Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Akşemseddin (1389, Şam - 16 Şubat 1459, Göynük), asıl adı ile Mehmed Şemseddin, çok yönlü Türk âlim, tıp insanı ve Şemsîyye-î Bayramîyye isimli Türk Tasavvuf tarikatının kurucusu. Osmanlı Padişahı Fatih Sultan Mehmed'in hocası olarak bilinmektedir.
Akşemseddin | |
|---|---|
 Şeyh Akşemseddin'in Göynük'teki türbesi | |
| Doğum | Mehmet Şemseddin 1389 Şam, Suriye |
| Ölüm | 16 Şubat 1459 Göynük |
| Milliyet | Türk |
Hayatı
Şeyh Hamza'nın oğlu olarak, 1389 yılında Şam'da doğmuştur. Şeyh Hamza, ailesiyle beraber Amasya'ya gelen küçük Şemsettin'i yetiştirmiştir. Rivayetlere göre Akşemseddin'in soyu, baba tarafından Ebu Zerr Giffari'ye dayanmaktadır. İlk tahsilini babasından alan Akşemseddin’in 7 yaşında hafız olduğu öne sürülmektedir. Ailesiyle birlikte Çorum-Osmancık kazasının Sarpın Kavak köyüne yerleşmiştir. Babasının vefatından sonra Amasya ve Osmancık medreselerinde eğitimini tamamlayan Akşemseddin, Osmancık Medresesine müderris oldu. Akşemseddin ayrıca, tıbba ve eczacılığa merak sararak tıp ilmini öğrendi. Daha önceden Seyyid Abdülkâdir Geylânî, İmam-ı Gazali ve Muhammed Celaleddin-i Rumi gibi örneklerinde görüldüğü gibi, ilim tahsili ile tatmin olmayan Akşemseddin, irfan tahsili için müderrisliği ve medreseyi terk etti. Tasavvufa olan ilgisinden dolayı, Akşemseddin önce İran'ı dolaştı ama umduğunu bulamadığı için yeniden Anadolu'ya dönmek zorunda kaldı. Anadolu'da ise, Akşemseddin'e Ankara'da bulunan Hacı Bayram Veli'yi tavsiye ediyorlar ve şöyle diyorlardı:
| “ | Kazandığın şu zahiri ilmini mana ilmiyle, bilgini aşk ile, akıl vergisini kalp ve gönül vergisiyle tamamlaman gerek. Bu da yalnız olmaz. Sana bir mürşit lazım. Kalk Ankara'ya git. Orada Hacı Bayram Veli'ye müracaat et. O seni tamamlasın, bütünleşin. Sen bu dünyaya lazım bir insansın. | „ |
Ankara'ya giden Akşemseddin, Hacı Bayram Veli'nin öğrencilerinin nefislerini kırmak, fakirlere yardım etmek ve yoksullara ikramda bulunmak için de olsa cer ve yardım kabul etmesi, çarşı pazarda devran yaptırması gibi hallerinden hoşlanmadığı için Ankara'dan ayrıldı ve başka bir mürşid aramak için Halep'e gitti. Halep'te bir gece rüyasında boynuna bir zincirin takılmış olduğunu, zincirin diğer ucu Hacı Bayram Veli'nin elinde ve kendisini Ankara'ya doğru çektiğini gördü. Bunun üzerine yeniden Ankara'ya döndü. Hacı Bayram Veli'nin yanında özel ilgi ve sıkı bir riyâzet ve mücâhadeye alınan Akşemseddin, kendisine gösterilen bu ihtimamı en iyi şekilde değerlendirdi. Kısa süre tasavvufun bütün yollarını ve inceliklerini öğrenen Aksemseddin, bu başarısından dolayı Hacı Bayram Veli'den icâzet aldı ve hilafet tacı giydirildi. Bunun sonrasında Hacı Bayram Veli'den aldığı izinle Ankara'dan ayrıldı ve Beypazarına yerleşti. Beypazarında büyük bir şöhret bulan Akşemseddin, kısa bir süre sonra oradan da ayrılır ve İskilip'e yerleşir. İskilip'ten de yine aynı kesrete düşme sebebiyle ayrılır ve Bolu'nun Göynük ilçesine yerleşir. Göynük'te de yine bir değirmen ve mescid inşa ettirip, kendi çocuklarının tahsil ve terbiyesi ile meşgul olmuş, diğer taraftan mevcut eserlerini yazmış ve yedi kere hacca gidebilme imkânı bulmuştur. Akşemseddin'in on iki evladı olduğundan bahsedilmekte ise de mevcut diğer kaynaklarda sadece on çocuğundan söz edilmektedir.
İstanbul'un Fethi
Akşemseddin'in asıl ünü, II. Murat'ın emir ve isteğiyle II. Mehmed'in hocalığına tayin edilişiyle başlamıştır. Akşemseddin, II. Mehmed'e danışmanlık yapıp İstanbul'un fethine katkıda bulunmuştur. Akşemseddin çocukları, öğrencileri ve müritleriyle birlikte fetih ordusuna katılmışlardır. Akşemseddin İstanbul kuşatmasının en kritik günlerinde II. Mehmed'e bir mektup yazmıştır.
II. Mehmed Akşemseddin ile İstanbul'a girişte şehir halkı tarafından karşılanıyor, şehir halkı Akşemseddin'i II. Mehmed sanıp ona çiçekler uzatılıyor. Akşemseddin ise "Padişah ben değilim" diyerek yanındaki II. Fatih Sultan Mehmed'i gösteriyordu. II. Mehmed ise "Hünkar benim ama, o benim hocamdır. Çiçekler O'na Layıktır!" sözüyle tebessüm ediyordu. II. Mehmed, İstanbul'un fethinin ardından Ayasofya'da hutbesini tamamladıktan sonra, minberden indi ve Akşemseddin'i imâmete geçirdi. Böylece Akşemseddin, fethin ilk Cuma namazını kıldırmış oldu. Ayrıca Akşemseddin, Fetih'ten sonra II. Mehmed isteği üzerine Ebu Eyyûb el-Ensarî'nin kabrini tespit ettiği rivayet edilir.
Ölümü
Akşemseddin, fetihten sonra, II. Mehmed'in ısrarına rağmen İstanbul'da kalmak istemedi, Göynük'e çekildi ve 16 Şubat 1459 yılında 70 yaşında öldü.
Akşemseddin ve tıp
Kaynaklarda Akşemseddin'in tıp ilmini kimden ve nasıl öğrendiğine dair net bir bilgi yoktur. Bununla alâkalı İskoç oryantalist Elias John Gibb, History of Ottoman Poetry adlı eserinde, Akşemseddin'in tıp alanındaki ilmini, Hacı Bayram Veli ile beraber olduğu yıllarda elde ettiğini kaydetmekte ve kendisinden âlim ve mübarek bir kimse diye söz etmektedir.
Sadece beden hastalıkların değil, aynı zamandan ruh hastalıklarının da hekimi olan Akşemseddin, ruh hastalıklarını da tedavi ettiği belirtilmektedir.
Eserleri
- Risaletü'n-Nûriye
- Hall-i Müşkilât
- Makamât-ı Evliyâ
- Kitabü't Tıb
- Maddetü'l-Hayat
- Def'ü Metain
- Nasihatnamei
Kaynakça
- ^ Feridüretü'l Evliyâ, s. 270
- ^ a b Şemseddin Sâmi: Kâmus-u Âlâm
- ^ Emir Hüseyin Enîsî: Menâkıb-ı Akşemseddin, s. 4
- ^ Emir Hüseyin Enîsî: Menâkıb-ı Akşemseddin, s. 8
- ^ Nezihe Araz: Anadolu Evliyaları, s. 151-152
- ^ Taşköprülüzâde: Şakayık-ı Nûmâniye, c. 1, s. 138
- ^ Emir Hüseyin Enîsî: Menâkıb-ı Akşemseddin, s. 7
- ^ Taşköprülüzâde: Şakayık-ı Nûmâniye, c. 1, s. 241
- ^ Nezihe Araz: Anadolu Evliyaları, s. 153-154
- ^ Şemseddin Sâmi: Kâmus-u Âlâm, c. 1, s. 265
- ^ Orhan Köprülü: 14. ve 15. Asır Türk Menâkıpları, s. 96
- ^ İbrahim Koç: İstanbul'un Manevi Fatihi Akşemseddin. Elest Yayınları, İstanbul, 2007, 2. Basım, s. 129
- ^ İbrahim Koç: İstanbul'un Manevi Fatihi Akşemseddin. Elest Yayınları, İstanbul, 2007, 2. Basım, s. 68
- ^ Murtaza Gürsoy: İstanbul'un Manevi Fatihi Akşemseddin. Elest Yayınları, İstanbul, 2007, 2. Basım, s. 78
- ^ Ahmed Muhtar: Feth-i Celîl-i Konstantiniye, s. 273
- ^ Murtaza Gürsoy: Meşhur Eyüp Sultan, s. 179-180
- ^ İbn Esîr: Üsdülgâbe, c. 2, s. 90
- ^ El-İstiâb, c. 1, s. 151
- ^ Elias John Wilkinson Gibb: History of Ottoman Poetry. Londra, 1900-1909, c. 3, s. 138
- ^ Taşköprülüzâde: Şakayık-ı Nûmâniye, c. 1, s. 147.
- ^ Nezihe Araz: Anadolu Evliyaları
- ^ Nişancızâde Muhammed bin Ahmed: Mirat-ı Kâinat, s. 556
- ^ Emir Hüseyin Enîsî: Menâkıb-ı Akşemseddin, s. 12
- ^ İslam Ansiklopedisi, c. 1, s. 320
Akşemseddin hakkında daha fazla bilgi edinin | |
 | Vikikaynak'ta belgeler |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Aksemseddin 1389 Sam 16 Subat 1459 Goynuk asil adi ile Mehmed Semseddin cok yonlu Turk alim tip insani ve Semsiyye i Bayramiyye isimli Turk Tasavvuf tarikatinin kurucusu Osmanli Padisahi Fatih Sultan Mehmed in hocasi olarak bilinmektedir AksemseddinSeyh Aksemseddin in Goynuk teki turbesiDogumMehmet Semseddin 1389 Sam SuriyeOlum16 Subat 1459 GoynukMilliyetTurkHayatiSeyh Hamza nin oglu olarak 1389 yilinda Sam da dogmustur Seyh Hamza ailesiyle beraber Amasya ya gelen kucuk Semsettin i yetistirmistir Rivayetlere gore Aksemseddin in soyu baba tarafindan Ebu Zerr Giffari ye dayanmaktadir Ilk tahsilini babasindan alan Aksemseddin in 7 yasinda hafiz oldugu one surulmektedir Ailesiyle birlikte Corum Osmancik kazasinin Sarpin Kavak koyune yerlesmistir Babasinin vefatindan sonra Amasya ve Osmancik medreselerinde egitimini tamamlayan Aksemseddin Osmancik Medresesine muderris oldu Aksemseddin ayrica tibba ve eczaciliga merak sararak tip ilmini ogrendi Daha onceden Seyyid Abdulkadir Geylani Imam i Gazali ve Muhammed Celaleddin i Rumi gibi orneklerinde goruldugu gibi ilim tahsili ile tatmin olmayan Aksemseddin irfan tahsili icin muderrisligi ve medreseyi terk etti Tasavvufa olan ilgisinden dolayi Aksemseddin once Iran i dolasti ama umdugunu bulamadigi icin yeniden Anadolu ya donmek zorunda kaldi Anadolu da ise Aksemseddin e Ankara da bulunan Haci Bayram Veli yi tavsiye ediyorlar ve soyle diyorlardi Kazandigin su zahiri ilmini mana ilmiyle bilgini ask ile akil vergisini kalp ve gonul vergisiyle tamamlaman gerek Bu da yalniz olmaz Sana bir mursit lazim Kalk Ankara ya git Orada Haci Bayram Veli ye muracaat et O seni tamamlasin butunlesin Sen bu dunyaya lazim bir insansin Ankara ya giden Aksemseddin Haci Bayram Veli nin ogrencilerinin nefislerini kirmak fakirlere yardim etmek ve yoksullara ikramda bulunmak icin de olsa cer ve yardim kabul etmesi carsi pazarda devran yaptirmasi gibi hallerinden hoslanmadigi icin Ankara dan ayrildi ve baska bir mursid aramak icin Halep e gitti Halep te bir gece ruyasinda boynuna bir zincirin takilmis oldugunu zincirin diger ucu Haci Bayram Veli nin elinde ve kendisini Ankara ya dogru cektigini gordu Bunun uzerine yeniden Ankara ya dondu Haci Bayram Veli nin yaninda ozel ilgi ve siki bir riyazet ve mucahadeye alinan Aksemseddin kendisine gosterilen bu ihtimami en iyi sekilde degerlendirdi Kisa sure tasavvufun butun yollarini ve inceliklerini ogrenen Aksemseddin bu basarisindan dolayi Haci Bayram Veli den icazet aldi ve hilafet taci giydirildi Bunun sonrasinda Haci Bayram Veli den aldigi izinle Ankara dan ayrildi ve Beypazarina yerlesti Beypazarinda buyuk bir sohret bulan Aksemseddin kisa bir sure sonra oradan da ayrilir ve Iskilip e yerlesir Iskilip ten de yine ayni kesrete dusme sebebiyle ayrilir ve Bolu nun Goynuk ilcesine yerlesir Goynuk te de yine bir degirmen ve mescid insa ettirip kendi cocuklarinin tahsil ve terbiyesi ile mesgul olmus diger taraftan mevcut eserlerini yazmis ve yedi kere hacca gidebilme imkani bulmustur Aksemseddin in on iki evladi oldugundan bahsedilmekte ise de mevcut diger kaynaklarda sadece on cocugundan soz edilmektedir Istanbul un Fethi Aksemseddin in asil unu II Murat in emir ve istegiyle II Mehmed in hocaligina tayin edilisiyle baslamistir Aksemseddin II Mehmed e danismanlik yapip Istanbul un fethine katkida bulunmustur Aksemseddin cocuklari ogrencileri ve muritleriyle birlikte fetih ordusuna katilmislardir Aksemseddin Istanbul kusatmasinin en kritik gunlerinde II Mehmed e bir mektup yazmistir II Mehmed Aksemseddin ile Istanbul a giriste sehir halki tarafindan karsilaniyor sehir halki Aksemseddin i II Mehmed sanip ona cicekler uzatiliyor Aksemseddin ise Padisah ben degilim diyerek yanindaki II Fatih Sultan Mehmed i gosteriyordu II Mehmed ise Hunkar benim ama o benim hocamdir Cicekler O na Layiktir sozuyle tebessum ediyordu II Mehmed Istanbul un fethinin ardindan Ayasofya da hutbesini tamamladiktan sonra minberden indi ve Aksemseddin i imamete gecirdi Boylece Aksemseddin fethin ilk Cuma namazini kildirmis oldu Ayrica Aksemseddin Fetih ten sonra II Mehmed istegi uzerine Ebu Eyyub el Ensari nin kabrini tespit ettigi rivayet edilir Olumu Aksemseddin fetihten sonra II Mehmed in israrina ragmen Istanbul da kalmak istemedi Goynuk e cekildi ve 16 Subat 1459 yilinda 70 yasinda oldu Aksemseddin ve tipKaynaklarda Aksemseddin in tip ilmini kimden ve nasil ogrendigine dair net bir bilgi yoktur Bununla alakali Iskoc oryantalist Elias John Gibb History of Ottoman Poetry adli eserinde Aksemseddin in tip alanindaki ilmini Haci Bayram Veli ile beraber oldugu yillarda elde ettigini kaydetmekte ve kendisinden alim ve mubarek bir kimse diye soz etmektedir Sadece beden hastaliklarin degil ayni zamandan ruh hastaliklarinin da hekimi olan Aksemseddin ruh hastaliklarini da tedavi ettigi belirtilmektedir EserleriRisaletu n Nuriye Hall i Muskilat Makamat i Evliya Kitabu t Tib Maddetu l Hayat Def u Metain NasihatnameiKaynakca Feriduretu l Evliya s 270 a b Semseddin Sami Kamus u Alam Emir Huseyin Enisi Menakib i Aksemseddin s 4 Emir Huseyin Enisi Menakib i Aksemseddin s 8 Nezihe Araz Anadolu Evliyalari s 151 152 Taskopruluzade Sakayik i Numaniye c 1 s 138 Emir Huseyin Enisi Menakib i Aksemseddin s 7 Taskopruluzade Sakayik i Numaniye c 1 s 241 Nezihe Araz Anadolu Evliyalari s 153 154 Semseddin Sami Kamus u Alam c 1 s 265 Orhan Koprulu 14 ve 15 Asir Turk Menakiplari s 96 Ibrahim Koc Istanbul un Manevi Fatihi Aksemseddin Elest Yayinlari Istanbul 2007 2 Basim s 129 Ibrahim Koc Istanbul un Manevi Fatihi Aksemseddin Elest Yayinlari Istanbul 2007 2 Basim s 68 Murtaza Gursoy Istanbul un Manevi Fatihi Aksemseddin Elest Yayinlari Istanbul 2007 2 Basim s 78 Ahmed Muhtar Feth i Celil i Konstantiniye s 273 Murtaza Gursoy Meshur Eyup Sultan s 179 180 Ibn Esir Usdulgabe c 2 s 90 El Istiab c 1 s 151 Elias John Wilkinson Gibb History of Ottoman Poetry Londra 1900 1909 c 3 s 138 Taskopruluzade Sakayik i Numaniye c 1 s 147 Nezihe Araz Anadolu Evliyalari Nisancizade Muhammed bin Ahmed Mirat i Kainat s 556 Emir Huseyin Enisi Menakib i Aksemseddin s 12 Islam Ansiklopedisi c 1 s 320 Vikipedi nin kardes projelerinden Aksemseddin hakkinda daha fazla bilgi edininVikikaynak ta belgeler