Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Sözsüz Oyun I (Fransızca Acte sans paroles I), Samuel Beckett'ın yazdığı bir kısa oyundur. Beckett'ın birçok eseri gibi önce Fransızca yazılmış, ardından yazarı tarafından Act Without Words I başlığıyla İngilizceye çevrilmiştir. Beckett'ın ilk mim oyunudur (ikincisi ise Acte sans paroles II'dir). Dansçı Deryk Mendel'in talebi üzerine 1956'da yazılmış ve ilk defa 3 Nisan 1957'de Londra'daki 'da, Oyun Sonu'nun bir gösterimini takiben oynanmıştır. Bu performansta kullanılan özgün müzik, Beckett'ın daha sonra radyo oyunu Sözler ve Müzik'te de birlikte çalışacağı kuzeni tarafından bestelenmiştir.
| Sözsüz Oyun I | |
|---|---|
| Yazar | Samuel Beckett |
| Repliği olmayan karakterler | Kendisine verilen araçlarla önce suya ulaşmaya, sonra kendini öldürmeye çalışan bir adam |
| İlk gösterim | 3 Nisan 1957, , Londra |
| Orijinal dil | Fransızca |
| Tür | Absürt |
| Zaman ve mekân | Belirsiz bir zaman, göz kamaştırıcı bir ışıkla aydınlanan bir çöl |
Özet
Olaylar "göz kamaştırıcı bir ışıkla" aydınlanan bir çölde geçer. Kadro, oyunun başında sahneye "geriye doğru fırlatılan" bir adamdan ibarettir. Adam, yere düştüğünde sahnenin sağından gelen bir ıslık duyar. "Bu sesin bir çeşit çağrı olduğunu düşünür, bir süre düşündükten sonra o yöne ilerler, ancak gerisin geri savrulur. Ardından aynı ses soldan gelir ve tüm hareket bu tarafta da tekrarlanır." Açıkça görülür ki çıkış yoktur. Adam yere oturur ve ellerine bakar.
Bu sırada sahneye bazı nesneler iner. İlk indirilen "yerden üç yarda yükseklikte bir tek dalı olan" bir palmiye ağacıdır. Bu ağaç, Hayat Ağacı'nın bir karikatürü gibidir. Ağacın ve ardından gelen nesnelerin inişi aynı keskin ıslıkla bildirilir. Varlığını fark etmesiyle birlikte adam, ağacın sağladığı gölgeliğe gider ve ellerine bakmaya burada devam eder. "Yukarıdan bir terzi makası iner" ancak adam bunu ıslığı duyana kadar fark etmez. Makası alıp tırnaklarını kesmeye başlar.
Oyun boyunca başka nesneler de aynı şekilde indirilir: değişik boyutlarda üç küp, üzerinde düğümler olan bir ip, adamın erişebileceği noktanın biraz üzerinde duran, kenarına "SU" yazılı kocaman bir etiket iliştirilmiş bir sürahi. Skeçin geri kalanı adamın amacına ulaşamayan çabalamalarından oluşur. Adam, "akıl ve eller gibi iki doğal araçla donatılmış olarak, ki bu araçlar onu daha düşük seviyedeki hayvanlardan ayırır, çölün ortasında hayatta kalmaya, sürahideki suyu sağlama almaya çalışır. Akıl bir parça da olsa çalışır: Küçük kübü büyüğünün üzerine koymayı öğrenir, ona verilmiş icatlardan - makas, küpler, ip - yeni araçlar icat eder. Ancak bu icatları etkin şekilde kullanmayı öğrendiğinde, icatlara el konur: makas, onunla sadece tırnaklarını değil boğazını da kesebileceğini fark ettiğinde, küpler ve ip ise onlardan bir darağacı kurabileceğini keşfettiğinde elinden alınır." (Vladimir ve Estragon da Godot'yu Beklerken'in sonunda aynı şekilde intihara niyetlenir.) Beckett burada, Buster Keaton, ve gibi aktörlerden seyrettiği sessiz komedi filmlerinde gördüğü, karakterlerin sahnedeki nesneleri akıllarını kullanarak değiştirmeleri durumunu kullanmıştır.
Sonunda adam vazgeçmiş şekilde büyük kübün üzerine oturur. Bir süre sonra o küp de altından çekilir ve adam yerde kalır. Bu noktadan sonra adam artık "oyunu oynamayı" reddeder, su sürahisi yüzünün seviyesine kadar sarkıtılsa dahi onu kapmak için harekete geçmez. Palmiyenin daha önce kapanmış olan dalı yeniden açılır ve gölge oluşturur ama adam oraya gitmez. Sadece olduğu yerde göz kamaştırıcı ışığın altında oturur ve ellerine bakar.
Yorum
Bir anlam katmanında oyun, "klasik bir mitle yapılan davranışçı bir deney gibidir". 1930'larda Beckett, 'in Tenerife'deki maymun kolonisi hakkındaki The Mentality of Apes (Maymunların Zekâsı) isimli kitabını okumuştu. Kitapta, maymunların daldaki muzlara ulaşabilmek için küpleri üst üste koyduklarının gözlendiği deneylerden bahsediliyordu. Oyunda bu kitaba yapılan gönderme açıkça görülmektedir. Bu deney ile birleştirilmiş mit ise, su içimek için her eğildiğinde suları çekilen bir gölün ortasında, meyvelerini toplamak için her uzanışında dalları yükselen bir meyve ağacının altında dikilmek zorunda bırakılan Tantalos mitidir.
Tantalos'un cezalandırılmasının bir sebebi vardı. Oyunda ise adamın sadece var olmak dışında bir suçtan dolayı cezalandırılmakta olup olmadığı kesin değildir. Adam, Beckett'ın The Expelled (Kovulan) isimli öyküsündeki anlatıcının yaşadığı yerden atıldığı ("Düşüş... çok ciddi değildi. Hatta düşerken kapıyı ardımdan kapatışlarını bile duydum ve bu beni biraz rahatlattı... demek ki beni dövmek için bir sopayla cadde boyunca kovalamayacaklardı.") gibi atılarak "kalamayacağı ama kaçıp gidemeyeceği de bir yere gönderilir... Godot'nun kesin olmayan varlığının aksine, burada bir dış güç mevcuttur" "İnsani olmayan, vücutsuz ve keskin bir ıslıkla temsil edilen" bu güç adamın gitmesine izin vermez. Adam "tıpkı Yakup gibi, gücün varlığını gösterebilmek için onunla boğuşmak zorundadır. Daha basit terimlerle adamın sahneye düşüşü, insanın cennetten düşüşü olgusuna benzer
Adamın, en azından seyirci açısından bakıldığında, sahneye atılması, Heidegger'in fırlatılmışlık kavramını anımsatır. Heidegger de bu kavramı tıpkı Beckett gibi metaforik anlamda kullanır; adam rahim benzeri bir yerden dışarıya, yokluktan varlığa doğru atılır. Bu Beckett'ın ışığı varlığı tanımlamak için ilk kullanışı değildir: "Bacaklarını iki yana açıp bir mezara doğururlar, ışık bir an için parıldar, sonra yeniden gece olur." Başkahraman isimsizdir, herhangi biri olabilir. "Beckett'ın Amerika'daki yayıncısı 'a 1957'de söylediği üzere, oyundaki adam sadece 'insan eti ve kemiğidir.'"
Ellerine ilk baktığında "kendi vücudunu ilk defa fark ediyor gibidir... kendi daseinının farkına vardıkça... varlığını kabullenmeye başlar pek çok seiende'nin, yani Heidegger'in deyişiyle var olan nesnelerin. Adamın bu farkındalığı palmiye ağacıyla başlar. Makas geldiğinde adam tırnaklarını kesmeye başlar. Bunun, "doğru nesnenin birden ortaya çıkmasından başka bir sebebi yoktur. Makas yerine, varlıklarını kanıksadığımız birçok faydalı günlük nesne, örneğin bir ev ya da araba, bile kullanılabilirdi."
Oyun, bir dizi hayal kırıklığından sonra varılan bir vazgeçişin meseli olarak da değerlendirilebilir. Adam, hayatta kendinden başka hiçbir şeye güvenemeyeceğini oldukça sert bir şekilde öğrenir.
G. C. Barnard oyunun sonuna ilişkin yaygın yorumlara katılır; başkahraman ezilmiş olduğu için artık hareket etmez: "adam, yenilmiş, mücadelenin dışında bırakılmış olarak boş çölde yatıp kalır." "Ancak bu açık, geleneksel son ile Beckett mükemmelleşmiş yeteneğini ortaya koyar, çünkü oyun aslında bittiği anda başlar. Mimin doruğa ulaştığı bu son acınası bir yenilgiyi değil, belki de bilinçli bir isyanı, insanın itaate kasten karşı çıkmasını göstermektedir. Lucky sonunda Pozzo'ya dönüşmüştür. Buradaki başkahraman da, ironik şekilde aslında hareketsizken en aktif durumdadır ve hayatı oyunun sonunda anlam kazanır. Bu reddedişte, göbek bağı benzeri ipin kesilmesiyle, ikinci bir doğuş, Adam'ın doğuşu gerçekleşir."
Film uyarlaması
Oyun, projesi kapsamında Karel Reisz'ın yönetiminde filme alındı. Filmde Sean Foley oynarken, kullanılan müzik Michael Nyman tarafından özel olarak bestelendi.
Kaynakça
- ^ a b c d Beckett, S., Collected Shorter Plays of Samuel Beckett (London: Faber and Faber, 1984), s. 43
- ^ a b c d e Lamont, R. C., ‘To Speak the Words of “The Tribe”: The Wordlessness of Samuel Beckett’s Metaphysical Clowns’.
Burkman, K. H., (Editör) Myth and Ritual in the Plays of Samuel Beckett (London and Toronto: Fairleigh Dickinson University Press, 1987), s. 60 - ^ Beckett, S., Collected Shorter Plays of Samuel Beckett (London: Faber and Faber, 1984), s. 44
- ^ a b c Gontarski, S. E., ‘Birth Astride a Grave: Samuel Beckett’s Act Without Words I’
The Beckett Studies Reader (Gainesville: University Press of Florida, 1993), s. 29-34 - ^ Ackerley, C. J. and Gontarski, S. E., (Editör) The Faber Companion to Samuel Beckett, (London: Faber and Faber, 2006), s. 3
- ^ Knowlson, J., Damned to Fame: The Life of Samuel Beckett (London: Bloomsbury, 1996), s. 419
- ^ Beckett, S., The Expelled and Other Novellas (London:Penguin Books, 1980), s. 34
- ^ Ackerley, C. J. ve Gontarski, S. E., (Editör) The Faber Companion to Samuel Beckett, (London: Faber and Faber, 2006), s. 3,4
- ^ Almanca geworfenheit sözcüğü aşağıya fırtatılmış anamındadır. Heidegger bu kavramı, insanın kendi bilinçli tercihiyle seçerek kendine ait hâle getirmediği bir dünyadaki tesadüfi varoluşunu tanımlamak için kullandı. İnsanın kendi seçemediği bazı gerçeklikler doğduğu dönem, cinsiyeti, ana dili ve vücudunun şeklidir. [1] 4 Mayıs 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Oppenheim, L., ‘Anonymity and Individuation: The Interrelation of Two Linguistic Functions in Not I and Rockaby’
Davis, R. J. and Butler, L. St J., (Edsitör) ‘Make Sense Who May’: Essays on Samuel Beckett’s Later Works (Gerrards Cross: Colin Smythe, 1988)', s. 42 - ^ Beckett, S., Waiting for Godot, (London: Faber and Faber, [1956] 1988), s. 89
- ^ Ackerley, C. J. and Gontarski, S. E., (Eds.) The Faber Companion to Samuel Beckett, (London: Faber and Faber, 2006), s. 4
- ^ Barnard, G. C., Samuel Beckett: A New Approach, (New York: Dodd, Mead & Company, 1970), s. 109
Dış bağlantılar
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Sozsuz Oyun I Fransizca Acte sans paroles I Samuel Beckett in yazdigi bir kisa oyundur Beckett in bircok eseri gibi once Fransizca yazilmis ardindan yazari tarafindan Act Without Words I basligiyla Ingilizceye cevrilmistir Beckett in ilk mim oyunudur ikincisi ise Acte sans paroles II dir Dansci Deryk Mendel in talebi uzerine 1956 da yazilmis ve ilk defa 3 Nisan 1957 de Londra daki da Oyun Sonu nun bir gosterimini takiben oynanmistir Bu performansta kullanilan ozgun muzik Beckett in daha sonra radyo oyunu Sozler ve Muzik te de birlikte calisacagi kuzeni tarafindan bestelenmistir Sozsuz Oyun IYazarSamuel BeckettRepligi olmayan karakterlerKendisine verilen araclarla once suya ulasmaya sonra kendini oldurmeye calisan bir adamIlk gosterim3 Nisan 1957 LondraOrijinal dilFransizcaTurAbsurtZaman ve mekanBelirsiz bir zaman goz kamastirici bir isikla aydinlanan bir colOzetSamuel Beckett in ilk Persembe gunu Idaho Boise deki Modern Otelde yaptigi Sozsuz Perde I yapimi Olaylar goz kamastirici bir isikla aydinlanan bir colde gecer Kadro oyunun basinda sahneye geriye dogru firlatilan bir adamdan ibarettir Adam yere dustugunde sahnenin sagindan gelen bir islik duyar Bu sesin bir cesit cagri oldugunu dusunur bir sure dusundukten sonra o yone ilerler ancak gerisin geri savrulur Ardindan ayni ses soldan gelir ve tum hareket bu tarafta da tekrarlanir Acikca gorulur ki cikis yoktur Adam yere oturur ve ellerine bakar Bu sirada sahneye bazi nesneler iner Ilk indirilen yerden uc yarda yukseklikte bir tek dali olan bir palmiye agacidir Bu agac Hayat Agaci nin bir karikaturu gibidir Agacin ve ardindan gelen nesnelerin inisi ayni keskin islikla bildirilir Varligini fark etmesiyle birlikte adam agacin sagladigi golgelige gider ve ellerine bakmaya burada devam eder Yukaridan bir terzi makasi iner ancak adam bunu isligi duyana kadar fark etmez Makasi alip tirnaklarini kesmeye baslar Oyun boyunca baska nesneler de ayni sekilde indirilir degisik boyutlarda uc kup uzerinde dugumler olan bir ip adamin erisebilecegi noktanin biraz uzerinde duran kenarina SU yazili kocaman bir etiket ilistirilmis bir surahi Skecin geri kalani adamin amacina ulasamayan cabalamalarindan olusur Adam akil ve eller gibi iki dogal aracla donatilmis olarak ki bu araclar onu daha dusuk seviyedeki hayvanlardan ayirir colun ortasinda hayatta kalmaya surahideki suyu saglama almaya calisir Akil bir parca da olsa calisir Kucuk kubu buyugunun uzerine koymayi ogrenir ona verilmis icatlardan makas kupler ip yeni araclar icat eder Ancak bu icatlari etkin sekilde kullanmayi ogrendiginde icatlara el konur makas onunla sadece tirnaklarini degil bogazini da kesebilecegini fark ettiginde kupler ve ip ise onlardan bir daragaci kurabilecegini kesfettiginde elinden alinir Vladimir ve Estragon da Godot yu Beklerken in sonunda ayni sekilde intihara niyetlenir Beckett burada Buster Keaton ve gibi aktorlerden seyrettigi sessiz komedi filmlerinde gordugu karakterlerin sahnedeki nesneleri akillarini kullanarak degistirmeleri durumunu kullanmistir Sonunda adam vazgecmis sekilde buyuk kubun uzerine oturur Bir sure sonra o kup de altindan cekilir ve adam yerde kalir Bu noktadan sonra adam artik oyunu oynamayi reddeder su surahisi yuzunun seviyesine kadar sarkitilsa dahi onu kapmak icin harekete gecmez Palmiyenin daha once kapanmis olan dali yeniden acilir ve golge olusturur ama adam oraya gitmez Sadece oldugu yerde goz kamastirici isigin altinda oturur ve ellerine bakar YorumBir anlam katmaninda oyun klasik bir mitle yapilan davranisci bir deney gibidir 1930 larda Beckett in Tenerife deki maymun kolonisi hakkindaki The Mentality of Apes Maymunlarin Zekasi isimli kitabini okumustu Kitapta maymunlarin daldaki muzlara ulasabilmek icin kupleri ust uste koyduklarinin gozlendigi deneylerden bahsediliyordu Oyunda bu kitaba yapilan gonderme acikca gorulmektedir Bu deney ile birlestirilmis mit ise su icimek icin her egildiginde sulari cekilen bir golun ortasinda meyvelerini toplamak icin her uzanisinda dallari yukselen bir meyve agacinin altinda dikilmek zorunda birakilan Tantalos mitidir Tantalos un cezalandirilmasinin bir sebebi vardi Oyunda ise adamin sadece var olmak disinda bir suctan dolayi cezalandirilmakta olup olmadigi kesin degildir Adam Beckett in The Expelled Kovulan isimli oykusundeki anlaticinin yasadigi yerden atildigi Dusus cok ciddi degildi Hatta duserken kapiyi ardimdan kapatislarini bile duydum ve bu beni biraz rahatlatti demek ki beni dovmek icin bir sopayla cadde boyunca kovalamayacaklardi gibi atilarak kalamayacagi ama kacip gidemeyecegi de bir yere gonderilir Godot nun kesin olmayan varliginin aksine burada bir dis guc mevcuttur Insani olmayan vucutsuz ve keskin bir islikla temsil edilen bu guc adamin gitmesine izin vermez Adam tipki Yakup gibi gucun varligini gosterebilmek icin onunla bogusmak zorundadir Daha basit terimlerle adamin sahneye dususu insanin cennetten dususu olgusuna benzer Adamin en azindan seyirci acisindan bakildiginda sahneye atilmasi Heidegger in firlatilmislik kavramini animsatir Heidegger de bu kavrami tipki Beckett gibi metaforik anlamda kullanir adam rahim benzeri bir yerden disariya yokluktan varliga dogru atilir Bu Beckett in isigi varligi tanimlamak icin ilk kullanisi degildir Bacaklarini iki yana acip bir mezara dogururlar isik bir an icin parildar sonra yeniden gece olur Baskahraman isimsizdir herhangi biri olabilir Beckett in Amerika daki yayincisi a 1957 de soyledigi uzere oyundaki adam sadece insan eti ve kemigidir Karel Reisz in yonettigi film versiyonunda Sean Foley Ellerine ilk baktiginda kendi vucudunu ilk defa fark ediyor gibidir kendi daseininin farkina vardikca varligini kabullenmeye baslar pek cok seiende nin yani Heidegger in deyisiyle var olan nesnelerin Adamin bu farkindaligi palmiye agaciyla baslar Makas geldiginde adam tirnaklarini kesmeye baslar Bunun dogru nesnenin birden ortaya cikmasindan baska bir sebebi yoktur Makas yerine varliklarini kaniksadigimiz bircok faydali gunluk nesne ornegin bir ev ya da araba bile kullanilabilirdi Oyun bir dizi hayal kirikligindan sonra varilan bir vazgecisin meseli olarak da degerlendirilebilir Adam hayatta kendinden baska hicbir seye guvenemeyecegini oldukca sert bir sekilde ogrenir G C Barnard oyunun sonuna iliskin yaygin yorumlara katilir baskahraman ezilmis oldugu icin artik hareket etmez adam yenilmis mucadelenin disinda birakilmis olarak bos colde yatip kalir Ancak bu acik geleneksel son ile Beckett mukemmellesmis yetenegini ortaya koyar cunku oyun aslinda bittigi anda baslar Mimin doruga ulastigi bu son acinasi bir yenilgiyi degil belki de bilincli bir isyani insanin itaate kasten karsi cikmasini gostermektedir Lucky sonunda Pozzo ya donusmustur Buradaki baskahraman da ironik sekilde aslinda hareketsizken en aktif durumdadir ve hayati oyunun sonunda anlam kazanir Bu reddediste gobek bagi benzeri ipin kesilmesiyle ikinci bir dogus Adam in dogusu gerceklesir Film uyarlamasiOyun projesi kapsaminda Karel Reisz in yonetiminde filme alindi Filmde Sean Foley oynarken kullanilan muzik Michael Nyman tarafindan ozel olarak bestelendi Kaynakca a b c d Beckett S Collected Shorter Plays of Samuel Beckett London Faber and Faber 1984 s 43 a b c d e Lamont R C To Speak the Words of The Tribe The Wordlessness of Samuel Beckett s Metaphysical Clowns Burkman K H Editor Myth and Ritual in the Plays of Samuel Beckett London and Toronto Fairleigh Dickinson University Press 1987 s 60 Beckett S Collected Shorter Plays of Samuel Beckett London Faber and Faber 1984 s 44 a b c Gontarski S E Birth Astride a Grave Samuel Beckett s Act Without Words I The Beckett Studies Reader Gainesville University Press of Florida 1993 s 29 34 Ackerley C J and Gontarski S E Editor The Faber Companion to Samuel Beckett London Faber and Faber 2006 s 3 Knowlson J Damned to Fame The Life of Samuel Beckett London Bloomsbury 1996 s 419 Beckett S The Expelled and Other Novellas London Penguin Books 1980 s 34 Ackerley C J ve Gontarski S E Editor The Faber Companion to Samuel Beckett London Faber and Faber 2006 s 3 4 Almanca geworfenheit sozcugu asagiya firtatilmis anamindadir Heidegger bu kavrami insanin kendi bilincli tercihiyle secerek kendine ait hale getirmedigi bir dunyadaki tesadufi varolusunu tanimlamak icin kullandi Insanin kendi secemedigi bazi gerceklikler dogdugu donem cinsiyeti ana dili ve vucudunun seklidir 1 4 Mayis 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde Oppenheim L Anonymity and Individuation The Interrelation of Two Linguistic Functions in Not I and Rockaby Davis R J and Butler L St J Edsitor Make Sense Who May Essays on Samuel Beckett s Later Works Gerrards Cross Colin Smythe 1988 s 42 Beckett S Waiting for Godot London Faber and Faber 1956 1988 s 89 Ackerley C J and Gontarski S E Eds The Faber Companion to Samuel Beckett London Faber and Faber 2006 s 4 Barnard G C Samuel Beckett A New Approach New York Dodd Mead amp Company 1970 s 109Dis baglantilar