Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Veri yolu, bilgisayar yapısında, bilgisayarın içindeki parçalar arasında ya da bilgisayarlar arasında verileri ya da gücü transfer eden bir alt sistemdir ve genellikle aygıt yürütme (device driver) yazılımı tarafından kontrol edilir. Nokta- nokta bağlantısının (point- to point connection) tersine, veri yolu, birçok çevresel aygıtı aynı takım kablo ile mantıksal olarak bağlayabilir. Her bir veri yolu kendi bağlayıcılarını fiziksel fiş aygıtlarına, kartlara veya kabloların tümüne karşı tanımlar.
Tarihçe
İlk bilgisayar veri yolları, tam olarak paralel elektriksel veri yollarıydı, fakat bu terim şimdilerde paralel elektiriksel veri yolu ile aynı mantıkta işlevsellik sağlayan herhangi bir fiziksel düzenleme için kullanılıyor. Modern bilgisayar veri yolları hem paralel hem de kısa-seri (bit-serial) bağlantılarını kullanabilir, ya multidrop (elektiriksel paralel) ya da DAISY CHAIN topoloji elektrik tesisatı ile donatılabilir ya da USB’de olduğu gibi, çevrilmiş hareket noktası ile bağlanabilir.
İlk bilgisayar veri yolları belleğe ya da çevresel aygıtlara bağlanmış tel yumaklarıydı. Bunlar, elektiriksel veri yollarının ya da elektrik bağlama çubuklarının ardından isimlendirilmiştir. Neredeyse her zaman, bellek için bir veri yolu ve çevresel aygıtlar için başka bir veri yolu vardır ve bunlar farklı talimatlarla, tamamen farklı zamanlama ve protokol ile giriş yaparlar.
Birinci engel, kesilmeler (interrupts) kullanmaktı. İlk bilgisayarlar çevresel aygıtların hazır olması için bir halka içinde bekleyerek I/O (input/output) görevini gerçekleştirirlerdi. Bu da başka görevler de yapmak zorunda olan programlar için zaman kaybı olurdu. Ayrıca, eğer program diğer görevleri yapmak için girişimde bulunursa, programın tekrar kontrol etmesi çok uzun sürebilirdi ve verilerin kaybolmasıyla sonuçlanabilirdi. Bu nedenle mühendisler merkezi işlem birimi (MİB) ile arasını açmak için çevresel aygıtları hazırladılar. Kesilmeler öncelikli olmak zorundaydı, çünkü MİB bir seferde sadece bir çevresel aygıtın üstesinden gelebilir ve bazı aygıtlar diğerlerinden daha kritik zamanlı olabilirdi.
Bundan bir süre sonra, bazı bilgisayarlar bellek ile birkaç MİB arasında paylaşıma başladı. Bu bilgisayarlarda buna ek olarak veri yoluna ulaşım öncelikli hale getirilmeliydi.
Kesilmeleri ya da veri yoluna ulaşımı öncelikli hale getirmenin klasik ve basit yolu DAİSY CHAİN’di.
İki veri yoluna sahip DEC, küçük, kütle oluşturan bilgisayarlar ve bellek veri yolunu içindeki klasör oluşturmuş çevresel aygıtlar için gereksiz ve pahalı görünüyordu; öyle ki aygıtlar bellek yerleri gibi algılanıyordu. Zamanında, bu çok cesaret isteyen bir tasarımdı. Yalnız kendi menfaatini düşünen kimseler başarısızlığın habercisiydi.
Ilk mikrobilgisayar veri yolu sistemleri gerçekte MİB’nin bacaklarına (pins) bağlı pasif arka planlardı. Bellek ve diğer aygıtlar aynı adres ve MİB’nin kendisinin kullandığı veri bacakları kullanılarak, paralel bağlanarak veri yoluna eklendi. Bazı örneklerde, IBM PC gibi, talimatlar hala MİB’nden, gerçek I/O veri yolu gerçekleştirmekte kullanılabilir ve sinyaller oluşturur.
Birçok mikrodenetleyicilerde ve gömülü sistemlerde, I/O veri yolu hala yoktur. İletişim MİB tarafından kontrol edilir, bunlar bellek blokları gibi aygıtlardan gelen verileri okur ve yazar, bunların hepsi MİB’nin hızını kontrol eden bir merkezi saat tarafından zamanlanmıştır. Aygıtlar diğer MİB bacaklarına işaret vererek bakım ister, tipik olarak kesilmelerin bazı formlarını kullanırlar.
Örneğin, bir disk sürücü denetleyicisi yeni verinin okunmaya hazır olduğunu MİB’ne işaret eder, bu noktada MİB belleği okuyarak, disk sürücüsünün uygun yerine gönderir. Neredeyse tüm ilk bilgisayarlar, ALTAİR’in içindeki S-100 veri yolundan başlayarak, 1980'ler deki IBM PC’ye kadar bu tarzda üretilmişlerdir.
Bu basit veri yolu sistemlerinin genel-amaç bilgisayarları için ciddi dezavantajları vardı. veri yolunun üzerindeki her donanımın aynı hızda olması gerekir, bu nedenle tek bir saati paylaşırlar.
MİB’nin hızını artırmak kolay bir iş değildir, çünkü buna ek olarak tüm aygıtların da hızı artırılmak zorundadır. Bu genellikle garip bir duruma yol açar, çok hızlı MİB'leri bilgisayardaki diğer aygıtlarla iletişim kurabilmek için yavaşlamak zorundadır. Embedded sistemler kısa süre kabul edilebilir olsa da, bu problem kâr amaçlı bilgisayarlarda uzun süre tolere edilemez.
Diğer bir problem de, MİB her işlem için gereklidir, bu nedenle eğer MİB başka işlerle meşgulse, veri yolu tarafından üretilen gerçek iş çarpıcı bir şekilde değer kaybedebilir.
Bu tip veri yolu sistemlerinin yapılandarılması, sıradan bir aygıt tarafından yapılğı zaman, zordur. Tipik olarak, her eklenen PC board’u bellek adreslerini, I/O adreslerini, öncelikli kesilme(interrupt) ve kesilme numaralarını belirlemek için, birçok geçici olarak kullanılan bağlantı teline gereksinim duyulur.
İkinci nesil
‘İkinci nesil veri yolu sistemleri Nuveriyolu gibi bu problemlerin bazılarına hitap eder. Bunlar tipik olarak bilgisayarı iki farklı ‘dünya’ya böler, aralarında bir veri yolu denetleyicisi ile, MİB ve bellek bir tarafta, çeşitli aygıtlar diğer tarafta. Bu; veri yolunu etkilemeden MİB’nin hızını artmasını sağlar. Bu aynı zamanda bilgilerin MİB’nden kartlara ve denetleyicilere dağılması yükünün çoğunu kaldırır, böylece veri yolunun üzerindeki aygıtlar MİB’nin müdahalesi olmadan birbirleriyle iletişim kurabilirler. Bu ‘gerçek dünya’ performansının daha iyi olmasını sağlar, bunun yanı sıra çok daha kopleks kartlara ihtiyaç duyar. Bu veri yolları aynı zamanda, veri yolunun boyut olarak daha büyük olması nedeniyle hız konularına da hitap etmektedir, ilk nesildeki 8-bitlik paralel veri yollarından, ikinci nesilde 16 ya da 32-bit e doğru artar, buna ek olarak geçici olarak kullanılan bağlantı tellerinin (jumpers) yerine geçmek için yazılım planı eklenir (şimdilerde Plug-n-play olarak standardize edilmiştir).
Ama bu yeni sistemler eski benzerleri gibi bir özellik taşır, bu da veri yolunun üzerindeki her şeyin aynı hızda iletişim kurma zorunluluğudur. MİB şimdilerde diğerlerinden ayrılmış ve korkusuzca hızını artırabilse de, MİB’leri ve bellek hızlarını iletişim içinde bulundukları veri yollarından daha süratle arttırır. Bunun sonucu da veri yolu, modern sistem için gerekli olandan çok daha yavaş bir şekilde hızlanır ve mekanizma verilerden yoksun kalır. Bu probleme en genel örnek, PCI gibi yeni veri yolu sistemlerinde bile video kartları çabucak biter ve bilgisayarlar sadece video kartını okumak için AGP(accelerated graphics port) bulundurmaya başladılar. 2004'ten beri high-end video kartları ile hızla büyüyen AGP PCI Express veri yolunun yerini aldı.
Artan sayıdaki dış aygıtlar ek olarak kendi veri yolu sistemleriyle çalışmaya başladılar. Disk sürücüsü ilk kez tanıtılırken, makineye veri yolundaki bir kart fişi ile eklenir, bu nedenle veri yolunun üzerinde çok sayıda slot vardır. Fakat 1980 ve 1990 dan itibaren, SCSI(small computer system interface) ve IDE(integrated drive electronics) gibi yeni sistemler bu ihtiyacı karşılamak için ortaya çıktı ve modern sistemlerde birçok slotun boş kalmasını sağladı. Şimdilerde tipik bir makinede farklı aygıtları destekleyen yaklaşık 5 farklı veri yolu vardır.
Daha sonra yaralı bir ayrım popüler olmaya başladı; çevresel(external) veri yoluna karşılık yerel (local) veri yolu kavramı. Yerel veri yolu sistemleri içerideki aygıtlarda kullanılmak için, örneğin, grafik kartları, çevresel veri yolu ise tarayıcı(scanner) gibi dış aygıtların eklenmesi için tasarlandı. ‘Yerel‘ aynı zamanda VL-veri yolu ve PCI işlemcisi ISA’dan daha yakındır anlamına da gelir. IDE kullanılış şekline göre bir çevresel veri yoludur fakat daima makinenin içinde bulunur. ‘yerel’
Üçüncü nesil
HyperTransport ve InfiniBand dahil olmak üzere ‘üçüncü nesil’ veri yolları şimdilerde markete gelme aşamasında. Bunlar hafıza ve video kartlarını besleyebilmek için gerekli çok yüksek hızlara çıkabilen özelikler kapsar, bunun yanı sıra disk sürücüleri gibi daha yavaş aygıtlarla iletişim kurarken yavaşlarlar. Aynı zamanda fiziksel bağlantılarında çok esnek olmaya yatkındır ve bu hem dahili(internal) veri yollarında hem de farklı makineleri birbirine bağlamada kullanılmasına olanak sağlar. Farklı istekleri karşılamaya çalışırken, kompleks problemlere yol açabilir, bu nedenle bu sistemlerdeki işin büyük bölümü donanım’ın(hardware) kendisinin tersine yazılım(software) tasarımı ile alakalıdır. Genel olarak, üçüncü nesil veri yolları network gibi görünmeye veri yolunun orijinal kavramından daha yatkındır, ilk sistemlerden daha yüksek protokole ihtiyaç duyarlar, böylece birçok aygıtın veri yolu aynı zamanda kullanmasına olanak sağlar.
Diğer bir yol, entegre devreler daha önceden tasarlanmış mantıkla tasarlanır, ‘entelektüel özellik’. Wishbone gibi veri yolları entegre devrelerin birbirleriyle iletişimine olanak sağlayacak şekilde geliştirilmiştir.
Tanım
Bir zamanlar ‘veri yolu’ elektriksel paralel sistem, MİB üzerindeki pinler ile aynı ya da benzer elektrik ileticileri, anlamına gelmekteydi. Şu anda durum bu şekilde değil, modern sistemler veri yolları ve ağlar arasında veri yolları yaymaktadır.
Veri yolları verileri birçok veri yoluna dağıtan paralel veri yolu ya da verileri bit-serial biçimde dağıtan seri veri yolları olabilir. Fazladan güç ve kontrol bağlayıcıları, diferansiyel sürücüler ve her yönde veri bağlayıcılarının eklenmesi, birçok seri veri yolunun I²C seri veri yolunda kullanılan minimum ikiden daha fazla iletkene sahip olduğu anlamına gelir. Veri hızı arttıkça, zamanlamada çarpıklık ve veri yollarının karışması gibi problemlerin üstesinden gelmek daha zorlaşır. Bu probleme kısmi çözüm, veri yolunda çifte pompa yapmaktır. Çoğunlukla, daha az elektiriksel bağlantısı olmasına rağmen, seri veri yolu daha yüksek veri derecelerinde paralel veri yoluna oranla daha iyi iş görür. Çünkü doğal olarak seri veri yollarında zamanlamada çarpıklık ve veri yollarının karışması ile karşılaşılmaz. Buna örnek olarak USB, FireWire ve Serial ATA verilebilir. Multidrop bağlantılar hızlı seri veri yollarıyla çok iyi çalışmaz, bu nedenle birçok modern seri veri yolu DAİSY CHAİN veya HUB modelini kullanır.
Birçok bilgisayar hem dahili(internal) hem de çevresel(external) veri yoluna sahiptir. Dahili(Internal) veri yolu bilgisayarın tüm dahili(internal) parçalarını ana boarda bağlar. (ve bu nedenle, MİB ve dahili (internal) bellek). Bu tip veri yolları yerel(local) veri yolu olarak da adlandırılabilir, çünkü bunlar diğer makinaları veya bilgilgisayarın çevresel(external) aygıtlarını değil, yerel(local) aygıtlarını bağlarlar. Çevresel (external) veri yolu çevresel (external) kısımları ana boarda bağlar.
Aradaki farkın büyük çoğunluğu pratik yerine kavramsal olsa bile, Ethernet gibi Network bağlantıları genellikle veri yolu olarak kabul edilmez. InfiniBand ve HyperTransport gibi teknolojilerin gelmesi, networkler ve veri yolları arasındaki sınırı bulandırdı. Veri yolunda dahili(internal) ve çevresel(external) arasındaki çizgi bazen belirsizleşti, I²C hem dahili(internal) hem de çevresel(externall) veri yolu olarak kullanılabilir (erişim(access) veri yolu olarak da bilinir) ve InfiniBand hem PCI gibi dahili(internal) veri yolunun hem de Fibre Channel gibi çevresel(external) veri yolunun yerine geçebilir.
Kişisel bilgisayarlara genellikle laptoplara modern eğilim, modem jack, Cat5, USB, headphone jack ve opsiyonel VGA veya FireWire dışındaki tüm çevresel(external) bağlantıları çıkarma yönünde ilerlemekte.
Veri yolu yapısı
Ağ (Network)'da esas programcı veri trafiğini kontrol eder. Veriler transfer edilirken bilgisayar programcıya mesaj gönderir bu da istekleri sıraya koyar. Bu mesaj ağ (network) noktalarının her birine yayılan tanıtma kodu içerir. Programcı öncelikleri yapar ve veri yolu mevcut olduğu sürece alıcıya bildirir.
Tanıtılan nokta mesajı alır ve iki bilgisayar arasında veri transferini yapar. Veri transferini tamamlayınca, programcının sıralamasında bir sonraki istek için veri yolu serbest kalır.
Veri yolunun avantajı: Bilgisayara direkt olarak ulaşılabilir ve mesaj çok basit ve hızlı bir yolla iletilebilir. Dezavantaj: sıklık ve öncelik trafiğini organize edebilmek için programcıya ihtiyacı vardır.
Kaynakça
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Veri yolu bilgisayar yapisinda bilgisayarin icindeki parcalar arasinda ya da bilgisayarlar arasinda verileri ya da gucu transfer eden bir alt sistemdir ve genellikle aygit yurutme device driver yazilimi tarafindan kontrol edilir Nokta nokta baglantisinin point to point connection tersine veri yolu bircok cevresel aygiti ayni takim kablo ile mantiksal olarak baglayabilir Her bir veri yolu kendi baglayicilarini fiziksel fis aygitlarina kartlara veya kablolarin tumune karsi tanimlar En alttaki 32 bit geleneksel PCI ye kiyasla dort PCI Express veri yolu kart yuvasi yukaridan alttaki ikinciye kadar x4 x16 x1 ve x16 TarihceIlk bilgisayar veri yollari tam olarak paralel elektriksel veri yollariydi fakat bu terim simdilerde paralel elektiriksel veri yolu ile ayni mantikta islevsellik saglayan herhangi bir fiziksel duzenleme icin kullaniliyor Modern bilgisayar veri yollari hem paralel hem de kisa seri bit serial baglantilarini kullanabilir ya multidrop elektiriksel paralel ya da DAISY CHAIN topoloji elektrik tesisati ile donatilabilir ya da USB de oldugu gibi cevrilmis hareket noktasi ile baglanabilir Ilk bilgisayar veri yollari bellege ya da cevresel aygitlara baglanmis tel yumaklariydi Bunlar elektiriksel veri yollarinin ya da elektrik baglama cubuklarinin ardindan isimlendirilmistir Neredeyse her zaman bellek icin bir veri yolu ve cevresel aygitlar icin baska bir veri yolu vardir ve bunlar farkli talimatlarla tamamen farkli zamanlama ve protokol ile giris yaparlar Birinci engel kesilmeler interrupts kullanmakti Ilk bilgisayarlar cevresel aygitlarin hazir olmasi icin bir halka icinde bekleyerek I O input output gorevini gerceklestirirlerdi Bu da baska gorevler de yapmak zorunda olan programlar icin zaman kaybi olurdu Ayrica eger program diger gorevleri yapmak icin girisimde bulunursa programin tekrar kontrol etmesi cok uzun surebilirdi ve verilerin kaybolmasiyla sonuclanabilirdi Bu nedenle muhendisler merkezi islem birimi MIB ile arasini acmak icin cevresel aygitlari hazirladilar Kesilmeler oncelikli olmak zorundaydi cunku MIB bir seferde sadece bir cevresel aygitin ustesinden gelebilir ve bazi aygitlar digerlerinden daha kritik zamanli olabilirdi Bundan bir sure sonra bazi bilgisayarlar bellek ile birkac MIB arasinda paylasima basladi Bu bilgisayarlarda buna ek olarak veri yoluna ulasim oncelikli hale getirilmeliydi Kesilmeleri ya da veri yoluna ulasimi oncelikli hale getirmenin klasik ve basit yolu DAISY CHAIN di Iki veri yoluna sahip DEC kucuk kutle olusturan bilgisayarlar ve bellek veri yolunu icindeki klasor olusturmus cevresel aygitlar icin gereksiz ve pahali gorunuyordu oyle ki aygitlar bellek yerleri gibi algilaniyordu Zamaninda bu cok cesaret isteyen bir tasarimdi Yalniz kendi menfaatini dusunen kimseler basarisizligin habercisiydi Ilk mikrobilgisayar veri yolu sistemleri gercekte MIB nin bacaklarina pins bagli pasif arka planlardi Bellek ve diger aygitlar ayni adres ve MIB nin kendisinin kullandigi veri bacaklari kullanilarak paralel baglanarak veri yoluna eklendi Bazi orneklerde IBM PC gibi talimatlar hala MIB nden gercek I O veri yolu gerceklestirmekte kullanilabilir ve sinyaller olusturur Bircok mikrodenetleyicilerde ve gomulu sistemlerde I O veri yolu hala yoktur Iletisim MIB tarafindan kontrol edilir bunlar bellek bloklari gibi aygitlardan gelen verileri okur ve yazar bunlarin hepsi MIB nin hizini kontrol eden bir merkezi saat tarafindan zamanlanmistir Aygitlar diger MIB bacaklarina isaret vererek bakim ister tipik olarak kesilmelerin bazi formlarini kullanirlar Ornegin bir disk surucu denetleyicisi yeni verinin okunmaya hazir oldugunu MIB ne isaret eder bu noktada MIB bellegi okuyarak disk surucusunun uygun yerine gonderir Neredeyse tum ilk bilgisayarlar ALTAIR in icindeki S 100 veri yolundan baslayarak 1980 ler deki IBM PC ye kadar bu tarzda uretilmislerdir Bu basit veri yolu sistemlerinin genel amac bilgisayarlari icin ciddi dezavantajlari vardi veri yolunun uzerindeki her donanimin ayni hizda olmasi gerekir bu nedenle tek bir saati paylasirlar MIB nin hizini artirmak kolay bir is degildir cunku buna ek olarak tum aygitlarin da hizi artirilmak zorundadir Bu genellikle garip bir duruma yol acar cok hizli MIB leri bilgisayardaki diger aygitlarla iletisim kurabilmek icin yavaslamak zorundadir Embedded sistemler kisa sure kabul edilebilir olsa da bu problem kar amacli bilgisayarlarda uzun sure tolere edilemez Diger bir problem de MIB her islem icin gereklidir bu nedenle eger MIB baska islerle mesgulse veri yolu tarafindan uretilen gercek is carpici bir sekilde deger kaybedebilir Bu tip veri yolu sistemlerinin yapilandarilmasi siradan bir aygit tarafindan yapilgi zaman zordur Tipik olarak her eklenen PC board u bellek adreslerini I O adreslerini oncelikli kesilme interrupt ve kesilme numaralarini belirlemek icin bircok gecici olarak kullanilan baglanti teline gereksinim duyulur Ikinci nesil Ikinci nesil veri yolu sistemleri Nuveriyolu gibi bu problemlerin bazilarina hitap eder Bunlar tipik olarak bilgisayari iki farkli dunya ya boler aralarinda bir veri yolu denetleyicisi ile MIB ve bellek bir tarafta cesitli aygitlar diger tarafta Bu veri yolunu etkilemeden MIB nin hizini artmasini saglar Bu ayni zamanda bilgilerin MIB nden kartlara ve denetleyicilere dagilmasi yukunun cogunu kaldirir boylece veri yolunun uzerindeki aygitlar MIB nin mudahalesi olmadan birbirleriyle iletisim kurabilirler Bu gercek dunya performansinin daha iyi olmasini saglar bunun yani sira cok daha kopleks kartlara ihtiyac duyar Bu veri yollari ayni zamanda veri yolunun boyut olarak daha buyuk olmasi nedeniyle hiz konularina da hitap etmektedir ilk nesildeki 8 bitlik paralel veri yollarindan ikinci nesilde 16 ya da 32 bit e dogru artar buna ek olarak gecici olarak kullanilan baglanti tellerinin jumpers yerine gecmek icin yazilim plani eklenir simdilerde Plug n play olarak standardize edilmistir Ama bu yeni sistemler eski benzerleri gibi bir ozellik tasir bu da veri yolunun uzerindeki her seyin ayni hizda iletisim kurma zorunlulugudur MIB simdilerde digerlerinden ayrilmis ve korkusuzca hizini artirabilse de MIB leri ve bellek hizlarini iletisim icinde bulunduklari veri yollarindan daha suratle arttirir Bunun sonucu da veri yolu modern sistem icin gerekli olandan cok daha yavas bir sekilde hizlanir ve mekanizma verilerden yoksun kalir Bu probleme en genel ornek PCI gibi yeni veri yolu sistemlerinde bile video kartlari cabucak biter ve bilgisayarlar sadece video kartini okumak icin AGP accelerated graphics port bulundurmaya basladilar 2004 ten beri high end video kartlari ile hizla buyuyen AGP PCI Express veri yolunun yerini aldi Artan sayidaki dis aygitlar ek olarak kendi veri yolu sistemleriyle calismaya basladilar Disk surucusu ilk kez tanitilirken makineye veri yolundaki bir kart fisi ile eklenir bu nedenle veri yolunun uzerinde cok sayida slot vardir Fakat 1980 ve 1990 dan itibaren SCSI small computer system interface ve IDE integrated drive electronics gibi yeni sistemler bu ihtiyaci karsilamak icin ortaya cikti ve modern sistemlerde bircok slotun bos kalmasini sagladi Simdilerde tipik bir makinede farkli aygitlari destekleyen yaklasik 5 farkli veri yolu vardir Daha sonra yarali bir ayrim populer olmaya basladi cevresel external veri yoluna karsilik yerel local veri yolu kavrami Yerel veri yolu sistemleri icerideki aygitlarda kullanilmak icin ornegin grafik kartlari cevresel veri yolu ise tarayici scanner gibi dis aygitlarin eklenmesi icin tasarlandi Yerel ayni zamanda VL veri yolu ve PCI islemcisi ISA dan daha yakindir anlamina da gelir IDE kullanilis sekline gore bir cevresel veri yoludur fakat daima makinenin icinde bulunur yerel Ucuncu nesilHyperTransport ve InfiniBand dahil olmak uzere ucuncu nesil veri yollari simdilerde markete gelme asamasinda Bunlar hafiza ve video kartlarini besleyebilmek icin gerekli cok yuksek hizlara cikabilen ozelikler kapsar bunun yani sira disk suruculeri gibi daha yavas aygitlarla iletisim kurarken yavaslarlar Ayni zamanda fiziksel baglantilarinda cok esnek olmaya yatkindir ve bu hem dahili internal veri yollarinda hem de farkli makineleri birbirine baglamada kullanilmasina olanak saglar Farkli istekleri karsilamaya calisirken kompleks problemlere yol acabilir bu nedenle bu sistemlerdeki isin buyuk bolumu donanim in hardware kendisinin tersine yazilim software tasarimi ile alakalidir Genel olarak ucuncu nesil veri yollari network gibi gorunmeye veri yolunun orijinal kavramindan daha yatkindir ilk sistemlerden daha yuksek protokole ihtiyac duyarlar boylece bircok aygitin veri yolu ayni zamanda kullanmasina olanak saglar Diger bir yol entegre devreler daha onceden tasarlanmis mantikla tasarlanir entelektuel ozellik Wishbone gibi veri yollari entegre devrelerin birbirleriyle iletisimine olanak saglayacak sekilde gelistirilmistir TanimBir zamanlar veri yolu elektriksel paralel sistem MIB uzerindeki pinler ile ayni ya da benzer elektrik ileticileri anlamina gelmekteydi Su anda durum bu sekilde degil modern sistemler veri yollari ve aglar arasinda veri yollari yaymaktadir Veri yollari verileri bircok veri yoluna dagitan paralel veri yolu ya da verileri bit serial bicimde dagitan seri veri yollari olabilir Fazladan guc ve kontrol baglayicilari diferansiyel suruculer ve her yonde veri baglayicilarinin eklenmesi bircok seri veri yolunun I C seri veri yolunda kullanilan minimum ikiden daha fazla iletkene sahip oldugu anlamina gelir Veri hizi arttikca zamanlamada carpiklik ve veri yollarinin karismasi gibi problemlerin ustesinden gelmek daha zorlasir Bu probleme kismi cozum veri yolunda cifte pompa yapmaktir Cogunlukla daha az elektiriksel baglantisi olmasina ragmen seri veri yolu daha yuksek veri derecelerinde paralel veri yoluna oranla daha iyi is gorur Cunku dogal olarak seri veri yollarinda zamanlamada carpiklik ve veri yollarinin karismasi ile karsilasilmaz Buna ornek olarak USB FireWire ve Serial ATA verilebilir Multidrop baglantilar hizli seri veri yollariyla cok iyi calismaz bu nedenle bircok modern seri veri yolu DAISY CHAIN veya HUB modelini kullanir Bircok bilgisayar hem dahili internal hem de cevresel external veri yoluna sahiptir Dahili Internal veri yolu bilgisayarin tum dahili internal parcalarini ana boarda baglar ve bu nedenle MIB ve dahili internal bellek Bu tip veri yollari yerel local veri yolu olarak da adlandirilabilir cunku bunlar diger makinalari veya bilgilgisayarin cevresel external aygitlarini degil yerel local aygitlarini baglarlar Cevresel external veri yolu cevresel external kisimlari ana boarda baglar Aradaki farkin buyuk cogunlugu pratik yerine kavramsal olsa bile Ethernet gibi Network baglantilari genellikle veri yolu olarak kabul edilmez InfiniBand ve HyperTransport gibi teknolojilerin gelmesi networkler ve veri yollari arasindaki siniri bulandirdi Veri yolunda dahili internal ve cevresel external arasindaki cizgi bazen belirsizlesti I C hem dahili internal hem de cevresel externall veri yolu olarak kullanilabilir erisim access veri yolu olarak da bilinir ve InfiniBand hem PCI gibi dahili internal veri yolunun hem de Fibre Channel gibi cevresel external veri yolunun yerine gecebilir Kisisel bilgisayarlara genellikle laptoplara modern egilim modem jack Cat5 USB headphone jack ve opsiyonel VGA veya FireWire disindaki tum cevresel external baglantilari cikarma yonunde ilerlemekte Veri yolu yapisiAg Network da esas programci veri trafigini kontrol eder Veriler transfer edilirken bilgisayar programciya mesaj gonderir bu da istekleri siraya koyar Bu mesaj ag network noktalarinin her birine yayilan tanitma kodu icerir Programci oncelikleri yapar ve veri yolu mevcut oldugu surece aliciya bildirir Tanitilan nokta mesaji alir ve iki bilgisayar arasinda veri transferini yapar Veri transferini tamamlayinca programcinin siralamasinda bir sonraki istek icin veri yolu serbest kalir Veri yolunun avantaji Bilgisayara direkt olarak ulasilabilir ve mesaj cok basit ve hizli bir yolla iletilebilir Dezavantaj siklik ve oncelik trafigini organize edebilmek icin programciya ihtiyaci vardir Kaynakca