Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Geiger sayacı veya Geiger-Müller sayacı, iyonlaştırıcı radyasyonu tespit etmeye ve ölçmeye yarayan bir cihazdır. Cihaza adını veren Geiger–Müller tüpünün içindeki alçak-bansınçlı gaz tarafından üretilen iyonizasyonun kullanılmasıyla, alfa parçacıklarından, beta parçacıklarından veya gama ışınımlarından kaynaklanan nükleer ışımayı tespit eder. Taşınabilir ışıma (radyasyon) tetkik cihazı olarak geniş ve yaygın kullanımı nedeniyle, belki de toplumda en iyi bilinen ışıma (radyasyon) tespit cihazıdır.
 Açık-uç dedektörlü "iki-parçalı" tezgâh tipi Geiger–Müller sayacı. | |
| Diğer adları | Geiger sayacı |
|---|---|
| Kullanımı | Parçacık dedektörü |
| Mucidi | Hans Geiger |
| İlgili maddeler | |
Orijinal çalışma ilkesi 1908'de erken bir radyasyon bilimsel çalışmasında keşfedildi. Geiger-Müller tüpünün 1928'de ve sonrasındaki gelişiminden beri, cihazın güçlü algılama elamanından ve bağıl olarak düşük maliyetinden dolayı, radyasyon dozimetrisinde, tıp alanında, deney fiziğinde, nükleer endüstride, jeolojik keşiflerde ve diğer sahalarda popüler bir cihaz haline geldi. Fakat, yüksek radyasyon oranlarının ve gelen radyasyon enerjisinin ölçümlerinde kısıtlamalar vardır.
Çalışma ilkeleri
Geiger sayaç cihazı; Geiger-Müller tüpü ve işlemci ve ekran elektronik devreleri olmak üzere iki ana elamandan oluşur. Radyasyonu algılayan elaman doldurulmuş bir Geiger-Müller tüpüdür (genellikle helyum, neon veya halojen katkılı argon içerir) ki, kısacası – veya foton radyasyonu iyonlaşarak gazı iletken yaptığında– elektrik yükünü iletir. Tüpün her bir iyonlaşma olayını yükseltme özelliği vardır, bunu etkisi ile yapar ve kolayca ölçülebilen ve elektrik devre elemanlarından geçirilen bir akım atması üretir.
Okuma
Temel olarak iki tür radyasyon okuma yöntemi vardır; veya . Sayım gösterimi en basit olanıdır ve iyonlaşma olaylarının sayısıdır ki ya sayım oranı, genellikle "saniye başına sayım" ya da belirli bir zaman üzerinden toplamı şeklindedir. Sayım okuma yöntemi normalde alfa veya beta parçacıklarının tespitinde kullanılır. Radyasyon doz oranının gösterimi elde edilmesi daha karmaşık olandır ve sievert gibi bir birimle gösterilir. Bu gösterim çeşidi normalde gama veya X-ışını doz oranlarının ölçümünde kullanılır. G-M tüpü sadece radyasyonun varlığını tespit edebilir, fakat enerjisini tespit edemez ki, enerji iyonlaşma etkisini belirler. Sonuç olarak, doz oranı ölçümü G-M tüpünün kullanımını gerektirir, bu yüzden gösterimi tespit edilen sayımla ilişkilidir. Elektronik devreler bilinen katsayı ve çarpanları uygulayarak iki gösterim arasındaki dönüşümü yapar ki, bu dönüşüm de her bir cihazın kendisine özeldir ve ayrıca tasarımına ve kalibrasyonuna bağlıdır.
Okuma cihazı analog veya dijital olabilir ve gitgide artarak, modern cihazlar bir ana bilgisayar veya ağ ile seri iletişim imkânı tanımaktadırlar.
Genellikle iyonlaşma olaylarının sayısını temsilen klik sesi üretimi seçeneği de vardır. Bu özgün ses normalde el tipi veya taşınabilir Geiger sayaçlarıyla ilişkilidir. Bunun amacı kullanıcıya radyasyon oranını temsil eden ses geribeslemesini dinlerken aynı zamanda cihaza da yoğunlaşmasını sağlamaktır. Elektronik devreleri bağıl olarak yüksek değerli gerilim üretirler, tipik olarak 400-600 volt civarında, ki bu gerilim Geiger-Müller tüpünü çalışır duruma getirebilmek için uygulanır.
Kısıtlamalar
Geiger sayacında iki önemli kısıtlama vardır. Birincisi, Geiger-Müller tüpü gelen radyasyonun enerjisinin büyüklüğünden bağımsız olarak her zaman aynı değere sahip bir atma çıktısı verir. Diğeri ise, yüksek radyasyon dozlarının tüpün "ölü zamanı"ndan dolayı ölçülememesidir. Gazın her bir iyonlaşmasından sonra geçen süre zarfında tüp diğer iyonlaşmalara olan hassasiyetini yitir, böylece bu süreçte gelen radyasyon sayıma bir katkı yapmaz ve ölçülen doz veya oran gerçektekinden daha düşüktür. Tipik olarak ölü zaman tespit edilen sayım oranlarını yaklaşık 104'ten 105'e kadar saniye başına sayım kadar daha az gösterecektir, kullanılan sayacın karakteristiğine bağlı olarak. Bazı sayaçlar bunu dengeleyecek devreler içermelerine rağmen, yüksek radyasyon oranlarının daha kesin ölçümleri için cihazları tercih edilir.
Türleri ve uygulamaları
Bir Geiger sayacının uygulamalarını ve kullanmını bütünüyle tüpünün tasarımı belirler.
Parçacık tespiti
Geiger ilkesinin tarihteki ilk kullanımı alfa ve beta parçacıklarının tespiti içindi ve cihaz halen bugün de bu amaç için kullanılmaktadır. Alfa parçacıkları ve düşük enerjili beta parçacıkları serbest hava ortamında bile sınırlı bir mesafeye sahiptirler ve katı bir madde tarafından kolayca , bu yüzden "açık-uç" tipi GM tüpleri bu parçacıkların tespitinde kullanılır. Açık-uç bu parçacıkların asgari zayıflamayla geçişine izin verecek kadar ince ve genelde yoğunluğu 1.5 - 2.0 mg/cm2 civarında olacak şekilde tasarlanmıştır. Serbest havadan kaynaklanan zayıflamanın etkisini azaltabilmek için ve böylece alfa parçacıklarının verimli olarak tespit edilebilmesi için GM tüpünün penceresi radyasyon kaynağından 10mm civarında bir mesafede bulunmalıdır. Fakat, G-M tüpü bütün tespit edilen radyasyon çeşitleri için aynı değerde bir atma çıktısı verir, bu nedenle açık-uçlu Geiger sayacı alfa ve beta parçacıklarını birbirinden ayırdedemez. Açık-uç dedektörün bir başka çeşidi olan "Pankek" Geiger-Müller dedektörü daha geniş bir yüzey alanına sahiptir ve genellikle alfa/beta kirlenmesini gözlemek için kullanılır. Yüksek enerjili beta parçacıkları da tespit edilebilir ki bu "penceresiz" ince bir duvarlı bir tüple mümkündür. Bu tasarımda açık-uç bir dedektöre gerek yoktur. Tüp duvarları açık-uç dedektöründen daha güçlü bir durdurma gücüne sahip olmalarına karşın, yine de bu yüksek enerjili parçacıkların dedektör içindeki gaza ulaşmalarına izin verirler.
Geiger sayaçları halen genel amaçlı ve taşınabilir alfa/beta radyoaktif kirlenmeleri için ölçüm ve tespit cihazıdır, bunu düşük maliyetlerine, sağlamlıklarına ve göreceli olarak yüksek tespit verimliliklerine borçludurlar (özellikle de yüksek enerjili beta parçacıkları durumunda). Fakat alfa ve beta parçacıklarının ayırt edilebilmeleri veya bu parçacıkların enerji verilerinin elde edilebilmeleri için veya kullanılmalıdır. Bu tür cihazlar daha büyük bir dedektör yüzeyine sahip olabilirler ve böylece yüzey kirlenmelerinin denetlenmesi daha hızlı yapılabilir.
Gama ve X-ışını tespiti
Geiger sayaçları gama radyasyonunu tespit etmek için kullanılabilirler, bu amaç için penceresiz tüpler kullanılır. Fakat, gamaların tüple etkileşimi düşük olduğundan verimlilik %1 civarındadır,
hakkındaki bu makale foton radyasyonunun tespiti üzerine teknikleri içerir. Özet olarak, yüksek enerjili gamaların tespiti foton radyasyonunun tüp duvarını oluşturan malzemeyle etkileşimiyle ilişkilidir, genellikle 1–2 mm'lik krom çelik, bu ilişkinin nedeni tüp duvarlarından elektron üretilmesi ve bu elektronların tüpün içindeki gazı iyonlaştırmasıdır. Bu yüksek enerjili gama fotonlarının tüpün içindeki düşük basınçlı gazla olan etkileşimlerinin azlığından dolayı gereklidir ve çoğu da tespit edilmeden geçip giderler. Fakat, düşük enerjili fotonlar için gazla etkileşim daha yüksektir ve doğrudan iyonlaşma etkilerinde artış olur. Fotonların enerjisi yüksek seviyeden düşük seviyeye doğru azaldıkça duvar etkisinin baskınlığı yerini duvar etkisi ve doğrudan iyonlaşma etkisinin karışımına bırakır ta ki bütünüyle doğrudan etkileşim baskın hale gelene kadar.
Değişik foton enerjilerine verilen tepkilerin çok çeşitli olmasında dolayı kalın çeperli çelik tüpler kullanılır. Çelik tüpler foton enerjilerini emerek değişik enerji seviyeleri arasında farkları azaltır, daha geniş bir enerji aralığıyla kıyaslandığında çalışma hassassiyetini arttırır.
Uzun ince duvarlı bir tüp düşük enerjili foton tespiti için tipik bir tasarımdır. Bu daha fazla gaz için fazladan hacim imkânı verir, böylece parçacıkların etkileşim şansı artar, yine de bu sistem düşük enerjili fotonlar ince duvardan geçerek gazın içine geçmesine izin verir.
Nötron tespiti
Nötronların veya Helium 3 ve plastik moderatör kullanılarak hazırlanan Geiger tüpünün değişik bir türü nötronları tespit etmek için kullanıldı. Bu yavaşlama sonucu nötronlar dedektörün içerisinde alfa parçacıklarının oluşmasına sebep olur ve böylece nötronlar sayılabilir.
Gama ölçümü—kişisel korunma ve süreç kontrolü
"Geiger sayacı" genellikle elde taşınabilen tetkik tipi ölçüm cihazlarıdır, fakat Geiger prensiplerinin kullanımı daha da yaygındır, örneğin; işçilerin korunması için "gama bölgesi" alarmı olarak, güvenlik kilitleri uygulamalarında ve ölçüm süreçlerinde. Bu tür uygulamalarda, Geiger tüpü halen algılayan cihaz olmasına karşın, el tipi cihazlara göre elektronik işlemci devreleri daha yüksek dereceli bir ayrıntıya ve güvenililirliğe sahiptirler.
Fiziki tasarımı
Elde taşınabilir üniteler iki temel fiziki biçim vardır: "bütünleşik" ünite ki hem dedektör hem de elektronik devre aynı ünite içindedir ve "iki-parçalı" tasarım ki dedektör ucu ve elektronik devre modülü birbirinden ayrı ama kısa bir kabloyla birbirine bağlıdırlar.
Bütünleşik birim (ünite) tek elle taşıma imkânı verir, böylece kullanıcı diğer elini radyoaktif tehlike durumlarında kişisel güvenliği için kullanabilir, fakat iki parçalı tasarım dedektörün daha kolay kullanımına izin verir ve genellikle yüzeylerin alfa ve beta kirlenmesinin denetlenmesi sürecinde de kullanılabilirler ki bu tür durumlar daha dikkatli olmayı gerektiren veya elektronik devrelerinin ağırlıklarının kullanım şartlarını hantallaştırabileceği durumlardır. Kendine has farklı durumlarda kullanılmak üzere birçok çeşit büyüklükte cihazlar mevcuttur, örneğin; dedektör ucunun çok küçük aralıklar gibi yerlere girmesi gereken durumlar.
Gama ve X-ışını dedektörleri genellikle Geiger-Müller tüpünün elektronik devreyle uyumlu bir şekilde var olabileceği "bütünleşik" tasarımlara sahiptirler. Bu tür dedektörleri yapmak kolaydır çünkü dış muhafazanın ışınları fazla zayıflatmaz ve gama radyasyonu ölçümü durumlarında da radyasyon kaynağından uzaklık çok da önemli bir etken değildir. Fakat, daha yerel ölçümler yapabilmek için örneğin "yüzeydeki radyasyon dozu", tüpün konumu önemli hale gelir çünkü kaynağın dedektörün bilinen bir mesafe, yönelim ve yakınlığa konması gerekebilir.
Uygulamalı kullanımı üzerine rehberlik
Birleşik Krallıkta yapılması düşünülen uygulamalar için doğru radyasyon ölçüm cihazının seçiminde yardımcı olmak üzere bir kullanıcı rehberi yayınladı. Bu rehber bütün radyason cihazı teknolojilerini kapsadığı gibi GM dedektörlerinin faydalı bir karşılaştırmasını da içerir.
Ayrıca bakınız
- Dozimetre - Maruz kalınan radyasyon miktarını ölçmek için kullanılan bir cihaz.
- - Gazsız bir radyasyon dedektörü.
- - Elle taşınabilir radyasyon cihazlarını tarif eder. Not: hem GM hem de iyon çemberi.
- - GM tüplerinin işleyişi ve türleri hakkında daha detaylı tanımlamalar.
- - G-M tüpünün gerçek çalışma gerilim (voltaj) aralığı.
- Radyoaktif bozunum - Radyasyonun çoğunluğunun kaynağı nedir.
- - Gazlı dedektör tiplerine genel bir bakış.
- - En basit iyonize radyasyon dedektörleri.
Kaynakça
Dış bağlantılar
Wikimedia Commons'ta Geiger counters ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur
- Geiger sayacı nasıl çalışır.30 Kasım 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Geiger sayaci veya Geiger Muller sayaci iyonlastirici radyasyonu tespit etmeye ve olcmeye yarayan bir cihazdir Cihaza adini veren Geiger Muller tupunun icindeki alcak bansincli gaz tarafindan uretilen iyonizasyonun kullanilmasiyla alfa parcaciklarindan beta parcaciklarindan veya gama isinimlarindan kaynaklanan nukleer isimayi tespit eder Tasinabilir isima radyasyon tetkik cihazi olarak genis ve yaygin kullanimi nedeniyle belki de toplumda en iyi bilinen isima radyasyon tespit cihazidir Acik uc dedektorlu iki parcali tezgah tipi Geiger Muller sayaci Diger adlariGeiger sayaciKullanimiParcacik dedektoruMucidiHans GeigerIlgili maddeler Orijinal calisma ilkesi 1908 de erken bir radyasyon bilimsel calismasinda kesfedildi Geiger Muller tupunun 1928 de ve sonrasindaki gelisiminden beri cihazin guclu algilama elamanindan ve bagil olarak dusuk maliyetinden dolayi radyasyon dozimetrisinde tip alaninda deney fiziginde nukleer endustride jeolojik kesiflerde ve diger sahalarda populer bir cihaz haline geldi Fakat yuksek radyasyon oranlarinin ve gelen radyasyon enerjisinin olcumlerinde kisitlamalar vardir Calisma ilkeleriAz nufuz eden radyasyon icin kullanilan acik uc tuplu bir Geiger sayaci taslagi Geiger sayac cihazi Geiger Muller tupu ve islemci ve ekran elektronik devreleri olmak uzere iki ana elamandan olusur Radyasyonu algilayan elaman doldurulmus bir Geiger Muller tupudur genellikle helyum neon veya halojen katkili argon icerir ki kisacasi veya foton radyasyonu iyonlasarak gazi iletken yaptiginda elektrik yukunu iletir Tupun her bir iyonlasma olayini yukseltme ozelligi vardir bunu etkisi ile yapar ve kolayca olculebilen ve elektrik devre elemanlarindan gecirilen bir akim atmasi uretir Okuma Temel olarak iki tur radyasyon okuma yontemi vardir veya Sayim gosterimi en basit olanidir ve iyonlasma olaylarinin sayisidir ki ya sayim orani genellikle saniye basina sayim ya da belirli bir zaman uzerinden toplami seklindedir Sayim okuma yontemi normalde alfa veya beta parcaciklarinin tespitinde kullanilir Radyasyon doz oraninin gosterimi elde edilmesi daha karmasik olandir ve sievert gibi bir birimle gosterilir Bu gosterim cesidi normalde gama veya X isini doz oranlarinin olcumunde kullanilir G M tupu sadece radyasyonun varligini tespit edebilir fakat enerjisini tespit edemez ki enerji iyonlasma etkisini belirler Sonuc olarak doz orani olcumu G M tupunun kullanimini gerektirir bu yuzden gosterimi tespit edilen sayimla iliskilidir Elektronik devreler bilinen katsayi ve carpanlari uygulayarak iki gosterim arasindaki donusumu yapar ki bu donusum de her bir cihazin kendisine ozeldir ve ayrica tasarimina ve kalibrasyonuna baglidir Okuma cihazi analog veya dijital olabilir ve gitgide artarak modern cihazlar bir ana bilgisayar veya ag ile seri iletisim imkani tanimaktadirlar Genellikle iyonlasma olaylarinin sayisini temsilen klik sesi uretimi secenegi de vardir Bu ozgun ses normalde el tipi veya tasinabilir Geiger sayaclariyla iliskilidir Bunun amaci kullaniciya radyasyon oranini temsil eden ses geribeslemesini dinlerken ayni zamanda cihaza da yogunlasmasini saglamaktir Elektronik devreleri bagil olarak yuksek degerli gerilim uretirler tipik olarak 400 600 volt civarinda ki bu gerilim Geiger Muller tupunu calisir duruma getirebilmek icin uygulanir Kisitlamalar Geiger sayacinda iki onemli kisitlama vardir Birincisi Geiger Muller tupu gelen radyasyonun enerjisinin buyuklugunden bagimsiz olarak her zaman ayni degere sahip bir atma ciktisi verir Digeri ise yuksek radyasyon dozlarinin tupun olu zamani ndan dolayi olculememesidir Gazin her bir iyonlasmasindan sonra gecen sure zarfinda tup diger iyonlasmalara olan hassasiyetini yitir boylece bu surecte gelen radyasyon sayima bir katki yapmaz ve olculen doz veya oran gercektekinden daha dusuktur Tipik olarak olu zaman tespit edilen sayim oranlarini yaklasik 104 ten 105 e kadar saniye basina sayim kadar daha az gosterecektir kullanilan sayacin karakteristigine bagli olarak Bazi sayaclar bunu dengeleyecek devreler icermelerine ragmen yuksek radyasyon oranlarinin daha kesin olcumleri icin cihazlari tercih edilir Turleri ve uygulamalariPankek tipi dedektorlu G M sayaciRadyoaktif kaynaktan cikan beta radyasyonunun olcumu icin Geiger sayacinin laboratuvardaki kullanimi Bir Geiger sayacinin uygulamalarini ve kullanmini butunuyle tupunun tasarimi belirler Parcacik tespiti Geiger ilkesinin tarihteki ilk kullanimi alfa ve beta parcaciklarinin tespiti icindi ve cihaz halen bugun de bu amac icin kullanilmaktadir Alfa parcaciklari ve dusuk enerjili beta parcaciklari serbest hava ortaminda bile sinirli bir mesafeye sahiptirler ve kati bir madde tarafindan kolayca bu yuzden acik uc tipi GM tupleri bu parcaciklarin tespitinde kullanilir Acik uc bu parcaciklarin asgari zayiflamayla gecisine izin verecek kadar ince ve genelde yogunlugu 1 5 2 0 mg cm2 civarinda olacak sekilde tasarlanmistir Serbest havadan kaynaklanan zayiflamanin etkisini azaltabilmek icin ve boylece alfa parcaciklarinin verimli olarak tespit edilebilmesi icin GM tupunun penceresi radyasyon kaynagindan 10mm civarinda bir mesafede bulunmalidir Fakat G M tupu butun tespit edilen radyasyon cesitleri icin ayni degerde bir atma ciktisi verir bu nedenle acik uclu Geiger sayaci alfa ve beta parcaciklarini birbirinden ayirdedemez Acik uc dedektorun bir baska cesidi olan Pankek Geiger Muller dedektoru daha genis bir yuzey alanina sahiptir ve genellikle alfa beta kirlenmesini gozlemek icin kullanilir Yuksek enerjili beta parcaciklari da tespit edilebilir ki bu penceresiz ince bir duvarli bir tuple mumkundur Bu tasarimda acik uc bir dedektore gerek yoktur Tup duvarlari acik uc dedektorunden daha guclu bir durdurma gucune sahip olmalarina karsin yine de bu yuksek enerjili parcaciklarin dedektor icindeki gaza ulasmalarina izin verirler Geiger sayaclari halen genel amacli ve tasinabilir alfa beta radyoaktif kirlenmeleri icin olcum ve tespit cihazidir bunu dusuk maliyetlerine saglamliklarina ve goreceli olarak yuksek tespit verimliliklerine borcludurlar ozellikle de yuksek enerjili beta parcaciklari durumunda Fakat alfa ve beta parcaciklarinin ayirt edilebilmeleri veya bu parcaciklarin enerji verilerinin elde edilebilmeleri icin veya kullanilmalidir Bu tur cihazlar daha buyuk bir dedektor yuzeyine sahip olabilirler ve boylece yuzey kirlenmelerinin denetlenmesi daha hizli yapilabilir Gama ve X isini tespiti Geiger sayaclari gama radyasyonunu tespit etmek icin kullanilabilirler bu amac icin penceresiz tupler kullanilir Fakat gamalarin tuple etkilesimi dusuk oldugundan verimlilik 1 civarindadir hakkindaki bu makale foton radyasyonunun tespiti uzerine teknikleri icerir Ozet olarak yuksek enerjili gamalarin tespiti foton radyasyonunun tup duvarini olusturan malzemeyle etkilesimiyle iliskilidir genellikle 1 2 mm lik krom celik bu iliskinin nedeni tup duvarlarindan elektron uretilmesi ve bu elektronlarin tupun icindeki gazi iyonlastirmasidir Bu yuksek enerjili gama fotonlarinin tupun icindeki dusuk basincli gazla olan etkilesimlerinin azligindan dolayi gereklidir ve cogu da tespit edilmeden gecip giderler Fakat dusuk enerjili fotonlar icin gazla etkilesim daha yuksektir ve dogrudan iyonlasma etkilerinde artis olur Fotonlarin enerjisi yuksek seviyeden dusuk seviyeye dogru azaldikca duvar etkisinin baskinligi yerini duvar etkisi ve dogrudan iyonlasma etkisinin karisimina birakir ta ki butunuyle dogrudan etkilesim baskin hale gelene kadar Degisik foton enerjilerine verilen tepkilerin cok cesitli olmasinda dolayi kalin ceperli celik tupler kullanilir Celik tupler foton enerjilerini emerek degisik enerji seviyeleri arasinda farklari azaltir daha genis bir enerji araligiyla kiyaslandiginda calisma hassassiyetini arttirir Uzun ince duvarli bir tup dusuk enerjili foton tespiti icin tipik bir tasarimdir Bu daha fazla gaz icin fazladan hacim imkani verir boylece parcaciklarin etkilesim sansi artar yine de bu sistem dusuk enerjili fotonlar ince duvardan gecerek gazin icine gecmesine izin verir Notron tespiti Notronlarin veya Helium 3 ve plastik moderator kullanilarak hazirlanan Geiger tupunun degisik bir turu notronlari tespit etmek icin kullanildi Bu yavaslama sonucu notronlar dedektorun icerisinde alfa parcaciklarinin olusmasina sebep olur ve boylece notronlar sayilabilir Gama olcumu kisisel korunma ve surec kontrolu Geiger sayaci genellikle elde tasinabilen tetkik tipi olcum cihazlaridir fakat Geiger prensiplerinin kullanimi daha da yaygindir ornegin iscilerin korunmasi icin gama bolgesi alarmi olarak guvenlik kilitleri uygulamalarinda ve olcum sureclerinde Bu tur uygulamalarda Geiger tupu halen algilayan cihaz olmasina karsin el tipi cihazlara gore elektronik islemci devreleri daha yuksek dereceli bir ayrintiya ve guvenililirlige sahiptirler Fiziki tasarimi Elde tasinabilir uniteler iki temel fiziki bicim vardir butunlesik unite ki hem dedektor hem de elektronik devre ayni unite icindedir ve iki parcali tasarim ki dedektor ucu ve elektronik devre modulu birbirinden ayri ama kisa bir kabloyla birbirine baglidirlar Butunlesik birim unite tek elle tasima imkani verir boylece kullanici diger elini radyoaktif tehlike durumlarinda kisisel guvenligi icin kullanabilir fakat iki parcali tasarim dedektorun daha kolay kullanimina izin verir ve genellikle yuzeylerin alfa ve beta kirlenmesinin denetlenmesi surecinde de kullanilabilirler ki bu tur durumlar daha dikkatli olmayi gerektiren veya elektronik devrelerinin agirliklarinin kullanim sartlarini hantallastirabilecegi durumlardir Kendine has farkli durumlarda kullanilmak uzere bircok cesit buyuklukte cihazlar mevcuttur ornegin dedektor ucunun cok kucuk araliklar gibi yerlere girmesi gereken durumlar Gama ve X isini dedektorleri genellikle Geiger Muller tupunun elektronik devreyle uyumlu bir sekilde var olabilecegi butunlesik tasarimlara sahiptirler Bu tur dedektorleri yapmak kolaydir cunku dis muhafazanin isinlari fazla zayiflatmaz ve gama radyasyonu olcumu durumlarinda da radyasyon kaynagindan uzaklik cok da onemli bir etken degildir Fakat daha yerel olcumler yapabilmek icin ornegin yuzeydeki radyasyon dozu tupun konumu onemli hale gelir cunku kaynagin dedektorun bilinen bir mesafe yonelim ve yakinliga konmasi gerekebilir Uygulamali kullanimi uzerine rehberlik Birlesik Krallikta yapilmasi dusunulen uygulamalar icin dogru radyasyon olcum cihazinin seciminde yardimci olmak uzere bir kullanici rehberi yayinladi Bu rehber butun radyason cihazi teknolojilerini kapsadigi gibi GM dedektorlerinin faydali bir karsilastirmasini da icerir Mika pencereli ve pankek sekilli bir GM dedektorunun veri kaydeden 1nci sinif Bluetooth adaptorlu mikroislemciye baglanmis hali bir bilgisayara PC radyo sinyallerini kullanarak radyasyon seviyesi bilgisini gondermektedir Ayrica bakinizDozimetre Maruz kalinan radyasyon miktarini olcmek icin kullanilan bir cihaz Gazsiz bir radyasyon dedektoru Elle tasinabilir radyasyon cihazlarini tarif eder Not hem GM hem de iyon cemberi GM tuplerinin isleyisi ve turleri hakkinda daha detayli tanimlamalar G M tupunun gercek calisma gerilim voltaj araligi Radyoaktif bozunum Radyasyonun cogunlugunun kaynagi nedir Gazli dedektor tiplerine genel bir bakis En basit iyonize radyasyon dedektorleri Kaynakca Glenn F Knoll Radiation Detection and Measurement third edition 2000 John Wiley and sons ISBN 0 471 07338 5 Geiger Muller Tupleri 1nci baski Centronics Ltd tarafindan yayinlanan Kilavuzluk notlariDis baglantilarWikimedia Commons ta Geiger counters ile ilgili coklu ortam belgeleri bulunur Geiger sayaci nasil calisir 30 Kasim 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde