Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Parmanides (Yunanca: Παρμενίδης, MÖ 515 - MÖ 460), doğa filozoflarından sayılmakla birlikte, Antik Yunan felsefesinde rasyonalizm geleneğinin ilk filozoflarından biridir. Yalnızca düşünür olarak değil yasa koyucu ve devlet adamı olarak da rol oynadığı sanılmaktadır. Parmenides'e göre, evrende değişen hiçbir şey yoktur. Gerçeklik, yani Varlık, mutlak anlamda Bir'dir, kalıcıdır, süreklidir, yaratılmamıştır, yok edilemez; o ezeli ve ebedidir; onda hareket ve değişme yoktur. Heraklitos ile sürekli yaşadığı varlık ve evren hakkındaki tartışmalarıyla da ünlüdür.
| Parmenides Παρμενίδης | |
|---|---|
 Parmenides | |
| Tam adı | Elealı Parmenides |
| Çağı | Sokrates öncesi felsefe |
| Bölgesi | Batı felsefesi |
| Okulu | Elea Okulu |
| İlgi alanları | Metafizik, ontoloji |
| Önemli fikirleri | Determinizm |
Etkilendikleri | |
Etkiledikleri | |
Felsefesi
Mantık diyalektiğin ilk kullanıcılarındadır. Felsefi görüşlerinde Anaximenes, Xenophanes ve Pythagoras'cıların etkileri olduğu görülür ancak o daha çok kavramsal düşünmeye yönelmiştir. Logos ile sanıyı kavramlar üzerinden ayırmaya çalışır. Onun Bir'ci görüşü, bir takım mantıksal çıkarsamalarla evrende değişimin olmadığını kanıtlamaya çalışır. Gerçeklik ebedi ve değişmez olan, yaratılmamış ve yok edilemez olan, sürekli ve kalıcı olan Bir'dir. Varlık var olagelmiştir, parçalı değil bir bütündür, hareket ve değişim söz konusu değildir. Varlık hakkında söylenebilecek tek şey varlığın var olduğudur. Böylece ortaya özdeşlik ilkesi çıkmıştır. "Varlık var olandır, hiçlik ya da var olamayan var değildir" der Parmanides. Yalnızca var olan düşünülebilir ve var olmayan düşünülemez. Buna bağlı olarak da yaşadığımız dünyanın bir olduğu, gerçek olmadığı önermesine varılır. Ontolojik düzlemde ile gerçeklik, epistemolojik düzlemde ile olanın ayrıştırılması böylece ortaya konulmuş olmaktadır. Onun geliştirdiği anlamda diyalektik, salt kavramlarla düşünme yöntemidir.
Parmenides'ten günümüze Doğa Üstüne adında sadece fragmanları bulunan uzun şiiri kalmıştır. Parmenides bu şiirinin kendisine Tanrıça'nın hakikati ilhamı üzerine genç yaşta kaleme almıştır. Şiirinde Parmenides Tanrıça'nın katına yükseltildiğini ve dizelerini ondan aldığını söyler. Parmenides'in dönemindeki diğer yazarlarda da gökyüzüne yükselme veya cehenneme iniş teması sık görülmektedir. Eser iki bölüme ayrılmaktadır; ilk bölümde hakikat, ikinci bölümde illüzyon dünyası ele alınır. Duyu dünyası yanılgı üretir. Görünenlerin ardında değişmeyen, sınırlanmayan, bölünmeyen bir şey bulunmaktadır ancak bu fenomenal dünyanın algısından doğrudan çıkarılamaz. Görünen fizik dünyanın gündelik algısı illüzyon üretir (Parmenides buna doxa der), dünyanın gerçekliği ise yukarıda sıfatları sayılan "Bir Varlığa" dayanır.
Parmenides'in Pisagor, Empedokles ve diğerleri gibi peygamber, büyücü ve şifacı olduğu, felsefesini mitoloji ve karışık mistik vizyonlarla edindiği ve dizelerle sunduğu söylenmiştir çünkü kendisi öne sürdüğü felsefeyi yer altı dünyasının Tanrıçası Tartaros'dan aldığını söylemiştir. Eserde Tanrıçanın şu ifadeleri de bunu göstermektedir:
"Hoşgeldin ölümsüz sürücülerin kendisiyle ilgilendiği ve yolculuğunda seni bulunduğumuz yere kısrakların taşıdığı genç adam. Bu yolda seni bekleyen kötü kader yok ve bu yol insanların genelinin hak ve adalet dışında çıktığı bir yol da değil. Burada her şeyi, içinde hiçbir doğru inancın olmadığı ölümlülerin hakikat ve görüşlerinin etrafında dolaştığı sarsılmaz kalbi bulacaksın."
Dış bağlantılar
- Parmanides ve varlık 4 Mart 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- AÖF İlk çağ felsefesi kitabında çokça bahsedilir 12 Şubat 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- AÖF. Mantığın gelişimi kitabında yer alır. 21 Şubat 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Parmenides düşüncesi hakkında bir deneme[]
Kaynakça
- Felsefe Tarihi, Macit Gökberk, Remzi Kitabevi.
- Internet Encyclopedia of Philosophy 15 Ocak 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
| Wikimedia Commons'ta Parmenides ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Parmanides Yunanca Parmenidhs MO 515 MO 460 doga filozoflarindan sayilmakla birlikte Antik Yunan felsefesinde rasyonalizm geleneginin ilk filozoflarindan biridir Yalnizca dusunur olarak degil yasa koyucu ve devlet adami olarak da rol oynadigi sanilmaktadir Parmenides e gore evrende degisen hicbir sey yoktur Gerceklik yani Varlik mutlak anlamda Bir dir kalicidir sureklidir yaratilmamistir yok edilemez o ezeli ve ebedidir onda hareket ve degisme yoktur Heraklitos ile surekli yasadigi varlik ve evren hakkindaki tartismalariyla da unludur Parmenides ParmenidhsParmenidesTam adiEleali ParmenidesCagiSokrates oncesi felsefeBolgesiBati felsefesiOkuluElea OkuluIlgi alanlariMetafizik ontolojiOnemli fikirleriDeterminizmEtkilendikleri Pisagor Anaksimandros Ksenofanes HeraklitosEtkiledikleri Empedokles Anaksagoras Demokritos Eleali ZenonParmenidesFelsefesiMantik diyalektigin ilk kullanicilarindadir Felsefi goruslerinde Anaximenes Xenophanes ve Pythagoras cilarin etkileri oldugu gorulur ancak o daha cok kavramsal dusunmeye yonelmistir Logos ile saniyi kavramlar uzerinden ayirmaya calisir Onun Bir ci gorusu bir takim mantiksal cikarsamalarla evrende degisimin olmadigini kanitlamaya calisir Gerceklik ebedi ve degismez olan yaratilmamis ve yok edilemez olan surekli ve kalici olan Bir dir Varlik var olagelmistir parcali degil bir butundur hareket ve degisim soz konusu degildir Varlik hakkinda soylenebilecek tek sey varligin var oldugudur Boylece ortaya ozdeslik ilkesi cikmistir Varlik var olandir hiclik ya da var olamayan var degildir der Parmanides Yalnizca var olan dusunulebilir ve var olmayan dusunulemez Buna bagli olarak da yasadigimiz dunyanin bir oldugu gercek olmadigi onermesine varilir Ontolojik duzlemde ile gerceklik epistemolojik duzlemde ile olanin ayristirilmasi boylece ortaya konulmus olmaktadir Onun gelistirdigi anlamda diyalektik salt kavramlarla dusunme yontemidir Parmenides ten gunumuze Doga Ustune adinda sadece fragmanlari bulunan uzun siiri kalmistir Parmenides bu siirinin kendisine Tanrica nin hakikati ilhami uzerine genc yasta kaleme almistir Siirinde Parmenides Tanrica nin katina yukseltildigini ve dizelerini ondan aldigini soyler Parmenides in donemindeki diger yazarlarda da gokyuzune yukselme veya cehenneme inis temasi sik gorulmektedir Eser iki bolume ayrilmaktadir ilk bolumde hakikat ikinci bolumde illuzyon dunyasi ele alinir Duyu dunyasi yanilgi uretir Gorunenlerin ardinda degismeyen sinirlanmayan bolunmeyen bir sey bulunmaktadir ancak bu fenomenal dunyanin algisindan dogrudan cikarilamaz Gorunen fizik dunyanin gundelik algisi illuzyon uretir Parmenides buna doxa der dunyanin gercekligi ise yukarida sifatlari sayilan Bir Varliga dayanir Parmenides in Pisagor Empedokles ve digerleri gibi peygamber buyucu ve sifaci oldugu felsefesini mitoloji ve karisik mistik vizyonlarla edindigi ve dizelerle sundugu soylenmistir cunku kendisi one surdugu felsefeyi yer alti dunyasinin Tanricasi Tartaros dan aldigini soylemistir Eserde Tanricanin su ifadeleri de bunu gostermektedir Hosgeldin olumsuz suruculerin kendisiyle ilgilendigi ve yolculugunda seni bulundugumuz yere kisraklarin tasidigi genc adam Bu yolda seni bekleyen kotu kader yok ve bu yol insanlarin genelinin hak ve adalet disinda ciktigi bir yol da degil Burada her seyi icinde hicbir dogru inancin olmadigi olumlulerin hakikat ve goruslerinin etrafinda dolastigi sarsilmaz kalbi bulacaksin Dis baglantilarParmanides ve varlik 4 Mart 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde AOF Ilk cag felsefesi kitabinda cokca bahsedilir 12 Subat 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde AOF Mantigin gelisimi kitabinda yer alir 21 Subat 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde Parmenides dusuncesi hakkinda bir deneme olu kirik baglanti KaynakcaFelsefe Tarihi Macit Gokberk Remzi Kitabevi Internet Encyclopedia of Philosophy 15 Ocak 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Wikimedia Commons ta Parmenides ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir