadar buyur Agacin etrafinda yeterli alan verildiginde alttaki dallar agacta kalir Genc ornekler yavas buyur ancak agac yaslandikca buyume biraz hizlanir Genc dallar zeytin yesili olup kucuk tomurcuklarin ozu yoktur Kisin tomurcuklar kirmizimsi kahverengiye doner Parlak koyu yesil ignelerin altinda 2 beyaz serit bulunur Agac carpici cicekler aldiktan sonra sonbaharda dik yesil kozalaklar belirir ve ardindan kahverengiye doner Dogu Karadeniz goknarinin 19 yuzyilin baslarinda Odessa botanik bahcelerinin yoneticisi A von Nordmann tarafindan Kafkasya da bir arama sirasinda kesfedildi VaryantlariKaz Dagi Goknari Uc alt turu tanimlanmistir Kazdagi goknari Abies nordmanniana subsp equi trojani Dogu Karadeniz goknari Abies nordmanniana subsp nordmanniana Uludag Goknari Abies nordmanniana subsp bornmulleriana Kaynakca Gulen Esat 24 Nisan 2024 Dogu Karadeniz Goknari Abies nordmanniana Bahce Defteri 13 Mayis 2024 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 13 Mayis 2024 Dogan Huseyin 11 Eylul 1965 Abies nordmanniana subsp equi trojani Trojan fir Uludag goknari Kocaeli Bitkileri 5 Nisan 2024 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 13 Mayis 2024 Leeth Frederick 21 Eylul 2016 Abies nordmanniana Glauca Nordmann Fir Backyard Gardener Ingilizce 13 Mayis 2024 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 13 Mayis 2024 Cicek ve digerleri 2005 Kaya ve digerleri 2008 Bronz Cagi ndan beri yasayan porsuk agaci 4 bin yil daha yasayabilir DHA Demiroren Haber Ajansi 11 Mayis 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Mayis 2023 Browicz 1982 a b Knees S Gardner M 2011 IUCN Red List of Threatened Species 30 Mart 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 28 Subat 2021 Satil 2009 Farjon 2010 Abies nordmanniana Pikhta kavkazkaya description www conifers org Erisim tarihi 2024 06 28 Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link Abies nordmanniana Van Den Berk 23 Mart 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Subat 2021 Tarihe yon veren agac Kazdagi koknari DHA Demiroren Haber Ajansi 13 Mayis 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 13 Mayis 2023 www osmangazi gov tr 16 Eylul 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 30 Mayis 2023