Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Meclis soruşturması, başkanlık sisteminde başkanın cezai sorumluluğuna yol açabilecek bir yasama meclisi soruşturmasıdır.
Türkiye
2017 Anayasa Değişikliği sonrasında
2017 referandumu ile kabul edilen Anayasa değişiklikleri ile Cumhurbaşkanı'nın cezai sorumluluğunun, vatana ihanetle sınırlandırılmasına son verildi.Türkiye Büyük Millet Meclisi salt çoğunluğunun vereceği önergeyle Cumhurbaşkanı, Cumhurbaşkanı Yardımcıları veya bakanlar hakkında herhangi bir suç işledikleri iddiasıyla soruşturma açılması talep edilir ve Meclisin beşte üçünün gizli oyuyla soruşturma açılmasına karar verilir. Hakkında soruşturma açılmasına karar verilen Cumhurbaşkanı, seçimlerin yenilenmesi kararı alamaz. Meclisteki siyasi partilerin güçleri oranında gösterecekleri adaylar arasından her parti için ayrı ayrı ad çekme suretiyle kurulacak 15 kişilik bir komisyon tarafından yapılacak soruşturma sonunda, Meclis üye tam sayısının üçte ikisinin gizli oyuyla “Yüce Divan”da yargılanmalarına karar verebilir. Yüce Divan'ın seçilmeye engel bir suçtan mahkûm ettiği Cumhurbaşkanının görevi sona erer. Cumhurbaşkanının görevde bulunduğu sürede işlediği iddia edilen suçlar için görevi bittikten sonra da aynı cezai sorumluluğu taşımaktadır.
2017 Anayasa Değişikliği öncesinde
Cumhurbaşkanının vatana ihanetle suçlanması
2017 referandumu ile kabul edilen Anayasa değişikliklerinden önce Cumhurbaşkanı, vatana ihanet haricinde herhangi bir suç dolayısıyla suçlanmaktan muaftı.Başbakan ve ilgili bakanlarca imzalanan kararlarından dolayı tüm sorumluluk, Başbakan ve ilgili bakana aitken, Cumhurbaşkanının tek başına yaptığı işlemler, verdiği emirler ve aldığı kararlar hakkında da sorumluluğunun bulunmamaktaydı. Cumhurbaşkanını vatana ihanetle suçlamak, Meclis'in en az üçte birinin teklifi ve en az dörtte üçünün vereceği kararla mümkündü.Anayasa Mahkemesi tarafından “Yüce Divan” sıfatı ile vatana ihanetle suçlanmasına karar verilen Cumhurbaşkanını yargılama yetkisine sahipti ve mahkumiyet kararı ile Cumhurbaşkanı sıfatı son bulmaktaydı.
Bakanlar Kurulu'nun soruşturulması
Türkiye Büyük Millet Meclisi, hükûmeti bir siyasi parti grubu adına veya en az yirmi milletvekilinin imzasıyla verilen gensoru önergesi ve salt çoğunluğun güvensizlik oyuyla düşürebilmekteydi. Ayrıca, Meclis'in en az onda birinin vereceği önerge ile Başbakan veya bakanlar hakkında soruşturma açılabilir ve salt çoğunluğunun kararıyla Anayasa Mahkemesi tarafından “Yüce Divan” sıfatı ile yargılanmasına karar verilirdi.
Meclis soruşturması örnekleri
1982 Anayasası yürürlüğe girdikten sonra günümüze kadar toplam 115 adet Meclis Soruşturması Önergesi verilmiştir. 1982'den günümüze geçen toplam 8 yasama döneminde de Meclis Soruşturması müessesesine başvurulmuştur.
ABD
ABD Başkanı, yardımcısı, bakanları veya herhangi bir federal memur hakkında soruşturma yetkisi Temsilciler Meclisi'ne aittir. Temsilciler Meclisi tarafından suçlandırılan kişiyi yargılama yetkisi ise Senato'ya aittir. Başkanın yargılanması söz konusu olduğunda Senatoya Yüksek Mahkeme başyargıcı başkanlık eder. Senato mahkûmiyet kararını ancak hazır bulunan üyelerinin üçte ikisinin oyuyla karar verebilir. Hakkında mahkûmiyet kararı verilen kişinin görevi sona erer.
Soruşturma, siyasi değil cezai niteliktedir. Başkanın siyasi sorumluluğu değil, cezai sorumluluğu tahrik edilir. Dolayısıyla suç işlememiş bir başkanın siyasi nedenlerle soruşturma usulüyle görevden alınması mümkün değildir. Bu bakımdan soruşturma parlamenter sistemlerdeki gensoru (güvensizlik oylaması) değil, bir meclis soruşturmasıdır.
Meclis soruşturması örnekleri
ABD tarihindeki 4 büyük soruşturma olayı:
- Andrew Johnson (1868) - Başkan Andrew Johnson Tenure of Office Act'a aykırı olarak savaş sekreteri Edwin Stanton'u Ağustos 1867'de görevden aldı. Bunun üzerine Temsilciler Meclisi Şubat 1868'de Johnson'u meclis soruşturması ile 47'ye karşı 126 oyla suçlandırdı. Johnson, Senato tarafından Mart-Mayıs 1868'de yargılandı. Gerekenden bir fazla oyla beraat etti.
- Richard Nixon (1975) - Temsilciler Meclisi 1974'te Judiciary Committee'sini Başkan Richard Nixon'un Watergate skandalı'ndaki sorumluluğunun araştırılması amacıyla görevlendirdi. Ağustos 1974'te Nixon, soruşturma usulüyle görevden alınabileceğini düşünerek istifa etmiştir. Bu şekilde soruşturma yöntemi sonuçsuz kalmıştır.
- Bill Clinton (1998) - Başkan Bill Clinton 17 Ocak 1998 tarihindeki yeminli ifadesinde, Beyaz Saray stajyeri Monica Lewinsky ile cinsel ilişkisi olduğu iddiasını inkâr etmiş; ancak Ağustos 1998'de bunun doğru olmadığı ortaya çıkmıştır. 19 Aralık 1998'de Temsilciler Meclisi Başkan Clinton'un suçlandırılmasına karar vermiştir. Başkanın Senato önündeki yargılaması 7 Ocak 1999'da başlamış, Başkan 50 evet, 50 hayır oyu ile beraat etmiştir (Mahkûmiyet için 2/3 çoğunluk gerekiyordu).
- Donald Trump (2020)
- Donald Trump (2021)
Kaynakça
- ^ a b "Arşivlenmiş kopya". 25 Aralık 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Ekim 2019.
- ^ a b c d (PDF). 19 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ekim 2019.
- ^ a b c d . 11 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ekim 2019.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 28 Ekim 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Ekim 2019.
- ^ a b TURAN Hilmi Can, 1982'den 2015'e Meclis Soruşturması Önergeleri
- ^ https://www.bbc.com/turkce/amp/haberler-dunya-51389914 []
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Meclis sorusturmasi baskanlik sisteminde baskanin cezai sorumluluguna yol acabilecek bir yasama meclisi sorusturmasidir Baskan Andrew Johnson in Yargilanmasi icin Suclama Mahkemesi Olarak SenatoTurkiye2017 Anayasa Degisikligi sonrasinda 2017 referandumu ile kabul edilen Anayasa degisiklikleri ile Cumhurbaskani nin cezai sorumlulugunun vatana ihanetle sinirlandirilmasina son verildi Turkiye Buyuk Millet Meclisi salt cogunlugunun verecegi onergeyle Cumhurbaskani Cumhurbaskani Yardimcilari veya bakanlar hakkinda herhangi bir suc isledikleri iddiasiyla sorusturma acilmasi talep edilir ve Meclisin beste ucunun gizli oyuyla sorusturma acilmasina karar verilir Hakkinda sorusturma acilmasina karar verilen Cumhurbaskani secimlerin yenilenmesi karari alamaz Meclisteki siyasi partilerin gucleri oraninda gosterecekleri adaylar arasindan her parti icin ayri ayri ad cekme suretiyle kurulacak 15 kisilik bir komisyon tarafindan yapilacak sorusturma sonunda Meclis uye tam sayisinin ucte ikisinin gizli oyuyla Yuce Divan da yargilanmalarina karar verebilir Yuce Divan in secilmeye engel bir suctan mahkum ettigi Cumhurbaskaninin gorevi sona erer Cumhurbaskaninin gorevde bulundugu surede isledigi iddia edilen suclar icin gorevi bittikten sonra da ayni cezai sorumlulugu tasimaktadir 2017 Anayasa Degisikligi oncesinde Cumhurbaskaninin vatana ihanetle suclanmasi 2017 referandumu ile kabul edilen Anayasa degisikliklerinden once Cumhurbaskani vatana ihanet haricinde herhangi bir suc dolayisiyla suclanmaktan muafti Basbakan ve ilgili bakanlarca imzalanan kararlarindan dolayi tum sorumluluk Basbakan ve ilgili bakana aitken Cumhurbaskaninin tek basina yaptigi islemler verdigi emirler ve aldigi kararlar hakkinda da sorumlulugunun bulunmamaktaydi Cumhurbaskanini vatana ihanetle suclamak Meclis in en az ucte birinin teklifi ve en az dortte ucunun verecegi kararla mumkundu Anayasa Mahkemesi tarafindan Yuce Divan sifati ile vatana ihanetle suclanmasina karar verilen Cumhurbaskanini yargilama yetkisine sahipti ve mahkumiyet karari ile Cumhurbaskani sifati son bulmaktaydi Bakanlar Kurulu nun sorusturulmasi Turkiye Buyuk Millet Meclisi hukumeti bir siyasi parti grubu adina veya en az yirmi milletvekilinin imzasiyla verilen gensoru onergesi ve salt cogunlugun guvensizlik oyuyla dusurebilmekteydi Ayrica Meclis in en az onda birinin verecegi onerge ile Basbakan veya bakanlar hakkinda sorusturma acilabilir ve salt cogunlugunun karariyla Anayasa Mahkemesi tarafindan Yuce Divan sifati ile yargilanmasina karar verilirdi Meclis sorusturmasi ornekleri 1982 Anayasasi yururluge girdikten sonra gunumuze kadar toplam 115 adet Meclis Sorusturmasi Onergesi verilmistir 1982 den gunumuze gecen toplam 8 yasama doneminde de Meclis Sorusturmasi muessesesine basvurulmustur ABDABD Baskani yardimcisi bakanlari veya herhangi bir federal memur hakkinda sorusturma yetkisi Temsilciler Meclisi ne aittir Temsilciler Meclisi tarafindan suclandirilan kisiyi yargilama yetkisi ise Senato ya aittir Baskanin yargilanmasi soz konusu oldugunda Senatoya Yuksek Mahkeme basyargici baskanlik eder Senato mahkumiyet kararini ancak hazir bulunan uyelerinin ucte ikisinin oyuyla karar verebilir Hakkinda mahkumiyet karari verilen kisinin gorevi sona erer Sorusturma siyasi degil cezai niteliktedir Baskanin siyasi sorumlulugu degil cezai sorumlulugu tahrik edilir Dolayisiyla suc islememis bir baskanin siyasi nedenlerle sorusturma usuluyle gorevden alinmasi mumkun degildir Bu bakimdan sorusturma parlamenter sistemlerdeki gensoru guvensizlik oylamasi degil bir meclis sorusturmasidir Meclis sorusturmasi ornekleri ABD tarihindeki 4 buyuk sorusturma olayi Andrew Johnson 1868 Baskan Andrew Johnson Tenure of Office Act a aykiri olarak savas sekreteri Edwin Stanton u Agustos 1867 de gorevden aldi Bunun uzerine Temsilciler Meclisi Subat 1868 de Johnson u meclis sorusturmasi ile 47 ye karsi 126 oyla suclandirdi Johnson Senato tarafindan Mart Mayis 1868 de yargilandi Gerekenden bir fazla oyla beraat etti Richard Nixon 1975 Temsilciler Meclisi 1974 te Judiciary Committee sini Baskan Richard Nixon un Watergate skandali ndaki sorumlulugunun arastirilmasi amaciyla gorevlendirdi Agustos 1974 te Nixon sorusturma usuluyle gorevden alinabilecegini dusunerek istifa etmistir Bu sekilde sorusturma yontemi sonucsuz kalmistir Bill Clinton 1998 Baskan Bill Clinton 17 Ocak 1998 tarihindeki yeminli ifadesinde Beyaz Saray stajyeri Monica Lewinsky ile cinsel iliskisi oldugu iddiasini inkar etmis ancak Agustos 1998 de bunun dogru olmadigi ortaya cikmistir 19 Aralik 1998 de Temsilciler Meclisi Baskan Clinton un suclandirilmasina karar vermistir Baskanin Senato onundeki yargilamasi 7 Ocak 1999 da baslamis Baskan 50 evet 50 hayir oyu ile beraat etmistir Mahkumiyet icin 2 3 cogunluk gerekiyordu Donald Trump 2020 Donald Trump 2021 Kaynakca a b Arsivlenmis kopya 25 Aralik 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Ekim 2019 a b c d PDF 19 Agustos 2018 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 28 Ekim 2019 a b c d 11 Mayis 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 28 Ekim 2019 Arsivlenmis kopya 28 Ekim 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Ekim 2019 a b TURAN Hilmi Can 1982 den 2015 e Meclis Sorusturmasi Onergeleri https www bbc com turkce amp haberler dunya 51389914 yalin URL