Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ebu Yahya Zekeriyyâ bin Muhammed el-Kazvînî (Farsça: أبو يحيئ زكريا بن محمد القزويني) (d. 1202 - ö. 1283), 13. yüzyılda yaşamış Fars asıllı matematik, fizik, astronomi, coğrafya ve jeoloji bilgini.
Zekeriya bin Muhammed el Kazvini | |
|---|---|
 Kazvini'nin Dünya Haritası. | |
| Doğum | Zekeriyyâ bin Muhammed el-Kazvînî 1202 Kazvin, İran |
| Ölüm | 1283 Bağdat, Irak |
| Milliyet | Fars |
| Din | İslam |
| Kariyeri | |
| Dalı | Matematik, Fizik, Astronomi, Coğrafya ve Jeoloji |
Hayatı
Tahran'a 150 km. uzaklıktaki Kazvin'de doğan Zekeriya bin Muhammed çok kısa zamanda tarih, astronomi ve jeoloji de söz sahibi oldu. Orta Çağ'da jeoloji'nin otorite kabul edilen isimlerinden birisiydi. Batı O'nu “Müslümanların Pilinus'u” olarak tanımıştır.
Eserleri
Acaibu'l-Mahlukat ve Garaibu'l-Mevcudat, (Tuhaf Yaratıklar ve Acayip Varlıklar), (عجائب المخلوقات و غرائب الموجودات) isimli, Türkçe ve Farsçaya da tercüme edilmiş olan Arapça astronomi eseri, Asar-ül Bilad ve Ahbar-ül İbad, isimli coğrafya eseri yazan Kazvini, Dünya'nın küre şeklinde olduğunu belirtmiş, hava, su, bitki, hayvan ve madenlerden detaylı olarak bahsetmiş, dağ, dere, ada, deniz ve nehirlerin oluşumu hakkında görüşler belirtmiştir.
Batı'da ancak 1920'de inceleme konusu olan ve , yedi asır önce Kazvini tarafından ele alınmış, modern jeolojinin keşiflerinden sayılan (ters dönümlü manyetik alan) daha o zaman, bu müslüman ilim adamı tarafından ortaya konmuştur. Eserinde, dağların oluşumunu ve sebeplerini de inceleyen Kazvinî, "...Her 36.000 (otuzaltıbin) yılda, yıldızlar dolaşımlarını tamamlarlar ve Yeryüzünde büyük değişiklikler olur; karalar denizlere dönüşür, denizler kurur, dağlar ova, ovalar dağ olur. Kuzey güney olur..." gibi modern bilimlerin vardığı neticelere uygun görüşlerini dile getirmektedir.
Ayrışma, aşınma, birikim alanına taşınma ve depolanmayı, "...dağlar güneş ısısıyla toprağa ve kuma dönüşür ki, rüzgarların tesiriyle nehirlere, buradan da denizlere taşınır ve zamanın geçmesiyle aralarda tepeler meydana gelir; böylece denizlerde çıkıntılar görürüz..." şeklinde ifade eden Kazvinî, 1950'lerde Airy ve Pratt tarafından ileri sürülen izostazi'yi (dağların kabukta, yoğunluk farklarına göre ovalık kısımlarla bir denge oluşturması) "...dağlar yeryüzünde doğrudan denge sağlarlar..." sözleriyle asırlar öncesinden haber veriyordu.
Depremleri volkanizma ve mağmatizmaya bağlayan Kazvini, yer altındaki basınç için buharı örnek vererek şunları yazmaktadır: Buğular ve buharlar yeraltı çukurlarında su halinde yoğunlaşmadığı veya sıcaklık sebebiyle dağıtmadığı zaman çıkış bulamazlarsa, bir kimsenin vücudunu ateşin titretmesi gibi, onlar da yeryüzünü titretirler.
Kaynakça
| Wikimedia Commons'ta Zekeriya el-Kazvinî ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- ^ TDV İslam Ans. ilgili madde[]
- ^ T. Lewick, 'Kazwini' in The Encyclopaedia of Islam, 2nd edition, ed. by H.A.R. Gibbs, B. Lewis, Ch. Pellat, C. Bosworth et al., 11 vols. (Leiden: E.J. Brill, 1960-2002), vol. 4, pp 865-7
- ^ L. Richter-Bernburg, 'al-Qazwini, Zakariyya' ibn Muhammad', in Encyclopedia of Arabic Literature, ed. by Julie Scott Meisami and Paul Starkey (London: Routledge, 1998), vol. 2, pp 637-8
- ^ Zekeriya, el-Kazvinî, Acaibul Mahlukat, Beyrut, 1976, s.298
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Ebu Yahya Zekeriyya bin Muhammed el Kazvini Farsca أبو يحيئ زكريا بن محمد القزويني d 1202 o 1283 13 yuzyilda yasamis Fars asilli matematik fizik astronomi cografya ve jeoloji bilgini Zekeriya bin Muhammed el KazviniKazvini nin Dunya Haritasi DogumZekeriyya bin Muhammed el Kazvini 1202 Kazvin IranOlum1283 Bagdat IrakMilliyetFarsDinIslamKariyeriDaliMatematik Fizik Astronomi Cografya ve JeolojiHayatiTahran a 150 km uzakliktaki Kazvin de dogan Zekeriya bin Muhammed cok kisa zamanda tarih astronomi ve jeoloji de soz sahibi oldu Orta Cag da jeoloji nin otorite kabul edilen isimlerinden birisiydi Bati O nu Muslumanlarin Pilinus u olarak tanimistir EserleriKazvini Tuhaf Yaratiklar danKazvini nin kozmografyasi Acaibu l Mahlukat ve Garaibu l Mevcudat Tuhaf Yaratiklar ve Acayip Varliklar عجائب المخلوقات و غرائب الموجودات isimli Turkce ve Farscaya da tercume edilmis olan Arapca astronomi eseri Asar ul Bilad ve Ahbar ul Ibad isimli cografya eseri yazan Kazvini Dunya nin kure seklinde oldugunu belirtmis hava su bitki hayvan ve madenlerden detayli olarak bahsetmis dag dere ada deniz ve nehirlerin olusumu hakkinda gorusler belirtmistir Bati da ancak 1920 de inceleme konusu olan ve yedi asir once Kazvini tarafindan ele alinmis modern jeolojinin kesiflerinden sayilan ters donumlu manyetik alan daha o zaman bu musluman ilim adami tarafindan ortaya konmustur Eserinde daglarin olusumunu ve sebeplerini de inceleyen Kazvini Her 36 000 otuzaltibin yilda yildizlar dolasimlarini tamamlarlar ve Yeryuzunde buyuk degisiklikler olur karalar denizlere donusur denizler kurur daglar ova ovalar dag olur Kuzey guney olur gibi modern bilimlerin vardigi neticelere uygun goruslerini dile getirmektedir Ayrisma asinma birikim alanina tasinma ve depolanmayi daglar gunes isisiyla topraga ve kuma donusur ki ruzgarlarin tesiriyle nehirlere buradan da denizlere tasinir ve zamanin gecmesiyle aralarda tepeler meydana gelir boylece denizlerde cikintilar goruruz seklinde ifade eden Kazvini 1950 lerde Airy ve Pratt tarafindan ileri surulen izostazi yi daglarin kabukta yogunluk farklarina gore ovalik kisimlarla bir denge olusturmasi daglar yeryuzunde dogrudan denge saglarlar sozleriyle asirlar oncesinden haber veriyordu Depremleri volkanizma ve magmatizmaya baglayan Kazvini yer altindaki basinc icin buhari ornek vererek sunlari yazmaktadir Bugular ve buharlar yeralti cukurlarinda su halinde yogunlasmadigi veya sicaklik sebebiyle dagitmadigi zaman cikis bulamazlarsa bir kimsenin vucudunu atesin titretmesi gibi onlar da yeryuzunu titretirler KaynakcaWikimedia Commons ta Zekeriya el Kazvini ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir TDV Islam Ans ilgili madde olu kirik baglanti T Lewick Kazwini in The Encyclopaedia of Islam 2nd edition ed by H A R Gibbs B Lewis Ch Pellat C Bosworth et al 11 vols Leiden E J Brill 1960 2002 vol 4 pp 865 7 L Richter Bernburg al Qazwini Zakariyya ibn Muhammad in Encyclopedia of Arabic Literature ed by Julie Scott Meisami and Paul Starkey London Routledge 1998 vol 2 pp 637 8 Zekeriya el Kazvini Acaibul Mahlukat Beyrut 1976 s 298