Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
İyonlaştırıcı olmayan radyasyon, bir atomdan veya molekülden bir elektronu tamamen koparabilmek için atomları veya molekülleri iyonlaştırabilecek yeterli enerji taşıyan kuantumlara sahip olmayan herhangi bir elektromanyetik radyasyon türüdür. Elektromanyetik radyasyon, maddenin içinden geçerken yüklü iyonlar üretmez. Yalnızca, bir elektronu daha yüksek enerji seviyesine çıkaran uyarım için yeterli enerjiye sahiptir. İyonlaştırıcı olmayan radyasyondan daha yüksek bir frekansa ve daha kısa dalga boyuna sahip olan iyonlaştırıcı radyasyon birçok kullanım alanına sahiptir, ancak sağlık için bir tehdit olabilir. İyonlaştırıcı radyasyona maruz kalmak yanıklara, radyasyon hastalıklarına, kansere ve genetik hastalıklara sebep olabilir. İyonlaştırıcı radyasyon kullanmak, iyonlaştırıcı olmayan radyasyon kullanılırken genelde gerekli olmayan dikkatli ve özenle alınmış radyolojik korunma önlemleri gerektirir.
Radyasyonun iyonlaştırıcı olarak düşünülmeye başladığı bölge tam olarak açıklanmaz, çünkü farklı molekül ve atomlar farklı enerjilerde iyonlaşır. Genel açıklamalara göre tanecik ve 10 elektro volttan daha düşük enerjili fotonlar içeren radyasyonun iyonlaştırıcı olmadığı düşünülmektedir. Diğer bir açıklama ise, su moleküllerini iyonlaştırmak için gerekli olan enerjinin 33 elektro volt olması. Güneş'ten Dünya'ya gelen ışınlar, büyük ölçüde iyonlaştırıcı olmayan radyasyondan oluşur, çünkü iyonlaştırıcı uzak ultraviyole ışınlar, özellikle oksijen gibi atmosferdeki gazlar tarafından filtrelenir. Güneş'ten gelen ultraviyole radyasyonu iyonlaştırıcı olmayan bant içindedir ve iyonlaştırmayan ve serbest radikal maddeler yüzünden güneş yanığı gibi moleküler hasara sebep olur.
İyonlaştırıcı olmayan radyasyonun farklı türleri, farklı biyolojik etkiler gösterir. Zor olan şu ki, UV ışınları ve bazı görülebilir ışınlar elektromanyetik spektrumun çoğunu kapsayan bu enerjilerin frekansına yakın iyonlaştırıcı olmayan radyasyonun yüksek frekansları, iyonlaştırıcı radyasyondakine benzer termal olmayan biyolojik hasara yol açabilir. Bu yüzden, sağlık riskleri ile ilgili tartışmalar, daha düşük frekanslardaki radyasyonun termal olmayan etkilerine odaklanmıştır. Mikrodalga, milimetrik dalga ve radyo dalgası radyasyonu düşük frekanstaki radyasyonlardır. Ancak Uluslararası Kanser Araştırma Ajansı (International Agency for Research on Cancer - IARC) son günlerde iyonlaştırıcı olmayan radyasyonun insanlarda kansere sebep olabileceğini ortaya çıkardı.
Canlı dokunun da içinde bulunduğu, madde ile etkileşim mekanizmaları
Yakın ultraviyole ışınlar, görünür ışık, kızılötesi, mikrodalga, radyo dalgaları, ve radyo frekansı (uzun dalga) iyonlaştırıcı olmayan radyasyona örnektir. Bunların aksine, uzak ultraviyole ışınlar, X ışınları, gama ışınları ve radyoaktif bozunmadan doğan bütün tanecik radyasyonlar iyonlaştırıcı olarak düşünülmektedir. Görünür ve yakın ultraviyole elektromanyetik radyasyon, fotokimyasal tepkimelere sebep olabilir ya da biradaki sarhoş edici aromayı üreten tat verici bileşenlerin bozulması veya verniklerin fotokimyasal tepkime ile bozulması gibi radikal tepkimeleri hızlandırabilir. Yakın ultraviyole radyasyonu, teknik olarak iyonlaştırıcı olmamasına rağmen bazı moleküllerde fotokimyasal tepkimelere sebep olabilir, çünkü ultraviyole enerji fotonlarında moleküller, elektronik olarak harekete geçebilir veya iyonlaşma meydana gelmese bile serbest radikal şekle girebilir.
İyonlaşmanın meydana gelmesi, taneciklerin veya dalgaların her birinin sayısına değil enerjisine bağlıdır. Taneciklerin veya dalgaların fazla olması, iyonlaşmaya yetecek derecede enerji taşımıyorlarsa iyonlaşmayı sağlamaz. Ancak, tanecikler veya dalgalar, bir maddenin sıcaklığını atom ya da moleküllerin küçük bir kısmını termal iyonlaşma süreci ile iyonlaştırmaya yetecek kadar yükseltebilirse, iyonlaşma sağlanır. Böyle durumlarda, iyonlaştırıcı olmayan radyasyon bile, iyonlaşma enerjileri için yeterli ısıyı verirse termal iyonlaşmayı sağlayabilir. Bu tepkimeler, iyonlaşmak için yalnızca tek tanecik gerektiren iyonlaştırıcı radyasyondan daha yüksek enerjilerde meydana gelir. Termal iyonlaşmanın en bilinen örnekleri bir ateşteki alev iyonlaşması ve yiyeceklerde direkt ateşte pişirme esnasında kızılötesi radyasyon sebebiyle meydana gelen kahverengi tepkimelerdir.
İyonlaştırıcı olmayan radyasyonun taneciklerinin enerjisi düşüktür ve maddeden geçerken yüklü iyonlar üretmez. İyonlaştırıcı olmayan elektromanyetik radyasyon yalnızca, molekül ve atomların dönüş, titreşim ve elektron değerine göre dizilimlerini değiştirecek yeterli enerjiye sahiptir. Bu işlem sonucu termal etkiler oluşur. Radyasyonun iyonlaştırıcı olmayan türlerinin canlı doku üzerindeki muhtemel etkileri yalnızca son zamanlarda incelenmiştir. Cep telefonları ve termal olmayan etkilere yol açan baz istasyonlarından yayılan radyo frekans radyasyonuna oldukça düşük seviyede maruz kalmak, son zamanlarda en çok tartışılan konu olmuştur. Bazı deneyler, termal olmayan etkilere maruz kalma seviyelerinde bazı biyolojik etkiler olabileceğini öne sürmüştür, ancak sağlık tehditlerinin ortaya çıkmasına dair kanıtlar çelişkili ve ispatlanmamıştır. Bilim camiası ve uluslararası kuruluşlar, bazı alanları kavramamızı geliştirmek için daha fazla araştırma gerektiğini belirtiyor. Genel görüş ise, sağlık üzerinde termal etkilere yol açabilecek kadar enerjiye sahip olmayan radyo frekans radyasyonunun sağlık üzerinde yan etkileri olabileceğine dair tutarlı ve kesin bir bilimsel kanıt olmadığı yönündedir.
Sağlık riskleri
İyonlaştırıcı olmayan radyasyon biyolojik dokularda yanıklara yol açabilecek termal enerji gibi mutasyona sebep olmayan etkiler ortaya çıkarabilir. Son zamanlarda, Dünya Sağlık Örgütü (World Health Organization)'a bağlı bir kuruluş olan Uluslararası Kanser Araştırma Ajansı (IARC), mikrodalga ve milimetrik dalgaları da içinde bulunduran radyo frekans elektromanyetik alanların insanlar için muhtemelen kanserojen olduğunu belirten bir bildiri yayınladı.
Potansiyel biyolojik etkiler açısından bakıldığında, spektrumun iyonlaştırıcı olmayan kısmı 3 alt bölüme ayrılabilir:
- Elektron uyarımının meydana gelebileceği optik radyasyon (görünür ışık, kızılötesi ışık)
- Dalga boyunun cisimden daha kısa olduğu kısım. Uyarılmış akım ile ısı oluşabilir. Buna ek olarak, başka biyolojik yan etkiler olduğuna dair iddialar bulunmaktadır. Bu tarz etkiler iyi anlaşılmaz ve hatta genellikle reddedilir. (Mikrodalga ve daha yüksek frekanslı radyo frekansı)
- Dalga boyunun cisimden daha uzun olduğu kısım. Uyarılmış akım ile ısı nadiren oluşur. (Daha düşük frekanslı radyo frekansı, şebeke frekansları, statik alanlar)
| Kaynak | Dalga Boyu | Frekans | Biyolojik efektler | |
|---|---|---|---|---|
| UVA | Siyah ışık, Güneş ışığı | 318–400 nm | 750–950 THz | Göz – katarakt; deri – eritim, artan pigmentasyon |
| Güneş Işığı, ateş, LEDs, Ampul, | 400–780 nm | 385–750 THz | Deri – ; göz – fotokimyasal & termal retina yaralanması | |
| Güneş ışığı, termal radyasyon, Ampul, , uzaktan kontrol | 780 nm – 1.4 µm | 215–385 THz | Termal retina yaralanması, termal katarakt; deri yanması | |
| IR-B | Güneş ışığı, termal radyasyon, Ampul, | 1.4–3 µm | 100–215 THz | Göz – kornea yanması, katarakt; deri yanması |
| IR-C | Güneş ışığı, termal radyasyon, ampul, | 3 µm – 1 mm | 300 GHz – 100 THz | Göz – kornea yanması, katarakt; ateşlenme |
| Mikrodalga | PCS telefonlar, bazı mobil telefonlar, mikrodalga fırınlar, kablosuz telefonlar, milimetre dalgaları, havalimanları milimtre tarayıcıları, hareket sensörleri, uzun mesafeli telekomünikasyon, radar, Wi-Fi | 1 mm – 33 cm | 1–300 GHz | Doku ısınması |
| Radyo-frekans radyasyonu | mobil telefonlar, televizyon, FM, AM, kısdalga, CB, kablosuz telefonlar | 33 cm – 3 km | 100 kHz – 1 GHz | Vücudun ısınması, vücut sıcaklığının artması |
| Düşük frekans RF | Güçlü çizgiler | >3 km | <100 kHz | Vücutta elektrik yüklenmesi; sinir bozukluğu & kas tepkileri |
| Durgun alan | Güçlü manyetikler, MRI | Sonsuz | 0 Hz (Teknik olarak statik alanlar radyasyon değildir) | Manyetik – baş dönmesi/mide bulantısı; vücut yüzeyindeki elektrik – yük |
İyonlaştırıcı olmayan elektromanyetik radyasyon türleri
Yakın Ultraviyole radyasyonu
Ultraviyole ışınları cilt yanıklarına ya da katarakta yol açabilir. Ultraviyole ışınları enerjilerine göre yakın, orta ve uzak ultraviyole olarak sınıflandırılır. Yakın ve orta ultraviyole ışınları teknik olarak iyonlaştırıcı değildir, ancak bütün UV dalga boyları bir ölçüye kadar iyonlaşma ile benzer fotokimyasal tepkimelere sebep olabilir (DNA hasarı ve kanser gelişimi de bunun içindedir.). 10 elektron voltun üzerindeki UV radyasyonu (125 nm'den daha kısa dalga boyu), iyonlaştırıcı olarak düşünülür. Ancak, 3.1 (400 nm) elektron volttan 10 elektron volta çıkan UV spektrumunun geri kalanı, teknik olarak iyonlaştırıcı olmasa da ısı dışında başka yollarla moleküllere zarar verecek fotokimyasal tepkimelere sebep olabilir. Bu tepkimeler, iyonlaştırıcı radyasyonun sebep olduğu tepkimelere genellikle çok benzer olduğundan, UV spektrumunun tümü, genelde iyonlaştırıcı radyasyonun biyolojik sistemlerin de içinde bulunduğu birçok sistemle etkileşimine denk olduğu düşünülür.
Örneğin, ultraviyole ışını iyonlaştırıcı olmayan seviyede olsa bile hücresel hasara yol açabilecek ve kanserojen özellik taşıyabilecek serbest radikal tepkimelere yol açabilir. Şekil olarak iyonlaştırıcı olmayanların çoğunu da içeren birçok UV bandında, DNA'daki timin ikilisi formasyonu gibi fotokimyasal hasarlar meydana gelebilir. Ultraviyole ışınları, hücrelerde melanin üreterek güneşe çıkıldığında bronzlaşmaya sebep olur. UV radyasyonunun sebep olduğu radikal tepkimelerle ciltte Vitamin D üretilir. Plastik nitelikli () güneş gözlükleri genellikle UV ışınları geçirmez. UV ışınlarına aşırı maruz kalmak, gözde kar körlüğüne sebep olur. Gözdeki bu hasar özellikle denizde veya yerde kar olduğunda risk taşır.
Görünür ışık
Işık ya da görünür ışık, 400 ile 700 nm ya da 380 ile 750 nm dalga boyları arasında insan gözüyle görülebilen elektromanyetik radyasyon aralığıdır. Daha genel bir tanım yapılacak olursa, fizikçiler, ışığı, görülebilir ya da görülemeyen bütün dalga boylarının elektromanyetik radyasyonu olarak adlandırır.
Kızılötesi
Kızılötesi (IR) ışınım, yaklaşık olarak 1 ve 430 terahertz aralığında bir frekans seviyesine denk gelen 0.7 ile 300 mikrometre aralığında bir dalga boyuna sahip olan elektromanyetik radyasyondur. Kızılötesi dalga boyları görülebilir ışığın dalga boyundan daha uzundur, ama mikrodalga terahertz ışınımının dalga boyundan daha kısadır. Parlak güneş ışığı, deniz seviyesinde metre kare başına 1 kilovattı aşan parlaklık yaratır. Bu enerjinin 527 vattı kızılötesi radyasyon, 445 vattı görünür ışık ve 32 vattı ultraviyole radyasyonudur.
Mikrodalga
Mikrodalgalar, 1 metre kadar uzun ya da 1 milimetre kadar kısa olabilen ya da bu rakamlara denk olarak, 300 Mhz (0.3 Ghz) ve 300 Ghz arasında frekanslı dalga boylarına sahip olan elektromanyetik dalgalardır. Bu genel tanımın içinde, hem UHF hem EHF (milimetrik dalga) vardır ve çeşitli kaynaklar farklı sınırlar kullanır. Her durumda mikrodalga, radyo frekans mühendislerinin genellikle düşük sınırı 1 Ghz (30 cm), yüksek sınırı 100 Ghz (3 mm) olarak belirlediği minimum bütün SHF bandını içerir (3 ile 30 Ghz ya da 10 ile 1 cm arası). Uygulamalar arasında cep telefonları, hava durumu radarları, hava alanlarındaki x-ray cihazları, mikrodalga fırın, uzaktan algılama uyduları ve radyo ve uydu iletişimi bulunmaktadır.
Radyo dalgaları
Radyo dalgaları, elektromanyetik spektrumda kızılötesi ışınlardan daha uzun dalga boyuna sahip olan bir elektromanyetik radyasyon türüdür. Diğer elektromanyetik dalgalar gibi radyo dalgaları da ışık hızında hareket eder. Doğal yollarla oluşan radyo dalgaları şimşek ya da astronomik nesneler ile meydana gelir. Sabit ve hareketli radyo iletişimi, radyo-televizyon yayıncılığı, radar ve diğer navigasyon sistemleri, uydu iletişimi, bilişim ağı ve diğer birçok uygulama için yapay olarak oluşturulan radyo dalgaları kullanılır. Radyo dalgalarının farklı frekansları, atmosferde farklı yayılma özelliklerine sahiptir. Uzun dalgalar Dünya'nın bir kısmını sürekli olarak kaplayabilir. Daha kısa dalgalar ise iyonosferden yansıyabilir ve Dünya'nın etrafında dolaşabilir. Çok daha kısa dalga boyları çok az bükülür veya yansır ve bir görüş çizgisinde hareket eder.
Çok düşük frekans (VLF)
Çok düşük frekans (VLF), 3 ile 30 kHz aralığındaki radyo frekanslarıdır. Radyo spektrumunun bandındaki band genişliği fazla olmadığından, radyo navigasyonunda olduğu gibi yalnızca en basit sinyaller kullanılır. Çok düşük frekans, dalga boyları 10 ile 1 mira metre aralığında olduğundan (10 km' ye denk gelen ve artık kullanılmayan metrik birim), aynı zamanda mira metre bandı ya da mira metre dalgası olarak bilinir.
Aşırı düşük frekans ( ELF)
Aşırı düşük frekans (ELF), 300 Hz ile 3 kHz aralığındaki radyasyon frekansıdır. Atmosfer bilimde genellikle verilen alternatif tanımda bu aralık 3 Hz ile 3 kHz'dir. Bu konu ile ilgili manyetosfer bilimde, daha düşük frekanslı elektromanyetik dalgalar (3 Hz'nin altında oluşan frekans), ULF (Ultra Low Frequency- Aşırı Düşük Frekans) aralığındaki frekanslar olarak düşünülür. ULF de, bu sebeple, Uluslararası Telekomünikasyon Birliği (ITU - International Telecommunications Union) radyo bandında farklı olarak tanımlanmıştır.
Termal radyasyon
Dünya'da en çok karşılaşılan sıcaklıklarda oluştuğunda kızılötesi radyasyon ile eş anlama gelen termal radyasyon, bir nesnenin yüzeyinin termal enerjisini elektromanyetik dalgalar şeklinde yansıtma sürecidir. Akkor ampul tarafından yayılan görünür ışık ve kızılötesi ışınlar gibi evlerde bulunan ısıtıcılardan, kızılötesi ısıtma lambalarından veya fırınlardan yayılan kızılötesi radyasyon termal radyasyona örnektir. Akkor telli lambadan yayılan görünür ışık ve kızılötesi ışınlar mavi yüksek frekansları yaymak için yeterince sıcak olmadığından sarımsı bir renkte görünür ve floresan lambalar termal değildir ve daha mavi görünebilir. Termal radyasyon, moleküllerdeki yüklü taneciklerin hareketinden kaynaklanan enerji elektromanyetik dalgaların ısı ve ışık yayan enerjiye (radyan enerji) dönüşmesiyle oluşur. Termal radyasyondan yayılan dalga frekansı, yalnızca sıcaklığa bağlı olan bir olasılık dağılımıdır ve kara cisim için tarafından belirlenen frekanslarda oluşur.
Kaynakça
- ^ "Ionizing & Non-Ionizing Radiation". 29 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 30 Ocak 2015.
- ^ a b c d John E. Moulder. . 20 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2015.
- ^ Kwan-Hoong Ng (20–22 Ekim 2003). "Non-Ionizing Radiations – Sources, Biological Effects, Emissions and Exposures" (PDF). Proceedings of the International Conference on Non-Ionizing Radiation at ICNIR2003 Electromagnetic Fields and Our Health. 19 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 30 Ocak 2015.
- ^ . 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2015.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Iyonlastirici olmayan radyasyon bir atomdan veya molekulden bir elektronu tamamen koparabilmek icin atomlari veya molekulleri iyonlastirabilecek yeterli enerji tasiyan kuantumlara sahip olmayan herhangi bir elektromanyetik radyasyon turudur Elektromanyetik radyasyon maddenin icinden gecerken yuklu iyonlar uretmez Yalnizca bir elektronu daha yuksek enerji seviyesine cikaran uyarim icin yeterli enerjiye sahiptir Iyonlastirici olmayan radyasyondan daha yuksek bir frekansa ve daha kisa dalga boyuna sahip olan iyonlastirici radyasyon bircok kullanim alanina sahiptir ancak saglik icin bir tehdit olabilir Iyonlastirici radyasyona maruz kalmak yaniklara radyasyon hastaliklarina kansere ve genetik hastaliklara sebep olabilir Iyonlastirici radyasyon kullanmak iyonlastirici olmayan radyasyon kullanilirken genelde gerekli olmayan dikkatli ve ozenle alinmis radyolojik korunma onlemleri gerektirir Elektromanyetik spektrumda iyonize ve iyonize olmayan radyasyon arasindaki gorunur isik bolumu Radyasyonun iyonlastirici olarak dusunulmeye basladigi bolge tam olarak aciklanmaz cunku farkli molekul ve atomlar farkli enerjilerde iyonlasir Genel aciklamalara gore tanecik ve 10 elektro volttan daha dusuk enerjili fotonlar iceren radyasyonun iyonlastirici olmadigi dusunulmektedir Diger bir aciklama ise su molekullerini iyonlastirmak icin gerekli olan enerjinin 33 elektro volt olmasi Gunes ten Dunya ya gelen isinlar buyuk olcude iyonlastirici olmayan radyasyondan olusur cunku iyonlastirici uzak ultraviyole isinlar ozellikle oksijen gibi atmosferdeki gazlar tarafindan filtrelenir Gunes ten gelen ultraviyole radyasyonu iyonlastirici olmayan bant icindedir ve iyonlastirmayan ve serbest radikal maddeler yuzunden gunes yanigi gibi molekuler hasara sebep olur Iyonlastirici olmayan radyasyonun farkli turleri farkli biyolojik etkiler gosterir Zor olan su ki UV isinlari ve bazi gorulebilir isinlar elektromanyetik spektrumun cogunu kapsayan bu enerjilerin frekansina yakin iyonlastirici olmayan radyasyonun yuksek frekanslari iyonlastirici radyasyondakine benzer termal olmayan biyolojik hasara yol acabilir Bu yuzden saglik riskleri ile ilgili tartismalar daha dusuk frekanslardaki radyasyonun termal olmayan etkilerine odaklanmistir Mikrodalga milimetrik dalga ve radyo dalgasi radyasyonu dusuk frekanstaki radyasyonlardir Ancak Uluslararasi Kanser Arastirma Ajansi International Agency for Research on Cancer IARC son gunlerde iyonlastirici olmayan radyasyonun insanlarda kansere sebep olabilecegini ortaya cikardi Canli dokunun da icinde bulundugu madde ile etkilesim mekanizmalariYakin ultraviyole isinlar gorunur isik kizilotesi mikrodalga radyo dalgalari ve radyo frekansi uzun dalga iyonlastirici olmayan radyasyona ornektir Bunlarin aksine uzak ultraviyole isinlar X isinlari gama isinlari ve radyoaktif bozunmadan dogan butun tanecik radyasyonlar iyonlastirici olarak dusunulmektedir Gorunur ve yakin ultraviyole elektromanyetik radyasyon fotokimyasal tepkimelere sebep olabilir ya da biradaki sarhos edici aromayi ureten tat verici bilesenlerin bozulmasi veya verniklerin fotokimyasal tepkime ile bozulmasi gibi radikal tepkimeleri hizlandirabilir Yakin ultraviyole radyasyonu teknik olarak iyonlastirici olmamasina ragmen bazi molekullerde fotokimyasal tepkimelere sebep olabilir cunku ultraviyole enerji fotonlarinda molekuller elektronik olarak harekete gecebilir veya iyonlasma meydana gelmese bile serbest radikal sekle girebilir Iyonlasmanin meydana gelmesi taneciklerin veya dalgalarin her birinin sayisina degil enerjisine baglidir Taneciklerin veya dalgalarin fazla olmasi iyonlasmaya yetecek derecede enerji tasimiyorlarsa iyonlasmayi saglamaz Ancak tanecikler veya dalgalar bir maddenin sicakligini atom ya da molekullerin kucuk bir kismini termal iyonlasma sureci ile iyonlastirmaya yetecek kadar yukseltebilirse iyonlasma saglanir Boyle durumlarda iyonlastirici olmayan radyasyon bile iyonlasma enerjileri icin yeterli isiyi verirse termal iyonlasmayi saglayabilir Bu tepkimeler iyonlasmak icin yalnizca tek tanecik gerektiren iyonlastirici radyasyondan daha yuksek enerjilerde meydana gelir Termal iyonlasmanin en bilinen ornekleri bir atesteki alev iyonlasmasi ve yiyeceklerde direkt ateste pisirme esnasinda kizilotesi radyasyon sebebiyle meydana gelen kahverengi tepkimelerdir Iyonlastirici olmayan radyasyonun taneciklerinin enerjisi dusuktur ve maddeden gecerken yuklu iyonlar uretmez Iyonlastirici olmayan elektromanyetik radyasyon yalnizca molekul ve atomlarin donus titresim ve elektron degerine gore dizilimlerini degistirecek yeterli enerjiye sahiptir Bu islem sonucu termal etkiler olusur Radyasyonun iyonlastirici olmayan turlerinin canli doku uzerindeki muhtemel etkileri yalnizca son zamanlarda incelenmistir Cep telefonlari ve termal olmayan etkilere yol acan baz istasyonlarindan yayilan radyo frekans radyasyonuna oldukca dusuk seviyede maruz kalmak son zamanlarda en cok tartisilan konu olmustur Bazi deneyler termal olmayan etkilere maruz kalma seviyelerinde bazi biyolojik etkiler olabilecegini one surmustur ancak saglik tehditlerinin ortaya cikmasina dair kanitlar celiskili ve ispatlanmamistir Bilim camiasi ve uluslararasi kuruluslar bazi alanlari kavramamizi gelistirmek icin daha fazla arastirma gerektigini belirtiyor Genel gorus ise saglik uzerinde termal etkilere yol acabilecek kadar enerjiye sahip olmayan radyo frekans radyasyonunun saglik uzerinde yan etkileri olabilecegine dair tutarli ve kesin bir bilimsel kanit olmadigi yonundedir Saglik riskleriIyonlastirici olmayan radyasyon tehlike uyari isareti Iyonlastirici olmayan radyasyon biyolojik dokularda yaniklara yol acabilecek termal enerji gibi mutasyona sebep olmayan etkiler ortaya cikarabilir Son zamanlarda Dunya Saglik Orgutu World Health Organization a bagli bir kurulus olan Uluslararasi Kanser Arastirma Ajansi IARC mikrodalga ve milimetrik dalgalari da icinde bulunduran radyo frekans elektromanyetik alanlarin insanlar icin muhtemelen kanserojen oldugunu belirten bir bildiri yayinladi Potansiyel biyolojik etkiler acisindan bakildiginda spektrumun iyonlastirici olmayan kismi 3 alt bolume ayrilabilir Elektron uyariminin meydana gelebilecegi optik radyasyon gorunur isik kizilotesi isik Dalga boyunun cisimden daha kisa oldugu kisim Uyarilmis akim ile isi olusabilir Buna ek olarak baska biyolojik yan etkiler olduguna dair iddialar bulunmaktadir Bu tarz etkiler iyi anlasilmaz ve hatta genellikle reddedilir Mikrodalga ve daha yuksek frekansli radyo frekansi Dalga boyunun cisimden daha uzun oldugu kisim Uyarilmis akim ile isi nadiren olusur Daha dusuk frekansli radyo frekansi sebeke frekanslari statik alanlar Kaynak Dalga Boyu Frekans Biyolojik efektlerUVA Siyah isik Gunes isigi 318 400 nm 750 950 THz Goz katarakt deri eritim artan pigmentasyonGunes Isigi ates LEDs Ampul 400 780 nm 385 750 THz Deri goz fotokimyasal amp termal retina yaralanmasiGunes isigi termal radyasyon Ampul uzaktan kontrol 780 nm 1 4 µm 215 385 THz Termal retina yaralanmasi termal katarakt deri yanmasiIR B Gunes isigi termal radyasyon Ampul 1 4 3 µm 100 215 THz Goz kornea yanmasi katarakt deri yanmasiIR C Gunes isigi termal radyasyon ampul 3 µm 1 mm 300 GHz 100 THz Goz kornea yanmasi katarakt ateslenmeMikrodalga PCS telefonlar bazi mobil telefonlar mikrodalga firinlar kablosuz telefonlar milimetre dalgalari havalimanlari milimtre tarayicilari hareket sensorleri uzun mesafeli telekomunikasyon radar Wi Fi 1 mm 33 cm 1 300 GHz Doku isinmasiRadyo frekans radyasyonu mobil telefonlar televizyon FM AM kisdalga CB kablosuz telefonlar 33 cm 3 km 100 kHz 1 GHz Vucudun isinmasi vucut sicakliginin artmasiDusuk frekans RF Guclu cizgiler gt 3 km lt 100 kHz Vucutta elektrik yuklenmesi sinir bozuklugu amp kas tepkileriDurgun alan Guclu manyetikler MRI Sonsuz 0 Hz Teknik olarak statik alanlar radyasyon degildir Manyetik bas donmesi mide bulantisi vucut yuzeyindeki elektrik yukIyonlastirici olmayan elektromanyetik radyasyon turleriYakin Ultraviyole radyasyonu Ultraviyole isinlari cilt yaniklarina ya da katarakta yol acabilir Ultraviyole isinlari enerjilerine gore yakin orta ve uzak ultraviyole olarak siniflandirilir Yakin ve orta ultraviyole isinlari teknik olarak iyonlastirici degildir ancak butun UV dalga boylari bir olcuye kadar iyonlasma ile benzer fotokimyasal tepkimelere sebep olabilir DNA hasari ve kanser gelisimi de bunun icindedir 10 elektron voltun uzerindeki UV radyasyonu 125 nm den daha kisa dalga boyu iyonlastirici olarak dusunulur Ancak 3 1 400 nm elektron volttan 10 elektron volta cikan UV spektrumunun geri kalani teknik olarak iyonlastirici olmasa da isi disinda baska yollarla molekullere zarar verecek fotokimyasal tepkimelere sebep olabilir Bu tepkimeler iyonlastirici radyasyonun sebep oldugu tepkimelere genellikle cok benzer oldugundan UV spektrumunun tumu genelde iyonlastirici radyasyonun biyolojik sistemlerin de icinde bulundugu bircok sistemle etkilesimine denk oldugu dusunulur Ornegin ultraviyole isini iyonlastirici olmayan seviyede olsa bile hucresel hasara yol acabilecek ve kanserojen ozellik tasiyabilecek serbest radikal tepkimelere yol acabilir Sekil olarak iyonlastirici olmayanlarin cogunu da iceren bircok UV bandinda DNA daki timin ikilisi formasyonu gibi fotokimyasal hasarlar meydana gelebilir Ultraviyole isinlari hucrelerde melanin ureterek gunese cikildiginda bronzlasmaya sebep olur UV radyasyonunun sebep oldugu radikal tepkimelerle ciltte Vitamin D uretilir Plastik nitelikli gunes gozlukleri genellikle UV isinlari gecirmez UV isinlarina asiri maruz kalmak gozde kar korlugune sebep olur Gozdeki bu hasar ozellikle denizde veya yerde kar oldugunda risk tasir Gorunur isik Isik ya da gorunur isik 400 ile 700 nm ya da 380 ile 750 nm dalga boylari arasinda insan gozuyle gorulebilen elektromanyetik radyasyon araligidir Daha genel bir tanim yapilacak olursa fizikciler isigi gorulebilir ya da gorulemeyen butun dalga boylarinin elektromanyetik radyasyonu olarak adlandirir Kizilotesi Kizilotesi IR isinim yaklasik olarak 1 ve 430 terahertz araliginda bir frekans seviyesine denk gelen 0 7 ile 300 mikrometre araliginda bir dalga boyuna sahip olan elektromanyetik radyasyondur Kizilotesi dalga boylari gorulebilir isigin dalga boyundan daha uzundur ama mikrodalga terahertz isiniminin dalga boyundan daha kisadir Parlak gunes isigi deniz seviyesinde metre kare basina 1 kilovatti asan parlaklik yaratir Bu enerjinin 527 vatti kizilotesi radyasyon 445 vatti gorunur isik ve 32 vatti ultraviyole radyasyonudur Mikrodalga Mikrodalgalar 1 metre kadar uzun ya da 1 milimetre kadar kisa olabilen ya da bu rakamlara denk olarak 300 Mhz 0 3 Ghz ve 300 Ghz arasinda frekansli dalga boylarina sahip olan elektromanyetik dalgalardir Bu genel tanimin icinde hem UHF hem EHF milimetrik dalga vardir ve cesitli kaynaklar farkli sinirlar kullanir Her durumda mikrodalga radyo frekans muhendislerinin genellikle dusuk siniri 1 Ghz 30 cm yuksek siniri 100 Ghz 3 mm olarak belirledigi minimum butun SHF bandini icerir 3 ile 30 Ghz ya da 10 ile 1 cm arasi Uygulamalar arasinda cep telefonlari hava durumu radarlari hava alanlarindaki x ray cihazlari mikrodalga firin uzaktan algilama uydulari ve radyo ve uydu iletisimi bulunmaktadir Radyo dalgalari Radyo dalgalari elektromanyetik spektrumda kizilotesi isinlardan daha uzun dalga boyuna sahip olan bir elektromanyetik radyasyon turudur Diger elektromanyetik dalgalar gibi radyo dalgalari da isik hizinda hareket eder Dogal yollarla olusan radyo dalgalari simsek ya da astronomik nesneler ile meydana gelir Sabit ve hareketli radyo iletisimi radyo televizyon yayinciligi radar ve diger navigasyon sistemleri uydu iletisimi bilisim agi ve diger bircok uygulama icin yapay olarak olusturulan radyo dalgalari kullanilir Radyo dalgalarinin farkli frekanslari atmosferde farkli yayilma ozelliklerine sahiptir Uzun dalgalar Dunya nin bir kismini surekli olarak kaplayabilir Daha kisa dalgalar ise iyonosferden yansiyabilir ve Dunya nin etrafinda dolasabilir Cok daha kisa dalga boylari cok az bukulur veya yansir ve bir gorus cizgisinde hareket eder Cok dusuk frekans VLF Cok dusuk frekans VLF 3 ile 30 kHz araligindaki radyo frekanslaridir Radyo spektrumunun bandindaki band genisligi fazla olmadigindan radyo navigasyonunda oldugu gibi yalnizca en basit sinyaller kullanilir Cok dusuk frekans dalga boylari 10 ile 1 mira metre araliginda oldugundan 10 km ye denk gelen ve artik kullanilmayan metrik birim ayni zamanda mira metre bandi ya da mira metre dalgasi olarak bilinir Asiri dusuk frekans ELF Asiri dusuk frekans ELF 300 Hz ile 3 kHz araligindaki radyasyon frekansidir Atmosfer bilimde genellikle verilen alternatif tanimda bu aralik 3 Hz ile 3 kHz dir Bu konu ile ilgili manyetosfer bilimde daha dusuk frekansli elektromanyetik dalgalar 3 Hz nin altinda olusan frekans ULF Ultra Low Frequency Asiri Dusuk Frekans araligindaki frekanslar olarak dusunulur ULF de bu sebeple Uluslararasi Telekomunikasyon Birligi ITU International Telecommunications Union radyo bandinda farkli olarak tanimlanmistir Termal radyasyon Dunya da en cok karsilasilan sicakliklarda olustugunda kizilotesi radyasyon ile es anlama gelen termal radyasyon bir nesnenin yuzeyinin termal enerjisini elektromanyetik dalgalar seklinde yansitma surecidir Akkor ampul tarafindan yayilan gorunur isik ve kizilotesi isinlar gibi evlerde bulunan isiticilardan kizilotesi isitma lambalarindan veya firinlardan yayilan kizilotesi radyasyon termal radyasyona ornektir Akkor telli lambadan yayilan gorunur isik ve kizilotesi isinlar mavi yuksek frekanslari yaymak icin yeterince sicak olmadigindan sarimsi bir renkte gorunur ve floresan lambalar termal degildir ve daha mavi gorunebilir Termal radyasyon molekullerdeki yuklu taneciklerin hareketinden kaynaklanan enerji elektromanyetik dalgalarin isi ve isik yayan enerjiye radyan enerji donusmesiyle olusur Termal radyasyondan yayilan dalga frekansi yalnizca sicakliga bagli olan bir olasilik dagilimidir ve kara cisim icin tarafindan belirlenen frekanslarda olusur Kaynakca Ionizing amp Non Ionizing Radiation 29 Agustos 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 30 Ocak 2015 a b c d John E Moulder 20 Ekim 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 30 Ocak 2015 Kwan Hoong Ng 20 22 Ekim 2003 Non Ionizing Radiations Sources Biological Effects Emissions and Exposures PDF Proceedings of the International Conference on Non Ionizing Radiation at ICNIR2003 Electromagnetic Fields and Our Health 19 Subat 2015 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 30 Ocak 2015 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 30 Ocak 2015