Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Akşehir Muharebesi veya Philomelion Muharebesi, Anadolu Selçuklu devleti sultanı Şahinşah (veya Melikşah) ile Bizans İmparatoru I. Aleksios arasında 1116 yılında arka arkaya birkaç günde yapılan bir seri askeri çatışmadan oluşan ve Bizans İmparatorluğu galibiyeti ile sona eren muharebe.
| Akşehir Muharebesi veya Philomelion Muharebesi | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Bizans-Selçuk Savaşı | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
 Bizans İmparatorluğu | Anadolu Selçuklu Devleti | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
| Bizans İmparatoru I. Aleksios | Anadolu Selçuklu Devleti Sultanı Şahinşah | ||||||
| Kayıplar | |||||||
| Bilinmiyor | Bilinmiyor | ||||||
Anadolu Selçuklu ordusu arka arkaya Bizans ordusuna saldırıda bulundu ve bu saldırılar Anadolu Selçuklu ordusunun epeyce zayiat vermesi ile geri püskürtüldü. Son saldırının geri püskürtülmesi ile ordusuna verilen zayiat dayanılmaz olduğu için Selçuklu Sultanı Şahinşah Bizanslılardan barış talep etti. Yapılan müzakereler barış antlaşması Anadolu Selçuklular'ın gayet aleyhinde olacağını göstermekte idi. Ama bu antlaşma imzalanmadan Sultan Şahinşah kardeşi I. Mesud tarafından tahttan indirildi ve müzakereler boşa gitti.
Arka plan
Birinci Haçlı Seferi'nin Antakya Kuşatması ile Antakya'yı ve Kudüs Kuşatması ile Kudüs'ü eline geçirmesi ile gayet başarılı olması üzerine Anadolu Selçuklu Devleti'nin zayıflığını fırsat bilen Bizans İmparatorluğu ordusu Megas doux rütbeli İoannis Dukas 'in komutası altında Anadolu'nun Ege Denizi kıyılarını ve batı Anadolu Ege Bölgesi içlerini tekrar Bizanslılar yönetimine geçirmek üzere fethetti. Fakat birbiri arkasından 1011'de yapılan üç ek Haçlılar Seferi bu seferlere iştirak edenlerin tümüyle yenilip elemine edilmelerine neden oldu. Bu zaferlerden moral kazanan Anadolu Selçuklu devleti ordusu ve müttefiki Danişmendliler Beyliği tekrar Anadolu'da yönetimi ellerine aldılar. Bu sefer Anadolu Selçuklu Devleti Konya başkentli olarak Anadolu'yu yönetime devam etti.
Anadolu Selçuklular Devleti Sultanı I. Kılıç Arslan Musul'u ele geçirmeyi başardı ancak Büyük Selçuklu kumandanı Emir Emir Çavlı Sakavu, Artukoğlu İlgazi Bey ve Suriye Halep Meliki Rıdvan'ın güçlerine karşı kenarında yaptığı muharebede yenik düştü ve nehirde boğularak öldü. Bu savaşta I. Kılıç Arslan'ın büyük oğlu Şahinşah da Emir Çavlı tarafından esir alınıp İsfahan'a götürüldü. Orada 1110 yılına kadar esir kaldı ve bu yıllarda Anadolu'da büyük kargaşalıklar yaşandı. 1110 yılında serbest kalınca Şahinşah Konya'ya gidip Anadolu Devleti Sultanı olarak tahta geçti. Ama kardeşi Mesud onu Sultan olarak tanımadı.
Bizans İmparatoru I. Aleksios yaşlanmıştı ve sonunda ölümüne sebep olacak hastalıklardan muzdarip olarak yaşamaktaydı. Bunun için Sultan Şehinşah idaresi altında yeniden canlanan Selçukluların, Bizanslıların fethettikleri geri almak için yaptıkları akın ve saldırılara kararlı bir savaşla karşılık verememekteydi. Buna rağmen Bizans ordusu Selçukluların 1113 İznik Kuşatması'nı kırıp bu kentin tekrar Selçuklu başkenti olmasını önlemişlerdi.
En sonunda 1116'da Bizans İmparatoru kendi sağlığını Anadolu'da bir sefere çıkmak için yeterli olarak hisseti. Bizans ordusu önüne geçen I. Aleksios kuzeybatı Anadolu'ya yapılan Selçuklu saldırılarını karşılamaya başladı. I. Aleksios Bizans ordusu üssü olarak önce "Lopadion (modern Ulubat)" ve sonra "Nikomedia (modern İzmit" mevkilerini seçerek buralardan Selçuklular akınlarını önledi. Bu arada akıncı Türkleri "Poemanenon'" yaptığı nispeten küçük bir muharebe de yendi. Bundan moral kazanan İmparator I. Aleksios Bizanslı ordusuna yeni askerler alıp orduyu takviye etti ve Selçuklulara karşı atak tavırlarla saldırılara başladı.
Muharebe
Fakat Anadolu içine doğru bu saldırısı sırasında büyük bir Selçuklu ordusunun kuzeyde Bizans ordusu üzerine yürümeye başladığı haberi geldi. İmparator bu ordu ile karşılaşmayı epeydir Bizans'a bağlı olan bir arazide yapmayı tercih edip Bizanslılar elinde bulunan Philomelion (modern Akşehir) bölgesine çekilip bu bölgede bir savunma düzeni aldı. Bu savunma düzeni göre Bizans ordusunun ağırlıklarından mesul olan sivil idareciler ordu ağırlıkları ile birlikte savunan sağlamak üzere Bizans ordusunun ortasında yer aldılar. Bizans ordusu önüne gelen "Manaluğ" adli bir Selçuklu ordusu komutanı Bizans ordusunu bu geleneksel olmayan düzeni önünde şaşırmış göründü. Hemen saldırıya geçmekten kaçındı ve saldırıya bir aralıktan sonra başlayınca bunu bir gayretle uygulayamadı. Bizanslılar tarafından bu saldırı geri püskürtüldü.
Fakat ertesi gün Selçuklu Sultanı Şehinşah kendi ordusuyla Philomelion (modern Akşehir)'deki Bizanslılar önüne geldi. Selçuklular büyük bir gayretle Bizans ordusunun en önündeki birliklere ve en arkasındaki birliklere eşzamanlı iki saldırıya geçtiler. Bizans ordusunun süvari gücü iki karşı taarruza geçti. Bunlara önce başarısız görüldü ve imparator I. Alekios'un oğlu Andronikos bu muharebede öldürüldü. Fakat bunları takiben Bizans ordusunun sağ kanadının komutanı, İmparator'un tarihçi büyük kızı Anna Komnini'nin kocası olan Nikiforos Bryenios komutasında üçüncü bir süvari karşı taarruzu başlayınca bu karşı taarruz başarılı oldu. Bu karşı taarruz Selçuklular Sultanı Şehinşah'ın şahsen komuta ettiği Selçuklu ordusu koluna karşı idi ve başarılı olması ile Sultan Şehinşah esir olarak Bizanslılarca yakalanmaktan zorlukla kurtarıldı. Selçuklu ordusu gece olduktan sonra birkaç baskın mahiyetli taarruzlar yaptı ise Bizans ordusunun temkinli tutumu bunları geriye püskürtmeye muvaffak oldu.
Ertesi gün Sultan Şahinşah komutasındaki Selçuklu ordusu Bizans ordusunu çepçevre sarıp çembere almayı başardı. Fakat Bizans askerleri direnişi nedeni ile bu çemberin içine girip çemberi parçalayamadılar. Çemberde bulunan Bizans ordusu Selçuklu taarruzlarının hepsini teker teker püskürtmeyi başardı.
Birkaç gündür yapılan saldırılara ve geri püskürtme sırasında Şahinşah'ın Selçuklular ordusu büyük zayiatlar vermişti. ve saldırılardan Selçuklular hiçbir fayda edinememişlerdi. Bu büyük zarar verici taarruz savaşına devam etmenin imkânsız olduğu aşikar olarak ortaya çıkmıştı. Bu nedenle çembere aldığı Bizans ordusunu kıramayan Selçuklu Sultanı ertesi gün Bizans İmparatoru'na teklifler göndererek bir barış anlaşması imzalayarak iki ordunun birbirinden barışçıl olarak ayrılmasını teklif etti.
Yapılan ilk müzakerelerde bu anlaşmanın gayet Selçuklular aleyhinde olacağı anlaşıldı. İmparator Aleksios ile Sultan Şehinsah arasında ilk görüşmede kendisine ait olan özel olarak dokunup biçilip dikilmiş olan gayet şatafatlı ve yüksek maliyetli İmparatorluk pelerinini bir arkadaşlık nişanesi olarak Sultan'ın omuzlarına sardı. Ama bu antlaşmanın Selçuklular aleyhinde olmasını değiştirmedi. Antlaşmada Şahinşah, Bizanslılara ait olan arazilere yapılan askeri Selçuklu akınlarına son vermeyi garanti etti. Selçuklu sultanı Bizans'a bir yıllık nominal tazminat vererek Bizans imparatorunun tabisi devlet olduğunu gösterecekti. I. Aleksios büyük kızı olan Anna Komnini, Aleksiad adlı ünlü eserinde Şahinşah'ın Anadolu Selçuklu Türklerinin hepsinin Anadolu'dan ayrılıp göç ederek Anadolu'yu yine Bizanslılara ve Hristiyan Ortodoks dinine bırakacağına söz vermiş olduğunu bildirmektedir. Fakat bunun gayet abartılı olduğu bu dönemle ilgili olan her tarihçi tarafından kabul edilmektedir.
Sonuç
Sultan Şahinşah'ın bu barış müzakereleri sırasında ordusu içinde prestiji gayet düştü ve ordusu Sultanı koruyamayacak kadar moral kırıklığına uğradı. Şahinşah esirlikten dönüp Anadolu Selçuklu Devleti tahtına çıkması zaten kardeşi Mesud tarafından kabul edilmemişti. Bu barış müzakereleri yapılmakta iken, kardeşi olan Mesud devlet ricali ve ordusu tarafından hiçbir itiraz olmadan, bir devlet darbesi yaptı. Bu devlet darbesi ile kardeşi Şahinşah'ı tahttan indirdi ve Sultan I. Mesud olarak tahta kendi geçti. En son defa müzakereler için İmparator'a gitmekte iken Şehinşah I. Mesud'un adamları tarafından yakalandı. Bunlar onu iki gözünü kör ettiler. Fakat I. Mesud'un Şahinşah'a kini o kadar fazlaydı ki 1118 yılında kör edilmiş olan Şahınşah'ı rivayete göre daha 21 yaşında iken onu eski Türk adeti gereğince kanı akıtılmaksızın yayının kirişiyle boğdurdu.
Böylece İmparator I. Aleksios ile Selçuklu Sultanı Şahinşah arasında yapılan müzakereler tümüyle sonuçsuz kaldılar. İmparator I. Aleksios Selçuklulara saldırılarını kaldırmak istemekteydi. Ama hiçbir tedbir alamadan sıhhati bozuldu. Yeni Sultan Mesud yeniden Menderes Nehri vadisinden saldırılara geçmişlerdi. I. Aleksios yeni bir sefere hazırlanmakta iken Ağustos 1118'de öldü.
Kaynakça
- ^ Birkenmeier, John W. (2002) The Development of the Komnenian Army: 1081–1180. Brill. .
- ^ a b c d * Anna Komnini, (Tür. çev. Bilge Umar), (1996), Aleksiad, Malazgirt Sonrası İmparator Alexios Komnenos Döneminin Tarihi, İstanbul:İnkılap Kitabevi,
- ^ Örneğin bakınız Norwich, John Julius, (1991) Byzantium: The Decline and Fall, Londra:Penguin , say.156-182 (İngilizce)
- ^ Merçil, Erdoğan (2013), Müslüman Türk Devletleri Tarihi, İstanbul: Bilge Kültür Sanat, s. 112-113
Diğer kaynaklar
- Anna Komnini, (Tür. çev. Bilge Umar), (1996), Aleksiad, Malazgirt Sonrası İmparator Alexios Komnenos Döneminin Tarihi, İstanbul:İnkılap Kitabevi,
- Birkenmeier, John W. (2002). The Development of the Komnenian Army: 1081–1180. Brill. İSBN 90-04-11710-5. (İngilizce)
- Norwich, John Julius, (1991) Byzantium: The Decline and Fall, Londra:Penguin , say.156-182 (İngilizce)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Aksehir Muharebesi veya Philomelion Muharebesi Anadolu Selcuklu devleti sultani Sahinsah veya Meliksah ile Bizans Imparatoru I Aleksios arasinda 1116 yilinda arka arkaya birkac gunde yapilan bir seri askeri catismadan olusan ve Bizans Imparatorlugu galibiyeti ile sona eren muharebe Aksehir Muharebesi veya Philomelion MuharebesiBizans Selcuk SavasiTarih1116 sonbahariBolgePhilomelion modern Aksehir SonucBizans Imparatorlugu nun zaferi TaraflarBizans ImparatorluguAnadolu Selcuklu DevletiKomutanlar ve liderlerBizans Imparatoru I AleksiosAnadolu Selcuklu Devleti Sultani SahinsahKayiplarBilinmiyorBilinmiyor Anadolu Selcuklu ordusu arka arkaya Bizans ordusuna saldirida bulundu ve bu saldirilar Anadolu Selcuklu ordusunun epeyce zayiat vermesi ile geri puskurtuldu Son saldirinin geri puskurtulmesi ile ordusuna verilen zayiat dayanilmaz oldugu icin Selcuklu Sultani Sahinsah Bizanslilardan baris talep etti Yapilan muzakereler baris antlasmasi Anadolu Selcuklular in gayet aleyhinde olacagini gostermekte idi Ama bu antlasma imzalanmadan Sultan Sahinsah kardesi I Mesud tarafindan tahttan indirildi ve muzakereler bosa gitti Arka planBirinci Hacli Seferi nin Antakya Kusatmasi ile Antakya yi ve Kudus Kusatmasi ile Kudus u eline gecirmesi ile gayet basarili olmasi uzerine Anadolu Selcuklu Devleti nin zayifligini firsat bilen Bizans Imparatorlugu ordusu Megas doux rutbeli Ioannis Dukas in komutasi altinda Anadolu nun Ege Denizi kiyilarini ve bati Anadolu Ege Bolgesi iclerini tekrar Bizanslilar yonetimine gecirmek uzere fethetti Fakat birbiri arkasindan 1011 de yapilan uc ek Haclilar Seferi bu seferlere istirak edenlerin tumuyle yenilip elemine edilmelerine neden oldu Bu zaferlerden moral kazanan Anadolu Selcuklu devleti ordusu ve muttefiki Danismendliler Beyligi tekrar Anadolu da yonetimi ellerine aldilar Bu sefer Anadolu Selcuklu Devleti Konya baskentli olarak Anadolu yu yonetime devam etti Anadolu Selcuklular Devleti Sultani I Kilic Arslan Musul u ele gecirmeyi basardi ancak Buyuk Selcuklu kumandani Emir Emir Cavli Sakavu Artukoglu Ilgazi Bey ve Suriye Halep Meliki Ridvan in guclerine karsi kenarinda yaptigi muharebede yenik dustu ve nehirde bogularak oldu Bu savasta I Kilic Arslan in buyuk oglu Sahinsah da Emir Cavli tarafindan esir alinip Isfahan a goturuldu Orada 1110 yilina kadar esir kaldi ve bu yillarda Anadolu da buyuk kargasaliklar yasandi 1110 yilinda serbest kalinca Sahinsah Konya ya gidip Anadolu Devleti Sultani olarak tahta gecti Ama kardesi Mesud onu Sultan olarak tanimadi Bizans Imparatoru I Aleksios yaslanmisti ve sonunda olumune sebep olacak hastaliklardan muzdarip olarak yasamaktaydi Bunun icin Sultan Sehinsah idaresi altinda yeniden canlanan Selcuklularin Bizanslilarin fethettikleri geri almak icin yaptiklari akin ve saldirilara kararli bir savasla karsilik verememekteydi Buna ragmen Bizans ordusu Selcuklularin 1113 Iznik Kusatmasi ni kirip bu kentin tekrar Selcuklu baskenti olmasini onlemislerdi En sonunda 1116 da Bizans Imparatoru kendi sagligini Anadolu da bir sefere cikmak icin yeterli olarak hisseti Bizans ordusu onune gecen I Aleksios kuzeybati Anadolu ya yapilan Selcuklu saldirilarini karsilamaya basladi I Aleksios Bizans ordusu ussu olarak once Lopadion modern Ulubat ve sonra Nikomedia modern Izmit mevkilerini secerek buralardan Selcuklular akinlarini onledi Bu arada akinci Turkleri Poemanenon yaptigi nispeten kucuk bir muharebe de yendi Bundan moral kazanan Imparator I Aleksios Bizansli ordusuna yeni askerler alip orduyu takviye etti ve Selcuklulara karsi atak tavirlarla saldirilara basladi MuharebeFakat Anadolu icine dogru bu saldirisi sirasinda buyuk bir Selcuklu ordusunun kuzeyde Bizans ordusu uzerine yurumeye basladigi haberi geldi Imparator bu ordu ile karsilasmayi epeydir Bizans a bagli olan bir arazide yapmayi tercih edip Bizanslilar elinde bulunan Philomelion modern Aksehir bolgesine cekilip bu bolgede bir savunma duzeni aldi Bu savunma duzeni gore Bizans ordusunun agirliklarindan mesul olan sivil idareciler ordu agirliklari ile birlikte savunan saglamak uzere Bizans ordusunun ortasinda yer aldilar Bizans ordusu onune gelen Manalug adli bir Selcuklu ordusu komutani Bizans ordusunu bu geleneksel olmayan duzeni onunde sasirmis gorundu Hemen saldiriya gecmekten kacindi ve saldiriya bir araliktan sonra baslayinca bunu bir gayretle uygulayamadi Bizanslilar tarafindan bu saldiri geri puskurtuldu Fakat ertesi gun Selcuklu Sultani Sehinsah kendi ordusuyla Philomelion modern Aksehir deki Bizanslilar onune geldi Selcuklular buyuk bir gayretle Bizans ordusunun en onundeki birliklere ve en arkasindaki birliklere eszamanli iki saldiriya gectiler Bizans ordusunun suvari gucu iki karsi taarruza gecti Bunlara once basarisiz goruldu ve imparator I Alekios un oglu Andronikos bu muharebede olduruldu Fakat bunlari takiben Bizans ordusunun sag kanadinin komutani Imparator un tarihci buyuk kizi Anna Komnini nin kocasi olan Nikiforos Bryenios komutasinda ucuncu bir suvari karsi taarruzu baslayinca bu karsi taarruz basarili oldu Bu karsi taarruz Selcuklular Sultani Sehinsah in sahsen komuta ettigi Selcuklu ordusu koluna karsi idi ve basarili olmasi ile Sultan Sehinsah esir olarak Bizanslilarca yakalanmaktan zorlukla kurtarildi Selcuklu ordusu gece olduktan sonra birkac baskin mahiyetli taarruzlar yapti ise Bizans ordusunun temkinli tutumu bunlari geriye puskurtmeye muvaffak oldu Ertesi gun Sultan Sahinsah komutasindaki Selcuklu ordusu Bizans ordusunu cepcevre sarip cembere almayi basardi Fakat Bizans askerleri direnisi nedeni ile bu cemberin icine girip cemberi parcalayamadilar Cemberde bulunan Bizans ordusu Selcuklu taarruzlarinin hepsini teker teker puskurtmeyi basardi Birkac gundur yapilan saldirilara ve geri puskurtme sirasinda Sahinsah in Selcuklular ordusu buyuk zayiatlar vermisti ve saldirilardan Selcuklular hicbir fayda edinememislerdi Bu buyuk zarar verici taarruz savasina devam etmenin imkansiz oldugu asikar olarak ortaya cikmisti Bu nedenle cembere aldigi Bizans ordusunu kiramayan Selcuklu Sultani ertesi gun Bizans Imparatoru na teklifler gondererek bir baris anlasmasi imzalayarak iki ordunun birbirinden bariscil olarak ayrilmasini teklif etti Yapilan ilk muzakerelerde bu anlasmanin gayet Selcuklular aleyhinde olacagi anlasildi Imparator Aleksios ile Sultan Sehinsah arasinda ilk gorusmede kendisine ait olan ozel olarak dokunup bicilip dikilmis olan gayet satafatli ve yuksek maliyetli Imparatorluk pelerinini bir arkadaslik nisanesi olarak Sultan in omuzlarina sardi Ama bu antlasmanin Selcuklular aleyhinde olmasini degistirmedi Antlasmada Sahinsah Bizanslilara ait olan arazilere yapilan askeri Selcuklu akinlarina son vermeyi garanti etti Selcuklu sultani Bizans a bir yillik nominal tazminat vererek Bizans imparatorunun tabisi devlet oldugunu gosterecekti I Aleksios buyuk kizi olan Anna Komnini Aleksiad adli unlu eserinde Sahinsah in Anadolu Selcuklu Turklerinin hepsinin Anadolu dan ayrilip goc ederek Anadolu yu yine Bizanslilara ve Hristiyan Ortodoks dinine birakacagina soz vermis oldugunu bildirmektedir Fakat bunun gayet abartili oldugu bu donemle ilgili olan her tarihci tarafindan kabul edilmektedir SonucSultan Sahinsah in bu baris muzakereleri sirasinda ordusu icinde prestiji gayet dustu ve ordusu Sultani koruyamayacak kadar moral kirikligina ugradi Sahinsah esirlikten donup Anadolu Selcuklu Devleti tahtina cikmasi zaten kardesi Mesud tarafindan kabul edilmemisti Bu baris muzakereleri yapilmakta iken kardesi olan Mesud devlet ricali ve ordusu tarafindan hicbir itiraz olmadan bir devlet darbesi yapti Bu devlet darbesi ile kardesi Sahinsah i tahttan indirdi ve Sultan I Mesud olarak tahta kendi gecti En son defa muzakereler icin Imparator a gitmekte iken Sehinsah I Mesud un adamlari tarafindan yakalandi Bunlar onu iki gozunu kor ettiler Fakat I Mesud un Sahinsah a kini o kadar fazlaydi ki 1118 yilinda kor edilmis olan Sahinsah i rivayete gore daha 21 yasinda iken onu eski Turk adeti geregince kani akitilmaksizin yayinin kirisiyle bogdurdu Boylece Imparator I Aleksios ile Selcuklu Sultani Sahinsah arasinda yapilan muzakereler tumuyle sonucsuz kaldilar Imparator I Aleksios Selcuklulara saldirilarini kaldirmak istemekteydi Ama hicbir tedbir alamadan sihhati bozuldu Yeni Sultan Mesud yeniden Menderes Nehri vadisinden saldirilara gecmislerdi I Aleksios yeni bir sefere hazirlanmakta iken Agustos 1118 de oldu Kaynakca Birkenmeier John W 2002 The Development of the Komnenian Army 1081 1180 Brill ISBN 90 04 11710 5 a b c d Anna Komnini Tur cev Bilge Umar 1996 Aleksiad Malazgirt Sonrasi Imparator Alexios Komnenos Doneminin Tarihi Istanbul Inkilap Kitabevi ISBN 978 975 10 1135 0 Ornegin bakiniz Norwich John Julius 1991 Byzantium The Decline and Fall Londra Penguin ISBN 0 14 011447 5 say 156 182 Ingilizce Mercil Erdogan 2013 Musluman Turk Devletleri Tarihi Istanbul Bilge Kultur Sanat ISBN 978 6055261856 s 112 113Diger kaynaklarAnna Komnini Tur cev Bilge Umar 1996 Aleksiad Malazgirt Sonrasi Imparator Alexios Komnenos Doneminin Tarihi Istanbul Inkilap Kitabevi ISBN 978 975 10 1135 0 Birkenmeier John W 2002 The Development of the Komnenian Army 1081 1180 Brill ISBN 90 04 11710 5 Ingilizce Norwich John Julius 1991 Byzantium The Decline and Fall Londra Penguin ISBN 0 14 011447 5 say 156 182 Ingilizce